Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 14 Ιουλίου 2016 (OR. en) 11285/16 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: EF 233 ECOFIN 707 DROIPEN 130 CRIMORG 81 COTER 82 DELACT 155 Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 14 Ιουλίου 2016 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης C(2016) 4180 final ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 14.7.2016 για τη συμπλήρωση της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 με την επισήμανση των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - C(2016) 4180 final. συνημμ.: C(2016) 4180 final 11285/16 γομ DGG 1B EL
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 14.7.2016 C(2016) 4180 final ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 14.7.2016 για τη συμπλήρωση της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 με την επισήμανση των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) EL EL
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΠΡΑΞΗΣ Α. ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Στις 20 Μαΐου 2015 εγκρίθηκε ένα νέο πλαίσιο για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας («ΚΞΧ/ΧΤ»). Οι νέοι κανόνες απαρτίζονται από: α) την οδηγία (ΕΕ) 2015/849 1 για την πρόληψη της χρήσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τον σκοπό της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας («τέταρτη ΟΠΝΕΠΔ») και β) τον κανονισμό (ΕΕ) 2015/847 2 περί στοιχείων που συνοδεύουν τις μεταφορές χρηματικών ποσών («FTR»). Οι νέοι κανόνες αποτελούν ένα σύγχρονο, συνεκτικό πλαίσιο στον τομέα και συνάδουν με τα διεθνή πρότυπα και τις συστάσεις που ισχύουν επί του παρόντος, και κυρίως με τις συστάσεις που έχουν εκδοθεί από την ομάδα χρηματοοικονομικής δράσης (FATF) 3. Ένα από τα βασικά στοιχεία του νομικού πλαισίου της ΕΕ είναι η προσέγγιση βάσει κινδύνου. Καταστάσεις στις οποίες υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή χρηματοδότησης της τρομοκρατίας μπορεί να δικαιολογούν αυξημένα μέτρα, ενώ, αντιστρόφως, ο μειωμένος κίνδυνος μπορεί να δικαιολογεί λιγότερο αυστηρούς ελέγχους. Οι γεωγραφικός παράγοντας κινδύνου / παράγοντας κινδύνου χώρας είναι ένας από τους παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την εφαρμογή της προσέγγισης με βάση τον κίνδυνο η οποία οδηγεί στην επισήμανση των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου. Ο εν λόγω παράγοντας εμπλέκεται στην εκτίμηση κινδύνου που διεξάγεται σε εθνικό και τομεακό επίπεδο. Σε επίπεδο ΕΕ, σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 1 της τέταρτης ΟΠΝΕΠΔ, οι δικαιοδοσίες τρίτων χωρών που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα εθνικά συστήματα ΚΞΧ/ΧΤ, οι οποίες συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης («τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου») πρέπει να επισημαίνονται, προκειμένου να προστατευθεί η ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Το άρθρο 9 παράγραφος 2 της οδηγίας εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να εκδίδει κατ εξουσιοδότηση πράξεις με σκοπό να επισημανθούν οι τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, λαμβάνοντας υπόψη τις στρατηγικές ανεπάρκειες και καθορίζοντας κριτήρια στα οποία πρέπει να βασίζεται η αξιολόγηση της Επιτροπής. Με βάση την εν λόγω επισήμανση, το 1 2 3 Οδηγία (ΕΕ) 2015/849 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 2015, σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και την κατάργηση της οδηγίας 2005/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και της οδηγίας 2006/70/ΕΚ της Επιτροπής (ΕΕ L 141 της 5.6.2015, σ. 73). Κανονισμός (ΕΕ) 2015/847 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 2015, περί στοιχείων που συνοδεύουν τις μεταφορές χρηματικών ποσών και περί κατάργησης του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1781/2006 (ΕΕ L 141 της 5.6.2015, σ. 1). Διεθνή πρότυπα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης και διάδοσης της τρομοκρατίας οι συστάσεις της FATF, Φεβρουάριος 2012 (επικαιροποίηση Οκτωβρίου 2015). EL 2 EL
άρθρο 18 παράγραφος 1 της τέταρτης ΟΠΝΕΠΔ απαιτεί από τις υπόχρεες οντότητες να εφαρμόζουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη όταν συναλλάσσονται με φυσικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες με εγκατάσταση στις χώρες που είναι εγγεγραμμένες στον κατάλογο. Στις 2 Φεβρουαρίου 2016 η Επιτροπή ανακοίνωσε ένα ευρύ φάσμα μέτρων για την εξάλειψη των μέσων χρηματοδότησης των τρομοκρατών και τον εντοπισμό τους μέσω των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων. Στις άμεσες προτεραιότητες του σχεδίου δράσης είναι η έκδοση κατ εξουσιοδότηση πράξης για την επισήμανση τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου, όπως αναφέρονται στο άρθρο 9 της τέταρτης ΟΠΝΕΠΔ. Η σαφής επισήμανση των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου αποτελεί αναγκαίο βήμα για τον καθορισμό συγκεκριμένου νομικού πλαισίου για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και τις συναλλαγές με ιδιώτες ή επιχειρήσεις που έχουν νόμιμη εγκατάσταση στις χαρακτηρισμένες χώρες. Ως εκ τούτου, αντιμετωπίζει την αυξανόμενη απαίτηση για μια παγκόσμια προσέγγιση για την αντιμετώπιση των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας που συνεπάγονται οι δικαιοδοσίες υψηλού κινδύνου. Επιπλέον, θα εξασφαλιστεί μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου για τους οικονομικούς φορείς και τα ενδιαφερόμενα μέρη εν γένει, καθώς και βελτίωση των μηχανισμών προστασίας για το σύνολο της εσωτερικής αγοράς. Μετά τη δημοσίευση του καταλόγου, οι όροι ανταγωνισμού για τις υπόχρεες οντότητες θα εξομοιωθούν σε ολόκληρη την ΕΕ και θα διαφυλάσσεται ο ουσιαστικός ανταγωνισμός μεταξύ των υπόχρεων οντοτήτων, αποτρέποντας το ενδεχόμενο της μη εφαρμογής από ορισμένες υπόχρεες οντότητες των αυξημένων μέτρων δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη ως μέσου για την προσέλκυση πελατών. Ως εκ τούτου, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του πλαισίου που θέσπισε η Ένωση για να ανταποκριθεί στην πρόκληση της εξασφάλισης ότι οι κανόνες της ΕΕ και η εφαρμογή τους θα συμβαδίζουν με τις εξελισσόμενες τάσεις, τις εξελίξεις στην τεχνολογία και το ολοένα και πιο διασυνδεδεμένο περιβάλλον του εμπορίου και των επιχειρήσεων. Εν κατακλείδι, εκτός από την εκπλήρωση ενός στρατηγικού στόχου, ο οποίος είναι η κατοχύρωση της ασφάλειας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, η παρούσα κατ εξουσιοδότηση πράξη συμβάλλει επίσης στην εξασφάλιση κατάλληλου επιπέδου προστασίας των καταναλωτών, καθώς και στην προώθηση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Β. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Με το άρθρο 9 της τέταρτης ΟΠΝΕΠΔ δίνεται εντολή στην Επιτροπή να επισημάνει τις δικαιοδοσίες τρίτων χωρών που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα εθνικά συστήματα ΚΞΧ/ΧΤ, οι οποίες συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης. Η Επιτροπή εξετάζει τις στρατηγικές ανεπάρκειες για την αξιολόγηση τρίτων χωρών ως υψηλού κινδύνου, με βάση ιδίως τα ακόλουθα κριτήρια: 1. το νομικό και θεσμικό πλαίσιο της εν λόγω χώρας λαμβάνοντας υπόψη τέσσερις βασικές απαιτήσεις σχετικά με: α. την ποινικοποίηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας β. τη δέουσα επιμέλεια ως προς τον πελάτη (ΔΕΠ) γ. την τήρηση αρχείων δ. τις αναφορές ύποπτων συναλλαγών EL 3 EL
2. τις εξουσίες των αρμόδιων εθνικών αρχών της εν λόγω χώρας και τις διαδικασίες που εφαρμόζουν για τους σκοπούς της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας 3. την αποτελεσματικότητα του εθνικού συστήματος ΚΞΧ/ΧΤ της εν λόγω χώρας όσον αφορά την αντιμετώπιση των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Ο κατάλογος των κριτηρίων στο άρθρο 9 παράγραφος 2 είναι ενδεικτικός. Ωστόσο, ο νομοθέτης θεωρεί τα προβλεπόμενα κριτήρια ιδιαιτέρως σημαντικά. Μεταξύ των βασικών κριτηρίων, η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων ΚΞΧ/ΧΤ εξακολουθεί να παραμένει υψίστης σημασίας. Στόχο δεν αποτελεί μόνο η αξιολόγηση της συμμόρφωσης του νομικού πλαισίου με τις απαιτήσεις ΚΞΧ/ΧΤ, αλλά και κατά πόσον τα μέτρα αυτά εφαρμόζονται αποτελεσματικά. Στο πλαίσιο αυτής της ανάλυσης, τα δεδομένα πρέπει να ελέγχονται με βάση διάφορους δείκτες αναφοράς που χαρακτηρίζουν την ελεύθερη λειτουργία εντός του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ως εκ τούτου, είναι σημαντική η παγκόσμια αναγνώριση της συνοχής και της ισχύος των εν λόγω δεικτών αναφοράς για την αξιολόγηση ενός εθνικού πλαισίου ΚΞΧ/ΧΤ. Για τον λόγο αυτόν, η Επιτροπή χρησιμοποίησε ήδη καθιερωμένους δείκτες αναφοράς, καθώς και αναφορές σχετικά με διάφορες δικαιοδοσίες που έχουν καταρτιστεί από ειδικευμένους παγκόσμιους οργανισμούς όπως εκείνες που έχουν δημοσιευθεί από την ομάδα χρηματοοικονομικής δράσης (FATF) και περιφερειακούς οργανισμούς παρόμοιους με την FATF. Ως εκ τούτου, οι βασικές και καίριες συστάσεις της FATF θεωρούνται διεθνώς συμφωνημένοι δείκτες αναφοράς με σκοπό την επισήμανση των χωρών υψηλού κινδύνου 4. Ειδικότερα, οι ακόλουθες συστάσεις της FATF θεωρούνται σχετικές όσον αφορά τα κριτήρια που αναφέρονται στο άρθρο 9 παράγραφος 2: οι συστάσεις υπ αριθ. 3 (ποινικοποίηση της ΝΕΠΔ), 5 (ποινικοποίηση της ΧΤ), 10, 16 και 22 [δέουσα επιμέλεια ως προς τον πελάτη (ΔΕΠ)], 11 (τήρηση αρχείων), 20 και 23 (αναφορά ύποπτων συναλλαγών), 26 έως 35 (εξουσίες των αρμόδιων εθνικών αρχών), καθώς και τα άμεσα αποτελέσματα 3, 4, 6, 7, 8, 9 της FATF (αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων ΚΞΧ/ΧΤ). Επιπλέον, είναι σκόπιμη η εξέταση περαιτέρω δεικτών αναφοράς, ώστε να υπάρξει μια συνολική εικόνα των στρατηγικών ανεπαρκειών. Αυτό αφορά, για παράδειγμα, τις συστάσεις 24 και 25 καθώς και το άμεσο αποτέλεσμα 5, που αποτελούν δείκτες αναφοράς καίριας σημασίας για την εξασφάλιση της διαφάνειας όσον αφορά τις πληροφορίες σχετικά με την ταυτότητα του πραγματικού δικαιούχου. Ένα άλλο βασικό στοιχείο των εξουσιών των αρμόδιων αρχών είναι η ικανότητά τους να συνεργάζονται σε διεθνές επίπεδο ως εκ τούτου, οι συστάσεις 36 έως 40 σχετικά με τη διεθνή συνεργασία και το άμεσο αποτέλεσμα 2 έχουν ιδιαίτερη σημασία. Με βάση αυτή την ανάλυση, καθίσταται δυνατή η επισήμανση των συστημάτων ΚΞΧ/ΧΤ τρίτων χωρών τα οποία συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Στο τελικό στάδιο, η απειλή που συνιστούν τα εν λόγω ειδικά καθεστώτα πρέπει να ελέγχεται με βάση το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη το υψηλό επίπεδο ολοκλήρωσης του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, τη στενή σύνδεση των φορέων της αγοράς, τον μεγάλο όγκο των διασυνοριακών συναλλαγών προς και από την ΕΕ, καθώς και τον βαθμό ανοίγματος 4 Οι βασικές και καίριες συστάσεις είναι εκείνες οι οποίες ορίζονται στις διαδικασίες της ομάδας επανεξέτασης της διεθνούς συνεργασίας της FATF με ημερομηνία 26 Ιουνίου 2009 για τον καθορισμό τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου στο πλαίσιο του 3ου γύρου της διαδικασίας αμοιβαίας αξιολόγησης. Οι εν λόγω διαδικασίες θα αντικατασταθούν με την έναρξη του 4ου γύρου της διαδικασίας αμοιβαίας αξιολόγησης της ICRG. EL 4 EL
της αγοράς, προκειμένου να εξεταστεί κατά πόσον οποιαδήποτε απειλή ΚΞΧ/ΧΤ για το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελεί απειλή και για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της ΕΕ. Τέλος, οι κίνδυνοι της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος εξαρτώνται επίσης από την πραγματική και τη δυνητική πρόθεση, καθώς και την ικανότητα των δραστών να εκμεταλλεύονται τα ευάλωτα σημεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Δικαιοδοσίες υψηλού κινδύνου είναι εκείνες στις οποίες τα χαρακτηριστικά των δημοσιονομικών κανονισμών αυξάνουν την πιθανότητα χρησιμοποίησης, από τρομοκρατικές και εγκληματικές οργανώσεις, υπηρεσιών που διευκολύνουν τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Τόσο η πρόθεση όσο και η ικανότητα των δραστών τείνουν να αυξάνουν στις εν λόγω τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, δεδομένου ότι το χρηματοπιστωτικό τους σύστημα είναι πιο ευάλωτο και πιο εύκολο προς κατάχρηση. Οι χαλαροί τους δημοσιονομικοί κανονισμοί ενδέχεται επίσης να έχουν καθοριστεί εκ προθέσεως και βάσει υπολογισμού από τους φορείς χάραξης πολιτικής με βάση σχετική ανάλυση κόστους-οφέλους, ανάλογα με διάφορες οικονομικές και θεσμικές μεταβλητές της χώρας, όπως το επίπεδο ανάπτυξης, ο ρόλος του χρηματοπιστωτικού κλάδου, η ευαισθησία για την επίδραση της διεθνούς φήμης, η κατά τόπον αντίληψη περί της απειλής της τρομοκρατίας και/ή του οργανωμένου εγκλήματος, η θεσμική ελκυστικότητα και ο διεθνής βαθμός τεχνικής και πολιτικής επιβολής των μηχανισμών επιβολής κυρώσεων. Γ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗΣ ΤΡΙΩΝ ΧΩΡΩΝ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Όπως αναγνωρίζεται στην τέταρτη ΟΠΝΕΠΔ, οι σχετικές ενωσιακές νομικές πράξεις θα πρέπει, όπου κρίνεται σκόπιμο, να ευθυγραμμιστούν με τα πρότυπα της FATF 5 με σκοπό την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Εξ ου και η πρόθεση του νομοθέτη της ΕΕ να υιοθετήσει στο δίκαιο της Ένωσης μια διαδικασία χαρακτηρισμού παρόμοια με τις διαδικασίες που εφαρμόζει η FATF. Σύμφωνα με την αιτιολογική σκέψη 28 και το άρθρο 9 παράγραφος 4 της τέταρτης ΟΠΝΕΠΔ, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη, κατά περίπτωση, τις σχετικές εκτιμήσεις, αξιολογήσεις ή εκθέσεις που συντάσσουν διεθνείς οργανισμοί και φορείς καθορισμού προτύπων με αρμοδιότητες στον τομέα της πρόληψης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, δηλαδή πρέπει, για παράδειγμα, να λαμβάνει υπόψη τις δημόσιες δηλώσεις της FATF, τις εκθέσεις αμοιβαίας αξιολόγησης και τις λεπτομερείς εκθέσεις αξιολόγησης που δημοσιεύουν οι εν λόγω οργανισμοί. Ταυτόχρονα, η αξιολόγηση της Επιτροπής αποτελεί αυτόνομη διαδικασία με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, κατά την οποία λαμβάνονται ωστόσο υπόψη οι αξιολογήσεις της FATF και άλλων διεθνών οργανισμών. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή διατηρεί την ελευθερία να διαφοροποιείται από τον κατάλογο της FATF, για παράδειγμα συμπεριλαμβάνοντας στον κατάλογό της τρίτες χώρες που δεν είναι καταγεγραμμένες από την FATF. Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του καταλόγου των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου δεν είναι η εφαρμογή μιας προσέγγισης «κατονομασίας και στιγματισμού», αλλά η δημόσια 5 Η Επιτροπή αποτελεί ιδρυτικό μέλος της FATF και, ως εκ τούτου, συμμετέχει στην ανάπτυξη των εν λόγω προτύπων, καθώς και στις εργασίες της ομάδας της FATF για την επανεξέταση της διεθνούς συνεργασίας (ICRG). EL 5 EL
επισήμανση των δικαιοδοσιών με τις οποίες η Ένωση είναι αποφασισμένη να διατηρήσει και να εντείνει διαδικασίες διαλόγου με στόχο την άρση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν, εφόσον υφίσταται προθυμία για συνεργασία εκ μέρους των σχετικών δικαιοδοσιών. Η εν λόγω συνεργασία θα μπορούσε επίσης να διευκολυνθεί και μέσω της χορήγησης αναπτυξιακής βοήθειας, κατά περίπτωση. Στόχος δεν είναι ο περιορισμός των οικονομικών ή χρηματοπιστωτικών σχέσεων με τις χώρες που είναι εγγεγραμμένες στον κατάλογο αντιθέτως, o κατάλογος αυτός θα συμβάλει στην αύξηση της εμπιστοσύνης των υπόχρεων οντοτήτων που συναλλάσσονται με τις χώρες αυτές με τη διασφάλιση της εφαρμογής κατάλληλων ελέγχων. Η προσέγγιση αυτή είναι σύμφωνη με τον στόχο της ενίσχυσης της στήριξης που παρέχεται προς τις τρίτες χώρες για τη συμμόρφωσή τους με τις νομικές απαιτήσεις που απορρέουν από τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τις συστάσεις της FATF, όπως περιγράφεται στο σχέδιο δράσης της Επιτροπής για την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Δ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΠΡΟΤΥΠΩΝ Η Επιτροπή συμμετέχει στις εργασίες της FATF, της οποίας είναι μέλος, και καλείται να συμβάλει στην εφαρμογή των προτύπων της. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κυρίως παρακολουθεί τη συμμόρφωση των τρίτων χωρών με τα διεθνή πρότυπα ΚΞΧ/ΧΤ στο πλαίσιο της FATF. Η FATF είναι ο παγκόσμιος φορέας καθορισμού προτύπων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας 6. Προωθεί την αποτελεσματική εφαρμογή των νομικών, ρυθμιστικών και επιχειρησιακών μέτρων για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και άλλων συναφών απειλών κατά της ακεραιότητας του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Εκδίδει τις λεγόμενες συστάσεις της FATF («Διεθνή πρότυπα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής»), οι οποίες αποτελούν τα παγκόσμια πρότυπα ΚΞΧ/ΧΤ. Οι εργασίες της FATF συμπληρώνονται και υποβοηθούνται από εννέα περιφερειακούς οργανισμούς παρόμοιους με την FATF, οι οποίοι εκπροσωπούν στο σύνολό τους πάνω από 180 χώρες. Ως αντιπροσωπευτικός οργανισμός που διαθέτει εμπειρογνωμοσύνη σε νομικά, χρηματοπιστωτικά και οικονομικά θέματα, η FATF επιδιώκει να επισημάνει χώρες και εδάφη που δεν συνεργάζονται στον παγκόσμιο αγώνα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η FATF έχει αναπτύξει μια σειρά από κριτήρια για την επισήμανση χωρών και εδαφών των οποίων τα εθνικά συστήματα ΚΞΧ/ΧΤ χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες, οι οποίες συνεπάγονται κίνδυνο για το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η εν λόγω αξιολόγηση πραγματοποιείται με βάση μια εμπεριστατωμένη διαδικασία αξιολόγησης («διαδικασία αμοιβαίας αξιολόγησης») μια διαδικασία αξιολόγησης από ομοτίμους που αξιολογεί την αποτελεσματική συμμόρφωση με τα πρότυπα της FATF (και συμπεριλαμβάνει επιτόπιες επισκέψεις). Ομοίως, η πρόοδος των εν λόγω χωρών αξιολογείται από την FATF, με βάση ειδικές αξιολογήσεις από ομοτίμους και 6 Ο αριθμός μελών της ανέρχεται σε 37: 35 κράτη και δύο περιφερειακοί οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένης της Επιτροπής, μαζί με πολυάριθμους συνεργάτες και παρατηρητές. 15 κράτη μέλη είναι μέλη της FATF και τα υπόλοιπα 13 είναι μέλη του «MONEYVAL», του παρόμοιου με την FATF περιφερειακού οργανισμού ο οποίος διενεργεί ασκήσεις αμοιβαίας αξιολόγησης των μέτρων ΚΞΧ/ΧΤ που εφαρμόζονται στις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης. EL 6 EL
επιτόπιες επισκέψεις για την εμβάθυνση της γνώσης σχετικά με την αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων που έχουν θεσπιστεί πρόσφατα. Από το 2007, η ομάδα της FATF για την επανεξέταση της διεθνούς συνεργασίας (ICRG), η οποία αποτελεί ομάδα εργασίας της FATF, έχει την ευθύνη για την επισήμανση των «δικαιοδοσιών υψηλού κινδύνου» και των «μη συνεργάσιμων δικαιοδοσιών». Μετά τη σύνοδο κορυφής της G20 στο Πίτσμπουργκ τον Οκτώβριο του 2009, η ICRG διεύρυνε σημαντικά το πεδίο εφαρμογής της επανεξέτασης, καθώς της ζητήθηκε να «δημοσιεύσει κατάλογο των δικαιοδοσιών υψηλού κινδύνου έως τον Φεβρουάριο του 2010». Από το 2010, η ICRG προέβη σε επανεξέταση των δικαιοδοσιών σε κυλιόμενη ή διαρκή βάση ακολουθώντας τη δέουσα διαδικασία. Μετά την αρχική επισήμανση μιας συγκεκριμένης δικαιοδοσίας από την FATF ή κάποιον περιφερειακό οργανισμό παρόμοιο με την FATF, πραγματοποιείται προκαταρκτική επανεξέταση της δικαιοδοσίας, η οποία περιλαμβάνει την ενημέρωσή της και τη δυνατότητά της να διατυπώσει τις παρατηρήσεις της επί του σχεδίου έκθεσης. Αυτό αποτελεί τη βάση για την απόφαση της FATF σχετικά με το κατά πόσον θα προβεί σε πλήρη επανεξέταση. Κατά τη διάρκεια της πλήρους επανεξέτασης, η δικαιοδοσία έχει την ευκαιρία να συζητήσει την έκθεση και να καταρτίσει σχέδιο για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν. Ως εκ τούτου, όλες οι χώρες που αξιολογούνται από την FATF ή κάποιον περιφερειακό οργανισμό παρόμοιο με τη FATF έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους μέσω της δέουσας διαδικασίας, ενώ οποιοδήποτε σχέδιο δράσης έχει καταρτιστεί επανεξετάζεται από τη χώρα (και ιδανικά γίνεται αποδεκτό απ αυτήν). Σύμφωνα με τη νέα διαδικασία ICRG, που εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2015, στις χώρες που εξετάζονται για παραπομπή στην ICRG χορηγείται περίοδος παρατήρησης ενός έτους, προκειμένου να τους δοθεί χρόνος ώστε να διορθώσουν τις ανεπάρκειες πριν από την περαιτέρω παραπομπή τους στη διαδικασία της ICRG. Επομένως, οι χώρες που επισημαίνονται από τη FATF ως «υψηλού κινδύνου» έχουν στη διάθεσή τους αρκετό χρόνο ώστε να αποκτήσουν επίγνωση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν και να λάβουν διορθωτικά μέτρα. Κατά το πέρας της διαδικασίας, οι δικαιοδοσίες που δεν έχουν λάβει επαρκή μέτρα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας επισημαίνονται από την FATF σε δημόσια έγγραφά της, τα οποία δημοσιεύονται τρεις φορές το χρόνο, μετά το πέρας των ολομελειών της: Όσον αφορά τις δικαιοδοσίες υψηλού κινδύνου, η FATF εκδίδει ένα έγγραφο με τίτλο «Ιmproving global AML/CFT Compliance: ongoing process». Εκεί επισημαίνει τις δικαιοδοσίες με στρατηγικές ανεπάρκειες που έχουν αναλάβει πολιτική δέσμευση υψηλού επιπέδου για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών με την υλοποίηση σχεδίου δράσης που αναπτύχθηκε σε συνεργασία με τη FATF. Η FATF εκδίδει επίσης «Δημόσια δήλωση» (Public Statement), η οποία απευθύνεται σε δικαιοδοσίες υψηλού κινδύνου, επισημαίνοντας εκείνες που δεν έχουν αντιμετωπίσει επαρκώς τις στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα συστήματα ΚΞΧ/ΧΤ ή δεν έχουν δεσμευτεί για την ανάληψη σχεδίου δράσης για την αντιμετώπισή τους, και καλεί τα μέλη της FATF να εξετάσουν τον συνδυαστικό κίνδυνο που προέρχεται από τις εν λόγω δικαιοδοσίες. Επισημαίνει επίσης τις δικαιοδοσίες υψηλού κινδύνου που έχουν δεσμευθεί να εφαρμόσουν σχέδιο δράσης και καλούνται από την FATF να εφαρμόσουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας που είναι ανάλογα με τους κινδύνους που προκύπτουν από τις δικαιοδοσίες. Τέλος, η δημόσια δήλωση επισημαίνει επίσης τις δικαιοδοσίες που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες των συστημάτων ΚΞΧ/ΧΤ εξαιτίας των οποίων υπόκεινται σε αντίμετρα με στόχο την προστασία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος EL 7 EL
από τους κινδύνους που ενέχει η συνεχής και ουσιαστική νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας (ΝΕΠΔ/ΧΤ) οι οποίοι προέρχονται από τις εν λόγω δικαιοδοσίες. Τα συγκεκριμένα αντίμετρα που ζητά η FATF δικαιολογούνται από το γεγονός ότι οι εν λόγω τρίτες χώρες έχουν αποτύχει επανειλημμένα να αντιμετωπίσουν τις αδυναμίες που εντοπίστηκαν. Η FATF παρακολουθεί την εφαρμογή των σχεδίων δράσης από τις εν λόγω καταγεγραμμένες δικαιοδοσίες: αν κάποια αναφέρεται ως υψηλού κινδύνου και δεν σημειώσει επαρκή πρόοδο, μπορεί στη συνέχεια να καταγραφεί στη δημόσια δήλωση και να της επιβληθούν αντίμετρα. Μια δικαιοδοσία ενδέχεται επίσης να σημειώσει πρόοδο προς την αντίθετη κατεύθυνση: αν σημειώσει επαρκή πρόοδο όσον αφορά στην εφαρμογή ενός σχεδίου δράσης, η FATF θα την αφαιρέσει από τη δημόσια δήλωση και, αντίστοιχα, από το έγγραφο με τίτλο «Improving global AML/CFT Compliance: ongoing process». Στο πλαίσιο αυτό, και προτού αποφασίσει να αφαιρέσει από τη δήλωση κάποια δικαιοδοσία, η FATF πραγματοποιεί επιτόπια επίσκεψη, προκειμένου να αξιολογήσει κατά πόσον οι νεοεγκριθέντες κανόνες εφαρμόζονται αποτελεσματικά στην πράξη. Η διαδικασία της FATF εξετάζει με αυτόν τον τρόπο τόσο την επάρκεια των κανονιστικών μέτρων όσο και την αποτελεσματική εφαρμογή τους. Ε. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Η Επιτροπή έλαβε υπόψη, κατά περίπτωση, την πλέον πρόσφατη δημόσια δήλωση της FATF, τα έγγραφα της FATF (Improving Global AML/CFT Compliance: on-going process), τις εκθέσεις της FATF σχετικά με την επανεξέταση της διεθνούς συνεργασίας, καθώς και την έκθεση για τις αμοιβαίες αξιολογήσεις που διεξήχθησαν από την FATF και τους παρόμοιους με την FATF περιφερειακούς οργανισμούς σχετικά με τους κινδύνους που αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένες τρίτες χώρες, σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 4. Ειδικότερα, έλαβε υπόψη το αποτέλεσμα της 27 ης συνόδου ολομέλειας της FATF και τις χώρες που επισημάνθηκαν από την FATF ως χώρες υψηλού κινδύνου 7. Ως αποτέλεσμα της εν λόγω αξιολόγησης, η Επιτροπή επισήμανε ορισμένες τρίτες χώρες των οποίων τα συστήματα ΚΞΧ/ΧΤ χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες οι οποίες συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης. Ως εκ τούτου, οι εν λόγω χώρες θα πρέπει να συμπεριληφθούν στην κατ εξουσιοδότηση πράξη σύμφωνα με το άρθρο 9 της τέταρτης ΟΠΝΕΠΔ. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη το επίπεδο της δέσμευσης που έχει επιδειχθεί από τις τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, στο πλαίσιο της FATF, για τη διόρθωση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν, οι εν λόγω τρίτες χώρες παρατίθενται σε χωριστά τμήματα του παραρτήματος της κατ εξουσιοδότηση πράξης, ως εξής: (1) Τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου που έχουν αναλάβει γραπτώς πολιτική δέσμευση υψηλού επιπέδου για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν και έχουν καταρτίσει σχέδιο δράσης σε συνεργασία με τη FATF, με σκοπό την εκπλήρωση των απαιτήσεων που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2015/849. Η Επιτροπή χαιρετίζει τις εν λόγω δεσμεύσεις και ζητά από τις εν λόγω δικαιοδοσίες την ολοκλήρωση της εφαρμογής των σχεδίων δράσης το συντομότερο δυνατό και εντός 7 Βλέπε τη δημόσια δήλωση της FATF, και το έγγραφο της FATF με τίτλο «Improving Global AML/CFT Compliance: on-going process», που δημοσιεύθηκε στις 24 Ιουνίου 2016: http://www.fatf-gafi.org/publications/high-riskandnon-cooperativejurisdictions/documents/publicstatement-june-2016.html http://www.fatf-gafi.org/publications/high-riskandnon-cooperativejurisdictions/documents/fatfcompliance-june-2016.html EL 8 EL
των προτεινόμενων προθεσμιών. Η υλοποίηση των εν λόγω σχεδίων δράσης θα παρακολουθείται στενά. (2) Τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου που έχουν αναλάβει πολιτική δέσμευση υψηλού επιπέδου για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν και έχουν αποφασίσει να ζητήσουν τεχνική βοήθεια για την υλοποίηση του σχεδίου δράσης της FATF, με σκοπό την εκπλήρωση των απαιτήσεων που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2015/849. Οι εν λόγω χώρες, έως ότου εφαρμόσουν τα μέτρα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν, εγκυμονούν κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας που συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. (3) Τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου που εγκυμονούν διαρκή και ουσιαστικό κίνδυνο νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, καθώς έχουν αποτύχει επανειλημμένα να αντιμετωπίσουν τις ανεπάρκειες που εντοπίστηκαν. Η Επιτροπή ανησυχεί ιδιαίτερα για τον διαρκή και ουσιαστικό κίνδυνο από τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας που προέρχεται από τις εν λόγω δικαιοδοσίες και ζητά ταχεία δράση για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν. Οι συνέπειες που παρατίθενται στα διάφορα τμήματα του παραρτήματος είναι παρόμοιες όσον αφορά την εφαρμογή των ενισχυμένων μέτρων δέουσας επιμέλειας. Όλες οι χώρες οι οποίες επισημαίνονται στο παράρτημα της κατ εξουσιοδότηση πράξης θα θεωρούνται εξίσου «τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου» κατά την έννοια του άρθρου 9 παράγραφος 1 της τέταρτης ΟΠΝΕΠΔ. Ως εκ τούτου, οι υπόχρεες οντότητες θα πρέπει να εφαρμόζουν ενισχυμένη δέουσα επιμέλεια όταν συναλλάσσονται με φυσικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες εγκατεστημένες σε τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου. Ο κατάλογος αυτός θα επανεξετάζεται από την Επιτροπή σε κατάλληλες χρονικές περιόδους. Όπως τονίζεται στην αιτιολογική σκέψη 28 της τέταρτης ΟΠΝΕΠΔ, η Επιτροπή θα προσαρμόζει τις εκτιμήσεις της βάσει των μεταβολών στις πληροφορίες που παρέχονται από διεθνείς οργανισμούς και φορείς καθορισμού προτύπων, όπως εκείνες που δημοσιεύει η FATF. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα επικαιροποιεί τον εν λόγω κατάλογο, ώστε να αποτυπώνεται η πρόοδος που έχει σημειωθεί από τις εν λόγω τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου όσον αφορά την άρση των στρατηγικών ανεπαρκειών. Ανάλογα με την πρόοδο που έχει (ή δεν έχει) σημειώσει κάποια χώρα, όπως θα επιβεβαιώνεται από τη FATF ή άλλους διεθνείς οργανισμούς, η Επιτροπή δύναται να μετακινεί τις τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου από ένα τμήμα του καταλόγου σε κάποιο άλλο ή να τις αφαιρεί εξ ολοκλήρου. Η εν λόγω αξιολόγηση πραγματοποιείται με την επιφύλαξη των εργασιών που πραγματοποιεί η Επιτροπή, σε συνεχή βάση, για τον προσδιορισμό επιπλέον δικαιοδοσιών που θέτουν σε κίνδυνο το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. ΣΤ. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Ως άμεση συνέπεια της θέσπισης του καταλόγου, οι υπόχρεες οντότητες σε όλα τα κράτη μέλη θα δεσμεύονται να εφαρμόζουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη (αυξημένη ΔΕΠ), σύμφωνα με το άρθρο 18 της τέταρτης ΟΠΝΕΠΔ, όταν EL 9 EL
συναλλάσσονται με φυσικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες με εγκατάσταση σε τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου. Με τη θέσπιση του καταλόγου, θα διαφυλάσσεται ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των υπόχρεων οντοτήτων και θα αποτρέπεται το ενδεχόμενο μη εφαρμογής, από ορισμένες επιχειρήσεις, ενισχυμένων μέτρων δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη προς χώρες υψηλού κινδύνου ως μέσου για την προσέλκυση πελατών. Ταυτόχρονα, τα κράτη μέλη δεν είναι υποχρεωμένα να συμπεριλάβουν στα εθνικά τους συστήματα ειδικό κατάλογο με τα μέτρα αυξημένης ΔΕΠ και, ως εκ τούτου, υπάρχουν ετερογενή συστήματα εφαρμογής μέτρων αυξημένης ΔΕΠ προς τις χώρες που εμφανίζουν ανεπάρκειες. Προκειμένου να εξασφαλίσει ίσους όρους ανταγωνισμού και να περιορίσει τον κίνδυνο αναζήτησης της πλέον ευνοϊκής δικαιοδοσίας («forum shopping»), η Επιτροπή θα προτείνει περαιτέρω εναρμόνιση των μέτρων αυξημένης ΔΕΠ που εφαρμόζονται στις εν λόγω περιπτώσεις 8. Όσον αφορά τις «τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου» που έχουν επισημανθεί από την Επιτροπή, όλες οι εν λόγω χώρες έχουν δημοσίως επισημανθεί από την FATF ως χώρες που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα εθνικά τους συστήματα ΚΞΧ/ΧΤ. Τα περισσότερα κράτη μέλη απαιτούν ήδη στα εθνικά τους συστήματα την εφαρμογή, από τις υπόχρεες οντότητες, μιας σειράς μέτρων αυξημένης ΔΕΠ όσον αφορά τις επισημασμένες χώρες. Ωστόσο, ο κοινός ενωσιακός κατάλογος διασφαλίζει ομοιόμορφα, δεσμευτικά αποτελέσματα σε επίπεδο ΕΕ, που συμπληρώνουν το σχετικό πλαίσιο της ΕΕ και ταυτόχρονα ενισχύουν τις διεθνείς προσπάθειες που πραγματοποιούνται από τη FATF. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή ενισχύει τις παγκόσμιες προσπάθειες για την προστασία του χρηματοπιστωτικού συστήματος από τον κίνδυνο που προκαλείται από τις εν λόγω χώρες. Για τις χώρες που έχουν ήδη αναλάβει πολιτική δέσμευση υψηλού επιπέδου για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν και έχουν αναπτύξει σχέδιο δράσης σε συνεργασία με την FATF, απαιτείται συνεχής διάλογος και δέσμευση για να εξασφαλιστεί η ταχεία εφαρμογή του προτεινόμενου σχεδίου δράσης, ούτως ώστε να μπορέσουν να αφαιρεθούν από τον κατάλογο. 2. ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ Δεν διενεργήθηκαν δημόσιες διαβουλεύσεις από την Επιτροπή, δεδομένου ότι ο κατάλογος των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου αντιστοιχεί με εκείνον που έχει διεθνώς συμφωνηθεί. Στις 3 Ιουνίου 2016 η ομάδα εμπειρογνωμόνων για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας (EGMLTF) κλήθηκε να γνωμοδοτήσει για την προσέγγιση που πρέπει να ακολουθήσει η Επιτροπή, τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της αξιολόγησης, καθώς και τα βασικά στοιχεία που θα πρέπει να εισαχθούν στην κατ εξουσιοδότηση πράξη. H EGMLTF υποστήριξε ομόφωνα τις προτάσεις της Επιτροπής που διατυπώνονται στην παρούσα κατ εξουσιοδότηση πράξη. Δήλωσε επίσης ότι η κατ εξουσιοδότηση πράξη θα πρέπει να είναι στενά ευθυγραμμισμένη με το αποτέλεσμα της αξιολόγησης της FATF σχετικά με τις τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, μεταξύ άλλων όσον αφορά το επίπεδο της δέσμευσης. Στις 24 Ιουνίου 2016 ζητήθηκε η γνώμη της EGMLTF σχετικά με το σχέδιο της κατ εξουσιοδότηση πράξης με γραπτή διαδικασία. 8 Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου [...] για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και οδηγία 2009/101/ΕΚ περί συντονισμού των εγγυήσεων που απαιτούνται εκ μέρους των εταιρειών. EL 10 EL
3. ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΠΡΑΞΗΣ Η παρούσα κατ εξουσιοδότηση πράξη θεσπίζει τον κατάλογο των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου. Τα έννομα αποτελέσματα που απορρέουν από τη δημοσίευση του καταλόγου διέπονται από τη βασική πράξη, δηλαδή την οδηγία (ΕΕ) 2015/849, και ιδίως από το άρθρο 18. Οι υπόχρεες οντότητες πρέπει να εφαρμόζουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη, όταν συναλλάσσονται με φυσικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες που είναι εγκατεστημένες στις εν λόγω τρίτες χώρες. EL 11 EL
ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 14.7.2016 για τη συμπλήρωση της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 με την επισήμανση των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) Η ΕΥΡΩΠΑΪΚH ΕΠΙΤΡΟΠΗ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Έχοντας υπόψη την οδηγία (ΕΕ) 2015/849 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 2015, σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και την κατάργηση της οδηγίας 2005/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και της οδηγίας 2006/70/ΕΚ της Επιτροπής 9, και ιδίως το άρθρο 9 παράγραφος 2, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Η Ένωση πρέπει να εξασφαλίσει μηχανισμούς αποτελεσματικής προστασίας για το σύνολο της εσωτερικής αγοράς, με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου για τους οικονομικούς φορείς και τα ενδιαφερόμενα μέρη εν γένει στις σχέσεις τους με δικαιοδοσίες τρίτων χωρών. Η ακεραιότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών και η ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς στο σύνολό της απειλούνται σοβαρά από δικαιοδοσίες με στρατηγικές ανεπάρκειες στα εθνικά τους πλαίσια κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Οι εν λόγω δικαιοδοσίες, που διαθέτουν ανεπαρκές νομικό και θεσμικό πλαίσιο με πλημμελή πρότυπα για τον έλεγχο των χρηματικών ροών, συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης. (2) Όλες οι υπόχρεες οντότητες στην Ένωση, βάσει της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849, θα πρέπει να εφαρμόζουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας στη σχέση τους με φυσικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες εγκατεστημένες σε τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό ισοδύναμες απαιτήσεις για τους συμμετέχοντες στην αγορά σε ολόκληρη την Ένωση. 9 ΕΕ L 141 της 5.6.2015, σ. 73. EL 12 EL
(3) Το άρθρο 9 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 καθορίζει τα κριτήρια στα οποία θα βασίζεται η αξιολόγηση της Επιτροπής και εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να επισημαίνει τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου λαμβάνοντας υπόψη τα εν λόγω κριτήρια. (4) Η επισήμανση των τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου θα πρέπει να βασίζεται σε σαφή και αντικειμενική αξιολόγηση, που να εστιάζεται στη συμμόρφωση μιας δικαιοδοσίας με τα κριτήρια που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2015/84 όσον αφορά το νομικό και θεσμικό της πλαίσιο καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (ΚΞΧ/ΧΤ), τις εξουσίες και τις διαδικασίες των αρμόδιων αρχών της για τους σκοπούς της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, καθώς και την αποτελεσματικότητα του συστήματος καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (ΚΞΧ/ΧΤ) για την αντιμετώπιση των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή χρηματοδότησης της τρομοκρατίας εκ μέρους της τρίτης χώρας. (5) Όλα τα ευρήματα στα οποία θα βασίζεται η απόφαση της Επιτροπής σχετικά με το αν θα συμπεριλάβει μια δικαιοδοσία στον κατάλογο τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου πρέπει να τεκμηριώνονται από αξιόπιστα, επαληθεύσιμα και επικαιροποιημένα στοιχεία. (6) Είναι πολύ σημαντικό για την Επιτροπή να έχει πλήρη γνώση των σχετικών εργασιών που έχουν ήδη αναληφθεί σε διεθνές επίπεδο για την επισήμανση τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου, ιδίως από την ομάδα χρηματοοικονομικής δράσης («FATF»). Για τη διασφάλιση της ακεραιότητας του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, είναι υψίστης σημασίας ο κατάλογος των τρίτων χωρών που προβλέπεται σε επίπεδο Ένωσης να είναι στενά ευθυγραμμισμένος, ανάλογα με την περίπτωση, με τους καταλόγους που έχουν συμφωνηθεί σε διεθνές επίπεδο. Με την προαγωγή μιας παγκόσμιας προσέγγισης σε διεθνές επίπεδο, η Ένωση συμβάλλει στην ενίσχυση της χρηματοοικονομικής ακεραιότητας παγκοσμίως και στην καλύτερη προστασία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος από χώρες υψηλού κινδύνου. Η παγκόσμια αυτή προσέγγιση συμβάλλει στην επίτευξη ισοδύναμων όρων για τις υπόχρεες οντότητες και την αποφυγή τυχόν διαταράξεων στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. (7) Σύμφωνα με τα κριτήρια που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2015/849, η Επιτροπή έλαβε υπόψη όλες τις διαθέσιμες εκτιμήσεις εμπειρογνωμόνων σχετικά με τους παράγοντες που συμβάλλουν στο να καταστεί μια χώρα ή δικαιοδοσία ιδιαίτερα ευάλωτη στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας ή άλλες παράνομες χρηματοοικονομικές δραστηριότητες. Ειδικότερα, η Επιτροπή έλαβε υπόψη, κατά περίπτωση, την πλέον πρόσφατη δημόσια δήλωση της FATF, τα έγγραφα της FATF (Improving Global AML/CFT Compliance: on-going process), τις εκθέσεις της FATF σχετικά με την επανεξέταση της διεθνούς συνεργασίας, καθώς και την έκθεση για τις αμοιβαίες αξιολογήσεις που διεξήχθησαν από την FATF και τους παρόμοιους με την FATF περιφερειακούς οργανισμούς σχετικά με τους κινδύνους που αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένες τρίτες χώρες, σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 4 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849. (8) Ως εκ τούτου, με βάση το υψηλό επίπεδο ολοκλήρωσης του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, τη στενή σύνδεση των φορέων της αγοράς, τον EL 13 EL
μεγάλο όγκο των διασυνοριακών συναλλαγών προς και από την ΕΕ, καθώς και το βαθμό ανοίγματος της αγοράς, θα πρέπει να θεωρείται ότι οποιαδήποτε απειλή ΚΞΧ/ΧΤ για το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελεί απειλή και για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της ΕΕ. (9) Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες σχετικές πληροφορίες, η ανάλυση της Επιτροπής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Αφγανιστάν, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Γουιάνα, το Ιράκ, η Λαϊκή Δημοκρατία του Λάος, η Συρία, η Ουγκάντα, το Βανουάτου και η Υεμένη θα πρέπει να θεωρηθούν δικαιοδοσίες τρίτων χωρών που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες στα εθνικά τους συστήματα ΚΞΧ/ΧΤ οι οποίες συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης. Οι εν λόγω χώρες έχουν αναλάβει γραπτώς πολιτική δέσμευση υψηλού επιπέδου για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν και έχουν καταρτίσει σχέδιο δράσης σε συνεργασία με τη FATF, το οποίο αναμένεται να επιτρέψει την εκπλήρωση των απαιτήσεων που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2015/849. (10) Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες σχετικές πληροφορίες, η ανάλυση της Επιτροπής κατέληξε ομοίως στο συμπέρασμα ότι το Ιράν θα πρέπει να θεωρηθεί δικαιοδοσία τρίτης χώρας που χαρακτηρίζεται από στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα εθνικά της συστήματα ΚΞΧ/ΧΤ, ανεπάρκειες οι οποίες συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης. Η εν λόγω χώρα, η οποία επισημαίνεται στη δημόσια δήλωση της FATF, έχει αναλάβει πολιτική δέσμευση υψηλού επιπέδου για την αντιμετώπιση των ανεπαρκειών που εντοπίστηκαν και έχει αποφασίσει να ζητήσει τεχνική βοήθεια για την υλοποίηση του σχεδίου δράσης της FATF, το οποίο αναμένεται να επιτρέψει την εκπλήρωση των απαιτήσεων που ορίζονται στην οδηγία (ΕΕ) 2015/849. (11) Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες σχετικές πληροφορίες, η ανάλυση της Επιτροπής κατέληξε ομοίως στο συμπέρασμα ότι η Λαοκρατική Δημοκρατία της Κορέας πρέπει να θεωρηθεί δικαιοδοσία τρίτης χώρας που χαρακτηρίζεται από στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα εθνικά της συστήματα ΚΞΧ/ΧΤ, ανεπάρκειες οι οποίες συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης. Η εν λόγω χώρα, η οποία επισημαίνεται στη δημόσια δήλωση της FATF, εγκυμονεί διαρκείς και ουσιαστικούς κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, καθώς έχει αποτύχει επανειλημμένα να αντιμετωπίσει τις ανεπάρκειες που εντοπίστηκαν. (12) Είναι πολύ σημαντικό να καλέσει η Επιτροπή τις δικαιοδοσίες τρίτων χωρών που επισημαίνονται ως υψηλού κινδύνου να συνεργαστούν πλήρως μαζί της και με τους διεθνείς οργανισμούς με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας για τη λήψη και την αποτελεσματική εφαρμογή μέτρων για τη διόρθωση των στρατηγικών ανεπαρκειών που εντοπίζονται στα εθνικά τους συστήματα καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. (13) Είναι εξαιρετικά σημαντικό να παρακολουθεί διαρκώς η Επιτροπή τις εξελίξεις στην αξιολόγηση των νομικών και θεσμικών πλαισίων τρίτων χωρών, των εξουσιών και των διαδικασιών των αρμόδιων αρχών, καθώς και της αποτελεσματικότητας των εθνικών τους συστημάτων ΚΞΧ/ΧΤ, με σκοπό την επικαιροποίηση του καταλόγου τρίτων χωρών υψηλού κινδύνου που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες, EL 14 EL
ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ: Άρθρο 1 Ο κατάλογος των δικαιοδοσιών τρίτων χωρών που χαρακτηρίζονται από στρατηγικές ανεπάρκειες όσον αφορά τα εθνικά τους συστήματα καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας οι οποίες συνεπάγονται σημαντικές απειλές για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης («τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου») παρατίθεται στο παράρτημα. Άρθρο 2 Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει την τρίτη ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα στα κράτη μέλη σύμφωνα με τις Συνθήκες. Βρυξέλλες, 14.7.2016 Για την Επιτροπή Πρόεδρος Jean-Claude JUNCKER EL 15 EL