ΠΛΗΡΗ ΑΠΑΧΟΛΗΗ Θεωρθτικόσ οριςμόσ: θ απαςχόλθςθ που προκφπτει όταν ςτον επικρατοφντα πραγματικό μιςκό θ ςυνολικι ηιτθςθ εργαςίασ είναι ίςθ με τθν ςυνολικι προςφορά εργαςίασ (μπορεί να υπάρχει ανεργία αλλά αυτι είναι εκοφςια δθλ. θκελθμζνθ). Κάτω από ςυνκικεσ πλιρουσ ανταγωνιςμοφ: Θ ηιτθςθ εργαςίασ προκφπτει από τθ ςυνκικθ μεγιςτοποίθςθσ των κερδϊν των επιχειριςεων, και είναι αρνθτικι ςυνάρτθςθ του πραγματικοφ μιςκοφ (για δεδομζνο απόκεμα κεφαλαίου και επιπζδου τεχνολογίασ): Dn = f w, f < 0, όπου w = W/P= πραγματικόσ μιςκόσ Θ προςφορά εργαςίασ προκφπτει από τθ ςυνκικθ μεγιςτοποίθςθσ τθσ χρθςιμότθτασ των ατόμων, και αντανακλά τθν επιλογι μεταξφ αυξθμζνου ειςοδιματοσ και μειωμζνου ελεφκερου χρόνου. Θ καμπφλθ προςφοράσ εργαςίασ είναι κετικι ςυνάρτθςθ του πραγματικοφ μιςκοφ, ωςτόςο γίνεται πιο ανελαςτικι κακϊσ ο πραγματικόσ μιςκόσ αυξάνει και καταλιγει να είναι κάκετθ όταν όλο το εργατικό δυναμικό απαςχολείται. Ds = j w, j > 0, όπου w = W/P= πραγματικόσ μιςκόσ Εκεί όπου Ds = Ds ζχουμε πλιρθ απαςχόλθςθ Ωςτόςο: θ πλιρθσ απαςχόλθςθ ςυμβιβάηεται με τθν φπαρξθ κάποιασ ανεργίασ Θεωρθτικι διάκριςθ μεταξφ ακοφςιασ-εκοφςιασ ανεργίασ Ακοφςια άνεργοι: άτομα που δεν κζλουν να εργαςτοφν ςτον τρζχοντα μιςκό Εκοφςια άνεργοι: Εκείνοι που επιδιϊκουν να εργαςτοφν με τον τρζχοντα μιςκό αλλά δεν μποροφν να βρουν δουλειά. τθν πράξθ θ διάκριςθ αυτι είναι ελάχιςτα χριςιμθ: βαςικό κριτιριο που χρθςιμοποιείται ςτθν πράξθ για να κεωρθκεί ζνα άτομο ωσ εκοφςια άνεργοσ είναι θ ενεργι αναηιτθςθ εργαςίασ. Θ αποδοχι τθσ φπαρξθσ εκοφςιασ ανεργίασ οδθγεί ςτθν ανάγκθ κρατικισ παρζμβαςθσ. Βαςικζσ κατθγορίεσ ανεργίασ 1. κυκλικι ανεργία 2. διαρκρωτικι ανεργία 3. ανεργία τριβισ 4. εποχιακι ανεργία
1. Κυκλικι ανεργία (ι ανεργία ανεπαρκοφσ ηιτθςθσ) Οφείλεται ςτθ μείωςθ τθσ ςυνολικισ ηιτθςθσ για αγακά & υπθρεςίεσ, είτε λόγω του οικονομικοφ κφκλου, είτε λόγω άλλων απροςδόκθτων εξωγενϊν γεγονότων, είτε ωσ ςυνζπεια οικονομικισ κρίςθσ. Θ εξάλειψι τθσ απαιτεί κατάλλθλο χειριςμό τθσ ςυνολικισ ηιτθςθσ με άςκθςθ οικονομικισ πολιτικισ (πχ. κίνθτρα για αφξθςθ ιδιωτικϊν επενδφςεων, αφξθςθ αυτόνομθσ κατανάλωςθσ, αφξθςθ δθμόςιων επενδφςεων ι δαπανϊν, μείωςθ φόρων κλπ). 2. Διαρκρωτικι ανεργία Δεν οφείλεται ςε ανεπαρκι ςυνολικι ηιτθςθ οφείλεται ςε ατζλειεσ τθσ αγοράσ εργαςίασ και ςτθν αδυναμία γριγορθσ προςαρμογισ του εργατικοφ δυναμικοφ ςε μεταβολζσ των προτφπων ηιτθςθσ Πχ. μπορεί να προκφψει λόγω: (α) ζλλειψθσ γεωγραφικισ κινθτικότθτασ του εργατικοφ δυναμικοφ (β) ζλλειψθσ επαγγελματικισ κινθτικότθτασ μεταξφ τομζων οικονομικισ δραςτθριότθτασ (γ) ατελι πλθροφόρθςθ για τισ υπάρχουςεσ κζςεισ εργαςίασ (δ) ατελισ ανταγωνιςμόσ ςτθν αγορά εργαςίασ & προϊόντοσ Το (β) είναι ςφνθκεσ φαινόμενο ςε πολλζσ χϊρεσ και μπορεί να υπάρξει και ςτθν μακροχρόνια περίοδο οφείλεται ςτθ δυςαρμονία μεταξφ απαιτιςεων εκπαίδευςθσ και ικανοτιτων που ςχετίηονται με τισ υπάρχουςεσ κενζσ κζςεισ και του επιπζδου εκπαίδευςθσ & ικανοτιτων των ανζργων. Το (δ) επίςθσ μπορεί να υπάρξει και ςτθν μακροχρόνια περίοδο και ςυνδζεται με το κεςμικό πλαίςιο τθσ αγοράσ εργαςίασ & προϊόντων (βλ. ςυμπλ. υλικό (2β)) θμαντικό: ςτθν περίπτωςθ διαρκρωτικισ ανεργίασ, επεκτατικι οικονομικι πολιτικι είναι περιοριςμζνθσ αποτελεςματικότθτασ. Χρειάηεται λιψθ διαφορετικϊν μζτρων 3. Ανεργία τριβισ Οφείλεται ςτθν εκοφςια αλλαγι απαςχόλθςθσ του εργατικοφ δυναμικοφ. Απαιτείται χρόνοσ από τότε που κάποιοσ εγκαταλείπει τθν εργαςία του μζχρι να βρει μία άλλθ καλλίτερθ. Ζτςι, ςε μόνιμθ βάςθ, ζνα % του εργατικοφ δυναμικοφ δεν απαςχολείται (ςυνικωσ θ ανεργία τριβισ είναι χαμθλι) 4. Εποχιακι ανεργία Οφείλεται ςε διακυμάνςεισ των ςυνκθκϊν ηιτθςθσ & προςφοράσ ςε οριςμζνουσ τομείσ (π.χ. γεωργία, τουριςμόσ, καταςκευζσ) κατά τθ διάρκεια του ζτουσ
Κάτι ςθμαντικό: τθν πράξθ θ παρατθροφμενθ ανεργία είναι ζνα μείγμα των διαφόρων κατθγοριϊν και για το λόγο αυτό θ εξάλειψι τθσ μζςω άςκθςθσ οικονομικισ πολιτικισ είναι δφςκολθ. Επιπλζον, θ εργαςιακι κατάςταςθ των ατόμων πολλζσ φορζσ υπόκειται ςε μεταβολζσ. Ζτςι αυτό που κάνουν οι αςκοφντεσ οικονομικι πολιτικι είναι ότι πζραν του υπάρχοντοσ % ανεργίασ, παρατθροφν και: τισ «ροζσ» προσ και από τθν ανεργία τθ μζςθ διάρκεια τθσ ανεργίασ (πχ. 5 μινεσ, 12 μινεσ, πάνω από χρόνο κλπ.) ΡΟΕ ΠΡΟ ΚΑΙ ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ Αν ο αρικμόσ των ατόμων εργάςιμθσ εργαςίασ παραμζνει ςτακερόσ, υπάρχουν οι εξισ πικανζσ μεταβολζσ: 1. Αλλαγι εργαςίασ χωρίσ το ςυγκεκριμζνο άτομο να κακίςταται για κάποιο χρονικό διάςτθμα άνεργοσ ι μθ μζλοσ του εργατικοφ δυναμικοφ (δθλ. το άτομο παραμζνει εργαηόμενοσ) 2. Απϊλεια εργαςίασ με ταυτόχρονθ παραμονι ςτο εργατικό δυναμικό (το άτομο από απαςχολοφμενοσ γίνεται άνεργοσ) 3. Απϊλεια εργαςίασ με ταυτόχρονθ ζξοδο από το εργατικό δυναμικό (το άτομο από απαςχολοφμενοσ κακίςταται μθ μζλοσ του εργατικοφ δυναμικοφ) 4. Εφρεςθ εργαςίασ από μζλοσ του εργατικοφ δυναμικοφ (το άτομο από μθ απαςχολοφμενοσ γίνεται απαςχολοφμενοσ) 5. Εφρεςθ εργαςίασ από μθ μζλοσ του εργατικοφ δυναμικοφ (το άτομο από μθ μζλοσ του εργατικοφ δυναμικοφ γίνεται απαςχολοφμενοσ) 6. Είςοδοσ ςτθν αγορά εργαςίασ ωσ ανζργου μθ μζλουσ του εργατικοφ δυναμικοφ (το άτομο από μθ μζλοσ του εργατικοφ δυναμικοφ κακίςταται άνεργοσ) 7. Εγκατάλειψθ τθσ αγοράσ εργαςίασ από άνεργο (το άτομο από άνεργοσ κακίςταται μθ μζλοσ του εργατικοφ δυναμικοφ αποκαρρθμζνοσ εργάτθσ) Άκροιςμα [1 + 2 +3] = ςφνολο ατόμων που απομακρφνκθκαν από τθν εργαςία τουσ Άκροιςμα [1 + 4 +5]= ςφνολο ατόμων που βρικαν εργαςία Μεταβολι τθσ απαςχόλθςθσ = διαφορά μεταξφ του 2 ου και 1 ου ακροίςματοσ ΔΕ = *1+4+5+ [1+2+3]
Μεταβολι τθσ ανεργίασ = διαφορά μεταξφ των κατθγοριϊν του ακροίςματοσ (2 +6) και των ατόμων των κατθγοριϊν (4 + 7) ΔU = (2+6) (4+7) θμείωςθ: θ μεταβολι τθσ απαςχόλθςθσ δεν ταυτίηεται με τθ μεταβολι τθσ ανεργίασ ακόμθ και αν τθ ςυγκεκριμζνθ περίοδο που εξετάηουμε ο αρικμόσ των ατόμων εργάςιμθσ θλικίασ παραμζνει ςτακερόσ. Ο λόγοσ είναι ότι ζχουμε μεταβολι ςτθν κατάςταςθ ατόμων από εκείνθ των μελϊν του εργατικοφ δυναμικοφ ςε εκείνθ των μθ μελϊν (δθλαδι (3+7) και αντίςτροφα (5+6)) ΜΕΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΑΝΕΡΓΙΑ Διάρκεια ανεργίασ: είναι εξίςου ςθμαντικόσ δείκτθσ για τισ ςυνκικεσ ςτθν αγορά εργαςίασ (πχ. αν ζνασ είναι άνεργοσ για ζνα μινα είναι λιγότερο προβλθματικό από το εάν είναι άνεργοσ για 1 χρόνο) Θ μζςθ διάρκεια ανεργίασ αυξικθκε γρθγορότερα από το ςυνολικό ποςοςτό ανεργίασ ςε πολλζσ χϊρεσ κατά τα τελευταία χρόνια (αν κάποιοσ μείνει άνεργοσ χρειάηεται περιςςότερο χρόνο για να βρει δουλειά) Υπολογιςμόσ μζςθσ διάρκειασ ανεργίασ = ποςοςτό ανζργων που βρίςκουν δουλειά μζςα ςτο μινα Αν π.χ. αρχικά υπάρχουν 100 άνεργοι και οι 50 βρίςκουν δουλειά μζςα ςτο μινα, θ μζςθ διάρκεια ανεργίασ υπολογίηεται ωσ 100/50 = 2 μινεσ ΣΙ ΕΠΙΔΙΩΚΟΤΝ ΟΙ ΑΚΟΤΝΣΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ: ΔΕ > 0 ΔU < 0 Χαμθλι διάρκεια ανεργίασ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Συνολικό % Ανεργίασ ςτθν ΕΕ-28, 2004-2014 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 European Union (28 countries) Πθγι: Eurostat Sex Age Frequency Unit AVERAGE DURATION OF UNEMPLOYMENT - SELECTED COUNTRIES All persons Total Annual Months Time 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Country Australia 11,7 12,1 11,8 11,5 10,1 9,7 8,5 8,2 8,0 8,7 9,2 9,3 9,0 11,3.. Canada 4,1 4,2 4,1 3,9 3,9 3,8 3,6 3,5 4,0 4,6 4,9 4,7 4,9 4,8 4,6 Czech Republic 21,2 20,3 20,0 21,1 21,3 22,3 22,7 21,2 13,9 16,0 15,9 16,6 17,4 17,6 19,4 Finland 10,7 10,5 10,6 9,7 10,1 10,2 10,7 9,5 8,5 9,8 9,8 9,6 9,9 10,7 10,5 Hungary 15,9 15,8 15,6 16,5 16,0 16,4 17,2 17,8 16,3 17,7 17,7 17,4 17,6 18,2 18,1 Mexico 7,6 8,1 8,1 8,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0............ Norway 3,5 4,0 4,3 4,9 5,0 6,5 5,3 4,2 5,1 6,2 6,4 6,3 6,0 6,4 6,4 Poland 14,2 15,5 16,2 16,3 18,1 18,5 17,4 12,1 10,9 10,8 12,0 12,8 11,8 11,9.. Slovak Republic 15,4 23,7 24,0 23,9 28,2 34,3 33,4 31,3 23,6 27,1 28,8 30,5 31,7 29,6 31,5 Switzerland 14,1 13,8 11,9 13,7 16,2 18,1 19,5 18,8 14,4 16,3 18,7 16,0 15,2 16,3 16,6 United States 3,0 3,8 4,4 4,5 4,3 3,9 3,9 4,1 5,6 7,6 9,1 9,1 8,4 7,8 6,7 OECD countries 7,7 8,2 8,5 8,8 8,4 8,1 7,0 5,7 6,1 8,6 9,9 10,0 9,6 9,3 8,1 Europe 14,7 16,2 16,6 16,9 18,4 19,5 18,9 15,8 13,3 14,3 15,2 15,6 15,3 15,3 18,8 G7 countries 3,2 3,9 4,4 4,5 4,2 3,9 3,8 4,1 5,5 7,4 8,7 8,7 8,1 7,4 6,5 Data extracted on 28 May 2016 13:53 UTC (GMT) from OECD.Stat ΑΗ, Μάιοσ 2016