ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ιαχρονική συνάρτηση κατανάλωσης. Ατοµική χρησιµότητα και εισοδηµατικοί περιορισµοί. Η Υπόθεση Μονίµου Εισοδήµατος. Η Ρικαρδιανή Ισοδυναµία. Αλληλεγγύη γενεών και παίγνια Ponzi. Συστήµατα κοινωνικής ασφάλισης.
Η απλή συνάρτηση ρηηκατανάλωσης (Κέυνς) Για να υπάρξει κατανάλωση C>C C D 0, πρέπει Υ >0 ΌΜΩΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ: 1. Πολλοί έχουν κατανάλωση χωρίς να έχουν εισόδηµα την ίδια στιγµή 2. Πολλοί καταναλώνουν µε βάση το προσδοκώµενο µ εισόδηµα 3. Πολλοί δανείζονται για να χρηµατοδοτήσουν την κατανάλωση τους τώρα. 4. Άλλοι αποταµιεύουν για να χρηµατοδοτήσουν την κατανάλωση στο µέλλον
ιαφορετικό εισόδηµα σε κάθε περίοδο ζωής Αµοιβές από εργασία Υ εξέλιξη ξη ωριµότητα σύνταξη εκπαίδευση Έτη ζωής 0 25 50 65 80
Η κατανάλωση οµαλότερη από το εισόδηµα σε κάθε περίοδο θυµηθείτε ότι var(c)<var(y) κατανάλωση εξέλιξη ξη ωριµότητα σύνταξη εκπαίδευση 0 25 50 65 80 Έτη ζωής
t Εισοδηµατικός περιορισµός T: Προσδοκώµενη διάρκεια ζωής C: Κατανάλωση σε κάθε χρονική περίοδο Y: Εισόδηµα σε κάθε χρονική περίοδο t r: Συντελεστής προξόφλησης Εισοδηµατικός περιορισµός (χωρίς κληρονοµιά): PV(C)=PV(Y) Με κληρονοµιά από γονείς και πρός παιδιά: PAR CHI PV(C)=PV(Y)+H -PV(H ) Επίσης µπορεί να υπάρχουν: Μεταβιβαστικές πληρωµές σε διάφορες περιόδους (F t ) Οικογενειακό χαρτζιλίκι, φοιτητικά δάνεια, επιδόµατα, εµβάσµατα, συντάξεις, κλπ Γενικός εισοδηµατικός περιορισµός: PAR CHI PV(C)=PV(Y) + PV(F) + H PV(H )
Απλοποίηση: η Υπόδειγµα δύο περιόδων (Τ=2) αµοιβές Υ2 C1 C2 Υ1 περίοδοι 0 1 2
Υπόδειγµα κύκλου ζωής C C Y 1+ r 1+ r 2 2 1 + = Y1 + (1) max U ( C, C ) = u( C ) + β u( C ) 1 2 1 2 β : συντελεστ ής υποκειµενικ ής πρ οεξ ό ϕλ ησηςης ( συν ή θως β 1) Έστω η συν άρτηση χρησιµ ότητας : u( C) = log( C) Y2 C2 Λαγκραντζιαν ή : Λ = log( C1) + β log( C2) + λ Y1 + C 1 1+ r 1+ r Λ 0 1 = * λ = 0 C 1 1 = C C λ C 1 1 Λ β λ * β (1 + r) = 0 = 0 C 2 = C C 1 + r λ 2 2 1 β (1 + ) 1 2 1 1 2 (1) r Y Y + = Y1 + = Y1 + λ λ 1+ r 1+ r λ 1+ β 1+ r * 1 Y2 * β (1 + r) Y2 Τ ελικ ά : C1 = Y1 + C2 = Y1 + 1+ β 1+ r 1+ β 1+ r
Η έννοια του Μονίµου Εισοδήµατος Ρ 1 Y2 1 Y2 Μέσο µ όνιµο εισ όδηµα : Υ = Y1 + = Y1 + (2) Τ 1 + r 2 1 + r * 2 Ρ * 2 β (1 + r ) C1 = Υ C 2 = Υ 1 + β 1 + β Ρ 1 * * Ε ά ν : β = C1 = C 2 ά ά 1 + r εξοµ λυνση καταν λωσης * 1 C = Y 1 + β e Ρ Ρ exp 1 Y 2 1 Ε άν υπάρχει αβεβαιότητα για t = 2: Υ = Υ = Y + 2 1 + r 1 1 Y + 1 + e 2 r Εάν υπ άρχει πιθαν ότηταµεταβολ ής απ ό Y Y + z e e 2 2 η καταν ά λωση θα µεταβληθε ί απ ό σ ή µερα σε e ** 1 Y2 + z ** z C1 = Y1 + = C1 + 1 + β 1 r + (1 + β )(1 + r) Ε άν z > 0 C > C Ε άν z < 0 C < C ** * ** * 1 1 1 1
Μια αιφνίδια µελλοντική διαταραχή (π.χ. χ µία φορολογία που θα ισχύσει τη περίοδο 2) αµοιβές Υ2 C1 C2 Υ1 περίοδοι 0 1 2 Η κατανάλωση θα µειωθεί και τη περίοδο 1 και τη 2
Η Ρικαρδιανή Ισοδυναµία (Ricardo 1820, Barro 1974) αναποτελεσµατική δηµοσιονοµική πολιτική Υποθέσεις: NPG Όχι παίγνια Πόντσι Νοικοκυριά: εν αφήνουν χρέος στα παιδιά τους Κυβέρνηση: εν αφήνει χρέος στο µέλλον ίνει παροχές τώρα (G) και τις καλύπτει αργότερα µε φόρους (T)
T 2 ιαχρονικ ή εξ όϕληση δηµ όσιου χρ έους : G1 = 0 (3) 1+ r t= 1 Y Y+ G 1 1 1 t= 2 Y Y T 2 2 2 Ρ 1 Y2 T2 1 Y2 T2 Νέοµνιµοεισδηµα ό ό : Υ = Y1+ G1+ = Y1+ + G1 =Υ 2 1 + r 2 1 + r 1 + r Ρ Κ αµµα ί µεταβολ ή στο µ ό νιµο εισ ό δηµα! Καµµα ί µεταβολ ήστη καταν άλ ωση κάθε περι όδου!
Η πρόσθετη φορολογία που θα ισχύσει τη περίοδο 2 ανατρέπει τη βελτίωση του εισοδήµατος τη περίοδο 1 αµοιβές T Υ2 C1 G C2 Υ1 περίοδοι 0 1 2 Η κατανάλωση θα παραµείνει αµετάβλητη!
ΙΣΧΥΡΗ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΥΠΕΡ της Ρ.Ι. Όταν το δηµόσιο χρέος αυξάνεται, οι ιδιωτικές αποταµιεύσεις µ αυξάνονται η κατανάλωση µειώνεται από σήµερα Τα νοικοκυριά προνοούν για το διαθέσιµο εισόδηµα των παιδιών τους (Υ-Τ) και γιαυτό κάνουν σήµερα οικονοµίες στη δική τους κατανάλωση ΚΑΤΑ της Ρ.Ι. Συνήθως r(g) < r(ιδιωτών) άρα το µόνιµο εισόδηµα αυξάνει Εάν δεν υπάρξει κατανάλωση σήµερα,, ίσως δεν υπάρξει καν εισόδηµα αύριο. Περιορισµός ρευστότητας Η αύξηση του πληθυσµού επιµερίζει πιο άνετα την µελλοντική φορολογία, οπότε τα σηµερινά νοικοκυριά βλέπουν το µόνιµο εισόδηµα να αυξάνει
ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ: Προνοητική αποταµίευση αµοιβές Αποταµίευση Σύνταξη από Ταµείο Εκταµίευση από γονείς Έτη ζωής 0 25 65 80 Εισόδηµα -------- Εισόδηµα Κατανάλωση --------
ΣΥΝΤΑΞΙΟ ΟΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Κεφαλαιοποιητικό (Ανταποδοτικό): Η σύνταξη βασίζεται µόνο στο κεφάλαιο που έχει δηµιουργηθεί από τις ατοµικές µ εισφορές και µόνο Αναδιανεµητικό (PAYG: Pay as you go) Η σύνταξη βασίζεται στο κεφάλαιο που έχει δηµιουργηθεί 1. από τις ατοµικές εισφορές στο παρελθόν 2. από τις εισφορές των σηµερινών ασφαλισµένων 3. Από κρατικές µεταβιβάσεις (δηλ. Φόρους άλλων) Συνδυασµοί: Κλειστό αναδιανεµητικό (Σουηδία) Ένα τµήµα της σύνταξης κεφαλαιοποιητικό και ένα άλλο αναδιανεµητικό
ΕΠΙΚΑΛΥΠΤΟΜΕΝΕΣ ΓΕΝΕΕΣ Σε κάθε περίοδο υπάρχουν πολλές οµάδες α. Νέοι µε µικρό ή καθόλου εισόδηµα Υ=ΥΑ, β. Ώριµοι µε εισόδηµα από εργασία Υ=ΥΒ, γ. Συνταξιούχοι χωρίς εισόδηµα από εργασία Υ=0 ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΓΕΝΕΩΝ 1. Η κοινωνία δεν µπορεί να εγκαταλείψει τις οµάδες (α) και (γ) παρέχει εκπαίδευση στην (α) και κοινωνική στήριξη στη (γ) 2. Εάν όµως η (γ) το εκµεταλλευτεί δεν αποταµιεύει Οι ασφαλιστικές εισφορές είναι ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ 3. Εάν οι νέοι βλέπουν ότι η (γ) εκµεταλλεύεται το σύστηµα και η (β) δεν αποταµιεύει επαρκώς κίνητρα αποφυγής ασφάλισης και εργασίας
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ Σε οικονοµίες µε ανεπαρκή ή αβέβαια συστήµατα Κ.Α., οι οικογενειακοί δεσµοί είναι πολύ πιο έντονοι και διαρκείς. Παράδειγµα: Μεσογειακές χώρες Σε οικονοµίες µε ανεπτυγµένα και αξιόπιστα συστήµατα Κ.Α., οι οικογενειακοί δεσµοί είναι πιο χαλαροί και σύντοµοι. Παράδειγµα: Σκανδιναβικές χώρες