ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΠΟΤΔΗ ΣΗ ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΗ ΚΑΙ ΣΗΝ Q Ενότητα 8: Κατά Μάρκον: Προτεραιότθτα και Πθγζσ Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτώσ. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθν αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Κατά Μάρκον: Προτεραιότητα και Πηγζς
ΚΑΣΑ ΜΑΡΚΟΝ: ΠΡΟΣΕΡΑΙΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΠΗΓΕ
Ειςαγωγικϊ Εύναι η λύςη τησ προτεραιότητασ του Μκ ϋναντι των ϊλλων ςυνοπτικών μια ικανοποιητικό λύςη; Σα ιδιαύτερα ςτοιχεύα του εύναι δικϋσ του προςθόκεσ ςτα Μτ και Λκ ό απλϊ τα παρϋλειψαν εκεύνοι όταν τον αντϋγραφαν; Ποιεσ εύναι οι πηγϋσ του Μκ; Ποια τα ςτϊδια τησ ςύνταξησ; Παπύασ (Ευςεβύου, Εκκλ. Ιστορία 3.39.15-16): ο Μκ όταν ερμηνευτόσ του Πϋτρου κατϋγραψε όςα θυμόταν χωρύσ ακριβό ςειρϊ. 6
Oι διϊφορεσ θεωρύεσ Η λογοτεχνικό εξϊρτηςη μεταξύ των τριών ςυνοπτικών ϋνδειξη ότι κϊποιοσ ϋγραψε πρώτοσ κι οι ϊλλοι τον αντϋγραψαν. Κοινό λεξιλόγιο. Ίδιοσ χαρακτηριςμόσ προςώπων. Ίδια ςειρϊ ςτην αφόγηςη (βλ. π.χ. Μ4 14,3-12 / Μκ 6,17-29). Οι διαφορετικϋσ εκδοχϋσ: Η θεωρύα των δύο πηγών. Μτ > Λκ -> Μκ (Griesbach). Μκ -> Μτ -> Λκ (Farrer). Mτ -> Μκ Μκ+Μτ -> Λκ (Butler). Πρωτευαγγϋλιο: πηγό και των τριών (Lindsey). 7
Προτεραιότητα του Μκ (1) Εύναι ευκολότερο να εξηγηθεύ η επϋκταςη του υλικού του Μκ από τουσ ϊλλουσ δύο ςυνοπτικούσ -> αλλιώσ: γιατύ ο Μκ να αφόςει εκτόσ ςημαντικό υλικό των ϊλλων δύο; (π.χ. επύ του Όρουσ, το κόρυγμα του Βαπτιςτό). Εύναι ευκολότερο να εξηγηθεύ η οργϊνωςη του υλικού του Μκ από τουσ Μτ / Λκ από το αντύςτροφο. Έωσ το Μτ 14,1 οργϊνωςη του υλικού ςε τριϊδεσ. Από το Μτ 14,1 ακολουθεύ την οργϊνωςη του Μκ 6,14 εξ. Μκ και Λκ αφαιρούν «δύςκολεσ» περικοπϋσ του Μκ: π.χ. 4,26-29 3,20-21 15,25 7,2-4). 8
Προτεραιότητα του Μκ (2) Οι παρεμβϊςεισ του Μτ δημιουργούν προβλόματα ςτη ροό τησ αφόγηςησ: π.χ. Μκ 10.17-18 / Μτ 19,17 (βλ. επύςησ Μτ 14,5.9 27,15-18). Οι διπλϋσ αφηγόςεισ = 0 Μτ κι ο Λκ ϋχουν δύο μορφϋσ του ύδιου χωρύου -> οι Μτ και Λκ ςυνδυϊζουν δύο διαφορετικϋσ πηγϋσ: Μκ και Q, π.χ. Μκ 8,34/Μτ 16,24/9,23 και Μτ 10,38/Λκ 14,27 ό Μκ 10,11-12/Μτ 19,9 και Μτ 5,32/Λκ 16,18. Σο βελτιωμϋνο ύφοσ και λεξιλόγιο των Μτ και Λκ. Οι χριςτολογικϋσ τϊςεισ των τριών ευαγγελύων. Ο Μτ βελτιώνει το κεύμενο του Μκ. 9
Οι μικρότερεσ ςυμφωνύεσ Οι περιπτώςεισ όπου Μτ και Λκ εγκαταλεύπουν τον Μκ και ςυμφωνούν μεταξύ τουσ χωρύσ να ακολουθούν την Q. Μτ 3,13-17 / Μκ 1, 9-11 / Λκ 3,21-22 (ςχιζομϋνουσ (Μκ) / ἠνεώχθηςαν (Μτ /Λκ). Μκ 4,11 / Μτ 13,11 / Λκ 8,10. Μκ 16,65 / Μτ 26,68/ Λκ 22,64. Η ςυντακτικό παρϋμβαςη των Μτ και Λκ; Μια προφορικό πηγό; Διαφορετικό εκδοχό του Μκ; (Πρωτο-Μϊρκοσ, Δευτερο- Μϊρκοσ) όμωσ ςυνόθωσ τα διορθωμϋνα κεύμενα επιβιώνουν! 10
Πρωτο-Μϊρκοσ (Koester); (1) Η αρχικό μορφό του Μκ ϋχει ωσ πηγό προφορικϋσ παραδόςεισ (ιςτορύα Πϊθουσ, ιςτορύεσ θαυμϊτων, ςυλλογό παραβολών κ.ϊ.) δεν περιεύχε το 6,45-8,26 (το παραλεύπει κι ο Λκ) χρηςιμοποιεύται από Λκ. Προςτύθεται το 6,45-8,26. Αποτελεύ τη βϊςη του λεγόμενου «Μυςτικού κατϊ Μϊρκον» (αρχ. 2 ου αι. Αλεξϊνδρεια) επηρεϊζει το κεύμενου του Μκ μετϊ την αντιγραφό του από τουσ Μτ και Λκ (π.χ. Μκ 4,11 7,32-36 8,22-26). Σρεισ νϋεσ προςθόκεσ: α) ϋνα θαύμα ανϊςταςησ μετϊ το 10,34, β) η περιγραφό τησ φυγόσ του νεαρού ϊνδρα Μκ 14,51-42 και γ) ϋνα ςύντομο κεύμενο μετϊ το 10,46 α : ο Ιηςούσ ςτην Ιεριχώ αρνεύται να δεχτεύ την αδελφό του νεαρού και τη μητϋρα του καθώσ και την αλώμη. 11
Πρωτο-Μϊρκοσ (Koester); (2) Αφαιρούνται από τον Μκ οι προςθόκεσ εκτόσ από 14,51-52 (μ. 2 ου αι. ). Μπορεύ να εξηγόςει τισ μικρϋσ διαφορϋσ και το 14,51-52. Δεν εξηγεύ το πρόβλημα που δημιουργεύ η διατόρηςη του 14,51-52. Η απουςύα του Μκ 6,45-8,26 ύςωσ ςτην προςπϊθεια του Λκ να αποφύγει επαναλόψεισ κεντρικό μϋροσ ςτην αφόγηςη του Μκ. Σο πρόβλημα του μυςτικού κατϊ Μϊρκον. 12
Πρωτο-Μϊρκοσ (Koester); (3) [παραδόςεισ πριν τον Μκ] Σο αρχικό Μκ (χωρύσ 6,45-8,26) Προςθόκη 6,45-8,26 Λκ Μτ Μυςτικό Μκ Κανονικό Μκ Καρποκρατιανό Μκ 13
Πρωτο-Μϊρκοσ (Crossan); Μυςτικό Μκ Καρποκρατιανό Μκ Κανονικό Μκ Μτ Λκ 14
Μϊρκοσ και Q ημεύα ςύγκλιςησ Μκ και Q: π.χ. Μκ 4,30-32 / Μτ 13,31-32/ Λκ 13,18-19. Γνωρύζει ο Μκ την Q; (Lambrecht / Catchpole). Γιατύ δεν ςυμπεριλαμβϊνει ςημαντικϊ κεύμενα π.χ. Κυριακό προςευχό; Γιατύ τα λόγια από την Q που χρηςιμοποιεύ εύναι ςε περιςςότερο ακατϋργαςτη μορφό; (Μκ 4,25 / Μτ 25,29 / Λκ 19,26). Γνωρύζει ο Μκ λόγια που ςυμπεριλόφθηκαν και ςτην Q και ςε διαφορετικό μορφό από εκεύνην; 15
ημείωμα Αναφοράς Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Τςαλαμποφνθ Αικατερίνθ. «Κατά Μάρκον: Προτεραιότθτα και Πθγζσ». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ 2015. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs361/. 16
ημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 17
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Σζλος ενότητας Επεξεργαςία: Φίλιπποσ Γερμάνθσ Θεςςαλονίκθ, Χειμερινό Εξάμθνο 2014-2015
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ημειώματα
Διατήρηση ημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 20