Ο Θεσμός του Μέντορα στην Ελληνική Εκπαίδευση: Διερεύνηση των απόψεων και στάσεων των Εκπαιδευτικών Λυκείου του Ν. Χανίων. Όνομα: Ρασούλη Εμμανουέλα Επόπτης: Λαγός Δημήτριος
Αναγκαιότητα έρευνας Προσωπική εμπειρία ως νέας εκπαιδευτικού-προβληματισμοί και ανησυχίες για την εφαρμογή και αποτελεσματικότητα του νέου θεσμού. Έλλειψη αντίστοιχης έρευνας για τους εκπαιδευτικούς Λυκείων του Ν. Χανίων. Ρασούλη Εμμανουέλα 2
Σκοπός Η διερεύνηση των απόψεων και στάσεων των εκπαιδευτικών Λυκείου όσον αφορά τον θεσμό του μέντορααναγκαιότητα εφαρμογής. Προσδιορισμός επιθυμητών δεξιοτήτων και γνώσεων μέντορα για αποτελεσματική άσκηση ρόλου του. Αναζήτηση κινήτρων για συμμετοχή των εκπαιδευτικών στο θεσμό. Ρασούλη Εμμανουέλα 3
Εννοιολογική αποσαφήνιση βασικών όρων Μέντορες: «[ ]είναι τα πρόσωπα εκείνα που έχουν εμπειρία και γνώσεις και δεσμεύονται έτσι ώστε να παρέχουν υποστήριξη στους καθοδηγούμενους με απώτερο σκοπό την προώθηση της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας». (Johnson, 2008). Ρασούλη Εμμανουέλα 4
Mentoring είναι η σχέση μεταξύ ενός έμπειρου και αρχαιότερου εκπαιδευτικού (mentor) που παρέχει δύο λειτουργίες: την προσωπική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη και συμβουλές για την επαγγελματική ανάπτυξη σε έναν λιγότερο έμπειρο, τον προστατευόμενο (protégé) ή αλλιώς μαθητευόμενο (mentee)». (Bozeman & Feeney, 2007: 722) Ρασούλη Εμμανουέλα 5
Ερευνητικά Ερωτήματα 1. Τι προβλήματα αντιμετωπίζει ο νεοεισερχόμενος εκπαιδευτικός στην σχολική πραγματικότητα; 2. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του μέντορα; a) Ρόλοι που καλείται να παίξει. b) Δεξιότητες και οι γνώσεις για αποτελεσματικό mentoring. c) Απαίτηση για επιμόρφωση. 3. Ποια είναι τα κίνητρα για την συμμετοχή στο θεσμό και οι προϋποθέσεις για αποτελεσματικό mentoring; Ρασούλη Εμμανουέλα 6
Επισκόπηση Βιβλιογραφίας Οι εκπαιδευτικοί τείνουν να περνούν από συγκεκριμένες φάσεις στο διάστημα των πρώτων χρόνων διδασκαλίας. Σημαντικότερη από αυτές: η φάση προσαρμογής, η αρχική δηλαδή φάση η οποία αποτελεί τον πρώτο σταθμό στη δια βίου επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών (Wong, 2004). Ρασούλη Εμμανουέλα 7
Ο ρόλος του μέντορα Ρόλος «προπονητή»: Παρέχει αποτελεσματική «προπόνηση» στους καθοδηγούμενους, προκλήσεις και κίνητρα για αφοσίωση στο έργο τους. Ρόλος διαμεσολαβητή στη γνώση ο οποίος ενισχύει τις ικανότητες και δεξιότητες των νεοδιόριστων και παρέχει περισσότερο συμβουλευτική υποστήριξη. (Tomlinson,1995) Ρασούλη Εμμανουέλα 8
Ρόλος αξιολογητή (αμφιλεγόμενος): αρνητικός για μαθητευόμενο (συρρίκνωση πρωτοβουλίας, έλεγχος), (Jones, 2001) Ρασούλη Εμμανουέλα 9
Σχέση Μέντορα Μαθητευομένου (mentee) Τυπικό στάδιο: πρώτες επαφές. Στάδιο του δισταγμού: απόπειρα εντοπισμού προσδοκιών άλλης πλευράς. Στάδιο της συμμετοχής και της μοιρασιάς: ανάπτυξη αμοιβαίου αισθήματος κατανόησης κι εμπιστοσύνης. Στάδιο της οικειότητας: συναισθηματικό δέσιμο- δημιουργία ομάδας- διαμοιρασμός εμπειριών (Reid, Jones, 1997) Ρασούλη Εμμανουέλα 10
Οφέλη από την εφαρμογή του mentoring Για τους μαθητευόμενους: Αντιμετώπιση εμποδίων. Ανάπτυξη αυτοεκτίμησης. Ενίσχυση της δικτύωσής τους. Για τους Μέντορες: Ανίχνευση αυτοεικόνας. Αίσθημα ικανοποίησης για την πορεία του μαθητευόμενου. (Quast,2009) Ρασούλη Εμμανουέλα 11
Ο θεσμός του μέντορα στα Διεθνή Εκπαιδευτικά συστήματα Αγγλία,Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία : ο θεσμός του μέντορα λειτουργεί κατά το πρώτο έτος ένταξης του νεοεισερχόμενου στην εκπαιδευτική διαδικασία υποχρεωτικά πρωτού αναλάβει καθήκοντα. Ιταλία, Τσεχία, Σλοβακία, Κύπρος: λαμβάνονται υποστηρικτικά μέτρα για τον νεοεισερχόμενο εκπαιδευτικό που ήδη εργάζεται με πλήρη καθήκοντα. Ρασούλη Εμμανουέλα 12
Μεθοδολογία Δείγμα Συμμετέχοντες : 50 εκπαιδευτικοί Λυκείου του Ν. Χανίων. Από αυτούς 15 (30%) ήταν άνδρες και 35 (70%) ήταν γυναίκες. Η ηλικία των συμμετεχόντων κυμάνθηκε από 32 έως και 60 έτη, με μέση τιμή ίση με 49.4 (Τ.Α.: 6.854) έτη. (SPSS) Ρασούλη Εμμανουέλα 13
Ερωτηματολόγιο Το πρώτο τμήμα περιλάμβανε 6 ερωτήσεις που αφορούσαν τα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων: το «φύλο», την «ηλικία», την «ειδικότητα», την «προϋπηρεσία στην εκπαίδευση». Το δεύτερο τμήμα του ερωτηματολογίου περιλάμβανε 10 ερωτήσεις που έδιναν απάντηση στους επί μέρους στόχους της έρευνας. Για την εξαγωγή χρησιμοποιήθηκαν ερωτήσεις κλίμακας ιεράρχησης (Likert). Σε κάθε ερώτηση αντιστοιχούν πέντε κατηγορίες απαντήσεων με διαφορετική ένταση («Καθόλου», «Λίγο», «Αρκετά», «Πολύ», «Πάρα Πολύ»). Ρασούλη Εμμανουέλα 14
Πιλοτική Δοκιμή Το ερωτηματολόγιο μοιράσθηκε σε 5 συναδέλφους εκπαιδευτικούς που δεν είχαν συμπεριληφθεί στο στατιστικό δείγμα, με σκοπό τον έλεγχο του τρόπου διατύπωσης των ερωτημάτων έτσι ώστε να συντείνει στην αύξηση της αξιοπιστίας, εγκυρότητας καθώς και της πρακτικότητας του ερωτηματολογίου (Cohen, Manion, & Morrison, 2008) Ρασούλη Εμμανουέλα 15
Δημογραφικά Χαρακτηριστικά Συμμετεχόντων Η συντριπτική πλειοψηφία ήταν μόνιμοι/ες εκπαιδευτικοί, ενώ μόλις δύο ήταν αναπληρωτές/ιες. Η προϋπηρεσία των συμμετεχόντων στην εκπαίδευση κυμάνθηκε από 2 έως και 33 έτη, με μέση τιμή τα 19.4 (Τ.Α.: 7.974) έτη. Η πλειοψηφία εκπαιδευτικών του δείγματος δεν είχε κάποια επιπρόσθετη εκπαίδευση. Ωστόσο, 11 (22%) συμμετέχοντες ήταν κάτοχοι δεύτερου πτυχίου και 8 (16%) ήταν κάτοχοι Μεταπτυχιακού. Ρασούλη Εμμανουέλα 16
Απάντηση ερευνητικών ερωτημάτων 1) Προβλήματα νεοεισερχόμενου Ρασούλη Εμμανουέλα 17
2. α) Ρόλος: Ρασούλη Εμμανουέλα 18
β1)γνώσεις : Ρασούλη Εμμανουέλα 19
β2) Δεξιότητες: (εξίσου σημαντικές) Ρασούλη Εμμανουέλα 20
γ) Επιμόρφωση: εξαιρετικά σημαντική Ρασούλη Εμμανουέλα 21
3) Κίνητρα: ιδίως η δυνατότητα ανάπτυξης της προσωπικότητάς του Ρασούλη Εμμανουέλα 22
Λοιπά ευρήματα Ανάγκη για εφαρμογή του θεσμού του μέντορα για το νεοεισερχόμενο εκπαιδευτικό κατά την πρώτη περίοδο προσαρμογής στη σχολική πραγματικότητα. Να είναι της ίδιας ειδικότητας ο μέντορας με τον νεοεισερχόμενο. Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτώμενων θεωρεί ότι ο ρόλος του αξιολογητή δε συνάδει με το θεσμικό ρόλο του μέντορα. Ρασούλη Εμμανουέλα 23
Περιορισμοί- Δυσκολίες κατά τη διεξαγωγή της έρευνας Δυσκολίες: Έλλειψη ελληνόγλωσσης βιβλιογραφίας. Ελλιπής πληροφόρηση των συμμετεχόντων για τον θεσμό. Περιορισμοί: Αδυναμία γενίκευσης αποτελεσμάτων στο σύνολο της επικράτειας. Ρασούλη Εμμανουέλα 24
Προτάσεις Διεξαγωγή νέας έρευνας με δείγμα νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών ώστε να διαπιστωθεί αν θα εξαχθούν διαφορετικά αποτελέσματα και συμπεράσματα. Κινητοποίηση των αρμόδιων φορέων σε σχέση με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο νεοεισερχόμενος στην τάξη εκπαιδευτικός. Ρασούλη Εμμανουέλα 25
Βιβλιογραφία Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2008). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας. Αθήνα: Μεταίχμιο. Jones, M. (2001). Mentors perceptions of their roles in school based teacher training in England and Germany. Journal of education for teaching, 27(1), 75-94 Jonson, K. (2008). Being an effective mentor. U.S.A.: Corwin Press. Reid D., Jones L., (1997). Partnership in teacher training: mentors constructs of their role. Educational Studies, Vol.23, No.2 Tomlinson, P. (1995) Understanding Mentoring: Reflective Strategies for School-based Teacher Preparation. Buckingham: Open University Press. Quast, L. (2009), Wing to Wing: A mentoring Guide, Career Woman, Inc. 27 Wong, H. (2004). Induction programmes that keep new teachers teaching and improving, National Association of Secondary School Principals, NASPP Bulletin, 88(638), 41-59. Ρασούλη Εμμανουέλα 26
Ρασούλη Εμμανουέλα 27