ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

ΑΛΩΡΑΡΝ ΔΘΞΑΗΓΔΡΗΘΝ ΗΓΟΚΑ ΡΔΣΛΝΙΝΓΗΘΝ ΡΝΚΔΑ ΠΟΤΔΑΣΗ: ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΤΛΟ ΑΠΟΣΟΛΟ ΑΡΙΘΜΟ ΜΤΣΡΩΟΤ: 15166 ΕΠΟΠΣΗ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: ΔΕΔΟΤΛΗ ΑΙΚΑΣΕΡΙΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΘΖΛΑ 2017

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΜΔΡΟ A ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΔΙΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΔΓΓΙΗ ΝΟΜΙΜΑΣΙΚΩΝ ΔΝΩΔΩΝ 1.1 ΗΣΟΡΗΑ ΤΝΑΛΑΓΜΑΣΗΚΩΝ ΓΗΔΤΘΔΣΖΔΩΝ... ΔΛ 6 1.2 ΔΝΝΟΗΑ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΔΝΩΖ.....ΔΛ 9 1.3 ΔΝΝΟΗΑ ΚΑΗ ΜΟΡΦΔ ΓΗΑΚΡΗΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΔΝΟΠΟΗΖΖ...ΔΛ 10 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ΚΟΣΟ ΝΟΜΙΜΑΣΙΚΩΝ ΔΝΩΔΩΝ 2.1 ΚΟΣΟ ΣΖ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΔΝΩΖ..ΔΛ 12 2.2 ΑΤΜΔΣΡΖ ΓΗΑΣΑΡΑΥΖ ΕΖΣΖΖ..ΔΛ 13 2.3 ΓΗΑΦΑΛΗΖ ΑΠΟ ΑΤΜΔΣΡΔ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ...ΔΛ 15 2.4ΓΗΑΦΟΡΔΣΗΚΔ ΠΡΟΣΔΡΑΗΟΣΖΣΔ ΣΩΝ ΥΩΡΩΝ ΜΗΑ Δ ΜΗΑ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΔΝΩΖ..ΔΛ 17 2.5 ΘΔΜΗΚΔ ΓΗΑΦΟΡΔ ΣΗ ΑΓΟΡΔ ΔΡΓΑΗΑ.ΔΛ 17 2.6 ΓΗΑΦΟΡΔ ΣΑ ΝΟΜΗΚΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΜΔΑ Δ ΜΗΑ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖΔΝΩΖ...ΔΛ 18 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 ΟΦΔΛΗ ΝΟΜΙΜΑΣΙΚΩΝ ΔΝΩΔΩΝ 3.1 ΑΜΔΑ ΟΦΔΛΖ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΩΝ ΔΝΩΔΩΝ ΔΛ 19 3.2 ΔΜΜΔΑ ΟΦΔΛΖ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΩΝ ΔΝΩΔΩΝ.ΔΛ 19 3.3 ΔΜΜΔΑ ΟΦΔΛΖ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΩΝ ΔΝΩΔΩΝ ΛΟΓΩ ΔΤΖΜΔΡΗΑ...ΔΛ 20 3.4 ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΔΝΩΖ «ΔΜΠΔΗΡΗΚΔ ΔΝΓΔΗΞΔΗ ΓΗΑ ΣΟ ΔΜΠΟΡΗΟ».ΔΛ 20 3.5 ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΔΝΩΖ & ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΜΔΓΔΝΘΤΖ.ΔΛ 21 3.6 ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΔΝΩΖ & ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ.ΔΛ 22 3.7 ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΖ ΔΝΩΖ & ΒΑΘΜΟ ΑΝΟΗΓΜΑΣΟ.ΔΛ 22 2

ΜΔΡΟ B ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ΔΤΡΩΠΑΪΚΗ ΔΝΩΗ ΑΠΟ ΙΓΔΑ Δ ΠΡΑΞΗ 4.1 ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ..ΔΛ 23 4.2 ΔΚΘΔΖ WERNER...ΔΛ 26 4.3 ΔΤΡΩΠΑΪΚΟ ΝΟΜΗΜΑΣΗΚΟ ΤΣΖΜΑ...ΔΛ 26 4.4 ΔΚΘΔΖ DELORS....ΔΛ 27 4.5 ΚΟΗΝΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ... ΔΛ 29 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 ΟΙ ΔΤΡΩΠΑΪΚΔ ΤΝΘΗΚΔ 5.1 ΑΡΥΗΚΔ ΤΝΘΖΚΔ (1951-1957)...ΔΛ 31 5.2 ΤΝΘΖΚΖ ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΚΟΗΝΟΣΖΣΑ... ΔΛ 32 5.3 ΤΝΘΖΚΖ ΣΟΤ ΜΆΑΣΡΗΥΣ..ΔΛ 33 5.4 ΤΝΘΖΚΖ ΣΟΤ ΑΜΣΔΡΝΣΑΜ.ΔΛ 34 5.5 ΤΝΘΖΚΖ ΣΖ ΝΗΚΑΗΑ ΔΛ 35 5.6 ΤΝΘΖΚΖ ΣΖ ΛΗΑΒΟΝΑ..ΔΛ 35 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6 ΣΑ ΘΔΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΣΗ ΔΤΡΩΠΑΪΚΗ ΔΝΩΗ 6.1 ΔΤΡΩΠΑΪΚΟ ΤΜΒΟΤΛΗΟ...ΔΛ 37 6.2 ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ..ΔΛ 38 6.3 ΤΜΒΟΤΛΗΟ... ΔΛ 39 6.4 ΔΤΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΗΝΟΒΟΤΛΗΟ..ΔΛ 40 6.5 ΔΤΡΩΠΑΪΚΟ ΓΗΚΑΣΖΡΗΟ...ΔΛ 41 6.6 ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΣΡΑΠΔΕΑ...ΔΛ 42 6.7 ΑΛΛΑ ΘΔΜΗΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΣΖ ΔΔ ΔΛ 44 6.7.1 ΔΤΡΩΠΑΪΚΟ ΔΛΔΓΚΣΗΚΟ ΤΜΒΟΤΛΗΟ.. ΔΛ 44 6.7.2ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΚΑΗ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ ΔΛ 45 6.7.3ΔΠΗΣΡΟΠΖ ΣΩΝ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΩΝ... ΔΛ 46 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 3

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ηελ παξνχζα εξγαζία, παξνπζηάδεηαη ε ηζηνξηθή εμέιημε ησλ λνκηζκαηηθψλ ελψζεσλ απφ ηελ αξραηφηεηα έσο ζήκεξα. Δπηπιένλ αλαιχνληαη ηα νθέιε πνπ απνιακβάλνπλ νη ρψξεο πνπ εληάζζνληαη ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε αιιά θαη ηα θφζηε πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ είζνδν ηνπο ζε απηή. ηελ ζπλέρεηα γίλεηαη αλαθνξά ζηελ Δπξσπατθή έλσζε θαζψο ηαπηφρξνλα παξνπζηάδνληαη φια ηα γεγνλφηα πνπ πξνεγήζεθαλ κέρξη ηελ δεκηνπξγία απηήο. Δπίζεο βιέπνπκε ηα ζεζκηθά φξγαλα απφ ηα νπνία απαξηίδεηαη ε Δπξσπατθή έλσζε αιιά θαη ηνλ ξφιν απηψλ ζηελ ιεηηνπξγία ηεο Δπξσπατθήο έλσζεο. Σέινο παξάιιεια κε ηα παξαπάλσ δίλεηαη ηδηαίηεξε βάζε ζηνλ ξφιν ησλ ζπλζεθψλ πνπ ππνγξάθεθαλ κε ζηφρν ηελ πιήξε νηθνλνκηθή ελνπνίεζε. ABSTRACT In this paper, we present the historical evolution of monetary union from antiquity to the present day. In addition, the benefits that the countries joining a monetary union and the costs they face when entering the monetary union are analyzed. The European Union is then referred to as it presents all the events that preceded it. We also see the institutions that make up the European Union and their role in the functioning of the European Union. Finally, in addition to the above, a special basis is given to the role of the treaties signed for full economic integration. 4

ΕΙΑΓΩΓΗ ηφρνο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη ε πεξηγξαθή ησλ λνκηζκαηηθψλ ελψζεσλ, ε ηζηνξηθή ηνπο εμέιημε, ηνπο ιφγνπο έληαμεο κηα ρψξαο ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε θαη ηέινο ζα γίλεη εκβάζπλζε ζηελ Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε. ην Κεθάλαιο 1 παξνπζηάδεηαη ε ηζηνξηθή αλαδξνκή ησλ λνκηζκαηηθψλ ελψζεσλ απφ ηελ αξραηφηεηα έσο θαη ηνλ Bretton Woods. Δπίζεο αλαιχεηαη ε έλλνηα ησλ λνκηζκαηηθψλ ελψζεσλ θαζψο θαη νη κνξθέο νηθνλνκηθήο ελνπνίεζεο νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηνλ βαζκφ πξνλνκηαθήο κεηαρείξηζεο. ην Κεθάλαιο 2 γίλεηαη αλαθνξά ζην θφζηνο έληαμεο κηαο ρψξαο ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε. Αληίζεηα, ην Κεθάλαιο 3 αλαθέξεη ηα νθέιε έληαμεο κηα ρψξαο ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε θαη ηα θαηεγνξηνπνηεί ζε άκεζα θαη έκκεζα νθέιε. ην Κεθάλαιο 4 παξνπζηάδνληαη ηα βήκαηα πνπ έγηλαλ απφ ην φξακα ηνπ Victor Hugo κέρξη ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο ΟΝΔ. Γίλεηαη ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηα ζηάδηα ηεο ΟΝΔ αιιά θαη ζηελ θνηλή νηθνλνκηθή πνιηηηθή. Σν Κεθάλαιο 5 αζρνιείηαη κε ηηο ζπλζήθεο ηεο ΔΔ βήκα πξνο βήκα έσο ην ζήκεξα. Σέινο ην Κεθάλαιο 6 αλαιχνπκε ηα ζεζκηθά φξγαλα ηεο ΔΔ θαη ηεο ΟΝΔ δείρλνληαο ηνλ βαζκφ αιιειεπίδξαζεο ελφο έλαληη ηνπ άιινπ. 5

ΜΕΡΟ A ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ ΝΟΜΙΜΑΣΙΚΩΝ ΕΝΩΕΩΝ ΔΗΠΑΓΩΓΖ 1.1 ΗΠΡΝΟΗΑ ΠΛΑΙΙΑΓΚΑΡΗΘΩΛ ΓΗΔΘΔΡΖΠΔΩΛ Απφ πνιχ παιηά νη άλζξσπνη είραλ ηελ αλάγθε λα πξαγκαηνπνηνχλ ζπλαιιαγέο. Οη ζπλαιιαγέο πνπ γηλφληνπζαλ παιαηφηεξα ήηαλ βάζε ηνπ αληαιιαθηηθνχ ζπζηήκαηνο ζχκθσλα κε ην νπνίν ν παξαγσγφο ελφο πξντφληνο αληάιιαδε ηα επηπιένλ πξντφληα ηνπ κε πξντφληα άιινπ παξαγσγνχ. Αξγφηεξα πνιινί πνιηηηζκνί αλέπηπμαλ ηελ ρξήζε ρξεκάησλ ησλ νπνίσλ ε αμία βαζηδφηαλ ζηελ αμία ηνπ πιηθνχ απφ ηελ νπνία ήηαλ θηηαγκέλα. Καζψο φκσο ε θάζε πφιε θξάηνο είρε ην δηθφ ηεο λφκηζκα νη ζπλαιιαγέο απηέο δπζθνιεχνληαλ. Γη απηφ ην ιφγν ινηπφλ δεκηνπξγήζεθαλ νη λνκηζκαηηθέο ελψζεηο, ψζηε λα κπνξνχλ άλζξσπνη απφ δηαθνξεηηθέο πφιεηο θξάηε/ρψξεο λα θάλνπλ εκπφξην πην εχθνια. 1 2 Καηά ην παξειζφλ ππήξμαλ ζηελ Διιάδα λνκηζκαηηθέο ελψζεηο απφ ην 7 ν αηψλα π.υ σο εθ ηνχηνπ ε Γειθηθή Ακθηθηηνλία ζεσξείηαη ε αξραηφηεξε ζηελ Διιάδα φπνπ ζπκκεηείραλ 12 θπιέο ηεο ηεξεάο Διιάδαο θαη Θεζζαιίαο κε λφκηζκα ηνπο ηνλ αξγπξφ ζηαηήξα. Απφ ην 430 π.υ έσο ην 230 π.υ ππήξμε κεγάιε αχμεζε ησλ λνκηζκαηηθψλ ελψζεσλ. ε εθείλν ην δηάζηεκα δεκηνπξγήζεθαλ ε έλσζε ησλ Δπβνέσλ, ησλ Θεζζαιψλ, ηεο Αρατθήο πκπνιηηείαο, ησλ Ζπεηξσηψλ, ησλ Υαιθηδέσλ θαη ηέινο ησλ Αηησιψλ. ηελ έλσζε ησλ Δπβνέσλ ζπκκεηείραλ ε Υαιθίδα θαη ε Δξέηξηα θαη ζεσξείηαη ε κηθξφηεξε σο πξνο ηελ πνζφηεηα ησλ πφιεσλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά ε κεγαιχηεξε έλσζε ήηαλ ησλ Αηησιψλ πνπ ππεξίζρπε απφ ηηο ππφινηπεο σο πξνο ηνλ αξηζκφ ησλ πφιεσλ-θξαηψλ αιιά θαη σο πξνο ην γεσγξαθηθφ κέγεζνο δηφηη πεξηιάκβαλε πνιιέο πφιεηο ηεο ηεξεάο Διιάδαο, ηεο Θεζζαιίαο θαη Γπηηθήο Πεινπνλλήζνπ. 1 2lykpefkis.att.sch.gr/Downloads/drastiriotites/2012_13/nomismata/melathro.ppt 2 Ηζηφηνπνο: www.el.wikipedia.org/wiki/υξήκα 6

Σέινο ε έλσζε ησλ Αηησιψλ δεκηνπξγήζεθε ζηα ηέιε ηνπ 4 νπ αηψλα π.υ θαη δηαιχζεθε ζηα κέζα ηνπ 2 νπ αηψλα π.υ κε θνηλφ λφκηζκα ην αξγπξφ ηξηψβνιν (εκίδξαρκν). ηηο αξρέο ηνπ 19νπ αηψλα δεκηνπξγήζεθαλ λνκηζκαηηθέο ελψζεηο νη νπνίεο αξρηθά βαζίζηεθαλ ζηνλ ρξπζφ ή ζηνλ άξγπξν, φπσο ν θαλφλαο ηνπ ρξπζνχ-δηκεηαιιηζκφο. ηελ ζπλέρεηα κεηά ηελ δπζρεξή πεξίνδν ηνπ κεζνπνιέκνπ θαη ην θαζεζηψο ηνπ Bretton Woods, κεηαβήθακε ζηηο θπκαηλφκελεο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο, ηελ δνιαξηνπνίεζε θαη ηέινο ηε δψλε ηνπ επξψ. Γηκεηαιιηζκφο: Απφ ηελ αξραηφηεηα ν ρξπζφο θαη ν άξγπξνο ήηαλ ηα θχξηα λνκηζκαηηθά κέηαιια θαη ε θχξηα ρξεζηκνπνίεζε ηνπο, ήηαλ σο κέζν πιεξσκψλ γηα ηηο εκπνξηθέο ηνπο ζπλαιιαγέο. ην θαζεζηψο ηνπ δηκεηαιιηζκνχ, κηα λνκηζκαηηθή κνλάδα πεξηείρε κηα νξηζκέλε πνζφηεηα αξγπξνχ θαη ρξπζνχ. Ζ ηζνηηκία κεηαμχ αξγπξνχ θαη ρξπζνχ θαζνξηδφηαλ βάζε δχν ππνινγηζηηθψλ κεζφδσλ. ηελ πξψηε πεξίπησζε πξνέθππηε φηη κηα νπγθηά ρξπζνχ θφζηηδε (16) δεθαέμη θνξέο πεξηζζφηεξν απ φηη κηα νπγθηά αξγχξνπ, ελψ ζηελ δεχηεξε πεξίπησζε πξνέθππηε φηη έλα ςήγκα θαζαξνχ ρξπζνχ ηζνδπλακνχζε κε (16) δεθαέμη ςήγκαηα θαζαξνχ αξγχξνπ. ηελ αγνξά ησλ κεηάιισλ ε ζρεηηθή ηηκή ρξπζνχ-αξγπξνχ πξνζδηνξηδφηαλ απφ ηελ πξνζθνξά θαη ηελ δήηεζε. (Καξθάθεο 2008) 3 Καλφλαο Υξπζνχ: Απφ ηα ηέιε ηνπ 19 νπ αηψλα έσο ηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα θπξηάξρεζε ν θαλφλαο ηνπ ρξπζνχ ζην δηεζλέο λνκηζκαηηθφ ζχζηεκα. χκθσλα κε ηνλ θαλφλα απηφ θάζε ρψξα θαζφξηδε κηα ζηαζεξή ζρέζε αλάκεζα ν λφκηζκα ηεο θαη ηνλ ρξπζφ, ηελ ρξπζή ηζνηηκία. Απηφ ζήκαηλε φηη νπνηνζδήπνηε κπνξνχζε λα πάεη ζηελ θεληξηθή ηξάπεδα θαη λα δεηήζεη ρξπζφ ζε αληάιιαγκα κε ηξαπεδνγξακκάηηα. Λακβάλνληαο ππφςε φηη ην θάζε λφκηζκα ήηαλ κεηαηξέςηκν ζε ρξπζφ, αλάκεζα ζηα δηάθνξα λνκίζκαηα επηθξαηνχζαλ δηάθνξεο ζπλαιιαγκαηηθέο ζρέζεηο. Δπνκέλσο ην θχξην ζπλαιιαγκαηηθφ κέζν ήηαλ ν ρξπζφο. Ο ρξπζφο θαλφλαο θαηέξξεπζε κε ην μέζπαζκα 3 Κσλζηαληίλνο Η.Καξθάθεο, 2008, ΔΚΓΟΔΗ:GUTENBERG, Γηεζλείο Ννκηζκαηηθέο ρέζεηο (ΔΛ240-243) 7

ηνπ Α Παγκοςμίου Πολζμου. Μετά τη λήξη του πολζμου πολλζσ χώρεσ επζςτρεψαν ςτον κανόνα του χρυςοφ με πρώτη την ΗΠΑ, διατηρώντασ την προπολεμική ςυναλλαγματική ιςοτιμία μζχρι και το 1931 που κατζρρευςε ολοςχερώσ ο κανόνασ του χρυςοφ. 4 Καζεζηψο Bretton Woods: Μεηά ην ηέινο ηνπ Β Παγθνζκίνπ πνιέκνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ε ρξεκαηννηθνλνκηθή δηάζθεςε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γλσζηή θαη σο ε δηάζθεςε ηνπ Bretton Woods. Ζ ζπκθσλία απηή πξνέβιεπε ηελ ίδξπζε ηνπ ΓΝΣ, ην νπνίν ζα πξνάγεη ηε λνκηζκαηηθή ζπλεξγαζία, ηε ζπλαιιαγκαηηθή ζηαζεξφηεηα, ηε δηεπθφιπλζε θαη αλάπηπμε ηνπ παγθνζκίνπ εκπνξίνπ θαζψο επίζεο ζα βνεζήζεη ζηελ εγθαζίδξπζε ελφο πνιπζχλζεηνπ ζπζηήκαηνο πιεξσκψλ. Σν ζχζηεκα πξνζδηφξηδε ζηαζεξή ηζνηηκία ζε κηα θαζνξηζκέλε ηηκή +/- 1% κεηαμχ ησλ λνκηζκάησλ ζέηνληαο σο θεληξηθή ηζνηηκία ηνπ παγθφζκηνπ λνκηζκαηηθνχ ζπζηήκαηνο ην ακεξηθάληθν δνιάξην, ζπλδένληαο ην κε ηνλ ρξπζφ ζε ζηαζεξή αλαινγία 35$(ηξηάληα πέληε δνιάξηα) αλά κία νπγθηά.5 6 Ζ δηαθνξά κε ην πξνεγνχκελν ζχζηεκα, ηνλ θαλφλα ηνπ ρξπζνχ, ζεκεηψλεηαη ζην φηη νη ηζνηηκίεο ησλ λνκηζκάησλ ησλ ρσξψλ πνπ ζπκκεηείραλ ήηαλ ζηαζεξέο ζε ζρέζε κε ηνλ ρξπζφ, δελ ήηαλ φκσο ηα λνκίζκαηα ηνπο απεπζείαο κεηαηξέςηκα ζε ρξπζφ. Σν ζχζηεκα Bretton Woods θαηαξγήζεθε ην 1971, ηελ ίδηα ρξνληά δειαδή πνπ θαηαξγήζεθε θαη ν θαλφλαο ηνπ ρξπζνχ. 7 4 Κσλζηαληίλνο Η.Καξθάθεο, 2008, ΔΚΓΟΔΗ:GUTENBERG, Γηεζλείο Ννκηζκαηηθέο ρέζεηο (ΔΛ245-250) 5 Ηζηφηνπνο: www.tvxs.gr 6 Κσλζηαληίλνο Η.Καξθάθεο, 2008, ΔΚΓΟΔΗ:GUTENBERG, Γηεζλείο Ννκηζκαηηθέο ρέζεηο (ΔΛ250-255) 7 Ηζηφηνπνο: www.capitalinvest.gr 8

1.2 ΔΛΛΝΗΑ ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΖΠ ΔΛΩΠΖΠ Οη νηθνλνκηθέο θαη λνκηζκαηηθέο ελψζεηο δεκηνπξγήζεθαλ απφ ηελ αξραηφηεηα θαη ζπληέιεζαλ ζηελ δεκηνπξγία κηαο εληαίαο αγνξάο, ζηελ νπνία επλνείηε ην δηεζλέο εκπφξην θαη νη ζπλαιιαγέο. Μεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο έλσζεο αγαζά, ππεξεζίεο, θεθάιαην θαη εξγαζία θηλνχληαη ρσξίο πεξηνξηζκνχο. ηα πιαίζηα ηεο εληαίαο αγνξάο νη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ζα πξέπεη λα δηαηεξνχληαη ζηαζεξέο θαη ακεηάθιεηεο ψζηε λα δεκηνπξγείηε ην θαηάιιειν πεξηβάιινλ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ζηαζεξφηεηαο. πλεπψο, ηα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ είλαη ε ελζάξξπλζε ησλ καθξνπξφζεζκσλ επελδχζεσλ, ε ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο ζπλαιιαγψλ θαη ε δηαθάλεηα ησλ ηηκψλ. Όια ηα παξαπάλσ, θαζνξίδνληαη θαη ξπζκίδνληαη απφ κηα εληαία θεληξηθή ηξάπεδα. Σν θφζηνο απφ ηελ ζπκκεηνρή ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε πξνθχπηεη ζηελ πεξίπησζε πνπ κηα κεκνλσκέλε ρψξα αληηκεησπίζεη πξνβιήκαηα αλεξγίαο θαη πιεζσξηζκνχ. Ο ιφγνο χπαξμεο ησλ πξνβιεκάησλ βαζίδεηε ζην φηη ε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή είλαη θνηλή γηα φιεο ηηο ρψξεο ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο, κε απνηέιεζκα ηα πξνβιήκαηα λνκηζκαηηθήο θχζεσο λα κελ κπνξνχλ λα επηιπζνχλ κεκνλσκέλα αιιά απφ θνηλνχ. 8 8 Ηζηφηνπνο: www.el.wikipedia.org/wiki/δπξσπατθή_έλσζε 9

1.3 ΔΛΛΝΗΑ ΘΑΗ ΚΝΟΦΔΠ ΓΗΑΘΟΗΠΖΠ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖΠ ΔΛΝΞΝΗΖΠΖΠ Ζ νηθνλνκηθή ελνπνίεζε δχν ή πεξηζζφηεξσλ ρσξψλ ππνλνεί, θαηαξρήλ, κηα κνξθή πξνλνκηαθήο δαζκνινγηθήο κεηαρείξηζεο ηα κέιε ελφο κπινθ εκπνξεπφκελσλ ρσξψλ απηνχ ηνπ είδνπο εθαξκφδνπλ δαζκνινγηθφ ζχζηεκα εκπνξηθψλ ζπλαιιαγψλ, πνπ κεξνιεπηεί ππέξ ησλ ρσξψλ κειψλ ηεο νηθνλνκηθήο ελφηεηαο. πλεπψο νη ρψξεο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ νηθνλνκηθή ελφηεηα ζπλήζσο ζπκθσλνχλ ζηελ κείσζε ή θαη θαηάξγεζε ησλ δαζκψλ ζηηο κεηαμχ ηνπο ζπλαιιαγέο αιιά απηφ δελ ηζρχεη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ηα κέιε ζπλαιιάζζνληαη κε ρψξεο ηνπ ππφινηπνπ θφζκνπ. 9 Ζ νηθνλνκηθή ελνπνίεζε αλαθέξεηαη ζε δχν βαζηθά ζέκαηα: Σελ ελνπνίεζε ησλ αγνξψλ: Ζ ελνπνίεζε ησλ αγνξψλ αλαθέξεηαη ζε κηα θνηλψλ βαζηθψλ θαλφλσλ ιεηηνπξγίαο εληαίαο αγνξάο. Σελ ελνπνίεζε ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ: Ζ ελνπνίεζε ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ είλαη πην αζαθήο σο έλλνηα θαη πην ακθηιεγφκελε πξνο ηελ εθαξκνγή ηεο, θαζψο θαηά πεξίπησζε κπνξεί λα αλαθέξεηαη ζε δηαθνξεηηθφ πεξηερφκελν νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ ή θαη ζε δηαθνξεηηθά εξγαιεία εθαξκνγήο ηεο ίδηαο πνιηηηθήο. 10 Ζ νηθνλνκηθή ελνπνίεζε δηαθξίλεηαη ζε 4 κνξθέο νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηνλ βαζκφ πξνλνκηαθήο κεηαρείξηζεο: Διεχζεξε Εψλε πλαιιαγψλ: Καηάξγεζε δαζκψλ ζηηο κεηαμχ ηνπο ζπλαιιαγέο Γηαηήξεζε αηνκηθνχ δαζκνινγηθνχ ηείρνπο απέλαληη ζηηο ππφινηπεο ρψξεο Σεισληαθή Έλσζε: Καηάξγεζε δαζκψλ ζηηο κεηαμχ ηνπο ζπλαιιαγέο Καζηέξσζε ελφο θνηλνχ δαζκνχ απέλαληη ζηηο ρψξεο κε κέιε 9 Πνπξλαξάθεο Δπζχκηνο, 2010, Γηεζλήο Οηθνλνκηθή {κηα εηζαγσγηθή πξνζέγγηζε} (ΔΛ523-537) 10 Ηζηφηνπνο: www.openclass.teiwm.gr 10

Κνηλή Αγνξά: Καηάξγεζε δαζκψλ ζηηο κεηαμχ ηνπο ζπλαιιαγέο Καζηέξσζε ελφο θνηλνχ δαζκνχ απέλαληη ζηηο ρψξεο κε κέιε Πξνβιέπεη ηελ ειεχζεξε κεηαθίλεζε ησλ ζπληειεζηψλ παξαγσγήο κεηαμχ ησλ ρσξψλ κειψλ Πιήξεο Οηθνλνκηθή Δλνπνίεζε: Πξνβιέπεη ηνλ ζπληνληζκφ ησλ λνκηζκαηηθψλ θαη θνξνινγηθψλ ζπζηεκάησλ ησλ ρσξψλ-κειψλ, κε ζηφρν ηελ δεκνζηνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή ελαξκφληζε. Δπνκέλσο είλαη ε ζηελφηεξε κνξθή νηθνλνκηθήο ζπλεξγαζίαο. 11 11 Πνπξλαξάθεο Δπζχκηνο, 2010, Γηεζλήο Οηθνλνκηθή {κηα εηζαγσγηθή πξνζέγγηζε} (ΔΛ523-537) 11

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ΚΟΣΟ ΝΟΜΙΜΑΣΙΚΩΝ ΕΝΩΕΩΝ 2.1 ΡΝ ΘΝΠΡΝΠ ΡΖΠ ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΖΠ ΔΛΩΠΖΠ Σν θφζηνο γηα ηελ νηθνλνκία κηαο ρψξαο πνπ εληάζζεηε ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε πξνθχπηεη απφ ην γεγνλφο φηη φηαλ κηα ρψξα εγθαηαιείπεη ην εζληθφ ηεο λφκηζκα, ε θεληξηθή ηεο ηξάπεδα αδπλαηεί λα αζθήζεη αλεμάξηεηε πνιηηηθή θαζψο ε ηηκή, ε πνζφηεηα θαη ηα επηηφθηα θαζνξίδνληαη απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα. Καηά ζπλέπεηα ε ρψξα πνπ εληάζζεηε ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε ράλεη ηελ δπλαηφηεηα εθαξκνγήο εζληθήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο δειαδή ράλεη ηελ δπλαηφηεηα ππνηίκεζεο θαη αλαηίκεζεο ηνπ λνκίζκαηνο ηεο. Ζ απψιεηα ρξήζεο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο δηαρξνληθά δηαθνξεηηθέο πνιηηηθέο ζπκπιεξψλνπλ ηε βαζηθή πεγή θφζηνπο ελφο θνηλνχ λνκίζκαηνο. 12 12 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 31-39) 12

2.2 ΑΠΚΚΔΡΟΖ ΓΗΑΡΑΟΑΣΖ ΕΖΡΖΠΖΠ Θα εμεηάζνπκε ηελ πεξίπησζε ηεο κεηαβνιήο ηεο δήηεζεο φπσο αλαιχζεθε απφ ηνλ Mundell (1961) ζηελ ζεσξία ηνπ γηα ηηο άξηζηεο λνκηζκαηηθέο πεξηνρέο. Ζ άξηζηε λνκηζκαηηθή πεξηνρή είλαη κία γεσγξαθηθή πεξηνρή φπνπ έλα εληαίν λφκηζκα ιεηηνπξγεί σο έλα γεληθφ απνδεθηφ κέζν πιεξσκψλ. Θα ππνζέζνπκε, γηα παξάδεηγκα φηη δχν ρψξεο ε Υ θαη ε Y ζπληζηνχλ κηα λνκηζκαηηθή έλσζε.απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα έρνπλ έλα θνηλφ λφκηζκα, ην νπνίν ζα είλαη ειεγρφκελν απφ ηελ θεληξηθή ηνπο ηξάπεδα. ΥΠΟΘΕΣΗ Οι καηαναλωηέρ ηηρ νομιζμαηικήρ ένωζηρ πποηιμούν ηα πποϊόνηα ηηρ Τ ένανηι ηηρ Υ. ΑΠΟΤΕΛΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ: ΜΔΛΟ Υ ΜΔΛΟ Τ Αύξηζη ανεπγίαρ Μείσζε αλεξγίαο Μείωζη παπαγωγικήρ δπαζηη/ηηηαρ Σφλσζε παξαγσγηθήο δξαζηε/ηεηαο Αλνδηθέο ηάζεηο επηπέδνπ ηηκψλ Πποβλήμαηα πποζαπμογήρ χκθσλα κε ηελ ζεσξία ησλ Άξηζησλ Ννκηζκαηηθψλ Πεξηνρψλ ππάξρνπλ δχν θξηηήξηα κε ηα νπνία ιεηηνπξγνχλ σο απηφκαηνη κεραληζκνί εμηζνξξφπεζεο, ψζηε λα αληηκεησπηζηεί ε αζχκκεηξε δηαηαξαρή κε φζν ην δπλαηφλ κηθξφηεξα πξνβιήκαηα πξνζαξκνγήο. 13 Ασύμμετρες Γιαταρατές Δσελιξία των μισθών Θινητικότητα της εργασίας 13 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 31-39) 13

1) Εςελιξία των μισθών: Πξψηνλ, νη άλεξγνη ηεο ρψξαο Υ ζα δερηνχλ κεηψζεηο ζηνπο κηζζνχο ηνπο ελψ ζηελ ρψξα Τ ιφγσ ηεο ππεξβάιινπζαο δήηεζεο ηεο εξγαζίαο ζα αζθεζνχλ αλνδηθέο ηάζεηο ζηνπο κηζζνχο. Γεχηεξνλ, ε άλνδνο ησλ ηηκψλ θαη ησλ κηζζψλ ηεο ρψξαο Τ απμάλνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ησλ πξντφλησλ ηεο ρψξαο Υ. 2)Κινητικοτητα τηρ επγασίαρ: Ζ ππεξβάιινπζα δήηεζε εξγαζίαο ηεο ρψξαο Τ δεκηνπξγεί έλα κεγάιν θελφ ην νπνίν ζα κπνξνχζαλ λα ην θαιχςνπλ θάιιηζηα νη άλεξγνη ηεο ρψξαο Υ. Σα απνηειέζκαηα ζα ήηαλ επεξγεηηθά θαη ζηηο δχν ρψξεο δηφηη ζα εμαθαληδφληνπζαλ νη πιεζσξηζηηθέο πηέζεηο γηα ηελ ρψξα Τ θαη ζα πεξηνξηδφληνπζαλ νη απμήζεηο-κεηψζεηο ησλ κηζζψλ Τ θαη Υ ρσξψλ αληίζηνηρα. ηελ πεξίπησζε πνπ έλα απφ ηα παξαπάλσ θξηηήξηα δελ ηθαλνπνηείηαη ην πξφβιεκα ηεο Υ κπνξεί λα ιπζεί κφλν κε απνπιεζσξηζκφ. Οη ζπλέπεηεο απηήο ηεο πνιηηηθήο ζηελ παξαγσγή θαη ηελ απαζρφιεζε καο επηδεηθλχνπλ ην θφζηνο ηεο ζπκκεηνρήο ηεο ζηε Ννκηζκαηηθή Έλσζε. 14 14 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 31-39) 14

2.3 ΓΗΑΠΦΑΙΗΠΖ ΑΞΝ ΑΠΚΚΔΡΟΔΠ ΓΗΑΡΑΟΑΣΔΠ Όηαλ νη ρψξεο ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο πιήηηνληαη απφ αζχκκεηξεο δηαηαξαρέο, νη ζπλέπεηεο είλαη εμαηξεηηθά επψδπλεο γηα ηελ νηθνλνκία ησλ ρσξψλ θαη ν κφλνο ηξφπνο λα κεηξηάζνπλ ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο είλαη κε ηελ χπαξμε κεραληζκψλ κεηαβίβαζεο εηζνδήκαηνο απφ ηελ κία ρψξα ζηελ άιιε. ηελ πεξίπησζε πνπ απνπζηάδνπλ απηνί νη κεραληζκνί ην πξφβιεκα δηνγθψλεηαη. Τπάξρνπλ δχν κεραληζκνί δηαζθάιηζεο: 15 1. Μέζσ δεκνζίσλ ζπζηεκάησλ δηαζθάιηζεο 2. Μέζσ ηδησηηθψλ ζπζηεκάησλ δηαζθάιηζεο ηελ πξψηε πεξίπησζε νξγαλψλνληαη απφ ηηο θπβεξλήζεηο θαη ζηελ δεχηεξε πεξίπησζε νξγαλψλνληαη ζηα πιαίζηα ησλ ηδησηηθψλ αγνξψλ. Γεκφζηα ζπζηήκαηα δηαζθάιηζεο: Σα δεκφζηα ζπζηήκαηα δηαζθάιηζεο κπνξνχλ λα κεηξηάζνπλ ηεο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ησλ δηαηαξαρψλ κέζσ ηνπ θεληξηθνχ ζρεδηαζκνχ ησλ πξνυπνινγηζκψλ ησλ θξαηψλ. Αλ ππνζέζνπκε φηη ππάξρεη κηα θεληξηθή θπβέξλεζε πνπ εηζπξάηηεη θφξνπο θαη θαηαβάιεη κεηαβηβαζηηθέο πιεξσκέο. Ζ κείσζε ησλ πξντφλησλ ηεο Υ ρψξαο ζα πεξηνξίζεη ηα θνξνινγηθά έζνδα ηεο θεληξηθήο θπβέξλεζεο θαη αληίζηνηρα ε αχμεζε ησλ πξντφλησλ ηεο Τ ρψξαο ζα απμήζεη ηα θνξνινγηθά έζνδα ηεο θεληξηθήο θπβέξλεζεο. Μεηαβηβάδνληαο ην εηζφδεκα απφ ηελ Τ ζηελ Υ ρψξα δίλνληαο ηελ δπλαηφηεηα ζηελ ηειεπηαία λα απμήζεη ηελ θαηαλαισηηθή ηεο δαπάλε. Σν θχξην κεηνλέθηεκα ησλ δεκνζίσλ ζπζηεκάησλ δηαζθάιηζεο πξνέξρεηαη απφ ηνλ ραξαθηήξα ηεο δηαηαξαρήο. ε πεξίπησζε πνπ είλαη βξαρππξφζεζκε βνεζά νπζηαζηηθά ζηα πξνβιήκαηα πξνζαξκνγήο, ζε αληίζεηε πεξίπησζε αλ ν ραξαθηήξαο ηεο δηαηαξαρήο είλαη καθξνπξφζεζκνο ηφηε φρη απιά δελ βνεζά αιιά ζηαδηαθά ζα απνηειέζεη πεγή κεγαιχηεξνπ πξνβιήκαηνο. 15 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 39-42) 15

Ηδησηηθά ζπζηήκαηα δηαζθάιηζεο: 16 χκθσλα κε ηα ηδησηηθά ζπζηήκαηα ν θχξηνο κεραληζκφο δηαζθάιηζεο βαζίδεηαη ζηηο ρξεκαηννηθνλνκηθέο αγνξέο. Γηα ηελ αλάιπζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξίπησζεο φηη: 1. Αζχκκεηξε δηαηαξαρή πιήηηεη Υ θαη Τ ρψξα εληφο λνκηζκαηηθήο έλσζεο Βαζηθή πξνυπφζεζε, γηα λα ιεηηνπξγήζεη ν κεραληζκφο δηαζθάιηζεο είλαη νη ρψξεο Υ θαη Τ λα είλαη πιήξσο νινθιεξσκέλεο. πλεπψο ππάξρεη κία αγνξά ρξενγξάθσλ, κία αγνξά κεηνρψλ θαη ηξαπεδηθνί ηνπο ηνκείο είλαη πιήξσο ελνπνηεκέλνη. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε πξέπεη λα δηαπηζησζεί κε πνηφλ ηξφπν νη νινθιεξσκέλεο αγνξέο δηεπθνιχλνπλ ηελ δηαδηθαζία πξνζαξκνγήο. Αν ςποθέζοςμε όηι παξνπζηάδεηαη αζχκκεηξε δηαηαξαρή κεηαμχ Υ θαη Τ ρψξεο θαη έζησ φηη ε Υ ρψξα πιήηηεηαη θαη παξνπζηάδεη απψιεηεο θεξδψλ θαη κεηψζεηο ζηηο ηηκέο ησλ κεηνρψλ. Δπεηδή φκσο νη ρξεκαηννηθνλνκηθέο αγνξέο είλαη νινθιεξσκέλεο, πνιιέο κεηνρέο ηεο Υ ρψξαο θαηέρνληαη απφ πνιίηεο ηεο Τ ρψξαο. πλεπψο νη πνιίηεο ηεο Τ ρψξαο επηβαξχλνληαη απφ ηελ πηψζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηεο Υ ρψξαο. Αληηζέησο νη επηρεηξήζεηο ηεο Τ ρψξαο ζα παξνπζηάζνπλ απμεκέλα θέξδε θαη νη ηηκέο ησλ κεηνρψλ ζα απμεζνχλ. Δπεηδή φκσο θαη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε πνιιέο κεηνρέο επηρεηξήζεσλ ηεο Τ ρψξαο θαηέρνληαη απφ πνιίηεο ηεο Υ ρψξαο, θαη απηφλ ηνλ ηξφπν νη πνιίηεο ηεο Υ αληηζηαζκίδνπλ κέξνο ησλ απσιεηψλ πνπ νθείινληαη ζηελ δπζρεξή νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο Υ ρψξαο. Σν θχξην κεηνλέθηεκα ησλ ηδησηηθψλ ζπζηεκάησλ δηαζθάιηζεο είλαη ε ιεγφκελε πιήξσο ελνπνίεζε πνπ ζχκθσλα κε ηνπο νηθνλνκνιφγνπο είλαη αδχλαηνλ λα επηηεπρζεί δίρσο θαη πνιηηηθή ελνπνίεζε κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο. 16 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 43-44) 16

2.4 ΓΗΑΦΝΟΔΡΗΘΔΠ ΞΟΝΡΔΟΑΗΝΡΖΡΔΠ ΡΩΛ ΣΩΟΩΛ ΚΗΑΠ ΔΛΩΠΖΠ Έλα πξφζζεην θφζηνο ησλ ρσξψλ κηαο λνκηζκαηηθήο έλσζεο πξνθχπηεη απφ ηελ εγθαηάιεηςε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαη απνηειείηαη απφ ην γεγνλφο ηεο επηινγήο κεηαμχ πιεζσξηζκνχ θαη αλεξγίαο. ε νξηζκέλεο ρψξεο ε αχμεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ δεκηνπξγεί δπζαλάινγα κεγάια πξνβιήκαηα ζηελ νηθνλνκία ηνπο απ φηη ζε θάπνηεο άιιεο. Ζ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηνπ εληαίνπ λνκίζκαηνο ζα πξέπεη λα νξηζζεί ζε εθείλν ην επίπεδν ψζηε φια ηα κέιε κηαο λνκηζκαηηθήο έλσζεο λα έρνπλ ζηαζεξά ίζα πνζνζηά πιεζσξηζκνχ. ηελ πεξίπησζε πνπ ηα πνζνζηά πιεζσξηζκνχ ήηαλ κεγαιχηεξα, ζα έπξεπε ε ρψξα Υ λα απνδερηεί ιηγφηεξν πιεζσξηζκφ θαη πεξηζζφηεξε αλεξγία, θαη ην αληίζηξνθν. 17 2.5 ΘΔΠΚΗΘΔΠ ΓΗΑΦΝΟΔΠ ΠΡΗΠ ΑΓΝΟΔΠ ΔΟΓΑΠΗΑΠ Έλα αθφκα θφζηνο πνπ κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί κέζα ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε νθείιεηαη ζην θαηά πφζν ζπζπεηξσκέλα είλαη ηα εξγαηηθά ζσκαηεία ησλ ρσξψλ ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο. Οη ρψξεο νη νπνίεο έρνπλ ζπζπεηξσκέλα εξγαηηθά ζσκαηεία κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε απνθιίζεηο ζηνπο κηζζνχο θαη ζηηο ηηκέο. πλεπψο νη ππεξβνιηθέο απαηηήζεηο ησλ εξγαηηθψλ ζπλδηθάησλ ζρεηηθά κε ηνπο κηζζνχο ζα νδεγήζνπλ ζε κεγαιχηεξν πιεζσξηζκφ, κε απνηέιεζκα νη πξαγκαηηθνί κηζζνί λα κελ απμεζνχλ. 18 17 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 44-46) 18 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 48) 17

2.6 ΓΗΑΦΝΟΔΠ ΠΡΑ ΛΝΚΗΘΑ ΠΠΡΖΚΑΡΑ ΚΔΠΑ ΠΔ ΚΗΑ ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΖ ΔΛΩΠΖ Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ιεηηνπξγεί καθξνρξφληα ε νηθνλνκία ελφο θξάηνπο, νη δηαθνξεηηθέο λνκηζκαηηθέο θαη δεκνζηνλνκηθέο πνιηηηθέο πνπ αθνινπζεί θαζψο θαη ε ιεηηνπξγία ησλ ρξεκαηαγνξψλ ηνπο, είλαη δπλαηφλ λα δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα θαηά ηελ έληαμε ηνπ θξάηνπο ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε.με βάζε ηελ δηαθνξεηηθφηεηα ηνπ θάζε θξάηνπο, ζε κηα ελδερφκελε λνκηζκαηηθή δηαηαξαρή ηα κέιε ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο ζα επεξεαζηνχλ θαηά ηξφπν δηάθνξν θαη ηδηάδνληα. Δπηπιένλ ηα δηαθνξεηηθά λνκηθά ζπζηήκαηα ησλ ρσξψλ/κειψλ κηαο λνκηζκαηηθήο έλσζεο κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ζεκαληηθά ηνλ ηξφπν πνπ ιεηηνπξγνχ νη αγνξέο ηνπο. Γηα παξάδεηγκα, ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε νη ρψξεο κε αγγινζαμνληθή λνκηθή παξάδνζε έρνπλ αλεπηπγκέλεο θεθαιαηαγνξέο, κε ζπλέπεηα νη επηρεηξήζεηο λα ρξεκαηνδνηνχλ ηα επελδπηηθά πξνγξάκκαηά ηνπο είηε κέζσ ηεο αγνξάο νκνιφγσλ είηε κέζσ ηεο αγνξάο κεηνρψλ. Απφ ηελ άιιε, νη ρψξεο κε λνκηθή παξάδνζε ηεο επεηξσηηθήο Δπξψπεο, ζηεξίδνληαη θαηά θχξην ιφγν ζην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα. Με ηηο θεθαιαηαγνξέο λα είλαη ιηγφηεξν αλεπηπγκέλεο, νη επηρεηξήζεηο αληινχλ νηθνλνκηθνχο πφξνπο κέζσ ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο. Με ηα παξαπάλσ δεδνκέλα κηα αχμεζε ηνπ επηηνθίνπ απφ ηελ Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα ζα επεξεάζεη ηηο ρψξεο κε αγγινζαμνληθνχ ηχπνπ λνκηθή παξάδνζε κέζα απφ ην απνηέιεζκα πινχηνπ θαηαλαισηψλ θαη επηρεηξήζεσλ. Ζ αχμεζε ηνπ επηηνθίνπ ζα κεηψζεη ηεο ηηκέο ησλ νκνιφγσλ θαη ησλ κεηνρψλ κε ζπλέπεηα ηελ κείσζε ηνπ πινχηνπ ησλ θαηαλαισηψλ. ηηο ρψξεο κε νηθνλνκηθέο αγνξέο ηεο επεηξσηηθήο Δπξψπεο, ε αχμεζε ηνπ επηηνθίνπ επεξεάδεη ηηο δαπάλεο ησλ θαηαλαισηψλ θπξίσο κέζσ ηνπ θαλαιηνχ ησλ ηξαπεδηθψλ δαλείσλ. Ωο ζπλέπεηα ηεο αχμεζεο ηνπ επηηνθίνπ, νη ηξάπεδεο ζα πεξηνξίζνπλ ην χςνο ησλ ρνξεγήζεσλ πξνο ηνπο θαηαλαισηέο. 19 πκπιεξσκαηηθά, βάζε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ζπζηεκάησλ ηα θξάηε πνπ πξφθεηηαη λα εληαρζνχλ ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε, δηακνξθψλνπλ ηα άξηζηα χςε πιεζσξηζκνχ. 19 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 52) 18

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 ΟΥΕΛΗ ΝΟΜΙΜΑΣΙΚΩΝ ΕΝΩΕΩΝ 3.1 ΑΚΔΠΑ ΝΦΔΙΖ ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΩΛ ΔΛΩΠΔΩΛ Όηαλ νη ρψξεο ζηξέθνληαη πξνο έλα θνηλφ λφκηζκα ην θφζηνο αληαιιαγήο ελφο λνκίζκαηνο κε έλα άιιν εμαιείθεηαη. Ζ επηβνιή ησλ Ζ Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ εθηίκεζε πσο ην φθεινο ησλ ρσξψλ-κειψλ ηεο Δπξσπατθήο λνκηζκαηηθήο έλσζεο γηα ηε κεηαηξνπή λνκηζκάησλ, αλέξρεηαη ζε 13-20 δηζεθαηνκκχξηα επξψ εηεζίσο. Απηφ αληηπξνζσπεχεη ην 0,25-0,5% ηνπ θνηλνηηθνχ ΑΔΠ. Σν πνζφ απηφ πξνεγνπκέλσο, απνηεινχζε ηα θέξδε ησλ ηξαπεδψλ ή ησλ αληαιιαθηεξίσλ ζπλαιιάγκαηνο πνπ θαηαβάιινληαλ θαηά ηελ αληαιιαγή εζληθψλ λνκηζκάησλ. Ζ απψιεηα πνπ θαηά ζπλέπεηα αληηκεησπίδνπλ νη ηξάπεδεο θαηά ηελ κεηαβαηηθή πεξίνδν, αληηζηαζκίδεηε κε ηελ απφθηεζε κεγαιχηεξσλ σθειεηψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηνπ θνηλνχ λνκίζκαηνο εθηφο λνκηζκαηηθήο έλσζεο. 20 3.2 ΔΚΚΔΠΑ ΝΦΔΙΖ ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΩΛ ΔΛΩΠΔΩΛ Δπηπιένλ δεκηνπξγήζεθαλ έκκεζα νθέιε ηα νπνία είλαη κε κεηξήζηκα κέζσ ηεο εμάιεηςεο ηνπ θφζηνπο ζπλαιιαγψλ. Με ηελ θαζηέξσζε ηνπ επξψ απμήζεθε ε δηαθάλεηα ησλ ηηκψλ, ζπλεπψο νη θαηαλαισηέο έρνπλ δπλαηφηεηα λα ζπγθξίλνπλ θαη λα επηιέγνπλ ηα πην ζπκθέξνληα πξντφληα. Έλα απφ ηα θχξηα έκκεζα νθέιε είλαη ε κείσζε ηεο δπλαηφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ λα αζθνχλ ηηκνινγηαθή πνιηηηθή. Ωο απνηέιεζκα λα απμάλεηαη ν αληαγσληζκφο ζηηο αγνξέο θαη λα κεηψλνληαη νη ηηκέο ησλ αγαζψλ πξνο φθεινο ησλ θαηαλαισηψλ. 21 20 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 119-120) 21 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 121-124) 19

3.3 ΔΚΚΔΠΑ ΝΦΔΙΖ ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΩΛ ΔΛΩΠΔΩΛ ΙΝΓΩ ΔΖΚΔΟΗΑΠ Ζ θαζηέξσζε ελφο θνηλνχ λνκίζκαηνο κεηψλεη ηελ αβεβαηφηεηα ησλ κεηαβνιψλ ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. Με ηελ ζηαζεξή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία βειηηψλεηαη ε επεκεξία ησλ επηρεηξήζεσλ θαη γεληθφηεξα ησλ θαηαλαισηψλ. Ωζηφζν νη κεηαβνιέο ζηε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία δελ αληηπξνζσπεχνπλ πάληνηε ηηο κεηαβνιέο ησλ ηηκψλ, κε ζπλέπεηα ηελ δεκηνπξγία αβεβαηφηεηαο αιιά δεκηνπξγνχλ επθαηξίεο γηα απφθηεζε θεξδψλ. ηελ πεξίπησζε ησλ επηρεηξήζεσλ φηαλ ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία απνθηά κεγαιχηεξε κεηαβιεηφηεηα ηφηε απμάλεηαη ε πηζαλφηεηα κεγηζηνπνίεζε ησλ θεξδψλ. Γηα παξάδεηγκα ζηελ πεξίπησζε ησλ εμαγσγψλ, αλ ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία είλαη δπζκελήο ε επηρείξεζε δελ πξαγκαηνπνηεί εμαγσγέο ελψ ζε αληίζεηε πεξίπησζε παξνηξχλεηαη ζηελ αχμεζε ησλ εμαγσγψλ. πκπεξαζκαηηθά, κε βάζε απηή ηε ζεσξία δελ είλαη δπλαηφλ λα δηεπθξηληζηεί αλ ηειηθά νη θαηαλαισηέο σθεινχληαη ή επηβαξχλνληαη απφ ηελ κηθξφηεξε κεηαβιεηφηεηα ηεο ηηκήο. 22 3.4 ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΖ ΔΛΩΠΖ «ΔΚΞΔΗΟΗΘΔΠ ΔΛΓΔΗΜΔΗΠ ΓΗΑ ΡΝ ΔΚΞΝΟΗΝ» Οη επηδξάζεηο ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο ζην εκπφξην πεξηγξάθεηαη κε βάζε δχν κεραληζκνχο αχμεζεο ηνπ εκπνξίνπ. Ο πξψηνο ζπλδέεη ην εκπφξην κε ηελ ζπλαιιαγκαηηθή αβεβαηφηεηα ελζαξξχλνληαο ή απνκαθξχλνληαο ην θαη ν δεχηεξνο αθνξά ην θφζηνο ησλ ζπλαιιαγψλ. ρεηηθά κε απηφ ην δήηεκα, νη πξψηεο νηθνλνκεηξηθέο κειέηεο δηαπίζησζαλ φηη νη επηδξάζεηο ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο ζην εκπφξην ήηαλ πεξηνξηζκέλεο έσο αθφκα θαη κεδακηλέο. ην αληίζεην ζπκπέξαζκα θαηέιεμαλ λεφηεξεο νηθνλνκεηξηθέο κειέηεο κε επηθεθαιή ηνλ Andy Rose, νη νπνίεο θαηέιεμαλ ζην φηη νη ξνέο εκπνξίνπ κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο 22 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 120-124) 20

λνκηζκαηηθήο έλσζεο είλαη δηπιάζηεο κέζν φξν απφ ηηο ξνέο εκπνξίνπ κεηαμχ δχν θξαηψλ πνπ δελ αλήθνπλ ζε λνκηζκαηηθή έλσζε. Με ην πέξαζκα ησλ εηψλ ζπλερίζηεθαλ νη νηθνλνκεηξηθέο κειέηεο θαη θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ππεξεθηηκήζεθαλ νη ζεηηθέο επηδξάζεηο ηελ λνκηζκαηηθήο έλσζεο ζηηο ξνέο εκπνξίνπ. 23 3.5 ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΖ ΔΛΩΠΖ & ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖ ΚΔΓΔΛΘΠΖ Ζ λνκηζκαηηθή έλσζε επηδξά ζηνλ βαζκφ κεγέζπλζεο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο κέζσ δχν κεραληζκψλ. Ο πξψηνο κεραληζκφο ζρεηίδεηαη κε ηελ ελίζρπζε ηνπ εκπνξίνπ θαη ν δεχηεξνο κε ηελ ζηαζεξνπνίεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. χκθσλα κε ηνλ πξψην κεραληζκφ, ν Frankel θαη ν Rose θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ε αχμεζε θαηά κία πνζνζηηαία κνλάδα ηνπ εκπνξίνπ κεηαμχ ησλ ρσξψλ-κειψλ κηαο λνκηζκαηηθήο έλσζεο, απμάλεη θαηά θεθαιήλ εηζφδεκα θαηά έλα ηξίην ηεο πνζνζηηαίαο κνλάδαο. Ωζηφζν, δελ ππάξρνπλ παξφκνηεο νηθνλνκεηξηθέο κειέηεο γηα ηνλ δεχηεξν κεραληζκφ πνπ λα απνδεηθλχνπλ φηη ε λνκηζκαηηθή έλσζε επηδξά ζεηηθά ζηελ νηθνλνκηθή κεγέζπλζε. 24 23 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 141-143) 24 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 143-146) 21

3.6 ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΖ ΔΛΩΠΖ & ΞΙΔΝΛΔΘΡΖΚΑΡΑ Έλα αθφκα φθεινο απφ ηελ έληαμε κηαο ρψξαο ζε λνκηζκαηηθή έλσζε είλαη φηη ην θνηλφ λφκηζκα ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο είλαη ηζρπξφηεξν ζηηο δηεζλήο λνκηζκαηηθέο ζρέζεηο απφ ην ζχλνιν ησλ επηκέξνπο λνκηζκάησλ πξηλ ηελ έλσζε.ζ χπαξμε ηνπ θνηλνχ λνκίζκαηνο, ην νπνίν είλαη θχξην κέζσ ζπλαιιαγήο κε ηνλ ππφινηπν θφζκν απνθέξεη ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα. Απηά ηα πιενλεθηήκαηα δηαθξίλνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο. 1) ηελ πξψηε πεξίπησζε ν εθδφηεο ηνπ λνκίζκαηνο απνθνκίδεη επηπξφζζεηα έζνδα απφ ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηνπ σο θχξην κέζν ζπλαιιαγήο. 2) Δπηπιένλ ε δχλακε ηνπ θνηλνχ λνκίζκαηνο επηθέξεη ηφλσζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο ζηηο εγρψξηεο ρξεκαηννηθνλνκηθέο αγνξέο, πξνζειθχνληαο πεξηζζφηεξα μέλα επελδπηηθά θεθάιαηα. Ωο απνηέιεζκα νη ελρψξηεο ηξάπεδεο, νη αγνξέο νκνιφγσλ θαη ηα ρξεκαηηζηήξηα λα απμήζνπλ ηνλ φγθν ησλ ζπλαιιαγψλ ηνπο, κε ζεηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ απαζρφιεζε θαη ζην εηζφδεκα. 25 3.7 ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΖ ΔΛΩΠΖ & ΒΑΘΚΝΠ ΑΛΝΗΓΚΑΡΝΠ Σα νθέιε πνπ απνθηά έλα θξάηνο κέινο ην νπνίν ζπκκεηέρεη ζε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε βξίζθνληαη ζε ζπλάξηεζε κε ηνλ βαζκφ αλνίγκαηνο θάζε ρψξαο. Όζν πην εμσζηξεθείο είλαη κηα ρψξα ηφζν κεγαιχηεξα νθέιε ζα θαξπψλεηαη. Γηα παξάδεηγκα, έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία ε θαηάξγεζε ηνπ θφζηνπο ζπλαιιαγψλ γηα ηηο ρψξεο φπνπ νη επηρεηξήζεηο θαη νη θαηαλαισηέο αγνξάδνπλ θαη πσινχλ ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ ηνπο ζε μέλεο ρψξεο. 26 25 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 144) 26 Grauwe de Paul, 2008, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ ΑΔΒΔ, Σα Οηθνλνκηθά ηεο Ννκηζκαηηθήο Έλσζεο (ΔΛ 145) 22

4.1 ΗΠΡΝΟΗΘΖ ΑΛΑΓΟΝΚΖ ΜΕΡΟ B ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΤΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΗ ΑΠΟ ΙΔΕΑ Ε ΠΡΑΞΗ 27 28 29 Ζ ζηαδηαθή πνξεία πξνο ηελ Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε ήηαλ κηα δηαδηθαζία αξθεηά δχζθνιε θαη πνιχπινθε γηα ηνλ ιφγν φηη δελ ππήξμε ζην παξειζφλ θάπνηα άιιε αληίζηνηρε πεξίπησζε. Πξνγελέζηεξα ππήξμαλ ελψζεηο νη νπνίεο δελ πηνζέηεζαλ θνηλφ λφκηζκα νχηε εγθαζίδξπζαλ κηα εληαία θεληξηθή ηξάπεδα αιιά ππήξμαλ θαη πεξηπηψζεηο φπσο ηνπ Βειγίνπ θαη ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ ζηηο νπνίεο ζπλέδεζαλ ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηνπο ηζνηηκία κε κία κεγαιχηεξε ρψξα φπσο ηελ Γεξκαλία. ηελ πεξίπησζε ηεο ΟΝΔ είλαη ε πξψηε θνξά πνπ ρψξεο κε ηφζν ηζρπξά λνκίζκαηα θαη θεληξηθέο ηξάπεδεο αλαζέηνπλ ηελ άζθεζε νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ζε κία θνηλή θεληξηθή ηξάπεδα. 27 Ρνπκειηψηεο Β.Παλαγηψηεο,2005, ΔΚΟΓΟΔΗ ΛΗΒΑΝΖ, Δπξσπατθή νηθνλνκηθή δηαθπβέξλεζε(δλ12-28) 28 Ηζηφηνπνο: www.el.wikipedia.org 29 Αζηέξεο Γ. Πιηάθνο,2011, ΔΚΓΟΔΗ ΝΟΜΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ, Θεζκηθφ & Οπζηαζηηθφ δίθαην (ΔΛ 3-20) 23

Σα ζεκαληηθφηεξα γεγνλφηα κε ρξνλνινγηθή ζεηξά: 1849: Ζ αξρηθή ηδέα ελνπνίεζεο ησλ ρσξψλ ηεο Δπξψπεο εκθαλίδεηαη ζηα θείκελα ηνπ Victor Hugo, ν νπνίνο αλαθέξεη ηνλ φξν Ζλσκέλεο πνιηηείεο ηεο Δπξψπεο. 1946: ε νκηιία ηνπ ζηελ Δπξψπε ν Άγγινο πξσζππνπξγφο Churchill Winston πξφηεηλε ηελ δεκηνπξγία ησλ Ζλσκέλσλ πνιηηεηψλ ηεο Δπξψπεο. 1947: Ζ Ακεξηθή ρνξήγεζε νηθνλνκηθή βνήζεηα ζηηο ρψξεο ηεο Δπξψπεο πνπ επιήγεζαλ απφ ηνπο πνιέκνπο, κεηαμχ ησλ ρσξψλ ήηαλ θαη ε Διιάδα. 1951: Ίδξπζε Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο Άλζξαθα θαη Υάιπβα (ΔΚΑΥ), ε νπνία ηέζεθε ζε ηζρχ 25/7/1952(Βέιγην, Γαιιία, Γεξκαλία, Ηηαιία, Οιιαλδία, Λνπμεκβνχξγν). 1952: Τπνγξάθεθε ε ζπλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Ακπληηθή Κνηλφηεηα (ΔΑΚ), ζηηο 27/5/1952 φ ηηο ρψξεο πνπ ήηαλ ήδε κέιε ηεο ΔΚΑΥ. 1957: Σα κέιε ηεο ΔΚΑΥ ππέγξαςαλ ζηηο 25/3/1957 ζηελ Ρψκε, ηηο ζπλζήθεο ηεο Δπξσπατθήο Οηθνλνκηθήο Κνηλφηεηαο (ΔΟΚ) θαη ηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα Αηνκηθήο Δλέξγεηαο (ΔΚΑΔ) θαη ηέζεθαλ ζε ηζρχ 1/1/1958. 1959: Γεκηνπξγία ηεο Δπξσπατθήο Εψλεο Διεχζεξσλ πλαιιαγψλ (ΔΕΔ),ζηελ νπνία πξνζρψξεζαλ ην Ζλσκέλν Βαζίιεην, Ννξβεγία, νπεδία, Γαλία, Απζηξία, Πνξηνγαιία, Ηζιαλδία, Διβεηία θαη Φηιαλδία. 1965: Σν πξψην ζηάδην γηα κηα Δληαία Δπξσπατθή Κνηλφηεηα ήηαλ ε ζπγρψλεπζε ησλ ηξηψλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ (ΔΚΑΥ, ΔΟΚ θαη ΔΚΑΔ) 1971: Ζ ΔΟΚ πηνζεηεί ηελ έθζεζε Werner θαη ζπκθσλεί ζε κηα νινθιεξσκέλε νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή έλσζε κέρξη ην ηέινο ηεο επφκελεο δεθαεηίαο. 1973: Έληαμε ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ, ηεο Ηξιαλδίαο θαη ηεο Γαλίαο ζηελ ΔΟΚ. πλεπψο ηα κέιε ηεο ΔΟΚ απμήζεθαλ έηζη ζε ελλέα, ελψ ηα κέιε ηεο ΔΕΔ κεηψζεθαλ ζε έμη. 24

1981: Έληαμε ηεο Διιάδαο σο δέθαην κέινο ζηελ ΔΟΚ. 1986: Έληαμε ηεο Ηζπαλίαο θαη ηεο Πνξηνγαιίαο ζηελ ΔΟΚ. 1987: Σέζεθε ζε ηζρχ ε Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε ζηηο 10/7/1987 1990: Έλαξμε πξψηνπ ζηαδίνπ ΟΝΔ 1991: Πξνεγήζεθαλ δχν ζπζθέςεηο πνπ είραλ σο απνηέιεζκα ηελ ππνγξαθή ζηηο 7/2/1991 ζην Μάαζηξηρη, ηεο ζπλζήθεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. 1994: Έλαξμε δεχηεξνπ ζηαδίνπ ΟΝΔ θαζψο θαη έληαμε ηεο Απζηξίαο, νπεδίαο θαη Φηιαλδίαο ζηελ ΔΔ. 1997: Ζ ζπλζήθε ηνπ Amsterdam ηέζεθε ζε εθαξκνγή 1/5/1997 1999: Έλαξμε ηξίηνπ ζηαδίνπ ΟΝΔ 2001: Ζ ζπλζήθε ηεο Νίθαηαο 2002: Σα εζληθά λνκίζκαηα παχνπλ λα έρνπλ λνκηθή ηζρχ θαη αληηθαζίζηαληαη απφ ην επξψ ζε φιεο ηηο ιεηηνπξγίεο 2004: Έληαμε ηεο Κχπξνπ, Μάιηαο, ινβελίαο, Σζερίαο, Πνισλίαο, Οπγγαξίαο, ινβαθίαο, Ληζνπαλίαο, Λεηηνλίαο, θαη Δζζνλίαο ζηελ ΔΔ. 2007: Έληαμε ηεο Βνπιγαξίαο θαη Ρνπκαλίαο ζηελ ΔΔ. 2007: Ζ ζπλζήθε ηεο Ληζζαβφλαο. Απνηέιεζκα ηεο ζπλζήθεο ήηαλ ε ηξνπνπνίεζε ησλ ππαξρνπζψλ ζπλζεθψλ. 2013: Έληαμε ηεο Κξναηίαο ζηελ ΔΔ. 25

4.2 ΔΘΘΔΠΖ WERNER Ζ αξρή έγηλε ζηελ Δπξσπατθή ζχλνδν θνξπθήο ζηελ Υάγε ην 1969, φπνπ νη αξρεγνί θξαηψλ ζπκθψλεζαλ λα εηνηκαζηεί ην ζρέδην γηα ηελ Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε. Ζ έθζεζε werner ζπκπεξηιάκβαλε ηξία ζηάδηα φπνπ πξφηεηλε ζηαδηαθή (πεξίπνπ κέζα ζε κία δεθαεηία) πηνζέηεζε ελφο θνηλνχ λνκίζκαηνο, θαζνξηζκφ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ αιιά φρη ζηελ δεκηνπξγία κηαο εληαίαο θεληξηθήο ηξάπεδαο. Σειηθψο δελ επεηξάπε ε εθαξκνγή ηνπ ζρεδίνπ γηα ηνλ ιφγσ φηη νη νηθνλνκίεο δελ ήηαλ πιήξσο ελνπνηεκέλεο θαζψο θαη νη ηεξάζηηεο πηέζεηο πνπ αζθήζεθαλ απφ ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο. 30 4.3 ΔΟΩΞΑΪΘΝ ΛΝΚΗΠΚΑΡΗΘΝ ΠΠΡΖΚΑ Οη πξνεγνχκελεο απφπεηξεο θαζψο θαη ε έθζεζε warner έδσζαλ πνιχηηκεο εκπεηξίεο θαη εξγαιεία ηα νπνία ζπληέιεζαλ ην 1979, ζηελ δεκηνπξγία ηνπ Δπξσπατθνχ Ννκηζκαηηθνχ πζηήκαηνο. Κεληξηθφ ζηνηρείν ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη ε δηαηήξεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ησλ λνκηζκάησλ εληφο θαζνξηζκέλσλ πεξηζσξίσλ δηαθχκαλζεο κε απψηεξν ηελ εμαζθάιηζε ηεο λνκηζκαηηθήο ζηαζεξφηεηαο κέζα ζηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα. 31 Γηα λα επηηεπρζεί απηφ δεκηνπξγήζεθαλ ηα ECU, κε ηειηθφ ζηφρν ηελ λνκηζκαηηθή ελνπνίεζε θαη ην θνηλφ λφκηζκα ην επξψ. ε πεξίπησζε πνπ κηα ρψξα μεπεξλνχζε ηα επηηξεπηά φξηα ν ξφινο ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο ήηαλ λα παξέβε κε ζθνπφ λα επαλαθέξεη ηελ ηζνηηκία ζηα πξνβιεπφκελα φξηα κέζσ αληηζηαζκηζηηθήο παξέκβαζεο ζηηο αγνξέο ζπλαιιάγκαηνο. Σν Δπξσπατθφ Ννκηζκαηηθφ χζηεκα έρεη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: 32 Έλα λφκηζκα αλαθνξάο πνπ νλνκάδεηαη ECU νξίζηεθε σο ζηαζκηθφο κέζνο φξνο ησλ εζληθψλ λνκηζκάησλ ηεο θνηλφηεηαο. Γηα θάζε εζληθφ λφκηζκα ππάξρεη κηα θεληξηθή ηζνηηκία σο πξνο ην ECU θαη θεληξηθφ θξηηήξην απηήο είλαη ε νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα θάζε θξάηνπο ηδίσο ηνπ ΑΔΠ. 30 Ηζηφηνπνο:www.en.wikipedia.org/wiki/Werner_Plan 31 Νίθνο Μνχζεο,2015, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ, Δπξσπατθή έλσζε (ΔΛ 129-130) 32 Ηζηφηνπνο:www.euretirio.com/europaiko-nomismatiko-systima/ 26

Έλαλ κεραληζκφ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ κε ζηφρν ηελ δηαηήξεζε ησλ ηζνηηκηψλ εληφο πξνθαζνξηζκέλσλ νξίσλ. Σα φξηα απηά ήηαλ ± 2,5%, αιιά γηα νξηζκέλα λνκίζκαηα επηηξεπφηαλ κεγαιχηεξα φξηα ηεο ηάμεσο ± 6%. Κάζε ρψξα κεηέθεξε ην 20% ηνπ ζπλαιιάγκαηνο ηεο θαη ησλ απνζεκαηηθψλ ηεο ζε ρξπζφ ζε έλα θνηλφ ηακείν. 4.4 Ζ ΔΘΘΔΠΖ DELORS Σν 1988 ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Αλφβεξνπ, ζχζηεζε κηα επηηξνπή γηα ηελ κειέηε ηεο νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο έλσζεο. Σν φλνκα ηεο έθζεζεο πήξε ην φλνκα ηνπ Jacques Delors ν νπνίνο ήηαλ ν καθξνβηφηεξνο πξφεδξνο ηεο Δπξσπατθήο επηηξνπήο. 33 ηφρνο ηεο επηηξνπήο ήηαλ ε έξεπλα γηα ην θαηά πφζν εθηθηή είλαη ε εμέιημε ηεο εληαίαο αγνξάο ζε κηα νινθιεξσκέλε λνκηζκαηηθή έλσζε. Θεσξήζεθε ν ζθνπφο απηφο εθηθηφο εθφζνλ θαζφξηζαλ ηνπο λνκηζκαηηθνχο ζηφρνπο ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο σο ηελ πιήξε απειεπζέξσζε θεθαιαίσλ θαζψο θαη ηελ πιήξε νινθιήξσζε 34 35 ρξεκαηννηθνλνκηθψλ αγνξψλ. Ζ επηδίσμε ηεο έθζεζεο είλαη λα πινπνηεζεί ζε ρξνληθή πεξίνδν κηθξφηεξε ησλ δέθα εηψλ θαη λα νινθιεξσζεί ζε ηξία ζηάδηα. Πξψην ζηάδην (1/7/1990-31/12/1993) Απφ 1/7/1990 μεθίλεζε ε εθαξκνγή ηεο νδεγίαο γηα ηελ ειεχζεξε δηαθίλεζε ησλ θεθαιαίσλ. ηφρνο ηεο πξψηεο θάζεο ήηαλ ε κεγαιχηεξε ζχγθιπζε κεηαμχ η6σλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ θαη γεληθφηεξα ζηελφηεξε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ. ηηο 1/11/1193 κε ηελ ηζρχ ηεο ζπλζήθεο Μάαζηξηρη πάγσζε ε ρξήζε ηεο λνκηζκαηηθήο κνλάδαο ECU. Γεχηεξν ζηάδην (1/1/1994-31/12/1998) Ζ ζπλζήθε επέβαιε ζηα θξάηε κέιε λα απνθεχγνπλ ηα δεκνζηνλνκηθά ειιείκκαηα ψζηε ηα θξάηε ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο λα έρνπλ πγηή δεκνζηνλνκηθή δηαρείξηζε. 33 Ηζηφηνπνο:www.en.wikipedia.org/wiki/Delors_Commission 34 Νίθνο Μνχζεο,2015, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ, Δπξσπατθή έλσζε (ΔΛ 131) 35 Υξήζηνο Γθφξηζνο, 2014, ΝΟΜΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ, Δηζαγσγή ην δίθαην ηεο ΟΝΔ (ΔΛ4-6) 27

Δπφκελν βήκα ήηαλ ε δεκηνπξγία ηνπ Δπξσπατθνχ Ηλζηηηνχηνπ πνπ ζα ζπληφληδε ηελ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή ηεο ΔΔ. Σξίην ζηάδην (1/1/1999) Ζ ζπλζήθε απαηηνχζε θάπνηα θαζνξηζκέλα λνκηθά θξηηήξηα πνπ έπξεπε λα ηθαλνπνηεζνχλ πξνθεηκέλνπ λα εληαρζνχλ ζηελ λνκηζκαηηθή έλσζε. Σα θξηηήξηα ζχγθιηζεο πνπ πξνέβιεπε ε ζπλζήθε Μάαζηξηρη γηα θάζε ρψξα πνπ επηζπκνχζε λέν 36 37 εληαίν λφκηζκα είλαη ηα εμήο: I. Οη ηζνηηκίεο ηνπ λνκίζκαηνο ηεο θάζε ρψξαο πξέπεη λα παξακείλνπλ κέζα II. III. IV. ζηελ δψλε πνπ νξίδεη ν Μεραληζκφο πλαιιαγκαηηθψλ Ηζνηηκηψλ γηα δχν ηνπιάρηζηνλ ρξφληα. Σα καθξνπξφζεζκα επηηφθηα δελ κπνξνχλ λα μεπεξλάλε πάλσ απφ δχν πνζνζηηαίεο κνλάδεο ηα επηηφθηα ησλ ηξηψλ πην απνδνηηθψλ θξαηψλ κειψλ. Ο πιεζσξηζκφο πξέπεη λα είλαη θάησ απφ κία ηηκή αλαθνξάο (κέζα ζε ηξία ρξφληα νη ηηκέο δελ πξέπεη λα μεπεξλνχλ θαηά πεξηζζφηεξν απφ 1,5% ηηο αληίζηνηρεο ηνπ πην απνδνηηθνχ θξάηνπο κέινπο) Σν δεκφζην ρξένο πξέπεη λα είλαη κηθξφηεξν απφ ην 60% ηνπ ΑΔΠ ή αλ είλαη κεγαιχηεξν λα έρεη πησηηθή ηάζε θαη λα ηείλεη πξνο ηνπ ζηφρνπ θαη ηα ειιείκκαηα ηνπ πξνυπνινγηζκνχ κηθξφηεξα απφ 3% ηνπ ΑΔΠ. Σν ζπκβνχιην ζπκπέξαλε έηη έληεθα θξάηε πιεξνχζαλ ηα θξηηήξηα γηα ηελ πηνζέηεζε ηνπ θνηλνχ λνκίζκαηνο ηελ 1/1/1999 (Βέιγην, Γεξκαλία, Γαιιία, Ηζπαλία, Ηξιαλδία, Ηηαιία, Λνπμεκβνχξγν, Κάησ Υψξεο, Απζηξία, Πνξηνγαιία θαη Φηιαλδία. Ζ Διιάδα ηνλ Ηνχιην ηνπ 2000 εληάρζεθε ζηελ Σξίηε θάζε ηεο ΟΝΔ θαζψο ην ζπκβνχιην δηαπίζησζε φηη πιεξνί ηα θξηηήξηα ζχγθιηζεο. Σέινο ππήξμαλ θξάηε κέιε φπσο Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη Γαλία πνπ ζεψξεζαλ νξζφηεξε επηινγή ηελ κε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ ηξίηε θάζε ηεο ΟΝΔ. Σα ηειεπηαία ρξφληα ε δψλε ηνπ επξψ κεγάισζε θαη ζήκεξα πεξηιακβάλεη 19 θξάηε κέιε. Οη ηειεπηαίεο πξνζζήθεο ζηελ δψλε ηνπ επξψ ήηαλ ε ινβελία ην 2007, ε 36 Υξήζηνο Γθφξηζνο, 2014, ΝΟΜΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ, Δηζαγσγή ην δίθαην ηεο ΟΝΔ (ΔΛ 63) 37 Ηζηφηνπνο:www.eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=uriserv:l25014 28

Μάιηα θαη ε Κχπξνο ην 2008, ε ινβαθία ην 2009, ε Λεηνλία ηνλ 2013 θαη ηέινο ην 2015 εληάρζεθε ζηελ δψλε ηνπ επξψ ε Ληζνπαλία. 4.5 ΘΝΗΛΖ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖ ΞΝΙΗΡΗΘΖ Έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο επηηπρίαο ηεο ΟΝΔ είλαη ε θνηλή νηθνλνκηθή πνιηηηθή ε νπνία βαζίδεηαη ζηνλ ζπληνληζκφ ησλ εζληθψλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ, ζηελ εζσηεξηθή αγνξά θαη ζε θνηλνχο ζηφρνπο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη ε ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ, ηα πγηή δεκφζηα νηθνλνκηθά θαη ην ζηαζεξφ ηζνδχγην πιεξσκψλ. 38 Σελ ηειεπηαία δεθαεηία ε ΟΝΔ αληηκεησπίδεη ζνβαξέο δπζρέξεηεο εμαηηίαο ηεο χθεζεο ησλ νηθνλνκηψλ ηεο ΔΔ πνπ εκθαλίζηεθε ην 2008 θαη εμαθνινπζεί λα ππάξρεη έσο θαη ζήκεξα. Ζ ΟΝΔ έπξεπε λα ιάβεη ζνβαξά ηηο ππάξρνπζεο ζπλζήθεο ψζηε λα βξεζνχλ ηξφπνη επίιπζεο ησλ πξνβιεκάησλ θαη ηαπηφρξνλα λα δνζνχλ νη απαξαίηεηεο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο κε ζηφρν ηελ έμνδν απφ ηελ θξίζε. Ωο απφξξνηα απηψλ ήηαλ ε εγθαζίδξπζε ελφο Δπξσπατθνχ Μεραληζκνχ Υξεκαηννηθνλνκηθήο ηαζεξφηεηαο. Ο ζπγθεθξηκέλνο κεραληζκφο πεξηιάκβαλε έλα ζχζηεκα ζηνρεπφκελσλ κεραληζκψλ ζε δηάθνξνπο ππιψλεο φπνπ ηα επηκέξνπο νθέιε εληζρχνπλ ηνλ Δπξσπατθφ Μεραληζκφ Υξεκαηννηθνλνκηθήο ηαζεξφηεηαο. Οη 39 40 επηκέξνπο κεραληζκνί είλαη νη εμήο: Δπξσπατθφ χζηεκα Υξεκαηννηθνλνκηθήο επνπηείαο Δπξσπατθφ Σακείν Υξεκαηνπηζησηηθήο ηαζεξφηεηαο Δπξσπατθφ πκβνχιην πζηεκηθνχ Κηλδχλνπ Δπξσπατθή Αξρή Αζθαιίζεσλ θαη Δπαγγεικαηηθψλ πληάμεσλ Δπξσπατθή Αξρή Κηλεηψλ Αμηψλ θαη Αγνξψλ Ο Δπξσπατθφο Μεραληζκφο ηαζεξφηεηαο είλαη έλα πξνζσξηλφ πξφγξακκα ρξεκαηνδφηεζεο ηεο ΔΔ γηα ηα κέιε ηεο επξσδψλεο. Σα θεθάιαηα πνπ αληινχληαη πξνέξρνληαη απφ ηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο θαη ιακβάλεηαη σο εγγχεζε ν 38 Νίθνο Μνχζεο,2015, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ, Δπξσπατθή έλσζε (ΔΛ 136-138) 39 www.tovima.gr/world/article/?aid=721052 40 www.el.wikipedia.org/wiki/δπξσπατθφ_σακείν_υξεκαηνπηζησηηθήο_ηαζεξφηεηαο 29

πξνυπνινγηζκφ ηεο ΔΔ. Γηα λα ιάβεη ρξεκαηνδφηεζε έλα κέινο ηεο επξσδψλεο απφ ηνλ ΔΜ ζα πξέπεη λα ηεξήζεη ην ζπκθσλεηηθφ (κλεκφλην) ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηνπο φξνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ νξζή αμηνπνίεζε ηνπ θεθαιαίνπ θαη ηηο ηαθηηθέο επηβιέςεηο απφ ζεζκνχο ηηο ΔΔ. Σέινο ηνλ Ηνχλην ηνπ 2013 ν Δπξσπατθφο Μεραληζκφο ηαζεξφηεηαο αληηθαηέζηεζε ηνλ Δπξσπατθφ κεραληζκφ Υξεκαηννηθνλνκηθήο ηαζεξφηεηαο θαη ην Δπξσπατθφ Σακείν Υξεκαηνπηζησηηθήο ηαζεξφηεηαο. 30

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 ΟΙ ΕΤΡΩΠΑΪΚΕ ΤΝΘΗΚΕ 5.1 ΝΗ ΑΟΣΗΘΔΠ ΠΛΘΖΘΔΠ (1951-1957) ηηο 18 Απξηιίνπ 1951 ππνγξάθεθε ε ζπλζήθε ΔΚΑΥ ζην Παξίζη απφ ηελ Γαιιία, ηελ Γεξκαλία, ην Βέιγην, ηελ Ηηαιία, ηελ Οιιαλδία θαη ην Λνπμεκβνχξγν θαη ηέζεθε ζε εθαξκνγή ζηηο 23 Ηνπιίνπ ην 1952. Ζ ζπλζήθε απηή πξνζαλαηνιηδφηαλ ζην εκπφξην θαη ζηφρεπε λα δεκηνπξγήζεη επειημία ζηηο αληαιιαγέο κεηαμχ ησλ ρσξψλ. Απέβιεπε ζηελ δεκηνπξγία κηα θνηλήο αγνξάο έηζη ψζηε ηα πξντφληα ησλ αλζξαθσξπρείσλ θαη ησλ ζηδεξνπξγείσλ λα θηλνχληαη ειεχζεξα απφ ρψξα ζε ρψξα, κε ζθνπφ ηελ ηθαλνπνίεζε φισλ ησλ θνηλνηήησλ ρσξίο δηαθξίζεηο νξίδνληαο θαλφλεο ζε ζέκαηα επελδχζεσλ, εζληθψλ εληζρχζεσλ, παξαγσγήο, ηηκψλ ζπγρσλεχζεσλ επηρεηξήζεσλ, κεηαθνξψλ θαη εκπνξηθήο πνιηηηθήο. πκπεξαζκαηηθά ε ζπλζήθε ΔΚΑΥ ήηαλ κηα επηηπρεκέλε ελέξγεηα κε βάζε ηηο θηινδνμίεο, ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηηο πηζαλφηεηεο πνπ είρε ιφγσ ηνπ πεξηνξηζκέλνπ πεδίνπ εθαξκνγήο ηεο, θαη γηα απηφλ ηνλ ιφγσ έπαπζε λα ηζρχεη απφ ηηο 23 Ηνπιίνπ 2002 θαζηζηψληαο φκσο ζίγνπξα απηήλ 41 42 43 ηελ πξνζπάζεηα πνιχ αμηφινγε. ηελ ζπλέρεηα ζηηο 25 Μαξηίνπ 1957 ππνγξάθηεθε ε ζπλζήθε ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο Αηνκηθήο Δλέξγεηαο, γλσζηή θαη σο EUROTOM. Αληηθείκελν ηεο ζπλζήθεο ΔΚΑΔ απνηεινχζε ν ζπληνληζκφο ησλ εξεπλεηηθψλ πξνγξακκάησλ ησλ θξαηψλ θαζψο θαη ε δεκηνπξγία ελφο θνηλνχ θέληξνπ εξεπλψλ κε ζηφρν ηελ δεκηνπξγία κηα θνηλήο αγνξάο, ελέξγεηαο θαη ηέινο απέβιεπε ζηελ εηξεληθή ρξήζε ηελ αηνκηθήο ελέξγεηαο. Γηα λα επηηεπρζεί ε εηξεληθή ρξήζε ηεο αηνκηθήο ελέξγεηαο απαηηνχληαλ ε θαηάξηηζε ελφο λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ νξζή αμηνπνίεζε απηήο, κέζσ ζπζηεκάησλ ειέγρνπ θαη θνηλψλ θαλφλσλ αζθαιείαο θαη πγηεηλήο γηα ηνπο εξγαδφκελνπο έλαληη ηεο ξαδηελέξγεηαο θαη γεληθφηεξα ηνπ πιεζπζκνχ πνπ 44 45 46 εθηίζνληαλ ζε απηήλ. 41 Νίθνο Μνχζεο,2015, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ, Δπξσπατθή έλσζε (ΔΛ 20) 42 Αζηέξεο Γ. Πιηάθνο,2011, ΔΚΓΟΔΗ ΝΟΜΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ, Θεζκηθφ & Οπζηαζηηθφ δίθαην (ΔΛ 3-5) 43 Ηζηφηνπνο: www.el.wikipedia.org 44 Νίθνο Μνχζεο,2015, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ, Δπξσπατθή έλσζε (ΔΛ 20) 31

5.2 Ζ ΠΛΘΖΘΖ ΡΖΠ ΔΟΩΞΑΪΘΖΠ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖΠ ΘΝΗΛΝΡΖΡΑΠ Ζ ΔΟΚ ππήξμε ε ζεκαληηθφηεξε θαη γλσζηφηεξε απφ ηηο ηξείο Δπξσπατθέο Κνηλφηεηεο. Μαδί κε ηελ ζπλζήθε ΔΚΑΔ ηα έμη αξρηθά θξάηε ππέγξαςαλ ζηηο 25 Μαξηίνπ ηνπ 1957 ζηελ Ρψκε, ηελ ζπλζήθε ίδξπζεο ηεο ΔΟΚ. Ζ έλαξμε ηεο ηζρχνο ηεο ζπλζήθεο ΔΟΚ ήηαλ 1 Ηαλνπαξίνπ ηνπ 1958. 47 Ζ θχξηα απνζηνιή ηεο ΔΟΚ ήηαλ ε δεκηνπξγία κηαο θνηλήο αγνξάο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ φπνπ ζα επέηξεπε ηελ ειεχζεξε κεηαθίλεζε εκπνξεπκάησλ, πξνζψπσλ, ππεξεζηψλ θαη θεθαιαίσλ. Ζ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ απηνχ πεξηιάκβαλε ηελ πηνζέηεζε ελφο θνηλνχ ηεισλεηαθνχ δαζκνινγίνπ έλαληη ησλ ηξίησλ ρσξψλ θαη ηελ πξνζηαζία ησλ αζζελέζηεξσλ ρσξψλ κέζσ δηαθφξσλ πξνγξακκάησλ πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο παξαδείγκαηνο ράξε Κνηλή Αγξνηηθή Πνιηηηθή. 48 49 50 πλεπψο φινη απηνί νη επηκέξνπο ζηφρνη πξνκελχνπλ ηνλ ηειηθφ θαη ζεκαληηθφηεξν ζηφρν, ηελ ίδξπζε κηαο εληαίαο νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο έλσζεο κε θνηλφ λφκηζκα. Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε απηνχ ηνπ ζηφρνπ αθνινχζεζαλ νη εμήο ελέξγεηαο: ηαδηαθή θαηάξγεζε φισλ ησλ ηεισληαθψλ δαζκψλ, πνζνηηθψλ πεξηνξηζκψλ θαη άιισλ εκπνδίσλ ζηηο αληαιιαγέο ησλ θξαηψλ κειψλ. Κνηλή πνιηηηθή ζηνλ ηνκέα ηεο γεσξγίαο, ηεο αιηείαο, θαη γεληθφηεξα ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Δλίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ζηνλ βηνκεραληθφ θιάδν θαζψο θαη ηεο νηθνλνκηθήο ζπλνρήο κέζσ δηαθφξσλ θνηλνηηθψλ πξνγξακκάησλ. Σέινο ε ζπλζήθε ηεο ΔΟΚ ζπκπιεξψζεθε απφ ηελ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε ηελ 1 Ηνπιίνπ 1987. Ο ζηφρνο ηεο ήηαλ ε θάιπςε ησλ θελψλ θαη ε ζπκπιήξσζε κέηξσλ ζρεηηθά κε ηελ νινθιήξσζε ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο. 45 Αζηέξεο Γ. Πιηάθνο,2011, ΔΚΓΟΔΗ ΝΟΜΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ, Θεζκηθφ & Οπζηαζηηθφ δίθαην (ΔΛ 6-9) 46 Ηζηφηνπνο: www.el.wikipedia.org 47 Ηζηφηνπνο: www.el.wikipedia.org 48 Νίθνο Μνχζεο,2015, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ, Δπξσπατθή έλσζε (ΔΛ 21) 49 Αζηέξεο Γ. Πιηάθνο,2011,ΔΚΓΟΔΗ ΝΟΜΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ,Θεζκηθφ & Οπζηαζηηθφ δίθαην(δλ 9-12) 50 www.europa.eu/european-union 32

5.3 Ζ ΠΛΘΖΘΖ ΚΑΑΠΡΟΗΣΡ Ζ ζπλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη ζεσξείηαη ε ζεκαληηθφηεξε θαη ε ηζηνξηθφηεξε ζπλζήθε ηεο Δπξψπεο θαζψο πεξηιάκβαλε πινχζην νηθνλνκηθφ, πνιηηηθφ, λνκηθφ θαη πνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν. Ηζηνξηθά δελ ππήξμε παξφκνηα ζπλζήθε ζαλ ηελ Μάαζηξηρη, ε νπνία ππνγξάθηεθε ζηηο 7 Φεβξνπαξίνπ 1992. 51 Ζ δνκή ηελ ζπλζήθεο ζηεξίρηεθε ζε ηξείο ππιψλεο, ν πξψηνο πεξηιάκβαλε ηηο Δπξσπατθέο Κνηλφηεηεο, ν δεχηεξνο ηελ θνηλή εμσηεξηθή πνιηηηθή θαη ηελ πνιηηηθή αζθάιεηαο θαη ν ηειεπηαίνο ππιψλαο αθνξνχζε ηελ ζπλεξγαζία ζηνλ ηνκέα ηεο δηθαηνζχλεο θαη ησλ εζσηεξηθψλ ππνζέζεσλ. Ζ ζρέζε κεηαμχ ησλ ηξηψλ ππιψλσλ ηεο ζπλζήθεο Μάαζηξηρη ήηαλ λνκηθά αδχλακεο. Ωζηφζν πξνβιέθηεθε έλα εληαίν ζεζκηθφ πιαίζην ζηνρεχνληαο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζεζκηθνχ 52 53 54 ζπλφινπ. Σα θξηηήξηα ζχγθιηζεο πνπ πξνέβιεπε ε ζπλζήθε Μάαζηξηρη γηα θάζε ρψξα πνπ επηζπκνχζε λέν εληαίν λφκηζκα είλαη ηα εμήο: V. Οη ηζνηηκίεο ηνπ λνκίζκαηνο ηεο θάζε ρψξαο πξέπεη λα παξακείλνπλ κέζα ζηελ δψλε πνπ νξίδεη ν Μεραληζκφο πλαιιαγκαηηθψλ Ηζνηηκηψλ γηα δχν ηνπιάρηζηνλ ρξφληα. VI. Σα καθξνπξφζεζκα επηηφθηα δελ κπνξνχλ λα μεπεξλάλε πάλσ απφ δχν πνζνζηηαίεο κνλάδεο ηα επηηφθηα ησλ ηξηψλ πην απνδνηηθψλ θξαηψλ κειψλ. VII. Ο πιεζσξηζκφο πξέπεη λα είλαη θάησ απφ κία ηηκή αλαθνξάο (κέζα ζε ηξία ρξφληα νη ηηκέο δελ πξέπεη λα μεπεξλνχλ θαηά πεξηζζφηεξν απφ 1,5% ηηο αληίζηνηρεο ηνπ πην απνδνηηθνχ θξάηνπο κέινπο) VIII. Σν δεκφζην ρξένο πξέπεη λα είλαη κηθξφηεξν απφ ην 60% ηνπ ΑΔΠ ή αλ είλαη κεγαιχηεξν λα έρεη πησηηθή ηάζε θαη λα ηείλεη πξνο ηνπ ζηφρνπ θαη ηα ειιείκκαηα ηνπ πξνυπνινγηζκνχ κηθξφηεξα απφ 3% ηνπ ΑΔΠ. 51 Ηζηφηνπνο:www.el.wikipedia.org/wiki/πλζήθε_ηνπ_Μάαζηξηρη 52 Ηζηφηνπνο:www.europarl.europa.eu/atyourservice/el/displayFtu.html?ftuId=FTU_1.1.3.html 53 Νίθνο Μνχζεο,2015, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ, Δπξσπατθή έλσζε (ΔΛ 22) 54 Αζηέξεο Γ. Πιηάθνο,2011, ΔΚΓΟΔΗ ΝΟΜΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ, Θεζκηθφ & Οπζηαζηηθφ δίθαην (ΔΛ 10-12) 33

Γηα ηελ δηαζθάιηζε ηεο νκνηνγέλεηαο κεηαμχ ησλ ρσξψλ έπξεπε λα ηεξεζνχλ ηα παξαπάλσ θξηηήξηα. Σα απνηέιεζκα απηψλ ζα απνηεινχζε ηελ νκαιή ελνπνίεζεζχγθιηζε ηνπ θξάηνπο κέινπο ελψ παξάιιεια γηα λα επηηεπρζεί απηφ, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε θάζε θξάηνπο είλαη λα εθρσξήζεη κέξνο ηεο εζληθήο ηνπ θπξηαξρίαο. 5.4 Ζ ΠΛΘΖΘΖ ΡΝ ΑΚΠΡΔΟΛΡΑΚ Ζ ζπλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ ππνγξάθεθε ζηηο 2 Οθησβξίνπ ηνπ 1997. Ζ ζπλζήθε απηή πνπ ζπλάθζεθε κε πνιηηηθή ζπκθσλία ήηαλ απνηέιεζκα κειεηψλ θαη δηαπξαγκαηεχζεσλ πνπ γίλνληαλ γηα δχν έηε κεηαμχ αληηπξνζψπσλ ησλ θπβεξλήζεσλ ησλ θξαηψλ κειψλ. Σέζεθε ζε ηζρχ ηελ 1 Μαΐνπ ηνπ 1999 κε ηελ επηθχξσζε ησλ 15 θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ. 55 Με απηήλ ηελ ζπλζήθε ε έλσζε έβαιε ζηφρν ηελ δεκηνπξγία αξρψλ θαη επζπλψλ ζηα πεδία ηεο θνηλήο εμσηεξηθήο πνιηηηθήο θαη πνιηηηθήο αζθάιεηαο. θνπφο ήηαλ λα δεκηνπξγεζνχλ νη αλαγθαίεο ζεζκηθέο θαη πνιηηηθέο ζπλζήθεο πνπ ζα επηηξέςνπλ ζηελ ΔΔ λα αληηκεησπίζεη κειινληηθέο πξνθιήζεηο φζν αθνξά ηελ δηεζλνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο θαη ησλ επηπηψζεσλ ηεο ζηελ απαζρφιεζε, ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο ηξνκνθξαηίαο, ηεο δηεζλνχο εγθιεκαηηθφηεηαο θαη ηνπ εκπνξίνπ λαξθσηηθψλ θαζψο 56 57 θαη ηηο νηθνινγηθέο αληζνξξνπίεο θαη ηηο απεηιέο γηα δεκφζηα πγεία. Ζ ζπλζήθε ζχζηεζε ζηελ ΔΔ έλαλ εθπξφζσπν γηα εμσηεξηθά ζέκαηα ηεο έλσζεο. Δπηπιένλ κε ηελ ππνγξαθή ηεο ζπλζήθεο θαηνρπξψλεηαη θαη ε ζπλζήθε ζελγθελ θαη εληάζζεηαη ζην λνκηθφ ζχζηεκα ηεο έλσζεο. Σέινο ε ΔΔ κε ηελ ζπλζήθε απηή ρεηξίδεηαη ηελ κεηαλάζηεπζε θαζψο έρεη ην δηθαίσκα λα ηξνπνπνηεί πνιιέο λνκνζεζίεο θαη επηπιένλ ζπκβάιεη ζηελ πεξεηαίξσ ζπλεξγαζία ησλ θξαηψλ κειψλ ζε ζέκαηα δηθαζηηθά θαη αζηπλνκηθά. 55 Ηζηφηνπνο: www.el.wikipedia.org/wiki/πλζήθε_ηνπ_άκζηεξληακ 56 Νίθνο Μνχζεο,2015, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ, Δπξσπατθή έλσζε (ΔΛ 23) 57 Αζηέξεο Γ. Πιηάθνο,2011, ΔΚΓΟΔΗ ΝΟΜΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ, Θεζκηθφ & Οπζηαζηηθφ δίθαην (ΔΛ 13) 34

5.5 Ζ ΠΛΘΖΘΖ ΡΖΠ ΛΗΘΑΗΑΠ Ζ ζπλζήθε ηεο Νίθαηαο ππνγξάθεθε απφ ηνπο Δπξσπαίνπο εγέηεο ζηηο 26 Φεβξνπαξίνπ ηνπ 2001 θαη ηέζεθε ζε ηζρχ ηελ 1 Φεβξνπαξίνπ ην 2003. Απέβιεπε ζηελ πξνεηνηκαζία ησλ Δπξσπατθψλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ λα ιεηηνπξγήζνπλ κε ηνπο εθπξφζσπνπο δέθα λέσλ θξαηψλ κειψλ. 58 Ζ ζπλζήθε ηεο Νίθαηαο αλαζεψξεζε ηελ ζπλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ σο πξνο θάπνηα ζεζκηθά ζέκαηα. Απηά ηα ζέκαηα ζρεηίδνληαη κε ηελ αληηθαηάζηαζε ηεο νκνθσλίαο απφ ηελ εηδηθή πιεηνςεθία ζηηο δηαδηθαζίεο απφθαζεο, ηηο εληζρπκέλεο ζπλεξγαζίεο κεξηθψλ θξαηψλ κειψλ, ηελ ζηάζκηζε ησλ ςήθσλ ζην ζπκβνχιην θαζψο θαη ην κέγεζνο θαη ηελ ζχλζεζε ηεο επηηξνπήο. 59 πλεπψο ν ζθνπφο ηεο ζπλζήθεο απηήο είλαη ε αλακφξθσζε ησλ ζεζκψλ ηεο ΔΔ θαη ε πξνεηνηκαζία γηα κηα Δπξψπε 27 θξαηψλ κειψλ. Οη πεξηζζφηεξεο αιιαγέο πνπ ζπκθσλήζεθαλ αθνξνχζαλ ην κνίξαζκα ηεο εμνπζίαο κέζα ζηα Δπξσπατθά φξγαλα κεηά ηελ δηεχξπλζε. 60 Σέινο βιέπνπκε πσο ε ζπλζήθε ηεο Νίθαηαο ελίζρπζε ηνλ ξφιν ηνπ Δπξσπατθνχ θνηλνβνπιίνπ, ζηελ δηαδηθαζία ζπλαπφθαζεο κε ην ζπκβνχιην θαη επίζεο ελίζρπζε θαη δηεπθφιπλε ηελ ζπλεξγαζία κεξηθψλ θξαηψλ κειψλ ζε πεξηπηψζεηο πνπ κία ζπκθσλία δελ κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηελ θνηλή δηαδηθαζία ιήςεηο ησλ απνθάζεσλ. 5.6 Ζ ΠΛΘΖΘΖ ΡΖΠ ΙΗΠΑΒΝΛΑΠ Ζ ζπλζήθε ηεο Ληζαβφλαο ππνγξάθεθε απφ ηνπο αξρεγνχο θξαηψλ ησλ 27 θξαηψλ κειψλ ζηηο 13 Γεθεκβξίνπ ηνπ 2007. Ζ ζπλζήθε ηεο Ληζαβφλαο ηξνπνπνηεί ηηο ήδε ππάξρνπζεο ζπλζήθεο ρσξίο λα ηηο απνθαζηζηά απφ έλα λέν θείκελν θαζψο παξάιιεια δηαηεξνχζε φια ηα ζεκαληηθά ζηνηρεία ηεο ζπληαγκαηηθήο ζπλζήθεο. 58 Ηζηφηνπνο: www.el.wikipedia.org/wiki/πλζήθε_ηεο_νίθαηαο 59 Νίθνο Μνχζεο,2015, ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ, Δπξσπατθή έλσζε (ΔΛ 23) 60 Αζηέξεο Γ. Πιηάθνο,2011, ΔΚΓΟΔΗ ΝΟΜΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ, Θεζκηθφ & Οπζηαζηηθφ δίθαην (ΔΛ 15) 35

Οη ζεκαληηθφηεξεο κεηαξξπζκίζεηο πνπ πξνηείλνληαλ απφ ην ζχληαγκα αλαιακβάλνληαη απφ ηελ ζπλζήθε ηεο Ληζαβφλαο. Ζ ΔΔ απνξξφθεζε ηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα κε απνηέιεζκα λα κείλνπλ δχν ζπλζήθεο, ε ζπλζήθε γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ε ζπλζήθε γηα ηελ Λεηηνπξγία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Οη δχν απηέο ζπλζήθεο είλαη ηζφηηκεο απφ λνκηθή άπνςε θαη είλαη εμίζνπ ζεκαληηθέο ε πξψηεο σο έλα ζπληαγκαηηθφ πιαίζην θαη ε δεχηεξε σο πξνο ηελ νξζή εθαξκνγή ηνπ. Ζ ζπγρψλεπζε ηεο θνηλφηεηαο θαη ηεο έλσζεο θαηάξγεζε ηελ έλλνηα ησλ ηξηψλ ππιψλσλ ηεο έλσζεο. Ζ ΔΔ έρεη πιένλ εληαία λνκηθή πξνζσπηθφηεηα κε ηελ νπνία δηαπξαγκαηεχεηαη, ππνγξάθεη θαη εθαξκφδεη φιεο ηεο εμσηεξηθέο ππνρξεψζεηο πνπ πεξηιακβάλνπλ ηελ εκπνξηθή πνιηηηθή, ηελ ελίζρπζε ηεο αλάπηπμεο θαη ηελ εμσηεξηθή πνιηηηθή. ε αληίζεζε κε ηα παξαπάλσ δελ ιακβάλεη κέξνο ζηνπο ηνκείο ηεο δηθαηνζχλεο ησλ εμσηεξηθψλ ππνζέζεσλ πνπ ππάγνληαη πιένλ ζηνπο θνηλνχο θαλφλεο ζπλεξγαζίαο. Δπηπιένλ ε ζπλζήθε πεξηιακβάλεη πνιιά ζηνηρεία πνπ ζηνρεχνπλ ζηνλ εθδεκνθξαηηζκφ θαη ηελ δηαθάλεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο έλσζεο. Ζ ΔΔ γίλεηαη δεκνθξαηηθφηεξε δίλνληαο ζηα εζληθά θνηλνβνχιηα ηελ δπλαηφηεηα λα ζπκκεηέρνπλ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο έλσζεο θαζψο θαη ζηνπο Δπξσπαίνπο πνιίηεο λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηηο πνιηηηθέο ηεο έλσζεο κέζσ ππνβνιήο λέσλ πξνηάζεσλ θαη ζεκάησλ πνπ θαινχληαη λα ζπδεηεζνχλ απφ ηελ επηηξνπή ζε πεξίπησζε πνπ δεηεζεί απφ έλα εθαηνκκχξην πνιίηεο κε κηα θαζνξηζκέλε δηαδηθαζία. Όζν αλαθνξά ην ζχζηεκα ςεθνθνξίαο ε λέα ζπλζήθε νξίδεη ηελ εηδηθή πιεηνςεθία ε νπνία απφ ην 2014 ζα βαζίδεηαη ζηελ δηπιή ςεθνθνξία ησλ θξαηψλ κε ζθνπφ ηελ απινχζηεπζε ηεο ιήςεο απνθάζεσλ. Γηα παξάδεηγκα γη λα ιεθζεί κία απφθαζε ζην ζπκβνχιην ησλ ππνπξγψλ ζα πξέπεη λα ζπκθσλεί ην 55% ησλ θξαηψλ κειψλ κε ηελ πξνυπφζεζε λα αληηπξνζσπεχνπλ ηνπιάρηζηνλ ην 65% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ΔΔ. Αληηζέησο ην ζχζηεκα απηφ ςεθνθνξίαο δελ εθαξκφζηεθε ζηελ Κνηλή Δμσηεξηθή Πνιηηηθή θαη Πνιηηηθή Αζθαιείαο θαζψο ν ηξφπνο ιήςεο απνθάζεσλ ζηα ζέκαηα ηεο ΚΔΠΠΑ ζπλερίδεη λα απνηειεί ε νκνθσλία. 36