ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 24.7.2012 COM(2012) 412 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ 2011 ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (EΚ) αριθ. 300/2008 ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΟΙΝΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΑΠΟ ΕΚΝΟΜΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Η παρούσα έκθεση καλύπτει την περίοδο 1 Ιανουαρίου 31 Δεκεμβρίου 2011 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το 2011 αποτέλεσε το πρώτο πλήρες έτος εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 300/2008 και των εκτελεστικών διατάξεών του μετά την έναρξη ισχύος, τον Απρίλιο του 2010, των αναθεωρημένων κανόνων ασφάλειας της αεροπορίας από έκνομες ενέργειες. Καθόλη τη διάρκεια του έτους, η Επιτροπή συνεργάστηκε συνεχώς με τα κράτη μέλη και τον κλάδο ώστε να εξασφαλιστεί η συνεπής εφαρμογή του νέου αυτού νομικού πλαισίου. Χάρη στο καθεστώς επιθεώρησης που εφάρμοσε η Επιτροπή δημιουργήθηκε χρήσιμη ανάδραση όσον αφορά τις κύριες προκλήσεις που θέτει η εφαρμογή και κατέστη δυνατός ο εντοπισμός των τομέων στους οποίους απαιτούνται μικρές προσαρμογές για να καταστεί σαφέστερο το νέο αυτό νομικό πλαίσιο. Η έκθεση περιγράφει τη δραστηριότητα επιθεώρησης της Επιτροπής κατά τη διάρκεια του 2011 και υπενθυμίζει τις εξελίξεις που σημειώθηκαν στους τομείς της νομοθεσίας, των δοκιμών και μελετών, καθώς και των διεθνών σχέσεων. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΟΙ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ 1. ΓΕΝΙΚΆ Σύμφωνα με όσα ορίζει ο κανονισμός (EΚ) αριθ. 300/2008, η Επιτροπή οφείλει να διεξάγει επιθεωρήσεις των αρχών ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας των κρατών μελών («αρμόδιες αρχές») και των αερολιμένων, των φορέων εκμετάλλευσης αεροσκαφών και των οντοτήτων. Η Ελβετία καλύπτεται επίσης από το ενωσιακό πρόγραμμα, ενώ στη Νορβηγία και την Ισλανδία (και το Λιχτενστάιν) οι επιθεωρήσεις πραγματοποιούνται από την εποπτική αρχή της ΕΖΕΣ με βάση παράλληλες διατάξεις. Για τις επιθεωρήσεις της, η Επιτροπή διαθέτει μία ομάδα από 10 επιθεωρητές αεροπορικής ασφάλειας. Το έργο των επιθεωρήσεων υποστηρίζει μία ομάδα απαρτιζόμενη επί του παρόντος από 87 εθνικούς επιθεωρητές διορισμένους από τα κράτη μέλη, την Ισλανδία, τη Νορβηγία και την Ελβετία. Επισυνάπτεται στο παράρτημα πίνακας όπου συνοψίζεται η μέχρι σήμερα δραστηριότητα παρακολούθησης της συμμόρφωσης από την Επιτροπή και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). 2. ΕΠΙΘΕΩΡΉΣΕΙΣ ΑΠΌ ΤΙΣ ΕΘΝΙΚΈΣ ΑΡΜΌΔΙΕΣ ΑΡΧΈΣ Η Επιτροπή παρακολούθησε τις εργασίες 10 αρμοδίων αρχών κατά τη διάρκεια του 2011, οι οποίες είχαν υποβληθεί όλες σε προηγούμενες επιθεωρήσεις από την Επιτροπή. Οι

επιθεωρήσεις αυτές κατέδειξαν σημαντική πρόοδο σε σύγκριση με το παρελθόν για διάφορα κράτη μέλη. Οι πλέον κοινές αδυναμίες που διαπιστώθηκαν το 2011 ήταν παρόμοιες με εκείνες του 2010 και αφορούσαν την εκκρεμούσα πλήρη ευθυγράμμιση των εθνικών προγραμμάτων ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας και των εθνικών προγραμμάτων ποιοτικού ελέγχου της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας με το νέο νομικό πλαίσιο του κανονισμού (EΚ) αριθ. 300/2008. Όσον αφορά την εφαρμογή των μέτρων, διαπιστώθηκε και πάλι ότι σε ορισμένα κράτη μέλη δεν υπάρχει δυνατότητα να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται γρήγορα οι αδυναμίες. Ορισμένα κράτη μέλη παρέλειψαν να επιβλέψουν όλες τις πτυχές της νομοθεσίας και οι επαναληπτικές επιθεωρήσεις ήταν ορισμένες φορές ακατάλληλες. Προβλέπονταν κυρώσεις στη νομοθεσία όλων των κρατών μελών, δεν εφαρμόζονταν όμως πάντοτε σε περίπτωση που οι ελλείψεις δεν αντιμετωπίζονταν γρήγορα. Η χρηματοπιστωτική κρίση και η συνεπακόλουθη πίεση στους δημόσιους προϋπολογισμούς επηρέασαν επίσης τους διαθέσιμους πόρους για τις δραστηριότητες εθνικής παρακολούθησης της συμμόρφωσης σε ορισμένα κράτη μέλη. 3. ΑΡΧΙΚΈΣ ΕΠΙΘΕΩΡΉΣΕΙΣ ΑΕΡΟΛΙΜΈΝΩΝ Κατά τη διάρκεια του 2011 πραγματοποιήθηκαν δεκαεννέα (19) αρχικές επιθεωρήσεις αερολιμένων, δηλαδή ίδιος αριθμός επιθεωρήσεων με το 2010. Καλύφθηκαν όλα τα κεφάλαια (αν και όχι πάντοτε σε κάθε επιθεώρηση). Τα βασικά μέτρα που κρίθηκαν σύμφωνα το 2011 ανέρχονται σε συνολικό ποσοστό 80%, δηλαδή ποσοστό συμμόρφωσης ίδιο με εκείνο του 2010. Οι ελλείψεις που διαπιστώθηκαν στα συνήθη μέτρα 1 έδειξαν την τάση, σε μεγάλο βαθμό, ότι οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα και δεν σημείωσαν σημαντική μεταβολή σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Οι περιπτώσεις μη συμμόρφωσης στο πεδίο των συνήθων μέτρων σε αερολιμένες που επιθεωρήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2011 αφορούσαν κυρίως την ποιότητα του ελέγχου του προσωπικού, όπως και ορισμένες απαιτήσεις ασφαλείας για το φορτίο. Συγκεκριμένα, η ανεπαρκής ποιότητα των σωματικών ελέγχων προσωπικού εξακολουθούσε να είναι προβληματική. Όσον αφορά τις εμπορευματικές μεταφορές, οι περισσότερες περιπτώσεις μη συμμόρφωσης αφορούσαν την επιλογή των πλέον κατάλληλων μεθόδων ελέγχου ασφαλείας, δεδομένης της φύσης του μεταφερόμενου φορτίου, και των προτύπων εφαρμογής τους. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα προβλήματα ανθρώπινου παράγοντα και, μέχρις ότου υπάρξουν νέες τεχνολογικές και/ή διαδικαστικές εναλλακτικές λύσεις, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με εντατικοποιημένη κατάρτιση και επίβλεψη. Επίσης, σε αερολιμένες που επιθεωρήθηκαν το 2011 δεν έχουν τεθεί ακόμη πλήρως σε εφαρμογή ορισμένα πρόσθετα μέτρα που καθιερώθηκαν με το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο. Περιπτώσεις μη συμμόρφωσης παρατηρήθηκαν σε μεθόδους και πρότυπα ελέγχου ασφαλείας προμηθειών πτήσης και προμηθειών αερολιμένα (όπου δεν είχε ακόμη διαμορφωθεί πλήρως ασφαλής αλυσίδα προμηθειών), καθώς και στην έλλειψη εκτίμησης της επικινδυνότητας για την καθιέρωση κατάλληλων μέσων και κατάλληλης συχνότητας περιπολιών στους αερολιμένες. Οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών πρέπει να επιδιώξουν δραστήρια την εφαρμογή αυτών των νέων διατάξεων. 1 Τα μέτρα χαρακτηρίζονται «συνήθη» εφόσον εφαρμόζονται ήδη με βάση το νομικό πλαίσιο του κανονισμού (EΚ) αριθ. 2320/2002. 3

4. ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΈΣ ΕΠΙΘΕΩΡΉΣΕΙΣ Σύμφωνα με το άρθρο 13 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 72/2010, η Επιτροπή διεξάγει συνήθως περιορισμένο αριθμό επαναληπτικών επιθεωρήσεων. Οι επαναληπτικές αυτές επιθεωρήσεις διενεργούνται συχνά όταν σε αρχική επιθεώρηση διαπιστώνονται αρκετές σοβαρές ελλείψεις αλλά επίσης, αν και σε μικρότερο βαθμό, δειγματοληπτικά για να επαληθεύεται η ακρίβεια των δραστηριοτήτων παρακολούθησης της συμμόρφωσης και αναφοράς σε εθνικό επίπεδο. Πραγματοποιήθηκαν πέντε τέτοιες επιθεωρήσεις κατά τη διάρκεια του 2011 και επιβεβαίωσαν τις περισσότερες φορές την αποκατάσταση των ελλείψεων που είχαν διαπιστωθεί. 5. ΑΝΟΙΚΤΟΊ ΦΆΚΕΛΟΙ, ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΆΡΘΡΟΥ 15 ΚΑΙ ΚΊΝΗΣΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΏΝ ΠΡΟΣΦΥΓΏΝ Οι φάκελοι επιθεώρησης παραμένουν ανοικτοί μέχρις ότου η Επιτροπή μείνει ικανοποιημένη από τα διορθωτικά μέτρα που λήφθηκαν. 30 φάκελοι (18 αερολιμένων και 12 αρμοδίων αρχών) έκλεισαν το 2011. Συνολικά, 12 φάκελοι επιθεώρησης αρμοδίων αρχών και 12 φάκελοι επιθεώρησης αερολιμένων παρέμειναν ανοικτοί στα τέλη του έτους. Εάν οι ελλείψεις σε έναν αερολιμένα κριθούν ότι είναι τόσο σοβαρές ώστε να απειλείται σοβαρά το γενικό επίπεδο της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας στην Ένωση, η Επιτροπή ενεργοποιεί το άρθρο 15 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 72/2010 2. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι άλλες αρμόδιες αρχές ειδοποιούνται σχετικά με την κατάσταση και πρέπει να εξετάσουν τη λήψη τυχόν πρόσθετων μέτρων για τις πτήσεις από τους συγκεκριμένους αερολιμένες. Κατά τη διάρκεια του 2011 δεν κατέστη αναγκαία η εν λόγω ενεργοποίηση. Η άλλη δυνατή κύρωση στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, ή σε περιπτώσεις παρατεταμένης μη αντιμετώπισης ή επανάληψης των ελλείψεων, είναι η κίνηση της διαδικασίας παράβασης. Το 2011 κινήθηκαν δύο διαδικασίες παράβασης μετά από επιθεωρήσεις των εθνικών διοικήσεων. Και στις δύο περιπτώσεις, το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος δεν τήρησε το εθνικό του πρόγραμμα ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας. Κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους έκλεισαν τρεις άλλες διαδικασίες παράβασης μετά την αποκατάσταση των ελλείψεων που είχαν διαπιστωθεί. 6. ΑΞΙΟΛΟΓΉΣΕΙΣ ΑΠΌ ΤΑ ΊΔΙΑ ΤΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ Με βάση το άρθρο 18 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 18/2010 της Επιτροπής 3, τα κράτη μέλη οφείλουν να υποβάλλουν έκθεση κάθε χρόνο κατά τα τέλη Μαρτίου, με αντικείμενο τα αποτελέσματα της παρακολούθησης της συμμόρφωσης σε εθνικό επίπεδο για την περίοδο από τον Ιανουάριο έως τον Δεκέμβριο του προηγούμενου έτους. Οι εκθέσεις των κρατών μελών για την περίοδο αναφοράς Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2010 υποβλήθηκαν όλες έγκαιρα και σε όλες ακολουθήθηκε ο μορφότυπος της Επιτροπής. Από την ανάλυση των εν λόγω εκθέσεων προέκυψε ότι αρκετά κράτη μέλη δεν τήρησαν πλήρως τις απαιτήσεις που αφορούν το εύρος και τη συχνότητα των δραστηριοτήτων εθνικής 2 3 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 72/2010 της Επιτροπής, της 26ης Ιανουαρίου 2010, για τον καθορισμό των διαδικασιών διεξαγωγής των επιθεωρήσεων της Επιτροπής στο πεδίο της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας, ΕΕ L 23 της 27.1.2010, σ. 1. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 18/2010 της Επιτροπής, της 8ης Ιανουαρίου 2010, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 300/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τις προδιαγραφές των εθνικών προγραμμάτων ποιοτικού ελέγχου στον τομέα της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας από έκνομες ενέργειες, ΕΕ L 7 της 12.1.2010, σ. 3. 4

παρακολούθησης. Επιπλέον, σημαντικός αριθμός κρατών μελών δήλωσε ότι δεν είχε αναπτύξει ακόμη πρότυπα πρωτόκολλα για τις δοκιμές παρείσδυσης των απαιτήσεων ασφάλειας της αεροπορίας. Η Επιτροπή συμπεριέλαβε τα θέματα αυτά στο θεματολόγιο της ομάδας εργασίας για τις επιθεωρήσεις, η οποία συγκροτήθηκε στο πλαίσιο της ρυθμιστικής επιτροπής της πολιτικής αεροπορίας για να επικουρεί τα κράτη μέλη στην επίτευξη συμμόρφωσης με τις κοινές απαιτήσεις. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΜΕΣΑ 1. ΓΕΝΙΚA Οι νέες νομοθετικές πράξεις για την ασφάλεια της αεροπορίας που εκδόθηκαν κατά τη διάρκεια του 2011 αφορούσαν κυρίως την εγκατάσταση σαρωτών ασφαλείας και νέες απαιτήσεις για το φορτίο και το ταχυδρομείο που προέρχονται από τρίτες χώρες. Μετά την ολοκλήρωση πλήρους μελέτης επιπτώσεων εκδόθηκε νομοθεσία που διέπει την εγκατάσταση σαρωτών ασφαλείας. Η εν λόγω νομοθεσία εξασφαλίζει ότι οι σαρωτές ασφαλείας χρησιμοποιούνται με εναρμονισμένο τρόπο, ώστε να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο ασφάλειας, ενώ ταυτόχρονα τηρούνται τα θεμελιώδη δικαιώματα των επιβατών, ιδίως όσον αφορά την υγεία, την προστασία της ιδιωτικής ζωής και την προστασία των δεδομένων, καθώς και το δικαίωμα των επιβατών να αυτοεξαιρούνται από τη διαδικασία του σαρωτή ασφαλείας. Η Επιτροπή θα μεριμνήσει ιδιαίτερα για να εξασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη τηρούν πλήρως τους κανόνες αυτούς. Μετά το περιστατικό με το εμπορευματικό αεροσκάφος στην Υεμένη στα τέλη του Οκτωβρίου του 2010, η Επιτροπή μαζί με τα κράτη μέλη και με τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών θέσπισαν επίσης γρήγορα κατάλληλες νομικές απαιτήσεις για τις πτήσεις εμπορευματικών αεροσκαφών από τρίτες χώρες με προορισμό την ΕΕ. Επιπλέον, οι αναμενόμενες δυσκολίες εφαρμογής σχετικά με τον έλεγχο ασφαλείας των υγρών κατέστησαν αναγκαία την αλλαγή της ημερομηνίας υλοποίησης της πρώτης φάσης του υποχρεωτικού ελέγχου ασφαλείας των υγρών στους αερολιμένες της ΕΕ. Συστάθηκε ομάδα εργασίας και ανατέθηκε η εκπόνηση μελέτης για την ανάλυση όλων των συναφών παραγόντων που συνδέονται με την εγκατάσταση του εξοπλισμού ελέγχου ασφαλείας υγρών στους αερολιμένες της ΕΕ. Τέλος, κατέστη αναγκαίο να επεκταθεί το χρονικό διάστημα για τη χρήση των συστημάτων ανίχνευσης εκρηκτικών του προτύπου 2, επέκταση που εγκρίθηκε το φθινόπωρο του 2011. 2. ΘΈΣΠΙΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΉΣ ΝΟΜΟΘΕΣΊΑΣ Τα νέα νομοθετήματα που εκδόθηκαν το 2011 ήταν: ο κανονισμός (ΕΕ) 720/2011 4 για τη συμπλήρωση των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας από έκνομες ενέργειες όσον αφορά την 4 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 720/2011 της Επιτροπής, της 22ας Ιουλίου 2011, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 272/2009, ΕΕ L 193 της 23.7.2011, σ. 19-21. 5

προοδευτική καθιέρωσή τους για τον έλεγχο ασφαλείας υγρών, αερολυμάτων και πηκτωμάτων στους αερολιμένες της ΕΕ ο κανονισμός (ΕΕ) 859/2011 5 σχετικά με τον καθορισμό μέτρων εφαρμογής των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας των αερομεταφορών όσον αφορά το αεροπορικό φορτίο και ταχυδρομείο ο κανονισμός (ΕΕ) 1087/2011 6 σχετικά με τον καθορισμό λεπτομερών μέτρων εφαρμογής των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας των αερομεταφορών όσον αφορά τα συστήματα ανίχνευσης εκρηκτικών ο κανονισμός (ΕΕ) 1141/2011 7 για τη συμπλήρωση των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας όσον αφορά τη χρήση συσκευών ασφαλείας στα αεροδρόμια της ΕΕ ο κανονισμός (ΕΕ) 1147/2011 8 σχετικά με τον καθορισμό λεπτομερών μέτρων εφαρμογής των κοινών βασικών προτύπων για την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας όσον αφορά τη χρήση σαρωτών ασφαλείας η απόφαση 2011/5862/ΕΕ 9 σχετικά με τον καθορισμό λεπτομερών μέτρων εφαρμογής των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας των αερομεταφορών όσον αφορά το αεροπορικό φορτίο και ταχυδρομείο ο κανονισμός (ΕΕ) 8042/2011 10 σχετικά με τον καθορισμό λεπτομερών μέτρων εφαρμογής των κοινών βασικών προτύπων για την ασφάλεια της αεροπορίας όσον αφορά τη χρήση σαρωτών ασφαλείας. Τα νομοθετήματα αυτά οριστικοποιήθηκαν μετά από 6 τακτικές και 2 εμβόλιμες συνεδριάσεις της ρυθμιστικής επιτροπής ασφάλειας της αεροπορίας, καθώς και 6 συνεδριάσεις της συμβουλευτικής ομάδας ενδιαφερομένων για την αεροπορική ασφάλεια. 3. ΒΆΣΗ ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ ΕΓΚΕΚΡΙΜΈΝΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΏΝ ΓΡΑΦΕΊΩΝ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΏΝ ΑΠΟΣΤΟΛΈΩΝ Για να ενισχυθεί η ασφαλής αλυσίδα εφοδιασμού στο αεροπορικό φορτίο και το αεροπορικό ταχυδρομείο, καθώς και για να διευκολυνθεί η ομοιογενής εφαρμογή της στην ΕΕ, δημιουργήθηκε η βάση δεδομένων εγκεκριμένων μεταφορικών γραφείων και γνωστών αποστολέων (RAKC), η οποία έκτοτε διατηρήθηκε μέχρι να τεθεί σε πλήρη λειτουργία την 1η Ιουνίου 2010 με βάση σύμβαση-πλαίσιο της Επιτροπής. Η βάση RAKC στα τέλη του 2011 περιείχε περίπου 8.500 αρχεία εγκεκριμένων μεταφορικών γραφείων και (ανεξαρτήτων 5 6 7 8 9 10 Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 859/2011 της Επιτροπής, της 25ης Αυγούστου 2011, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 185/2010, ΕΕ L 220 της 26.8.2011, σ. 9-15. Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1087/2011 της Επιτροπής, της 27ης Οκτωβρίου 2011, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 185/2010, ΕΕ L 281 της 28.10.2011, σ. 12-13. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1141/2011 της Επιτροπής, της 10ης Νοεμβρίου 2011, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 272/2009, ΕΕ L 293 της 11.11.2011, σ. 22-23. Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1147/2011 της Επιτροπής, της 11ης Νοεμβρίου 2011, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 185/2010, ΕΕ L 294 της 12.11.2011, σ. 7-11. Απόφαση 2011/5862/ΕΕ της Επιτροπής, της 17ης Αυγούστου 2011, που απευθύνεται σε όλα τα κράτη μέλη δεν δημοσιεύθηκε στην ΕΕ (περιορισμένης χρήσης και διαβαθμισμένο κείμενο). Απόφαση 2011/8042/ΕΕ της Επιτροπής, της 14ης Νοεμβρίου 2011, που απευθύνεται σε όλα τα κράτη μέλη δεν δημοσιεύθηκε στην ΕΕ (περιορισμένης χρήσης και διαβαθμισμένο κείμενο). 6

επικυρωμένων) γνωστών αποστολέων. Είναι το μόνο νομικό πρωτογενές εργαλείο προς χρήση από τα εγκεκριμένα μεταφορικά γραφεία για να το συμβουλεύονται όταν δέχονται αποστολές από άλλο εγκεκριμένο μεταφορικό γραφείο ή γνωστό αποστολέα. Μετά την έναρξη ισχύος των νέων απαιτήσεων για τους αερομεταφορείς που μεταφέρουν φορτίο από τρίτες χώρες προς την ΕΕ, άρχισαν οι εργασίες για την επέκταση της βάσης δεδομένων ώστε να συμπεριληφθούν σε αυτή και οι εν λόγω αερομεταφορείς. 4. ΕΝΩΣΙΑΚΈΣ ΕΠΙΘΕΩΡΉΣΕΙΣ ΑΕΡΟΛΙΜΈΝΩΝ ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΑ Με βάση τους κανονισμούς (EΚ) αριθ. 300/2008 και (EΕ) αριθ. 72/2010 οι υπηρεσίες της Επιτροπής οφείλουν να παρακολουθούν αντικειμενικά τη συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις για την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας ακολουθώντας τυποποιημένη μεθοδολογία. Προς τον σκοπό αυτό η Επιτροπή συνέταξε και επικαιροποιεί δύο αναλυτικά εγχειρίδια με λεπτομερείς παραινέσεις και οδηγίες προς τους επιθεωρητές της ΕΕ. Τα εγχειρίδια αυτά αναθεωρούνται τακτικά. ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΔΟΚΙΜΕΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΕΣ 1. ΔΟΚΙΜEΣ «Δοκιμή» κατά την έννοια της νομοθεσίας της ΕΕ για την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας 11 διεξάγεται όταν ένα κράτος μέλος συμφωνήσει με την Επιτροπή ότι θα χρησιμοποιήσει ιδιαίτερα μέσα ή μεθόδους που δεν αναγνωρίζονται από τη νομοθεσία, προκειμένου να αντικαταστήσει έναν από τους αναγνωρισμένους ελέγχους ασφαλείας, για περιορισμένο χρονικό διάστημα, με την προϋπόθεση, μεταξύ άλλων, ότι οι εν λόγω δοκιμές δεν επηρεάζουν αρνητικά το συνολικό επίπεδο ασφάλειας που επιτυγχάνεται. Ο συγκεκριμένος όρος, από νομική άποψη, δεν εφαρμόζεται όταν κράτος μέλος ή φορέας διεξάγει αξιολόγηση νέου ελέγχου ασφαλείας, εφαρμοζόμενου επιπροσθέτως ενός ή περισσοτέρων ήδη προβλεπόμενων από τη νομοθεσία. Κατά τη διάρκεια του 2011 άρχισαν νέες δοκιμές στην Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι δοκιμές είχαν ως αντικείμενο τη χρήση του εξοπλισμού ανίχνευσης ιχνών εκρηκτικών και φορητών ανιχνευτών μετάλλων για τον έλεγχο ασφαλείας θρησκευτικών καλυμμάτων κεφαλής επιβατών. Επιπλέον, ορισμένες δοκιμαστικές λειτουργίες σαρωτών ασφαλείας συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια του 2011 πριν από την επίσημη έκδοση της ενωσιακής νομοθεσίας για την εγκατάσταση των εν λόγω σαρωτών ασφαλείας. Μία από τις δοκιμές αυτές συνεχίζεται ακόμη στο ΗΒ. 11 Βλ. σημείο 12.8 «Μέθοδοι ελέγχου ασφάλειας με τις οποίες αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες» στο παράρτημα του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 185/2010 της Επιτροπής σχετικά με τον καθορισμό λεπτομερών μέτρων εφαρμογής των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας των αερομεταφορών από έκνομες ενέργειες, ΕΕ L 55 της 5.3.2010, σ. 1. 7

2. ΜΕΛΈΤΕΣ Σύμφωνα με τους ενωσιακούς κανόνες για την ασφάλεια της αεροπορίας, από τις 29 Απριλίου 2013 όλα τα υγρά (είτε προέρχονται από κατάστημα αφορολόγητων ειδών είτε ήταν ήδη στην κατοχή του επιβάτη) πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο ασφαλείας (αντί να απορρίπτονται). Για να εξασφαλιστεί ότι λαμβάνονται ενδεδειγμένα και συγκεκριμένα μέτρα ενόψει της προθεσμίας του 2013, η Επιτροπή συνέστησε στα τέλη του 2011 ομάδα εργασίας για τα υγρά-2013 και δρομολόγησε μελέτη για την εκτίμηση των επιπτώσεων λειτουργίας του ελέγχου ασφαλείας των υγρών στους αερολιμένες της ΕΕ. Επίσης, διεξήχθη μελέτη καθόλη τη διάρκεια του έτους με αντικείμενο την τεχνολογία προβολής εικόνων αντικειμένων απειλής (TIP) που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο ασφαλείας των χειραποσκευών και των παραδιδόμενων αποσκευών. Η τελική έκθεση, η οποία αναμένεται στα τέλη του 2012, θα βασίζεται στην ανάλυση των αποτελεσμάτων των δοκιμών παρείσδυσης που πραγματοποιήθηκαν τόσο σε αερολιμένες όπου χρησιμοποιείται η τεχνολογία TIP όσο και σε αερολιμένες όπου δεν χρησιμοποιείται. Τέλος, η Επιτροπή δρομολόγησε στα τέλη του 2011 μελέτη με αντικείμενο τις επιπτώσεις των νέων ενωσιακών κανόνων ασφάλειας για το εισερχόμενο φορτίο. Η τελική έκθεση, που προβλέπεται να υποβληθεί στα τέλη του 2012, αναμένεται ότι θα παράσχει εγκαίρως στοιχεία πριν από το τέλος της μεταβατικής περιόδου για την ανεξάρτητη επικύρωση των αερομεταφορέων που μεταφέρουν φορτίο από τρίτες χώρες προς την ΕΕ, η οποία λήγει στις 30 Ιουνίου 2014. ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ 1. ΓΕΝΙΚA Η Επιτροπή είναι πλήρως δεσμευμένη με διεθνείς οργανισμούς και καίριες τρίτες χώρεςεταίρους για την προετοιμασία διεθνών συναντήσεων, στα αντικείμενα των οποίων συμπεριλαμβάνεται το θέμα της ασφάλειας, και τη συμμετοχή σε αυτές. Η Επιτροπή συμμετέχει ενεργά στον συντονισμό της θέσης της ΕΕ και συχνά πραγματοποιεί παρουσιάσεις και υποβάλλει έγγραφα. Ο διάλογος είναι επίσης ανοικτός, κατά περίπτωση, με μεμονωμένες τρίτες χώρες σε θέματα διμερούς ή κοινού ενδιαφέροντος. Η ενδυνάμωση των εν λόγω σχέσεων με διεθνείς οργανισμούς και καίριες τρίτες χώρες διασφαλίζει ότι η ΕΕ είναι καλά ενημερωμένη και είναι σε θέση να επηρεάσει την παγκόσμια πολιτική για την ασφάλεια της αεροπορίας, τόσο από την οπτική γωνία της νομοθέτησης όσο και σε σχέση με τις προοπτικές εφαρμογής, που είναι ένας τομέας στον οποίο η ανάπτυξη ικανοτήτων είναι σημαντική σε ορισμένες περιοχές του κόσμου. 2. ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΊΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΊ Η Επιτροπή, εκπροσωπώντας την ΕΕ, συμμετέχει στην ετήσια συνεδρίαση της ειδικής ομάδας της ΔΟΠΑ για την ασφάλεια της αεροπορίας. Στη συνεδρίαση της ειδικής ομάδας που πραγματοποιήθηκε το 2011 (Μόντρεαλ, 21-25 Μαρτίου), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της ΕΕ υπέβαλαν έγγραφα στην ειδική ομάδα σχετικά με την ασφάλεια του αεροπορικού φορτίου αναφορικά τόσο με τους μελλοντικούς κανόνες της ΕΕ όσο και με την ανάγκη για ενισχυμένους διεθνείς κανόνες και σχετικά με τον έλεγχο ασφαλείας των υγρών. 8

Η Επιτροπή συμμετέχει επίσης τακτικά σε συνεδριάσεις της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης Πολιτικής Αεροπορίας (ECAC), και ιδίως του φόρουμ ασφάλειας της ECAC και της τεχνικής ειδικής ομάδας της ECAC. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εργασίες της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης Πολιτικής Αεροπορίας έχουν συμβάλει στις εργασίες της ρυθμιστικής επιτροπής ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας. 3. ΤΡΊΤΕΣ ΧΏΡΕΣ Η Επιτροπή συνέχισε δραστήρια τον διάλογο σε θέματα ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε διάφορα φόρα, ιδίως στην ομάδα συνεργασίας ΕΕ-ΗΠΑ για την ασφάλεια των μεταφορών, στην οποία σημειώθηκε πρόοδος των εργασιών για τον ενιαίο έλεγχο της ασφάλειας, ο οποίος εφαρμόζεται από την 1η Απριλίου 2011 και χάρη στον οποίο οι επιβάτες και οι αποσκευές τους που προέρχονται από αερολιμένες των ΗΠΑ επιτρέπεται να μετεπιβιβάζονται σε αερολιμένες της ΕΕ με πτήση ανταπόκρισης χωρίς να υποβάλλονται κατ ανάγκη σε νέους ελέγχους ασφαλείας 12. Η Επιτροπή συμμετείχε σε επιθεωρήσεις αερολιμένων στις ΗΠΑ που είχαν ως αντικείμενο την εφαρμογή του ενιαίου ελέγχου της ασφάλειας. Η Επιτροπή παρενέβη επίσης σε ορισμένες περιπτώσεις όταν κράτη μέλη εξέφρασαν την ανησυχία τους για τα πρόσθετα μέτρα ασφάλειας που επιβάλλουν οι ΗΠΑ στους αερομεταφορείς της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την ασφάλεια της αεροπορικής μεταφοράς φορτίου, διότι οι απαιτήσεις των ΗΠΑ φαίνεται ότι αλληλεπικαλύπτουν την εφαρμογή των συστημάτων ελέγχου που προβλέπει το ενωσιακό καθεστώς ασφαλείας της αεροπορίας. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή συμφώνησε με πρόγραμμα αναγνώρισης του φορτίου βάσει του οποίου οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν την αναγνώριση των μέτρων ασφαλείας της ΕΕ αντί των αντίστοιχων μέτρων των ΗΠΑ. Οι εργασίες σχετικά με την πρωτοβουλία αυτή εντατικοποιήθηκαν κατά το δεύτερο ήμισυ του 2011 με σκοπό να οριστικοποιηθούν το 2012. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Ενώ, συνολικά, εξακολουθεί να υπάρχει υψηλό επίπεδο ασφάλειας στην ΕΕ, οι επιθεωρήσεις της Επιτροπής ανέδειξαν κάποιες ελλείψεις. Οι ελλείψεις που παρατηρήθηκαν στα συνήθη μέτρα στον έλεγχο ασφαλείας προσωπικού και φορτίου τείνουν, σε μεγάλο βαθμό, ότι προέρχονται από προβλήματα ανθρώπινου παράγοντα. Σε πρόσθετα μέτρα που εφαρμόσθηκαν με βάση το νέο νομικό πλαίσιο του κανονισμού (EΚ) αριθ. 300/2008 διαπιστώθηκαν περιπτώσεις μη συμμόρφωσης σε περιπολίες σε αερολιμένες, στην εκτίμηση της επικινδυνότητας και στον έλεγχο ασφαλείας προμηθειών πτήσης και προμηθειών αερολιμένα. Οι συστάσεις διορθωτικών μέτρων της Επιτροπής ακολουθήθηκαν εν γένει ικανοποιητικά και επιβεβαιώνουν πόσο σημαντικό είναι το αυστηρό καθεστώς επιθεώρησης της ΕΕ και η εξασφάλιση κατάλληλης ποιότητας σε επίπεδο κράτους μέλους. Η Επιτροπή θα συνεχίσει τις προσπάθειές της προκειμένου να εξασφαλίσει ότι εφαρμόζονται πλήρως και ορθά όλες οι απαιτήσεις, εφαρμόζοντας το καθιερωμένο σύστημά της αξιολόγησης από ομοτίμους, καθώς και κινώντας εάν χρειασθεί επίσημες διαδικασίες παράβασης. Από νομοθετική άποψη, κατά τη διάρκεια του 2011 εγκρίθηκαν και άλλοι εκτελεστικοί κανόνες προκειμένου κυρίως να καταστεί δυνατή η εγκατάσταση σαρωτών ασφαλείας υπό 12 Κανονισμός (EΕ) αριθ. 983/2010 της Επιτροπής, της 3ης Νοεμβρίου 2010, για την τροποποίηση του κανονισμού (EΕ) 185/2010, ΕΕ L 286 της 4.11.2010, σ. 1. 9

ορισμένες προϋποθέσεις και να ενισχυθεί η ασφάλεια φορτίου και ταχυδρομείου που μεταφέρονται εντός της ΕΕ. Τα μέτρα αυτά και άλλα μέτρα προωθούνται επίσης σε διεθνές επίπεδο μέσω επαφών με διεθνείς οργανισμούς και τρίτες χώρες με σκοπό την ενίσχυση των παγκόσμιων προτύπων αεροπορικής ασφάλειας. 10

Παράρτημα Επιθεωρήσεις της Επιτροπής έως τις 31.12.2011 Κράτος Πλήθος επιθεωρήσεων από 1/2011 έως 12/2011 (συμπεριλαμβανομένων των επαναληπτικών επιθεωρήσεων) Συνολικό πλήθος επιθεωρήσεων την περίοδο 2004-2011 (συμπεριλαμβανομένων των επαναληπτικών επιθεωρήσεων) Αυστρία 0 9 Βέλγιο 1 10 Βουλγαρία 1 6 Κύπρος 1 6 Τσεχική Δημοκρατία 2 7 Δανία 2 9 Εσθονία 1 5 Φινλανδία 1 8 Γαλλία 3 15 Γερμανία 3 17 Ελλάδα 1 13 Ουγγαρία 2 7 Ιρλανδία 0 8 Ιταλία 3 15 Λετονία 1 5 Λιθουανία 0 4 Λουξεμβούργο 0 6 Μάλτα 0 3 Κάτω Χώρες 0 7 Πολωνία 2 9 Πορτογαλία 0 8 Ρουμανία 0 3 Σλοβακία 0 4 Σλοβενία 1 5 Ισπανία 2 14 Σουηδία 2 11 Ηνωμένο Βασίλειο 4 17 Χώρες μη μέλη της ΕΕ: Ελβετία 1 5 11

ΣΥΝΟΛΟ 34 236 Επιθεωρήσεις της εποπτικής αρχής ΕΖΕΣ έως τις 31.12.2011 Χώρα Πλήθος επιθεωρήσεων από 1/ 2011 έως 12/2011 (συμπεριλαμβανομένων των επαναληπτικών επιθεωρήσεων) Συνολικό πλήθος επιθεωρήσεων την περίοδο 2004-2011 (συμπεριλαμβανομένων των επαναληπτικών επιθεωρήσεων) Ισλανδία 2 9 Νορβηγία 4 35 ΣΥΝΟΛΟ 6 44 12