ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΠΟΤΔΗ ΣΗ ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΗ ΚΑΙ ΣΗΝ Q Ενότητα 10: Ιδιαίτερα Θεολογικά Θζματα και Μοτίβα Α : Το Μυςτικό του Μεςςία και Χριςτολογικοί Τίτλοι Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτώσ. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθν αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Ιδιαίτερα Θεολογικά Θζματα και Μοτίβα Α : Σο Μυστικό του Μεσσία και Χριστολογικοί Σίτλοι
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΟΤΙΒΑ Α : ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΕΣΣΙΑ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙ
Το μυςτικό του Μεςςύα
Ιςτορύα τησ ϋρευνασ (1) William Wrede Das Messiasgeheimnis in den Evangelien: Zugleich ein Beitrag zum Verständnis des Markusevangeliums (1901). Η εντολό ςε δαύμονεσ και μαθητϋσ να μην αποκαλύψουν την ιδιότητϊ του (π.χ. 1,34 3,12 8,30). Εντολό ςε όςουσ θεραπεύτηκαν να μην το ανακοινώςουν (1,44). Η αδυναμύα των μαθητών να καταλϊβουν (1,44). Τϊςεισ μυςτικότητασ μϋςα ςτο Μκ. Η θεωρύα για τισ παραβολϋσ (4,11-12). Ένα θεολογικό θϋμα που αναπτύχθηκε μετϊ την ανϊςταςη του Ιηςού ςτην αρχαύα Εκκληςύα (9,9). 7
Ιςτορύασ τησ ϋρευνασ (2) R. Bultmann: καταςκεύαςμα του ευαγγελιςτό ςύνδεςμοσ μεταξύ του κηρύγματοσ των Ελληνιςτών για την ενανθρώπιςη του Χριςτού και τισ αφηγόςεισ για τον Ιηςού. M. Dibelius: το μυςτικό του Μεςςύα ϋχει απολογητικούσ ςκοπούσ γιατύ ο Ιηςούσ δεν αναγνωρύςτηκε ωσ Μεςςύασ ςτην εποχό του. U. Luz: το μυςτικό των θαυμϊτων ξεχωριςτό μοτύβο τονύζει το μεγαλεύο του Ιηςού. J. Roloff: διϊκριςη μεταξύ τησ εντολόσ ςιωπόσ ςτουσ δαύμονεσ κι εκεύνησ ςτουσ μαθητϋσ. H. Räisänen: η θεωρύα για τισ παραβολϋσ δεν θα πρϋπει να ςυνδεθεύ με το μεςςιανικό μυςτικό. 8
Ιςτορύασ τησ ϋρευνασ (3) G. Theißen: το μυςτικό του Μεςςύα ωσ μϋςο αυτοπροςταςύασ η ςυμβουλό του Μκ μϋςα από την αφόγηςό του. A.Y. Collins: ςχϋςη με την αποκαλυπτικό, τα ελληνιςτικϊ μυςτόρια, τη μαγεύα. Το μυςτικό του Μεςςύα: ϋνα λογοτεχνικό τϋχναςμα υπογραμμύζει τη ςπουδαιότητα των όςων αφηγεύται το ευαγγϋλιο η ιςτορύα του Μκ μύα ιςτορύα επιφϊνειασ. Ο μεςςιανικόσ χαρακτόρασ των τύτλων «υιόσ ανθρώπου» και «υιόσ του Θεού». Χαρακτηριςτικϊ παραδεύγματα: 1,21-28 / 4,11-12 όμωσ 1,40-45. Η ςταδιακό αποκϊλυψη τησ ιδιότητασ του Ιηςού. Διαφορϋσ με τα μυςτόρια. Η αμφιςημύα του μυςτηρύου τησ Βαςιλεύασ του Θεού. 9
Μερικϊ παραδεύγματα Το θαύμα τησ ανϊςταςησ τησ κόρησ του Ιαεύρου (Μκ 5,21-43/Μτ 9,18-26 / Λκ 8,40-56). Μκ και Λκ: η μϋθοδοσ των ϋνθετων αφηγόςεων (sandwich narratives). Υποβϊθμιςη του μυςτικού του Μεςςύα ςτον Λκ. Απϊλειψό του από τον Μτ. Στη μεταμόρφωςη (Μκ 9,2-10 Μτ 17,1-9 Λκ 9,28-36). Mετριαςμόσ του μυςτικού του Μεςςύα ςε Λκ και λιγότερο ςτον Μτ. Οι τϊςεισ ςτο ιδιαύτερο υλικό. Λκ 7,11-17 Μτ 9,27-31. 10
Χριςτολογικϊ θϋματα
Χριςτολογικϊ θϋματα του Μκ Αφηγηματικό χριςτολογύα. Ο υιόσ του Θεού (1,1.11 3,11 9,7 12,6 14,61). Σταδιακό αποκϊλυψη τησ υιότητασ του Ιηςού (βλ. βϊπτιςη, μεταμόρφωςη, παραβολό κακών γεωργών -> ομολογύα κεντυρύωνα). Ο τύτλοσ «Χριςτόσ» (1,1 8,29). Υποβϊθμιςη τησ δαυιδικόσ καταγωγόσ του Ιηςού. Η εξουςύα του Ιηςού (1,22.27 3,15 6,7 11,28-29.33 13,34). Τα θαύματα εκφρϊςεισ τησ αυτο-αποκϊλυψησ του Ιηςού παρϊδοςη για τον Ηλύα. 12
Χριςτολογικϊ θϋματα ςτον Μτ Η παρουςύα του Θεού ςτον κόςμο μϋςω του Ιηςού (Μτ 1,23 28,20). Σύνδεςη με την πρώτη διαθόκη και τον Δαυύδ (Μτ 1,1 εξ.) 11 φορϋσ ο τύτλοσ «υἱὸσ Δαυύδ». Το ϊνοιγμα ςτα ϋθνη. Ο Ιηςούσ ωσ δϊςκαλοσ (επύ του Όρουσ Ομιλύα παραβολϋσ): κεφ. 5-7 κεφ. 10 κεφ. 13 κεφ. 18 κεφ. 24-25. Μεςςιανικό ιδιότητα Χριςτόσ. Υιόσ του Ανθρώπου (μόνο όταν απευθύνεται ςτουσ μαθητϋσ). Υιόσ του Θεού (11,25-30). 13
Χριςτολογικϊ θϋματα ςτον Λκ Η «προώςτορύα» - ςημαντικό θϋμα ςτο Λκ. Η θϋςη του Ιηςού ςτην ιςτορύα. Ο μεςςιανικόσ χαρακτόρασ του Ιηςού ο προγραμματικόσ χαρακτόρασ του κηρύγματοσ ςτην Ναζαρϋτ (4,16-30). Ο Ιηςούσ ωσ προφότησ μεγαλύτεροσ από τον Ηλύα και Ελιςςαύο. Ο Ιηςούσ ωσ Κύριοσ (1,43 2,11 7,13 κ.ϊ.). Υιόσ του Θεού (μόνο ςτο ςτόμα του Θεού και των αγγϋλων). Υιόσ του Ανθρώπου. Η ςύνδεςη του Ιηςού με την ανθρωπότητα (βλ. γενεαλογύα) - το ϋλεοσ του Ιηςού προσ τουσ ανθρώπουσ. Ιηςούσ και προςευχό. 14
ημείωμα Αναφοράς Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Τςαλαμποφνθ Αικατερίνθ. «Ιδιαίτερα Θεολογικά Θζματα και Μοτίβα Α : Το Μυςτικό του Μεςςία και Χριςτολογικοί Τίτλοι». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ 2015. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs361/. 15
ημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 16
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Σζλος ενότητας Επεξεργαςία: Φίλιπποσ Γερμάνθσ Θεςςαλονίκθ, Χειμερινό Εξάμθνο 2014-2015
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ημειώματα
Διατήρηση ημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 19