Περιβαλλοντικοί δείκτες και η συσχέτισή τους με δείκτες διακυβέρνησης και κοινωνικούς-δημογραφικούς δείκτες

Περιβαλλοντικοί δείκτες και η συσχέτισή τους με δείκτες διακυβέρνησης και κοινωνικούς-δημογραφικούς δείκτες ΣΥΡΕΓΓΕΛΑΣ Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ 409033 ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ: ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Βασικοί περιβαλλοντικοί δείκτες Δείκτες περιβαλλοντικής ποιότητας, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν σαν βάση για τη συσχέτιση με τους λοιπούς δείκτες. 2 HPI - Happy Planet Index EF Ecological Footprint ANOE Agricultural Nitrodus Oxide Emissions CO2 - CO2 emissions

3 HPI (Happy Planet Index) Είναι ένας δείκτης ο οποίος μετράει την ευημερία των ανθρώπων, λαμβάνοντας υπόψη τις εξής μεταβλητές: 1) Προσδόκιμο ζωής. 2) Εμπειρική ευημερία (ευημερία παρελθόντων ετών). 3) Οικολογικό αποτύπωμα. Οι τιμές που μπορεί να πάρει ο δείκτης αυτός είναι από 0 έως 100. Πηγή: ( http://www.happyplanetindex.org/ )

4 EF - Ecological Footprint (g ha) Αποτελεί συστατικό δείκτη του HPI και προέρχεται από την περιβαλλοντική οργάνωση WWF. Αποτελεί μέτρο της κατανάλωσης πόρων και μία κατά κεφαλή μέτρηση της ποσότητας της γης που απαιτείται για να διατηρηθούν τα καταναλωτικά πρότυπα μιας χώρας. Αποτιμάται σε όρους παγκόσμιων εκταρίων (g ha) τα οποία αντιπροσωπεύουν ένα εκτάριο γης με μέση παραγωγική βιολογική ικανότητα. Πηγή: (http://www.happyplanetindex.org/ )

5 ANOE (Agricultural Nitrodus Oxide Emissions %) Είναι ένας δείκτης που μετράει τις εκπομπές νιτρικών που προέρχονται από τη καύση γεωργικής βιομάζας, τη βιομηχανία και τη διαχείριση του ζωικού κεφαλαίου. Μετράται σε χιλιάδες μετρικούς τόνους ισοδύναμου CO2. Πηγή: (http://www.worldbank.org/ )

6 CO2 emissions (metric tons per capita) Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα προκύπτουν από την καύση ορυκτών καυσίμων και την παραγωγή τσιμέντου. Περιλαμβάνεται το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύθηκε κατά την κατανάλωση στερεών, υγρών και αέριων καυσίμων καθώς και από την καύση φυσικού αερίου. Ο δείκτης αποτιμάται σε μετρικούς τόνους ανά κεφαλή. Πηγή: (http://www.worldbank.org/ )

7 Δείκτες διακυβέρνησης και κοινωνικοί-δημογραφικοί δείκτες Δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν και αφορούν δημογραφικά-κοινωνικά και κυβερνητικά στοιχεία.

8 HDI (Human Development Index): Είναι ένας δείκτης ο οποίος μετράει την ανάπτυξη χωρών, χρησιμοποιώντας τις εξής μεταβλητές: 1. Εκπαίδευση. 2. Υγεία. 3. Προσδόκιμο ζωής. 4. Ποιότητα ζωής (Α.Ε.Π. / κεφαλή). Οι τιμές που μπορεί να πάρει ο συγκεκριμένος δείκτης είναι από 0 έως 1. Πηγή: (http://hdr.undp.org/en/)

9 DCR (Democracy Index) Είναι ένας δείκτης ο οποίος εκφράζει το κατά πόσο μία χώρα έχει προοδεύσει στην ανάπτυξη του δημοκρατικού πολιτεύματος. Περιλαμβάνει μεταβλητές όπως 1. Πλουραλισμός 2. Εκλογική διαδικασία 3. Πολιτική συμμετοχή 4. Πολιτική κουλτούρα 5. Πολιτική ευαισθησία 6. Κυβερνητική λειτουργία Οι τιμές που μπορεί να πάρει ο δείκτης αυτός είναι από 0 έως 10. Πηγή: Democracy Index 2010, Democracy in retreat, a report from the economist intelligence unit, the Economist

10 CPI (Corruption Perceptions Index) Είναι ένας δείκτης που παρουσιάζει την αντιληπτή διαφθορά του Δημοσίου Τομέα σε 176 χώρες παγκοσμίως. Οι τιμές που μπορεί να λάβει είναι από 0 έως 100. Πηγή: (http://cpi.transparency.org/cpi2012/ )

11 EDU-LR (Literacy Rate, adult total %): Είναι ένας δείκτης ο οποίος εκφράζει το ποσοστό επί τοις 100 των εναλφάβητων ενηλίκων στο σύνολο του πληθυσμού των ενήλικων μίας χώρας. Οι τιμές που μπορεί να πάρει είναι από 0 έως 100. Πηγή: (http://www.worldbank.org/ )

12 Α & Ν (Alternative and Nuclear energy % of total energy use) Είναι ένας δείκτης που εκφράζει το ποσοστό επί τοις 100 της συνολικής παραγόμενης ενέργειας της κάθε χώρας, η οποία δεν εκπέμπει CO2 κατά την παραγωγή της. Οι μορφές ενέργειας που περιλαμβάνει ο δείκτης αυτός είναι οι εξής: αιολική, υδατική, γεωθερμία, πυρηνική και άλλες. Πηγή: (http://www.worldbank.org/ )

13 AGR-L (Agricultural Land % of land area) Ο δείκτης αυτός εκφράζει το ποσοστό επί τοις 100 της έκτασης της γης που είναι ικανό να χρησιμοποιηθεί στον γεωργικό τομέα και βρίσκεται υπό τη μορφή βοσκότοπων και αρόσιμων εκτάσεων. Πηγή: (http://www.worldbank.org/ )

14 FA (Forest Area d%) Διαφορά ανάμεσα σε στοιχεία του 2011 και του 2000 στο ποσοστό της δασικής έκτασης. Ο δείκτης παρουσιάζει την μεταβολή στο ποσοστό. Δασική έκταση θεωρείται αυτή που βρίσκεται κάτω από φυσικές ή φυτεμένες δενδροστοιχίες ύψους πέντε μέτρων και άνω επί τόπου, ανεξάρτητα με το αν είναι παραγωγικά ή όχι. Αποκλείονται τα δέντρα που προορίζονται για γεωργική παραγωγή καθώς και δέντρα σε αστικά πάρκα και κήπους. Πηγή: (http://www.worldbank.org/ )

15 Worldwide Governance Indicators, CC.EST GE.EST PV.EST RQ.EST RL.EST VA.EST Παγκόσμιοι Δείκτες Διακυβέρνησης. Εκτιμούν έξι διαστάσεις της διακυβέρνησης για περισσότερες από 200 χώρες. Ειδικότερα οι δείκτες είναι: Control of Corruption (CC.EST): εκτιμά πόσο η δημόσια ισχύς χρησιμοποιείται για ιδίο όφελος και πόσο «αλωμένο» είναι το κράτος από συμφέροντα. Government Effectiveness (GE.EST): αφορά την ποιότητα δημόσιων και περιφερειακών υπηρεσιών κ.α. Political Stability and absence of violence (PV.EST): εκτιμά την πιθανότητα βίας ανατροπής της κυβέρνησης καθώς και την βία/τρομοκρατία με πολιτικά κίνητρα Regulatory Quality (RQ.EST): παρουσιάζει την δυνατότητα της κυβέρνησης να εφαρμόζει μέτρα και πολιτικές υπέρ του ιδιωτικού τομέα Rule of Law (RL.EST): απεικονίζει την εφαρμογή των νόμων από τους κρατικούς λειτουργούς και την πιθανότητα τέλεσης αξιόποινων πράξεωνεγκληματικότητα, βία- Voice and Accountability (VA.EST): μετρά την ελευθερία άσκησης εκλογικών δικαιωμάτων, την ελευθερία έκφρασης, την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και την ελευθερία των ΜΜΕ Πηγή: (http://info.worldbank.org/governance/wgi/index.asp)

Συσχέτιση Βαθμός συσχέτισης μεταξύ των περιβαλλοντικών και των υπολοίπων δεικτών 16 Συσχέτιση (τι είναι): «όταν οι τιμές δύο μεταβλητών (δεικτών στην παρούσα περίπτωση) που εκφράζουν τις ιδιότητες, σχετίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε η μία έστω y- να μπορεί να προβλεφθεί καλύτερα όταν η άλλη έστω x- είναι γνωστή, τότε λέμε ότι τα x, y σχετίζονται (θετικά ή αρνητικά). Η απλούστερη μορφή συσχέτισης είναι η γραμμική.» (Κούνιας, Κολυβά- Μαχαίρα, Μπαγιάτης, Μπόρα-Σέντα, 2009) Ο Βαθμός συσχέτισης υπολογίστηκε ως Spearman Correlation (ο τύπος βρίσκεται στις διευκρινίσεις που ακολουθούν τους πίνακες), οποίος είναι μη παραμετρικός τύπος συσχέτισης, επειδή δεν γνωρίζαμε αν το δείγμα ακολουθούσε την κανονική κατανομή. Με κόκκινο χρώμα απεικονίζονται εκείνοι οι δείκτες ο συντελεστής των οποίων είναι στατιστικά σημαντικός σε επίπεδο σημαντικότητας α=0,05.

17 Spearman Correlation Matrix HPI_2012 HDI_2012 AGR_L 2 EDU_LR_2 DCR_2010CPI_2012 FA A_N_2010 CC_EST GE_EST PV_EST RQ_EST RL_EST VA_EST 011 010 HPI_2012 1.000 HDI_2012 0.222 1.000 AGR_L 2-0.063-0.148 1.000 011 EDU_LR_2 010 0.238 0.805-0.040 1.000 DCR_2010 0.160 0.677 0.000 0.373 1.000 CPI_2012 0.018 0.738-0.078 0.422 0.721 1.000 FA 0.046 0.501 0.189 0.454 0.282 0.471 1.000 A_N_2010 0.302 0.245 0.006 0.223 0.433 0.227 0.218 1.000 CC_EST 0.048 0.725-0.070 0.401 0.714 0.975 0.433 0.220 1.000 GE_EST 0.118 0.818-0.100 0.535 0.763 0.926 0.461 0.245 0.918 1.000 PV_EST -0.112 0.633-0.090 0.475 0.557 0.757 0.330 0.143 0.755 0.690 1.000 RQ_EST 0.046 0.765-0.023 0.464 0.790 0.867 0.378 0.291 0.853 0.910 0.649 1.000 RL_EST 0.017 0.763-0.080 0.471 0.738 0.946 0.469 0.219 0.937 0.942 0.755 0.897 1.000 VA_EST 0.091 0.631-0.023 0.315 0.938 0.751 0.252 0.461 0.740 0.751 0.603 0.784 0.752 1.000 Happy Planet Index Δείκτες των οποίων ο συντελεστής είναι στατιστικά σημαντικός (α=0,05) είναι οι: HDI, EDU_LR, DCR και Α_Ν.

18 Spearman Correlation Matrix EF_2012 HDI_2012 AGR_L 2 EDU_LR_2 DCR_2010CPI_2012 FA A_N_2010 CC_EST GE_EST PV_EST RQ_EST RL_EST VA_EST 011 010 EF_2012 1.000 HDI_2012 0.841 1.000 AGR_L 2-0.184-0.148 1.000 011 EDU_LR_200.631 0.805-0.040 1.000 10 DCR_2010 0.582 0.677 0.000 0.373 1.000 CPI_2012 0.704 0.738-0.078 0.422 0.721 1.000 FA 0.432 0.501 0.189 0.454 0.282 0.471 1.000 A_N_2010 0.080 0.245 0.006 0.223 0.433 0.227 0.218 1.000 CC_EST 0.701 0.725-0.070 0.401 0.714 0.975 0.433 0.220 1.000 GE_EST 0.726 0.818-0.100 0.535 0.763 0.926 0.461 0.245 0.918 1.000 PV_EST 0.671 0.633-0.090 0.475 0.557 0.757 0.330 0.143 0.755 0.690 1.000 RQ_EST 0.709 0.765-0.023 0.464 0.790 0.867 0.378 0.291 0.853 0.910 0.649 1.000 RL_EST 0.712 0.763-0.080 0.471 0.738 0.946 0.469 0.219 0.937 0.942 0.755 0.897 1.000 VA_EST 0.582 0.631-0.023 0.315 0.938 0.751 0.252 0.461 0.740 0.751 0.603 0.784 0.752 1.000 Ecological Footprint Δείκτες των οποίων η συσχέτιση είναι στατιστικά σημαντική (α=0,05) είναι οι: HDI, AGR_L, EDU_LR, DCR, CPI, FA, CC_EST, GE_EST,PV_EST, RQ_EST, RL_EST και VA_EST.

19 Spearman Correlation Matrix CO2_2009HDI_2012 AGR_L 2 EDU_LR_2 DCR_2010CPI_2012 FA A_N_2010 CC_EST GE_EST PV_EST RQ_EST RL_EST VA_EST 011 010 CO2_20091.000 HDI_2012 0.860 1.000 AGR_L 2-0.175-0.148 1.000 011 EDU_LR_2 010 0.727 0.805-0.040 1.000 DCR_2010 0.446 0.677 0.000 0.373 1.000 CPI_2012 0.570 0.738-0.078 0.422 0.721 1.000 FA 0.420 0.501 0.189 0.454 0.282 0.471 1.000 A_N_2010-0.091 0.245 0.006 0.223 0.433 0.227 0.218 1.000 CC_EST 0.556 0.725-0.070 0.401 0.714 0.975 0.433 0.220 1.000 GE_EST 0.660 0.818-0.100 0.535 0.763 0.926 0.461 0.245 0.918 1.000 PV_EST 0.549 0.633-0.090 0.475 0.557 0.757 0.330 0.143 0.755 0.690 1.000 RQ_EST 0.602 0.765-0.023 0.464 0.790 0.867 0.378 0.291 0.853 0.910 0.649 1.000 RL_EST 0.615 0.763-0.080 0.471 0.738 0.946 0.469 0.219 0.937 0.942 0.755 0.897 1.000 VA_EST 0.390 0.631-0.023 0.315 0.938 0.751 0.252 0.461 0.740 0.751 0.603 0.784 0.752 1.000 CO2 emissions (metric tons per capita) Δείκτες των οποίων η συσχέτιση είναι στατιστικά σημαντική (α=0,05) είναι οι: HDI, AGR_L, EDU_LR, DCR, CPI, FA, CC_EST, GE_EST, PV_EST, RQ_EST, RL_EST και VA_EST.

Spearman Correlation Matrix ANOE 20HDI_2012 AGR_L 20 EDU_LR_20 DCR_2010 CPI_2012 FA A_N_2010 CC_EST GE_EST PV_EST RQ_EST RL_EST 10 11 10 ANOE 201.000 10 HDI_2012-0.259 1.000 AGR_L 20 0.404-0.148 1.000 11 EDU_LR_20 0.042 0.805-0.040 1.000 10 DCR_2010-0.049 0.677 0.000 0.373 1.000 CPI_2012-0.200 0.738-0.078 0.422 0.721 1.000 FA -0.066 0.501 0.189 0.454 0.282 0.471 1.000 A_N_2010 0.165 0.245 0.006 0.223 0.433 0.227 0.218 1.000 CC_EST -0.187 0.725-0.070 0.401 0.714 0.975 0.433 0.220 1.000 GE_EST -0.203 0.818-0.100 0.535 0.763 0.926 0.461 0.245 0.918 1.000 PV_EST -0.167 0.633-0.090 0.475 0.557 0.757 0.330 0.143 0.755 0.690 1.000 RQ_EST -0.217 0.765-0.023 0.464 0.790 0.867 0.378 0.291 0.853 0.910 0.649 1.000 RL_EST 20-0.218 0.763-0.080 0.471 0.738 0.946 0.469 0.219 0.937 0.942 0.755 0.897 1.000 VA_EST -0.042 0.631-0.023 0.315 0.938 0.751 0.252 0.461 0.740 0.751 0.603 0.784 0.752 Spearman Correlation Matrix (contd...) ANOE 2010 HDI_2012 AGR_L 2011 EDU_LR_2010 DCR_2010 CPI_2012 FA A_N_2010 CC_EST GE_EST PV_EST RQ_EST RL_EST VA_EST VA_EST 1.000 Agricultural Nitrodus Oxide Emissions Δείκτες των οποίων η συσχέτιση είναι στατιστικά σημαντική (α=0,05) είναι οι: HDI, AGR_L, CPI, A_N, CC_EST, GE_EST, PV_EST, RQ_EST και RL_EST.

21 Διευκρινίσεις Το έτος δίπλα από το όνομα του δείκτη στους πίνακες της συσχέτισης, αναφέρεται στα έτη για τα οποία προσδιορίστηκε ο δείκτης. Ο έλεγχος για το αν ο βαθμός συσχέτισης είναι στατιστικά σημαντικός έγινε με τη χρήση της tα,ν στατιστικής, σε επίπεδο σημαντικότητας α=0,05. Οι συντομογραφίες των δεικτών που προέρχονται από την Παγκόσμια Τράπεζα - εκτός των δεικτών διακυβέρνησης- αποτελούν δική μας προσαρμογή, για να διευκολυνθεί η επεξεργασία αλλά και η παρουσίαση του θέματος -ιδιαίτερα οι πίνακες του συντελεστή συσχέτισης-. Ο τύπος της μεθόδου συσχέτισης Spearman είναι: ρ= [Σ(xi-x)(yi-y)]/[Σ(xi-x)^2 Σ(yiy)^2]^1/2 όπου y, x=μέσες τιμές. Στατιστικά σημαντικός θεωρείται ένας δείκτης ο οποίος όταν ελεγχθεί μέσω της στατιστικής tα,ν προκύπτει πως υπάρχει γραμμική εξάρτηση μεταξύ δύο μεταβλητών (δεικτών στην παρούσα περίπτωση) x, y.

22 Συμπεράσματα Για τον HPI: στατιστικά σημαντικοί είναι οι δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης(hdi), εγγράμματων ενηλίκωνεκπαίδευσης (EDU_LR), δημοκρατίας(dcr) και εναλλακτικής και πυρηνικής ενέργειας(α_ν). Για το EF: στατιστικά σημαντικοί είναι οι δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης (HDI), αγροτικής γης (AGR_L), εγγράμματων ενηλίκων-εκπαίδευσης(edu_lr), δημοκρατίας (DCR), διαφθοράς (CPI), διαφοράς ποσοστού δασικής έκτασης (FA), εκτίμησης ελέγχου διαφθοράς (CC_EST), εκτίμησης κυβερνητικής αποτελεσματικότητας (GE_EST), εκτίμησης πολιτικής σταθερότητας-απουσίας βίας (PV_EST), εκτίμησης υποστήριξης ιδιωτικής πρωτοβουλίας (RQ_EST), εκτίμησης εφαρμογής νόμων (RL_EST) και εκτίμησης ελευθερίας λόγου και άσκησης δικαιωμάτων (VA_EST). Για το CO2: στατιστικά σημαντικοί είναι οι δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης (HDI), αγροτικής γης (AGR_L), εγγράμματων ενηλίκων-εκπαίδευσης(edu_lr), δημοκρατίας (DCR), διαφθοράς (CPI), διαφοράς ποσοστού δασικής έκτασης (FA), εκτίμησης ελέγχου διαφθοράς (CC_EST), εκτίμησης κυβερνητικής αποτελεσματικότητας (GE_EST), εκτίμησης πολιτικής σταθερότητας-απουσίας βίας (PV_EST), εκτίμησης υποστήριξης ιδιωτικής πρωτοβουλίας (RQ_EST), εκτίμησης εφαρμογής νόμων (RL_EST) και εκτίμησης ελευθερίας λόγου και άσκησης δικαιωμάτων (VA_EST). Για το ANOE: στατιστικά σημαντικοί είναι οι δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης (HDI), αγροτικής γης (AGR_L), διαφθοράς (CPI), εναλλακτικής και πυρηνικής ενέργειας(α_ν), εκτίμησης ελέγχου διαφθοράς (CC_EST), εκτίμησης κυβερνητικής αποτελεσματικότητας (GE_EST), εκτίμησης πολιτικής σταθερότητας-απουσίας βίας (PV_EST), εκτίμησης υποστήριξης ιδιωτικής πρωτοβουλίας (RQ_EST) και εκτίμησης εφαρμογής νόμων (RL_EST).

Πηγές Βιβλιογραφία και δικτυογραφία που χρησιμοποιήθηκε για την εκπόνηση της εργασίας 23 http://hdr.undp.org/en/ http://www.happyplanetindex.org/ http://www.worldbank.org/ Democracy Index 2010, Democracy in retreat, a report from the economist intelligence unit, the Economist http://cpi.transparency.org/cpi2012/ http://info.worldbank.org/governance/wgi/index.asp Εισαγωγή στην Στατιστική, Σ. Κούνια, Φ. Κολυβά- Μαχαίρα, Κ. Μπαγιάτη, Ε. Μπόρα-Σέντα, εκδόσεις Χριστοδουλίδη, 2009