ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2014-2020

5 η Προγραμματική Περίοδος ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2014-2020 Το Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας, στις 26 Ιουνίου, κατέληξε σε πολιτικές αποφάσεις για τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, με βάση τις προτάσεις που υπέβαλε η Ε. Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2011. Το Δεκέμβριο 2013 το Ε. Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο επικύρωσαν τις αποφάσεις αυτές. Παράλληλα, το Συμβούλιο και το Ε. Κοινοβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία για το ΠΔΠ 2014-2020, θέμα άμεσα συνδεδεμένο με την ΚΑΠ και την εφαρμογή της. Η συμφωνία για την ΚΑΠ περιλαμβάνει τέσσερις βασικούς κανονισμούς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για: i) τις άμεσες ενισχύσεις, ii) την ενιαία Κοινή Οργάνωση Αγοράς (ΚΟΑ) των γεωργικών προϊόντων, iii) την αγροτική ανάπτυξη και iv) τον οριζόντιο κανονισμό για τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και τον έλεγχο της ΚΑΠ. Πέραν αυτών εγκρίθηκε και ο υπ αριθ. καν. 1303/2013 (Γενικού Κανονισμού που καθορίζει κοινές διατάξεις και για τα τέσσερα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) με στόχο τη βελτίωση του συντονισμού και της εναρμόνισης του θεσμικού πλαισίου για την εφαρμογή των ευρωπαϊκών πολιτικών. Τα κυριότερα στοιχεία που εισάγονται με τον γενικό κανονισμό αφορούν σε: Ενδυνάμωση στόχευσης και αποτελεσματικότητας των πολιτικών εισάγοντας στοιχεία όπως: Ισχυρή λογική παρέμβασης με σαφή προσδιορισμό στόχων και αποτελεσμάτων βάσει ιεραρχημένων αναπτυξιακών αναγκών Εκ των προτέρων αιρεσιμότητες (τελική συμμόρφωση έως 2016) Αποθεματικό επίδοσης (6% πόρων των Διαρθρωτικών & Επενδυτικών Ταμείων επίτευξη οροσήμων του 2018 σε επίπεδο προτεραιοτήτων) Συνέργεια και συμπληρωματικότητα με τα υπόλοιπα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά & Επενδυτικά Ταμεία (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, ΤΑ, ΕΤΘΑ) Η ευρωπαϊκή πολιτική για την αγροτική ανάπτυξη, μετά το 2013 στοχεύει αφενός στην επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» μέσω των έξι προτεραιοτήτων της ένωσης για την αγροτική ανάπτυξη, αφετέρου σε βασικές, εθνικές αναπτυξιακές ανάγκες του αγροτικού χώρου. Συνεχίζει να εστιάζει στο τρίπτυχο ανταγωνιστικότητα της γεωργίας, αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων και δράση για το κλίμα καθώς επίσης και ισόρροπη εδαφική ανάπτυξη των ΕΥΔ ΠΑΑ Σελίδα 1

αγροτικών περιοχών, και είναι συνεπής με τους γενικούς στόχους της πολιτικής για την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Στον κανονισμό (ΕΕ) 1305/2013 για την αγροτική ανάπτυξη την προγραμματική περίοδο 2014-2020 δεν επιχειρείται μια εκ βάθρων αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που ίσχυε μέχρι σήμερα. Αντίθετα, διατηρώντας όλα τα στοιχεία που αποδείχθηκε ότι λειτουργούν σωστά εισάγει μία σειρά νέων στοιχείων με στόχο την αποτελεσματικότερη και πιο ορθολογική διάθεση των ευρωπαϊκών κονδυλίων: Προβλέπεται μια εξορθολογισμένη σειρά μέτρων και παρεμβάσεων, τα οποία μπορούν να συνδυαστούν κατάλληλα έτσι ώστε να αξιοποιηθούν πλήρως οι συνέργειές τους και να επιτευχθούν τα αποτελέσματα των έξι προτεραιοτήτων της Ένωσης για την αγροτική ανάπτυξη, καταργώντας το δύσκαμπτο σύστημα των Αξόνων. Διατηρείται η γνωστή σε όλους παλέτα των μέτρων αγροτικής ανάπτυξης (Σχέδια βελτίωσης, Μεταποίηση και εμπορία αγροτικών προϊόντων, Νέοι αγρότες, Υποδομές για την ανάπτυξη και προσαρμογή της γεωργίας, κ.λπ.) εμπλουτιζόμενη με νέα μέτρα: o Εργαλείων διαχείρισης κινδύνου έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν περιβαλλοντικοί και οικονομικοί κίνδυνοι της παραγωγικής διαδικασίας. o Στήριξης μορφών συνεργασίας με διευρυμένο πεδίο και ευρύτερο φάσμα συνεργαζόμενων φορέων. o Στήριξης για τη δημιουργία Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών. Ενισχύεται η συμπληρωματικότητα με δράσεις του Πυλώνα Ι της ΚΑΠ, όσον αφορά στους νέους αγρότες, στις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις, στις ενισχύσεις σε περιοχές με φυσικά ή ειδικά μειονεκτήματα και τέλος στη γραμμή βάσης των γεωργο-περιβαλλοντικών δράσεων που θα πρέπει να συμπεριληφθούν και οι δράσεις «πρασινίσματος» εκτός από αυτές της πολλαπλής συμμόρφωσης. Παραμένει και ενισχύεται η προσέγγιση LEADER για την τοπική ανάπτυξη προβλέποντας στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης με την πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων πολύ-τομεακές και πολύ-ταμειακές. Ο αγροτικός χώρος της Ελλάδας αποτελεί ένα δυναμικό μωσαϊκό με περιοχές, οι οποίες διαφέρουν όσον αφορά στην οικονομική και τομεακή ανάπτυξή τους, στην κοινωνική, δημογραφική τους σύνθεση και στις ικανότητες του ανθρώπινου δυναμικού τους, στην περιβαλλοντική και πολιτισμική αξία τους καθώς και στην ανθεκτικότητά τους στην κλιματική αλλαγή. ΕΥΔ ΠΑΑ Σελίδα 2

Η στρατηγική για την αγροτική ανάπτυξη είναι μια κατεξοχήν χωρική πολιτική και θα προσεγγίσει τις χωρικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης συνολικής στρατηγικής, της οποίας οι ειδικοί στόχοι θα εξειδικεύονται, όπου είναι απαραίτητο σε κάθε χωρική ή/και τομεακή κατηγορία. Η στρατηγική αποτελεί «συνέχεια» των παρεμβάσεων της τρέχουσας περιόδου, όσο και «σημείο» εκκίνησης νέων καινοτόμων παρεμβάσεων στο αγρο-διατροφικό σύστημα και στις αγροτικές περιοχές και διαρθρώνεται γύρω από δύο αλληλένδετους και συμπληρωματικούς στόχους, οι οποίοι θα πρέπει να θεωρηθούν ως φυσική συνέχεια και ενδυνάμωση των προσπαθειών που έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Στοχεύουν σε αποτελέσματα, τα οποία απαιτούνται βάσει της υφιστάμενης συγκυρίας (οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής) καθώς επίσης και των γενικότερων δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η χώρα. Οι κύριοι στρατηγικοί στόχοι για την επίτευξη της ολοκληρωμένης ανάπτυξης και της βιώσιμης ανταγωνιστικότητας του αγροτικού χώρου είναι: - Μετάβαση σε ένα ισχυρό, αειφόρο αγρο-διατροφικό σύστημα - Αύξηση της προστιθέμενης αξίας των αγροτικών περιοχών Οι βασικές αρχές της πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη, μετά το 2013 περιγράφονται με το τρίπτυχο ποιότητα-αποτελεσματικότητα-αειφορία και διαπνέουν όλους τους ειδικούς στόχους που τίθενται αλλά και τις ρυθμίσεις εφαρμογής τους. Οι κύριες επιλογές, οι οποίες απορρέουν από τη στρατηγική για την αγροτική ανάπτυξη, μετά το 2013, συνοψίζονται παρακάτω: Ενίσχυση του κλάδου της κτηνοτροφίας, η οποία θα επιτευχθεί μέσω ομάδας στοχευμένων μέτρων και κριτηρίων επιλογής για συγκεκριμένες δράσεις. Βελτίωση της ποιότητας και της προστιθέμενης αξίας των εγχώριων αγροδιατροφικών προϊόντων με στόχο την εξωστρέφεια των αγρο-διατροφικών προϊόντων και την μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου. Αύξηση της αποτελεσματικότητας / αποδοτικότητας των δρώντων του αγροδιατροφικού συστήματος αλλά και της χρήσης και διαχείρισης των φυσικών πόρων. Αειφόρος ανάπτυξη του αγρο-διατροφικού και των δασικών συστημάτων, δηλαδή του συνόλου των αγροτικών περιοχών. Σύζευξη αγρο-διατροφικού συστήματος και τουρισμού. ΕΥΔ ΠΑΑ Σελίδα 3

Για την υλοποίηση ορισμένων από τις αναφερόμενες στρατηγικές επιλογές και σε ορισμένες κατηγορίες αγροτικών περιοχών θα χρησιμοποιηθεί η πολυτομεακή και πολυταμειακή προσέγγιση της Τοπικής Ανάπτυξης, με την πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (CLLD). Οι ανωτέρω στρατηγικές επιλογές διατρέχονται οριζόντια από την εισαγωγή της καινοτομίας και των αποτελεσμάτων της γεωργικής έρευνας, της προστασίας των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος σε όλες τις διαδικασίες (παραγωγικές, διαχείρισης) καθώς επίσης και από τις αναγκαίες υποστηρικτικές επιλογές της μεταφοράς γνώσης και της παροχής εξειδικευμένων συμβουλών. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη στήριξη της επιχειρηματικότητας και στη δημιουργία ή/και διατήρηση θέσεων απασχόλησης, καθώς και στη χωρική ή/και τομεακή στόχευση και προσέγγιση των παρεμβάσεων. Οι ανωτέρω στρατηγικές επιλογές έχουν σκιαγραφηθεί στο Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-2020, το οποίο αποτελεί το εθνικό κείμενο στρατηγικής για όλες τις συγχρηματοδοτούμενες από την Ένωση πολιτικές και το οποίο θα υποβληθεί επίσημα στις υπηρεσίες της ΕΕ μέχρι τις 22 Απριλίου 2014. Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, ως βασικό εργαλείο ενίσχυσης της αγροτικής ανάπτυξης υλοποιεί δράσεις της στρατηγικής για την αγροτική ανάπτυξη, οι οποίες στοχεύουν στις βασικές αναπτυξιακές ανάγκες του ελληνικού αγροτικού χώρου Θεωρείται σημαντικό, η υλοποίηση της στρατηγικής να εφαρμοστεί μέσω ενός ενιαίου Εθνικού Τομεακού Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, το οποίο να προβλέπει αποκεντρωμένη υλοποίηση συγκεκριμένων μέτρων και χωρική ή/και τομεακή εξειδίκευση ομάδας μέτρων και δράσεων, μέσω κριτηρίων επιλογής, στοχευμένων προκηρύξεων/προϋπολογισμού, εξειδικεύοντας έτσι τους ειδικούς στόχους της στρατηγικής. Το σύνολο των πόρων του ΕΓΤΑΑ που διατίθενται για την Ελλάδα την περίοδο 2014-2020, ανέρχονται σε 4.195.960.793. Στο πλαίσιο της διαμόρφωσης της επόμενης προγραμματικής περιόδου η Υπηρεσία έχει προβεί μεταξύ άλλων και στις ακόλουθες ενέργειες: - Οργανώθηκε, με ευρεία διαβούλευση, η εταιρική σχέση για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, Δημοσιεύτηκε η 1 η Εγκύκλιος του ΥΠΑΑΤ, στην οποία καθορίζονται αναλυτικά οι απαιτήσεις των προτάσεων κανονισμού για την αγροτική ανάπτυξη μετά το 2013, ΕΥΔ ΠΑΑ Σελίδα 4

- Πραγματοποιήθηκε το 1 ο Συνέδριο για την Αγροτική Ανάπτυξη μετά το 2013, με στόχο να φέρει κοντά τους εταίρους του ΥΠΑΑΤ για την αγροτική ανάπτυξη, - Συστάθηκαν επτά Θεματικές Ομάδες Στρατηγικού Σχεδιασμού, οι οποίες μετά από τρίμηνες εργασίες κατέληξαν σε ιεραρχημένη «Πρόταση Στρατηγικών Επιλογών των Θεματικών Ομάδων Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Αγροτική Ανάπτυξη μετά το 2013», - Η ανωτέρω πρόταση τέθηκε σε διαβούλευση, μέσω διαδικτύου (28/12/2012 έως 28/2/2013), - Εν αναμονή της σύστασης και συγκρότησης της Ομάδας Σχεδιασμού Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΟΣΠΑΑ) λειτούργησε άτυπη ομάδας εργασίας από στελέχη των έργο της οποίας είναι η προετοιμασία σχεδιασμού του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, - Προκειμένου να ανακοινωθεί η στρατηγική για την αγροτική ανάπτυξη, μετά το 2013 πραγματοποιήθηκε, τον Οκτώβριο 2013, το 2 ο αναπτυξιακό συνέδριο για την αγροτική ανάπτυξη, - Συμμετοχή στη συγγραφή του ΕΣΠΑ 2014-2020 και στις διαπραγματεύσεις με τις υπηρεσίες της ΕΕ, - Συντονισμός ενεργειών για την εκπλήρωση των εκ των προτέρων αιρεσιμοτήτων. Η Υπηρεσία ήδη έχει προβεί στις απαραίτητες ενέργειες προετοιμασίας, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη και δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί, - Σύσταση και συγκρότηση της Ομάδας Σχεδιασμού Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΟΣΠΑΑ) με την υπ. αριθ. 4628/15-11-2013 Απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και συγκρότηση 6 ομάδων εργασίας στο πλαίσιο αυτής, με στόχο την αποτελεσματικότερη υποστήριξη του έργου της ΟΣΠΑΑ και την εξειδίκευση παρεμβάσεων και μέτρων στο νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 (ΠΑΑ 2014-2020). Μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί ο πρώτος κύκλος εργασιών των ομάδων εργασίας και τα αποτελέσματα συνοψίζονται ως ακολούθως: Ομάδα Εργασίας «Καινοτομία Δίκτυo Καινοτομίας»: Στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 6 συναντήσεις της ολομέλειας και των υποομάδων. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων αυτών και στο πλαίσιο του 1 ου παραδοτέου, εκπονήθηκαν και συζητήθηκαν προσχέδια των τεχνικών δελτίων των παρακάτω άρθρων του Καν. (ΕΕ) 1305/2013, ειδικότερα: - Άρθρο 14 «Δράσεις μεταφοράς γνώσεων και ενημέρωσης» ΕΥΔ ΠΑΑ Σελίδα 5

- Άρθρο 15 «Συμβουλευτικές υπηρεσίες» - Άρθρο 35 «Συνεργασία» Ομάδα Εργασίας «Ανταγωνιστικότητα»: Στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 2 συναντήσεις της ολομέλειας και 8 συναντήσεις των υποομάδων. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων αυτών και στο πλαίσιο του 1 ου παραδοτέου, εκπονήθηκαν και συζητήθηκαν προσχέδια των τεχνικών δελτίων των παρακάτω άρθρων του Καν. (ΕΕ) 1305/2013, ειδικότερα: - Άρθρο 16 «Συστήματα Ποιότητας Γεωργικών Προϊόντων & Τροφίμων» - Άρθρο 17 «Επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού» - Άρθρο 19 «Ανάπτυξη Γεωργικών εκμεταλλεύσεων & επιχειρήσεων» - Άρθρο 27 «Σύσταση ομάδων & οργανώσεων παραγωγών» Ομάδας Εργασίας «Δασοπονία Κλιματική Αλλαγή» Στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 2 συναντήσεις της ολομέλειας και 8 συναντήσεις των υποομάδων. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων αυτών και στο πλαίσιο του 1 ου παραδοτέου, εκπονήθηκαν και συζητήθηκαν προσχέδια των τεχνικών δελτίων των παρακάτω άρθρων του Καν. (ΕΕ) 1305/2013, ειδικότερα: - Άρθρο 17 «Δασική οδοποιία» - Άρθρο 22 «Δάσωση και δημιουργία δασικών εκτάσεων» - Άρθρο 23 «Εγκατάσταση γεωργοδασοκομικών συστημάτων» - Άρθρο 24 «Πρόληψη και αποκατάσταση ζημιών σε δάση εξαιτίας δασικών πυρκαγιών, φυσικών καταστροφών και καταστροφικών συμβάντων» - Άρθρο 25 «Επενδύσεις οι οποίες βελτιώνουν την ανθεκτικότητα και την περιβαλλοντική αξία των δασικών οικοσυστημάτων» - Άρθρο 26 «Επενδύσεις σε δασοκομικές τεχνολογίες και στην επεξεργασία, κινητοποίηση και εμπορία δασικών προϊόντων» - Άρθρο 34 «Δασοπεριβαλλοντικές και κλιματικές υπηρεσίες και διατήρηση των δασών» Ομάδας Εργασίας «Περιβάλλον & Κλιματική Αλλαγή» Στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 2 συναντήσεις της ολομέλειας και 8 συναντήσεις των υποομάδων. Κατά τη διάρκεια των ΕΥΔ ΠΑΑ Σελίδα 6

συναντήσεων αυτών και στο πλαίσιο του 1 ου παραδοτέου, εκπονήθηκαν και συζητήθηκαν προσχέδια των τεχνικών δελτίων των παρακάτω άρθρων του Καν. (ΕΕ) 1305/2013, ειδικότερα: - Άρθρο 28 «Ενισχύσεις για τη γεωργία, το περιβάλλον και το κλίμα» - Άρθρο 29 «Βιολογική Γεωργία» - Άρθρο 30 «Ενισχύσεις στο πλαίσιο του Natura 2000 και της οδηγίας πλαισίου για τα ύδατα» - Άρθρο 31 «Ενισχύσεις περιοχών που αντιμετωπίζουν φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα» - Άρθρο 33 «Καλή μεταχείριση των ζώων» Ομάδα Εργασίας «Τοπική Ανάπτυξη» Στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 2 συναντήσεις της ολομέλειας και 6 συναντήσεις των υποομάδων. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων αυτών και στο πλαίσιο του 1 ου παραδοτέου, εκπονήθηκαν και συζητήθηκαν προσχέδια των τεχνικών δελτίων των παρακάτω άρθρων του Καν. (ΕΕ) 1305/2013, ειδικότερα: - Άρθρο 20 «Βασικές υπηρεσίες και ανάπλαση χωριών σε αγροτικές περιοχές» - Άρθρο 43 «Σύνολο εργαλείων εκκίνησης LEADER» - Άρθρο 44 «Δράσεις συνεργασίας LEADER» Ομάδα Εργασίας «Χρηματοδοτικά Εργαλεία Εργαλεία Διαχείρισης Κινδύνου Τεχνική Βοήθεια»: Στο πλαίσιο της Ομάδας Εργασίας «Χρηματοδοτικά Εργαλεία - Εργαλεία Διαχείρισης Κινδύνου -Τεχνική Βοήθεια» έχει πραγματοποιηθεί συνολικά 1 συνάντηση της ολομέλειας και 7 συναντήσεις των υποομάδων. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων αυτών και στο πλαίσιο του 1 ου παραδοτέου, συζητήθηκαν τα προσχέδια των τεχνικών δελτίων των παρακάτω άρθρων του Καν (ΕΕ) 1305/2013, ειδικότερα: - Άρθρο 18 «Αποκατάσταση του γεωργικού παραγωγικού δυναμικού που επλήγη από φυσικές καταστροφές και καταστροφικά συμβάντα και ανάληψη κατάλληλων προληπτικών δράσεων» - Άρθρο 37 «Ασφάλιση καλλιεργειών, ζώων και φυτών». - Άρθρο 38 «Ταμεία Αλληλοβοήθειας» - Άρθρο 39 «Εργαλείο σταθεροποίησης Εισοδήματος» ΕΥΔ ΠΑΑ Σελίδα 7

- Άρθρο 51 «Χρηματοδότηση Τεχνικής Βοήθειας» Καθώς και τα άρθρα 37-46 του Καν (ΕΕ) 1303/2013, που αφορούν κατά κύριο λόγο στα χρηματοδοτικά εργαλεία, κατά την περίοδο 2014-2020. Στον πρώτο κύκλο εργασιών έγινε προσπάθεια να αναγνωρισθεί ποια από τα περιλαμβανόμενα μέτρα του κανονισμού για την αγροτική ανάπτυξη είναι εφικτό να εφαρμοσθούν, εάν υπάρχει ή πρέπει να δημιουργηθεί καινούργιο θεσμικό πλαίσιο για την αποτελεσματική εφαρμογή τους καθώς επίσης και να διαμορφωθεί η λογική της παρέμβασης για κάθε ένα μέτρο ή υπομέτρο. Οι εργασίες των ομάδων εργασίας συνεχίζονται μέχρι την οριστικοποίηση, από την ΟΣΠΑΑ, του 1 ου σχεδίου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, το οποίο πριν υποβληθεί στις υπηρεσίες της ΕΕ θα τεθεί προς διαβούλευση, με τους εταίρους για την αγροτική ανάπτυξη και έγκριση από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων. ΕΥΔ ΠΑΑ Σελίδα 8