ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ

Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας Διεύθυνση Γ Σχέσεις με τους πολίτες ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ Βρυξέλλες, 21 Οκτωβρίου 2011 Ευρωβαρόμετρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΒ Parlemètre 76.1) Αναλυτική σύνθεση Κάλυψη: Πληθυσμός: Μεθοδολογία: Πεδίο: Opinion ΕΕ-27 (26.856 ευρωπαίοι πολίτες) Ευρωπαίοι ηλικίας 15 ετών και άνω Ενώπιος ενωπίω (CAPI Προσωπική συνέντευξη με βοήθεια Η/Υ) 3 Σεπτεμβρίου - 18 Σεπτεμβρίου, διεξήχθη από την TNS Η παρούσα έρευνα του Ευρωβαρομέτρου με τίτλο «οι Ευρωπαίοι και η κρίση» είναι η τέταρτη αντίστοιχη έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η πρώτη διεξήχθη την περίοδο των μηνών Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2009, έξι μήνες πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές, η δεύτερη τον Σεπτέμβριο του 2010 και η τρίτη την περίοδο Απριλίου- Μαΐου 2011. Η παρούσα έρευνα διεξήχθη επιτόπου από την TNS Opinion μεταξύ 3ης και 18ης Σεπτεμβρίου 2011, με τη μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης 26.856 ευρωπαίων πολιτών ηλικίας 15 ετών και άνω. Πέντε μήνες χωρίζουν τις δύο έρευνες, κατά τη διάρκεια των οποίων οι εθνικές, ευρωπαϊκές και διεθνείς χρηματοπιστωτικές και οικονομικές συνθήκες μεταβλήθηκαν άρδην. Στο πλαίσιο της κρίσης δημοσίου χρέους, υποβαθμίστηκε η πιστοληπτική ικανότητα τριών χωρών από τους οίκους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. Όσον αφορά τις πολιτικές εξελίξεις, υπενθυμίζεται ότι πραγματοποιήθηκαν βουλευτικές εκλογές σε 4 κράτη μέλη της ΕΕ, ενώ θα έχουν διεξαχθεί 2 επιπλέον εκλογικές διαδικασίες έως την 20ή Νοεμβρίου 2011. Εξάλλου, έχουν πραγματοποιηθεί προεδρικές, περιφερειακές ή τοπικές εκλογές σε 6 ακόμη χώρες. Στην τελευταία έρευνα οι Ευρωπαίοι είχαν ερωτηθεί σχετικά με τον φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών (ΦΧΣ). Η πλειονότητα των ερωτηθέντων τάχθηκε υπέρ του εν λόγω φόρου (6). Αυτήν τη φορά, εκτός από τα ερωτήματα σχετικά με τις τοποθετήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τα ερωτήματα που έχουν ήδη τεθεί σε προηγούμενες έρευνες, οι συμμετέχοντες στην έρευνα ερωτήθηκαν για πρώτη φορά σχετικά με τους οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, καθώς και τα ευρωπαϊκούς τίτλους χρέους, ευρύτερα γνωστούς ως «ευρω-ομόλογα». Πριν από την έναρξη της ανάλυσης, είναι σκόπιμο να υπενθυμιστεί εκ προοιμίου ότι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι αποτέλεσμα στάθμισης και ότι τα στοιχεία των έξι πολυπληθέστερων κρατών μελών βαραίνουν κατά ποσοστό περίπου 70% στη διαμόρφωση αυτού του μέσου όρου. 1

Ποιες είναι οι γενικές τάσεις που μπορούν να συναχθούν από αυτήν την έρευνα; - Σε διάστημα πέντε μηνών, διαπιστώνεται ότι οι ευρωπαϊκοί μέσοι όροι παραμένουν σχετικά σταθεροί. Εντούτοις, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι οι διαφοροποιήσεις μπορεί να είναι πολύ μεγάλες στο εσωτερικό των διαφόρων κρατών μελών. - Η τάση αυξανόμενης πόλωσης της κοινής γνώμης, η οποία είχε ήδη παρατηρηθεί στις τελευταίες έρευνες, επιβεβαιώνεται και στην παρούσα. Αποτελεί αυτό ένα από τα αποτελέσματα της συζήτησης που βρίσκεται σε εξέλιξη εντός της ΕΕ σχετικά με τους τρόπους αντίδρασης στην παγκόσμια κρίση και τις επιπτώσεις της στο εσωτερικό της ΕΕ, ιδίως στη ζώνη του ευρώ; - Η πλειονότητα των Ευρωπαίων παραμένει ανήσυχη όσον αφορά τις συνέπειες της κρίσης σε προσωπικό επίπεδο. - Συγχρόνως, οι προβλέψεις τους είναι απαισιόδοξες: ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι η κρίση θα διαρκέσει πολλά χρόνια ακόμη. - Αυτοί οι φόβοι μπορούν να ερμηνευθούν διαφορετικά αναλόγως με το κράτος μέλος στο οποίο εκφράζονται, όμως οι ερωτηθέντες εξακολουθούν να τάσσονται στην πλειονότητά τους υπέρ της λήψης συντονισμένων μέτρων σε επίπεδο ΕΕ. - Το ποσοστό των Ευρωπαίων που θεωρούν ότι το ευρώ έχει συνολικά μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης παραμένει σταθερό, ενώ το ποσοστό των ατόμων που πιστεύουν το αντίθετο έχει μειωθεί ελαφρώς. Ως προς αυτό το ερώτημα, η μεταβολή των απόψεων στα διάφορα κράτη μέλη είναι ιδιαίτερα έντονη. - Η προβολή των συζητήσεων στα μέσα ενημέρωσης σχετικά με τους οίκους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του πολιτικού, οικονομικού και χρηματοπιστωτικού κόσμου, μπορεί να εξηγήσει το γεγονός ότι η πλειονότητα των Ευρωπαίων έχει ήδη ακούσει να γίνεται λόγος για τους οίκους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. Μεταξύ αυτών, η πλειονότητα τάσσεται υπέρ της δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. - Η συζήτηση σχετικά με τα ευρωομόλογα είναι πιο πρόσφατη στους κόλπους της ΕΕ: δύο στους πέντε Ευρωπαίους έχουν ήδη ακούσει να γίνεται λόγος για τα ευρωομόλογα στο σύνολο της ΕΕ των 27, ενώ το συγκεκριμένο ποσοστό στη ζώνη του ευρώ είναι 4. Εντός της ευρωζώνης, η σχετική πλειονότητα των ερωτηθέντων που έχουν ήδη ακούσει να γίνεται λόγος για τα ευρωομόλογα τα υποστηρίζει. 2

Οι οίκοι αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας Κατά πάσα πιθανότητα, οι ειδήσεις σχετικά με τις διαδοχικές υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας ορισμένων κρατών μελών ήταν ο παράγοντας που είχε ως αποτέλεσμα να ακούν συχνότερα οι πολίτες να γίνεται λόγος για τους οίκους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. Επί του παρόντος, 50% των Ευρωπαίων έχουν ακούσει να γίνεται λόγος για τους οίκους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας (2 γνωρίζοντας τι είναι, χωρίς να γνωρίζουν πραγματικά τι είναι) έναντι ποσοστού 4 οι οποίοι δεν έχουν ακούσει να γίνεται λόγος για τους οίκους αυτούς. Το 50% των Ευρωπαίων που έχουν ακούσει να γίνεται λόγος για τους οίκους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας κλήθηκαν στη συνέχεια να απαντήσουν σε τρία συγκεκριμένα ερωτήματα: - εξ αυτών, ποσοστό 6 θεωρεί ότι οι οίκοι αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας «έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης», ενώ ποσοστό 1 διαφωνεί με αυτήν τη δήλωση. - ποσοστό 6 τάσσεται υπέρ της δήλωσης ότι «η δημιουργία ενός ανεξάρτητου ευρωπαϊκού οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης θα αντιστάθμιζε την ισχύ των οίκων που υπάρχουν σήμερα». - ποσοστό 6 των ερωτηθέντων συμφωνεί με τη δήλωση ότι «οι πληροφορίες που παρέχουν οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης είναι χρήσιμες για τους οικονομικούς παράγοντες» όσον αφορά τη λήψη των αποφάσεών τους. Ποσοστό διαφωνεί με αυτήν τη δήλωση. Ο ρόλος του ευρώ Ενώ η συζήτηση σχετικά με το μέλλον του ευρώ είναι ιδιαίτερα έντονη, διαπιστώνεται ορισμένος βαθμός σταθερότητας ως προς τις αντιλήψεις για τον ρόλο του στο επίπεδο της ΕΕ των 27, αν και οι αντιλήψεις αυτές διαφοροποιούνται έντονα στους κόλπους των επιμέρους κρατών μελών: «Συνολικά το ευρώ έχει μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις από την κρίση»: - ο αριθμός των ερωτηθέντων που δηλώνουν ότι ΔΙΑΦΩΝΟΥΝ με αυτήν τη δήλωση αντιστοιχεί σε ποσοστό 5 (-3). Το ποσοστό αυτό ακολουθεί πτωτική τάση σε 14 χώρες, ενώ καταγράφονται σημαντικές διαφοροποιήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο (-21), τη Βουλγαρία (-11), την Ισπανία (-10) και τη Ρουμανία (-9). Αντιθέτως, αυτή η αρνητική αντίληψη ακολουθεί αυξητική τάση σε 13 χώρες, κυρίως στη Σουηδία (+14), στη Φινλανδία (+12), στις Κάτω Χώρες (+11), στην Αυστρία (+10) και στη Σλοβακία (+7). 3

- ο αριθμός των ερωτηθέντων που δηλώνουν ότι ΣΥΜΦΩΝΟΥΝ με αυτήν τη δήλωση παραμένει σταθερός στο επίπεδο της ΕΕ των 27. Σημειώνει αύξηση σε 7 χώρες. Σημειώνεται ότι, επί του παρόντος, με αυτήν τη δήλωση συμφωνεί το 4 των βρετανών ερωτηθέντων (+17). Το φαινόμενο αυτό ενδέχεται να οφείλεται στην εντατικοποίηση του δημοσίου διαλόγου σχετικά με την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση στην εν λόγω χώρα. Ακολουθούν η Ισπανία με (+5), η Ελλάδα με 40% (+4) και η Κύπρος με 30% (+4). Η από κοινού ανάληψη μέρους του χρέους των κρατών μελών o Ερωτηθέντες σχετικά με το ενδεχόμενο από κοινού ανάληψης ενός μέρους του χρέους των κρατών μελών, οι Ευρωπαίοι σε ποσοστό 6 εκτιμούν ότι αυτό «θα ήταν απαραίτητο στο όνομα της αλληλεγγύης», σε ποσοστό 5 εκτιμούν ότι «θα ενίσχυε τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στα κράτη μέλη» και σε ποσοστό 50% ότι «θα έδινε τη δυνατότητα να μειωθεί το κόστος της κρίσης». o Ποιους θα ωφελούσε και ποιους θα τιμωρούσε η από κοινού ανάληψη μέρους του χρέους; Το 6 των ερωτηθέντων εκτιμά ότι μια τέτοια κίνηση θα ωφελούσε κυρίως τα κράτη μέλη που είναι στην πιο δυσχερή θέση, ενώ το ότι θα τιμωρούσε κυρίως τα κράτη μέλη που δεν είναι σε δυσχερή θέση. Τα ευρωομόλογα Τους τελευταίους μήνες εντάθηκε ο διάλογος σχετικά με την έκδοση ευρωομολόγων στη ζώνη του ευρώ. Παρότι πρόκειται για μια καινοτομία, πάνω από 2 στους 5 Ευρωπαίους στην ΕΕ των 27 έχουν ακούσει να γίνεται λόγος για τα ευρωομόλογα, ενώ η αναλογία εντός της ζώνης του ευρώ είναι σχεδόν 1 στους 2: o Γνώση των ευρωομολόγων: πρόκειται για μια έννοια η οποία παρουσιάστηκε προσφάτως στην κοινή γνώμη. Γι αυτό, όταν τέθηκε στο σύνολο των συμμετεχόντων στην έρευνα το ερώτημα αν έχουν «ακούσει ποτέ για τα ευρωομόλογα»: το 5 απάντησε «όχι», ενώ το «ναι». Πρόκειται για αποτελέσματα τα οποία αφορούν την ΕΕ των 27 και τα οποία χρήζουν συμπληρωματικής ανάλυσης: οι ερωτηθέντες εντός της ευρωζώνης απάντησαν σε ποσοστό 4 ότι έχουν ακούσει για τα ευρωομόλογα, έναντι ποσοστού 5, οι οποίοι δεν τα έχουν υπόψη τους. Απεναντίας, εκτός της ευρωζώνης, μόνον το των πολιτών έχει ακούσει να γίνεται λόγος για τα ευρωομόλογα. o Οι απόψεις σχετικά με τα ευρωομόλογα: στη συνέχεια, από το 4 των ερωτηθέντων της ευρωζώνης που είχαν απαντήσει «ναι» ζητήθηκε να απαντήσουν αν τάσσονται υπέρ ή κατά των ευρωομολόγων, σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουν γι αυτά, οπότε το 3 απάντησε ότι τάσσεται υπέρ και το κατά. 4

Η σύγκλιση των δημοσιονομικών πολιτικών Όσον αφορά τα προβλεπόμενα μέτρα με σκοπό τη διασφάλιση της βελτίωσης της οικονομικής διακυβέρνησης, το ζήτημα της σύγκλισης των δημοσιονομικών πολιτικών συγκαταλέγεται μεταξύ των βασικών προτεραιοτήτων. o Ερωτηθέντες σχετικά με το αν πρέπει να συμπεριλαμβάνεται ή όχι «προκαταρκτική διαβούλευση ανάμεσα στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τα εθνικά πολιτικά όργανα» κατά τη διαδικασία κατάρτισης των εθνικών προϋπολογισμών, το 6 τάχθηκε υπέρ έναντι 1 κατά. o Αν ορισμένα κράτη μέλη δεν συμμορφώνονται με τους «από κοινού καθορισμένους κανόνες σχετικά με το χρέος και το δημόσιο έλλειμμα», οι Ευρωπαίοι τάσσονται σε ποσοστό 6 υπέρ της «αυτόματης εφαρμογής κλιμακούμενων οικονομικών κυρώσεων». o Οι διαφορές ανάμεσα στις απαντήσεις τις οποίες έδωσαν οι ερωτηθέντες εντός και εκτός της ευρωζώνης είναι σημαντικές: - Ως προς το πρώτο ερώτημα, 14 εκατοστιαίες μονάδες χωρίζουν τους ερωτηθέντες εντός της ευρωζώνης που τάσσονται υπέρ (72%) από τους ερωτηθέντες οι οποίοι ζουν σε χώρες εκτός της ευρωζώνης (5) - Ως προς το δεύτερο ερώτημα, η διαφορά μεταξύ των ερωτηθέντων εντός (72%) και εκτός (6) της ευρωζώνης είναι 11 εκατοστιαίες μονάδες. Η χρηματοπιστωτική αλληλεγγύη σε περίπτωση κρίσης o Το ερώτημα τέθηκε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2010, μετά τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ, Μάιος 2010). Την εν λόγω περίοδο, οι Ευρωπαίοι σε ποσοστό 4 θεωρούσαν «επιθυμητό» να προσφέρει η χώρα τους «χρηματοπιστωτική βοήθεια σε ένα άλλο κράτος μέλος της ΕΕ που αντιμετωπίζει μεγάλες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές δυσκολίες», ενώ ποσοστό 3 τασσόταν κατά μιας τέτοιας προοπτικής. o Η παρούσα έρευνα διεξήχθη την ίδια περίοδο που βρίσκονταν σε εξέλιξη οι ζωηρές συζητήσεις σχετικά με την κύρωση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ). Οι καταφατικές απαντήσεις διαφέρουν ελάχιστα σε επίπεδο ΕΕ: 50% (+1). Εντούτοις, επί του παρόντος το 4 (+5) των ερωτηθέντων τάσσεται κατά μιας τέτοιας αλληλεγγύης, ενώ παρατηρούνται έντονες διαφοροποιήσεις μεταξύ των επιμέρους χωρών. 5

Οι αντιδράσεις έναντι της κρίσης o Οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να ευνοούν τον συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών για την αντιμετώπιση της κρίσης. Στην πλειονότητά τους (5) θεωρούν ότι θα ήταν «καλύτερα προστατευμένοι/ες μπροστά στην τρέχουσα κρίση» εάν η χώρα τους υιοθετούσε μέτρα και τα εφάρμοζε συντονισμένα με τις άλλες χώρες της ΕΕ, έναντι ποσοστού, οι οποίοι θεωρούν ότι θα ήταν «καλύτερα προστατευμένοι/ες» εάν η χώρα τους «υιοθετούσε μέτρα και τα εφάρμοζε μεμονωμένα». o Όσον αφορά το πώς αντιλαμβάνονται οι ερωτηθέντες τις ενέργειες των κρατών μελών της ΕΕ, διαπιστώνεται πολύ σημαντική αύξηση του ποσοστού που εκφράζει την εκτίμηση ότι τα κράτη μέλη έτειναν «να δρουν συντονισμένα με τις άλλες χώρες της ΕΕ», 4 (+10). Πότε αναμένεται να επέλθει ανάκαμψη; Αν και η πλειονότητα των Ευρωπαίων έχει την αίσθηση ότι τα κράτη μέλη τείνουν να αντιδρούν στην κρίση με συντονισμένο τρόπο, δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξοι όσον αφορά το εγγύς μέλλον. Έτσι, σε ποσοστό 4 (+5) θεωρούν ότι «η κρίση θα διαρκέσει πολλά χρόνια». Μόνον ποσοστό (-6) των Ευρωπαίων εκτιμά ότι «επιστρέφουμε ήδη στην ανάπτυξη». *** ΣΗΜ.: Το παράρτημα που προσαρτάται στο παρόν σημείωμα αποτελείται από πίνακες και γραφήματα στα οποία παρουσιάζονται τα κύρια αποτελέσματα της έρευνας. Για τα υπόλοιπα δεδομένα, ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει στα δύο συνημμένα παραρτήματα: τους πίνακες ανά χώρα και το αρχείο παρουσίασης PPT. Για περαιτέρω πληροφορίες: Μονάδα παρακολούθησης της κοινής γνώμης EPEurobarometer@europarl.europa.eu Jacques Nancy +32 2 284 24 85 Η έρευνα και οι εθνικοί πίνακες διατίθενται στον ιστότοπο «Ευρωβαρόμετρο» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: http://www.europarl.europa.eu/parliament/public/staticdisplay.do?language=el&id=40 6

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑ ΚΡΑΤΟΣ ΜΕΛΟΣ I. ΟΙ ΟΙΚΟΙ ΠΙΣΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ...8 II. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ...9 III. Η ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ ΑΝΑΛΗΨΗ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ..10 IV. ΤΑ ΕΥΡΩΟΜΟΛΟΓΑ...16 V. ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ...18 VI. Η ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΚΡΙΣΗΣ...20 VII. ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ...21 VIII. ΠΟΤΕ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΠΕΛΘΕΙ ΑΝΑΚΑΜΨΗ;...23 Για την κατάρτιση των πινάκων που ακολουθούν χρησιμοποιήθηκαν οι εξής έρευνες: ΕΒ 76 Πεδίο: 3 Σεπτεμβρίου - 16 Σεπτεμβρίου 2011 Κάλυψη: 26.856 προσωπικές συνεντεύξεις. Πληθυσμός: Ευρωπαίοι ηλικίας 15 ετών και άνω TNS Opinion για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ΕΒ 75 Πεδίο: 13 Απριλίου - 2 Μαΐου 2011 Κάλυψη: 26.825 προσωπικές συνεντεύξεις. Πληθυσμός: Ευρωπαίοι ηλικίας 15 ετών και άνω TNS Opinion για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ΕΒ 74 Πεδίο: 26 Αυγούστου - 16 Σεπτεμβρίου 2010 Κάλυψη: 26.635 προσωπικές συνεντεύξεις. Πληθυσμός: Ευρωπαίοι ηλικίας 15 ετών και άνω TNS Opinion για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Σημείωση: Υπενθυμίζεται στους αναγνώστες ότι τα αποτελέσματα των ερευνών είναι εκτιμήσεις, η ακρίβεια των οποίων, με όλα τα άλλα σταθερά, βασίζεται στο μέγεθος του δείγματος και στο παρατηρούμενο ποσοστό. Με δείγματα περίπου 1.000 συνεντεύξεων (μέγεθος δείγματος που συνήθως χρησιμοποιείται σε κλίμακα κράτους μέλους), το πραγματικό ποσοστό, αν δηλαδή είχε ερωτηθεί το σύνολο του πληθυσμού, κυμαίνεται μεταξύ των παρακάτω ορίων εμπιστοσύνης: Παρατηρούμενα ποσοστά Περιθώριο σφάλματος ή 90% ή 80% 30% ή 70% 40% ή 60% 50% +/- 1,9 +/-2,5 +/-2,7 +/-3,0 +/-3,1 μονάδες μονάδες μονάδες μονάδες μονάδες 7

I. ΟΙ ΟΙΚΟΙ ΠΙΣΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Ε: Πείτε μου, παρακαλώ, σε ποιο βαθμό συμφωνείτε ή διαφωνείτε με κάθε μία από τις παρακάτω δηλώσεις σχετικά με τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, σύμφωνα με τα όσα γνωρίζετε για αυτούς. Η δημιουργία ενός ανεξάρτητου ευρωπαϊκού οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης θα αντιστάθμιζε την ισχύ των οίκων που υπάρχουν σήμερα Totally agree Tend to agree Tend to disagree Totally disagree CY 5 BE 4 NL 3 3 DE 4 30% AT SK 5 2% HU 30% 4 FI 2 4 SI 3 LU 2 IT 4 1 EL 3 4 FR 2 3 1 SE 2 1 ES EU27 2 3 1 PL 2 3 2% PT 4 1 CZ 1 4 1 LV 4 1 EE 4 1 BG 40% 2% IE 1 MT 4 LT 1 UK 3 1 2 RO 4 8

II. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Ε: Μπορείτε να μου πείτε σε ποιο βαθμό συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την ακόλουθη δήλωση: συνολικά το ευρώ έχει μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις από την κρίση. Euro Total 'Agree' Total 'Disagree' EB 75 Diff. EB 75 Diff. EB 75 Diff. April 2011 September 2011 - EB75 April 2011 September 2011 - EB75 April 2011 September 2011 - EB75 UK 2 4 + 17 5 3-21 1 + 4 ES 2 + 5 6 5-10 + 5 EL 3 40% + 4 6 5-5 + 1 CY 2 30% + 4 6 6-6 + 2 BG + 1 60% 4-11 1 2 + 10 FR 2 2 + 1 6 6-2 + 1 RO 3 + 1 4 3-9 1 2 + 8 PL 2 2 = 5 5-4 1 + 4 PT = 6-1 + 1 EU27 3 3 = 5 5-3 + 3 3-1 5 5-2 + 3 IE 4 4-1 3-1 1 + 2 LV 2-1 6 5-2 1 + 3 LT -1 5 5-5 1 + 6 HU -3 5 5 + 1 + 2 SI 2-3 7 72% + 1 + 2 EE 2-4 6 6 + 2 + 2 LU 4 40% -5 50% 4-1 + 6 CZ 2-5 70% 7 + 4 + 1 BE 4 3-6 5 5 + 5 2% + 1 MT 3-6 50% 52% + 2 + 4 IT 5 4-6 4 4 + 3 + 3 DE 3 2-8 5 + 4 + 4 SK 5 4-8 40% 4 + 7 + 1 FI 50% 3-11 4 5 + 12-1 NL 4-11 4 5 + 11 = SE -11 5 7 + 14-3 AT 5 4-12 4 5 + 10 + 2 9

III. Η ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ ΑΝΑΛΗΨΗ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ Ε: Πείτε μου, παρακαλώ, σε ποιο βαθμό συμφωνείτε ή διαφωνείτε με κάθε μία από τις παρακάτω δηλώσεις σχετικά με αυτό το θέμα. Το να τεθεί κατά μέρος ένα μέρος του δημοσίου χρέους κάθε κράτους μέλους της ΕΕ, προκειμένου να αναληφθεί από κοινού... Totally agree Tend to agree Totally disagree Tend to disagree Would benefit only those Member States which are in the worst difficulties 2 40% 1 Would penalise those Member States which are not in difficulty 3 Would be necessary in the name of solidarity between Member States 1 4 1 Would reinforce the financial stability of the Member States Would allow to reduce the cost of the crisis 3 1 10

Το να τεθεί κατά μέρος ένα μέρος του δημοσίου χρέους κάθε κράτους μέλους της ΕΕ, προκειμένου να αναληφθεί από κοινού... Θα ωφελούσε μόνο τα κράτη μέλη που είναι στην πιο δυσχερή θέση Total 'Agree' Total 'Disagree' LV 80% 1 SI 7 1 AT 7 1 LU 7 1 CY 7 SK 7 1 FI 7 FR 7 1 LT 7 1 BE 72% 2 2% EE 72% 1 BG 7 1 DE 7 2 PL 7 1 SE 7 CZ 6 2 HU 6 EU27 6 2 PT 6 1 NL 6 UK 6 2 IT 2 RO 6 1 MT 5 1 IE 5 1 2 ES 5 2 1 EL 5 40% 11

Το να τεθεί κατά μέρος ένα μέρος του δημοσίου χρέους κάθε κράτους μέλους της ΕΕ, προκειμένου να αναληφθεί από κοινού... Θα τιμωρούσε τα κράτη μέλη που δεν είναι σε δυσχερή θέση Total 'Agree' Total 'Disagree' FI 7 2% AT 7 1 LV 7 DE 7 SK 72% SE 6 2 LU 6 FR 6 2 SI 6 2 BE 6 2% LT 6 UK 6 EE 6 2 CZ EU27 2 PT 6 2 PL 60% 1 NL 60% 3 5 3 IT 5 BG 5 1 HU 5 3 IE 5 2 RO 50% 2 CY 4 4 ES 4 30% MT 3 2 EL 5 12

Το να τεθεί κατά μέρος ένα μέρος του δημοσίου χρέους κάθε κράτους μέλους της ΕΕ, προκειμένου να αναληφθεί από κοινού... Θα ήταν απαραίτητο στο όνομα της αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη μέλη Total 'Agree' Total 'Disagree' EL 8 CY 82% 1 PT 7 IT 72% 1 BE 7 2 2% HU 7 6 2 NL 6 2 ES 6 1 1 CZ 6 30% IE 6 PL 6 1 LT 6 2 LU 6 30% MT 1 EU27 6 2 EE 60% FR 60% 2 DE 5 40% SK 5 SE 5 4 BG 5 1 RO 5 2 1 SI 5 3 AT 52% 4 LV 5 4 UK 4 3 1 FI 13

Το να τεθεί κατά μέρος ένα μέρος του δημοσίου χρέους κάθε κράτους μέλους της ΕΕ, προκειμένου να αναληφθεί από κοινού... Total 'Agree' Total 'Disagree' CY 8 EL 7 72% NL 70% PT 6 1 1 HU 6 BE 6 2 IT 6 1 ES 1 CZ MT 6 2 SE 60% SK 5 IE 5 EU27 5 2 PL 5 2 LT 5 30% 1 EE 5 LU 5 3 LV 5 3 UK 5 1 RO 5 FR 50% SI 4 BG 4 2 2 AT 4 4 DE 4 4 FI 52% 14

Το να τεθεί κατά μέρος ένα μέρος του δημοσίου χρέους κάθε κράτους μέλους της ΕΕ, προκειμένου να αναληφθεί από κοινού... Θα έδινε τη δυνατότητα να μειωθεί το κόστος της κρίσης Total 'Agree' Total 'Disagree' EL 7 CY 7 1 PT 6 1 1 6 2 HU 6 IT 6 1 NL 5 2 BE 5 3 IE 5 CZ 5 ES 5 2 SK 5 LV 5 3 MT 5 LT 52% PL 5 2 EU27 50% 3 1 EE 50% 3 SE 4 4 UK 4 1 RO 4 30% SI 4 FR 4 4 LU 4 4 1 FI 40% 5 BG 3 2 AT 3 50% DE 5 15

IV. ΤΑ ΕΥΡΩΟΜΟΛΟΓΑ Ε: Έχετε ακούσει ποτέ για τα ευρωομόλογα; No Yes, and you know what they are Yes, but you do not really know what it is 80% RO 7 PT 7 1 FR 7 1 SE 6 LT 6 2 LV 6 2 HU 6 PL 6 UK BE BG 6 CY 5 1 MT 5 2 ES 5 2 EE 5 EU27 5 2 SK 5 AT 5 30% 2% IT 5 2% FI 52% 2 SI 5 2 LU 4 2 CZ 4 IE 3 DE 3 2 NL 3 3 EL 2 2 4 16

Ε: Θα λέγατε ότι είστε υπέρ ή κατά της δημιουργίας ευρωομολόγων, σύμφωνα με τα όσα γνωρίζετε για αυτά;* Totally in favour Fairly in favour Fairly opposed Strongly opposed PT 4 BE 4 IT 4 2 SK 4 2 1 LU 1 EL 1 3 AT 3 2 NL 1 2 CY 1 1 30% FR 3 ES 1 2 IE 4 MT 50% EURO ZONE 2 1 1 2 SI 2 1 EE 2 2 2 FI 2 2 2 DE 2 2 * Βάση: το ερώτημα τίθεται στο των ερωτηθέντων οι οποίοι απάντησαν ότι έχουν ήδη ακούσει για τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, μόνον στα κράτη μέλη της ευρωζώνης 17

V. ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ Ε: Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τη σύγκλιση ανάμεσα στις δημοσιονομικές πολιτικές που ακολουθούν τα κράτη μέλη της ΕΕ, θα ήθελα να μου πείτε για κάθε ένα από τα παρακάτω μέτρα αν είστε υπέρ ή κατά. 1. Να συμπεριλαμβάνεται μια προκαταρκτική διαβούλευση ανάμεσα στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τα εθνικά πολιτικά όργανα κατά τη διαδικασία κατάρτισης των εθνικών προϋπολογισμών Total 'In favor' Total 'Opposed' NL 82% CY 80% DE 7 1 SI 7 IT 7 1 BE 7 FI 7 SK 7 1 HU 7 1 PT 7 EL 70% 1 AT 6 EU27 6 1 LU 6 1 LT 6 1 BG 6 RO 6 CZ 6 2 FR 6 1 1 ES 6 1 PL SE 6 5 LV 5 2 EE 5 1 MT 5 IE 4 1 UK 4 18

2. Αυτόματη εφαρμογή κλιμακούμενων οικονομικών κυρώσεων για τα κράτη μέλη της ΕΕ που δεν συμμορφώνονται με τους από κοινού καθορισμένους κανόνες σχετικά με το χρέος και το δημόσιο έλλειμμα Total 'In favor' Total 'Opposed' FI 8 SK 8 NL 7 1 CY 7 7 1 BE 7 2% SE 7 HU 7 1 IT 7 1 SI 7 1 FR 7 1 DE 7 AT 72% PT 7 1 CZ 70% LU 6 LT 6 1 1 EU27 6 1 ES 6 1 PL 6 1 EL 2 RO 5 1 2 EE 5 2 1 BG 5 UK 5 2 1 MT 52% 3 LV 4 3 1 IE 4 19

VI. Η ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΚΡΙΣΗΣ Ε: Σε τι βαθμό συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την ακόλουθη δήλωση: σε καιρούς κρίσης, είναι επιθυμητό να δίνει η (ΧΩΡΑ ΜΟΥ) χρηματοπιστωτική βοήθεια σε ένα άλλο κράτος μέλος της ΕΕ που αντιμετωπίζει μεγάλες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές δυσκολίες EB 74 Aug - Sept 2010 Total 'Agree' Total 'Disagree' Sept 2011 Diff - EB 74 EB 74 Aug - Sept 2010 Sept 2011 Diff - EB 74 EB 74 Aug - Sept 2010 Sept 2011 LU 5 72% + 13-7 -6 NL 5 6 + 9 40% 3-6 -3 DE 4 5 + 8 4 4-1 2% -7 PL 5 5 + 6 + 1 1-7 EL 4 52% + 4 4 4 = 2% -4 MT 4 5 + 4 40% + 2-6 BG 2 2 + 3 5 + 11-14 ES 4 52% + 3 3 40% + 4-7 CZ 3 + 2 60% 60% = -2 6 7 + 2 2 2 = -2 RO 3 + 2 4 5 + 11-13 FR 5 52% + 1 4 + 3-4 HU 3 + 1 5 6 + 3-4 EU27 4 50% + 1 3 4 + 5-6 IT 5 5 = 2 3 + 9 1-9 SE 6 6 = 2 + 5-5 BE 6 60% -1 3 3 + 2 2% -1 UK 4 4-1 50% + 8-7 LT 40% -2 4 5 + 10-8 IE 5 5-2 2 3 + 8 1-6 LV 3 3-2 5 + 5 2% -3 SK -3 5 6 + 6-3 PT 5 5-3 2 3 + 10-7 SI 2-4 6 7 + 6-2 AT 5 50% -5 3 4 + 8-3 FI 5 52% -6 3 4 + 9-3 EE 5 4-12 3 5 + 15-3 CY 70% 5-19 4 + 23-4 Diff - EB 74 20

VII. ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Ε: Ως πολίτης θα λέγατε ότι θα ήσασταν καλύτερα προστατευμένος/η μπροστά στην τρέχουσα κρίση εάν...; (OUR COUNTRY) adopted measures and applied them individually (OUR COUNTRY) adopted measures and applied them in a coordinated way with the other EU countries EB 75 April -May 2011 Sept 2011 Diff. - EB 75 EB 75 April -May 2011 Sept 2011 Diff. - EB 75 EB 75 April -May 2011 Sept 2011 Diff. - EB 75 SE 3 4 + 9 5 4-8 -1 CY 4 4 + 2 52% 5-1 -1 + 2 6 6-3 2% + 1 FI 2 2 + 2 6 6-1 -1 EE 2 + 1 6 6-5 + 4 FR 3 + 1 5 5-1 = HU 3 + 1 6 5-3 + 2 IE 30% + 1 5 5-2 1 1 + 1 LT 2 30% + 1 5-4 + 3 BG 2 2 + 1 6 5-8 1 + 7 SK 3 + 1 6 5-3 + 2 AT 40% 40% = 52% 50% -2 + 2 ES = 70% 6-4 + 4 NL = 72% 7-1 + 1 PT 2 2 = 6 5-5 1 + 5 RO 3 3 = 52% 4-3 1 + 3 CZ 50% 4-1 4 4 = + 1 LU -1 6 6 = + 1 MT 2-1 6-5 + 6 PL 3-1 52% 5-1 1 + 2 EU27 3-1 5 5-1 + 2 BE 3-2 6 6 + 1 2% + 1 LV 5 4-2 4 4 + 3-1 DE 30% 2-3 6 + 2 + 1 IT 2-4 60% 60% = + 4 UK 6 60% -4 2 2 = + 4 SI -7 50% 5 + 5 + 2 EL 4 3-13 5 6 + 10 2% + 3 21

Ε: Θα λέγατε ότι μέχρι τώρα, για την αντιμετώπιση της κρίσης, τα διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ...; Tended to act in a coordinated way with the other EU countries Tended to act individually EB 74 Aug - Sept 2010 Sept 2011 Diff. - EB 74 EB 74 Aug - Sept 2010 Sept 2011 Diff. - EB 74 EB 74 Aug - Sept 2010 Sept 2011 Diff. - EB 74 DE 4 6 + 20 3 30% -8-12 BG 3 5 + 19-8 30% 1-11 PT 3 5 + 18 2-8 2 1-10 FR 2 4 + 14 5 4-11 -3 BE 4 5 + 13 5 4-8 -5 LV 4 + 13 5 4-8 1-5 UK 3 + 12 5 5-5 -7 RO 2 3 + 12 3 3-1 3-11 SE 3 50% + 12 4 4-2 1-10 SK 4 52% + 11 5 4-8 -3 EU27 3 4 + 10 4 4-3 1-7 LT 3 4 + 9 4 + 1-10 LU 3 4 + 9 4 4 = -9 IT 4 5 + 8 3 3 + 4-12 IE 4 + 8 4-1 2 1-7 MT 5 6 + 8 1 + 6 2 1-14 PL 3 4 + 8 4-1 1-7 EE 4 5 + 7 3 3-3 1-4 + 7 6 60% -6-1 EL 4 5 + 6 4 40% -7 + 1 AT 4 50% + 6 4-2 -4 CY 5 5 + 5-2 1-3 HU 4 50% + 3 40% + 2-5 SI 4 4 + 3 4 4-2 -1 FI 6 70% + 2 2 + 3-5 ES 4 4 + 1 3 40% + 4 1 1-5 NL 3-1 5 6 + 6-5 CZ 52% 4-8 3 5 + 12-4 22

VIII. ΠΟΤΕ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΠΕΛΘΕΙ ΑΝΑΚΑΜΨΗ; Ε: Σε ότι αφορά στην επιστροφή της ανάπτυξης στη (ΧΩΡΑ ΜΟΥ), ποια από τις ακόλουθες απόψεις είναι πιο κοντά στη δική σας; The crisis is going to last for many years A return to growth will start in the coming years A return to growth will start in the coming months We are already returning to growth EL PT FR HU SI LT ES IE RO BG CY LV UK IT EU27 SK CZ EE BE DE PL NL AT LU MT FI SE 6 5 5 52% 50% 50% 4 4 4 4 4 4 4 3 3 2 2 2 2 1 40% 3 3 2 5 5 5 50% 2 3 3 3 3 4 4 3 3 3 3 1 2 2% 2% 2% 2% 2% 2% 1 1 2% 1 1 1 1 2% 1 1 23