ΣΑ ΜΕΡΗ ΣΟΤ ΛΟΓΟΤ ΣΗΝ ΕΡΒΙΚΗ ΓΛΩΑ Η ςερβικι γλώςςα ζχει δζκα είδθ λζξεων τα οποία ονομάηονται μζρθ του λόγου. Τα μζρθ του λόγου χωρίηονται ςε δφο κατθγορίεσ τα κλιτά (δθλαδι αυτά τα οποία εμφανίηονται ςτον γραπτό και προφορικό λόγο με διάφορεσ μορφζσ, δθλ. κλίνονται) και ςε αυτά τα οποία δεν κλίνονται. Σα κλιτά μζρη του λόγου είναι: 1. Σα ουςιαςτικά (Imenice) 2. Σα επίθετα (Pridevi) 3. Οι Αντωνυμίεσ (Zamenice) 4. Οι Αριθμοί (Brojevi) οι οποίοι δεν είναι όλοι κλιτοί. Τα παραπάνω μζρθ του λόγου ςχθματίηουν τφπουσ οι οποίοι ονομάηονται πτώςεισ και αυτά πτωτικά. Οι πτώςεισ ςτθν Σερβικι γλώςςα είναι επτά: 1. Η Ονομαςτική (Nominativ), 2. θ Γενική (Genitiv), 3. θ Δοτική (Dativ), 4. θ Αιτιατική (Akuzativ), 5. θ Κλητική (Vokativ), 6. Η Οργανική (Instrumental), 7. και θ Σοπική (Lokativ). Τα πτωτικά μζρθ του λόγου ζχουν τρία γζνθ: Αρςενικό (Muški rod), Θηλυκό (Ženski rod) και ουδζτερο (Srednji rod). Τζλοσ παρουςιάηουν δφο αρικμοφσ κλίςθσ τον Ενικό (Jedina ι Singular) και τον Πληθυντικό (Množina ι Plural) Μία ακόμθ μορφι λζξεων θ οποία εμφανίηεται ςτθν Σερβικι γλώςςα ςε διάφορεσ μορφζσ είναι τα Ρήματα (Glagoli). Οι μορφζσ τισ οποίεσ ςχθματίηουν τα ριματα ζχουν να κάνουν μόνο με το πρόςωπο ςτο οποίο αναφζρονται (υποκείμενο). Τα άκλιτα μζρη του λόγου ςτθ Σερβικι γλώςςα είναι: 1. Τα Επιρρήματα (Prilozi) 2. Οι Προθζςεισ (Predlozi) 3. Οι φνδεςμοι (Veznici) 4. Τα Επιφωνήματα (Uzvici) 5. Και τα Μόρια (Rečce)
OI ΑΝΣΩΝΤΜΙΕ Είναι οι λζξεισ τισ οποίεσ μεταχειριηόμαςτε ςτθ κζςθ ονομάτων, ουςιαςτικών ι επικζτων. Προςωπικζσ Αντωνυμίεσ Οι προςωπικζσ αντωνυμίεσ φανερώνουν τα τρία πρόςωπα του λόγου. Πρώτο πρόςωπο είναι εκείνο που μιλάει, δεφτερο πρόςωπο εκείνο που του μιλάμε και τρίτο εκείνο για το οποίο γίνεται λόγοσ. Η κλίςη των προςωπικών αντωνυμιών α πρόςωπο β πρόςωπο γ πρόςωπο Αρς. Ουδ. Θηλ. Nominativ Ja Ti On Ono Ona Genitiv Mene, me Tebe, te Niega, ga Nje, je Dativ Meni, mi Tebi, ti Njemu, mu Njoj, joj Akuzativ Mene, me Tebe, te Njega, ga, nj Nju, je, ju Vokativ ----- ------ ------ ----- Instrumental Mnom(e) Tobom Njim(e) Njom(e) Lokativ Meni Tebi Njemu Njoj α πρόςωπο β πρόςωπο γ πρόςωπο Αρς. Ουδ. Θηλ. Nominativ Mi Vi Oni Ona One Genitiv Nas Vas Njih, ih Dativ Nama, nam Vama, vam Njima, im Akuzativ Nas Vas Njih, ih Vokativ -------- --------- ----------- Instrumental Nama Vama Njima Lokativ Nama Vama Njima Παρατθριςεισ:
1. Οι ιςχυροί τφποι των προςωπικών αντωνυμιών χρθςιμοποιοφνται: α) όταν κζλουμε να τονίςουμε κάτι β) ςτθν αρχι τθσ λζξθσ και γ) με τισ προκζςεισ. 2. Οι αδφναμοι τφποι δεν χρθςιμοποιοφνται ςτθν αρχι τθσ λζξθσ αλλά οφτε και με προκζςεισ (ωσ εμπρόκετοι προςδιοριςμοί) 3. Ο αδφνατοσ τφποσ Ju (αιτιατικι ενικοφ κθλυκοφ) χρθςιμοποιείται αντί του Je όταν βρεκεί μπροςτά από το γ ενικό του ριματοσ Jesam (je). Στισ υπόλοιπεσ περιπτώςεισ χρθςιμοποιείται ςυνικωσ ο τφποσ je. Η Αυτοπαθήσ Αντωνυμία Αυτοπακισ ονομάηεται θ αντωνυμία θ οποία φανερώνει ότι το πρόςωπο το οποίο ενεργεί ςυγχρόνωσ πακαίνει. Στθν Σερβικι γλώςςα θ αυτοπακισ αντωνυμία ποτζ δεν χρθςιμοποιείται ςτθν Ονομαςτικι και ζχει μόνο Ενικό. Η κλίςη τησ Αυτοπαθοφσ Αντωνυμίασ Nominativ ----- Genitiv Sebe Dativ Sebi Akuzativ Sebe, se Vokativ ------ Instrumental Sobom Lokativ sebi Δεικτικζσ Αντωνυμίεσ Οι δεικτικζσ αντωνυμίεσ χρθςιμοποιοφνται όταν δείχνουμε. Οι δεικτικζσ αντωνυμίεσ ςτθ Σερβικι γλώςςα χρθςιμοποιοφνται είτε ωσ επίκετα τα
οποία προςδιορίηουν ουςιαςτικά είτε ωσ ουςιαςτικοποιθμζνεσ ςτθ κζςθ κάποιου ουςιαςτικοφ. Οι δεικτικζσ αντωνυμίεσ ςτθν Σερβικι είναι: Taj, ta, to Ovaj, ova, ovo Onaj, ona, ono Takav, takva, takvo Isti, ista, isto Αυτόσ, αυτι, αυτό Αυτόσ, αυτι, αυτό Εκείνοσ, εκείνθ, εκείνο Τζτοιοσ, τζτοια, τζτοιο Ίδιοσ, ίδια, ίδιο Η κλίςη των δεικτικών αντωνυμιών Οι δεικτικζσ αντωνυμίεσ κλίνονται ςφμφωνα με το παράδειγμα: Αρς. Θηλ. Ουδ. Nominativ Taj Ta To Genitiv Tog(a) Te Tog(a) Dativ Tom(u) Toj Tom(u) Akuzativ Taj, tog(a) Tu To Vokativ ----- ----- ----- Instrumental Tim(e) Tom Tim(e) Lokativ Tom(e) Toj Tom(e) Αρς. Θηλ. Ουδ. Nominativ Ti Te Ta Genitiv Tih Dativ Tim(a) Akuzativ Te Ta Vokativ ----- ----- ----- Instrumental Tim Lokativ Tim Παρατθριςεισ: Κάποιεσ εκφράςεισ χρθςιμοποιοφνται οποιοδιποτε και αν είναι το γζνοσ του αντικειμζνου ςτο οποίο γίνεται αναφορά και αυτζσ είναι: OVO
je, OVO su όταν γίνεται αναφορά ςε πράγματα τα οποία βρίςκονται κοντά ςτο πρώτο πρόςωπο, ι ςτον ομιλοφντα. To je, to su όταν γίνεται αναφορά ςε πράγματα τα οποία βρίςκονται κοντά ςτο δεφτερο πρόςωπο, ι κοντά ςτο πρόςωπο ςτο οποίο μιλάμε. Ono su όταν γίνεται αναφορά ςε πράγματα που βρίςκονται ςε ίςθ απόςταςθ και από τα δφο άτομα. Οι Κτητικζσ Αντωνυμίεσ Οι κτθτικζσ αντωνυμίεσ λειτουργοφν ςυνικωσ ωσ επικετικοί προςδιοριςμοί ουςιαςτικών, δθλώνοντασ τον κάτοχο ενόσ πράγματοσ ι τον φορζα μιασ ςχζςθσ, ςυγγενικισ, φιλικισ κ.λπ.. Οι κτθτικζσ αντωνυμίεσ ςτθν ςερβικι είναι: Moj, moja, moje Tvoj, tvoja, tvoje Svoj, svoja, svoje Naš, naša, naše Vaš, vaša, vaše Njegov, njegova, njegovo Njen, njena, njeno Njihov, njihova, njihovo Δικόσ μου, δικι μου, δικό μου Δικόσ ςου, δικι ςου, δικό ςου Για τθν ταυτοπροςωπία Δικόσ μασ, δικι μασ, δικό μασ Δικόσ ςασ, δικι ςασ, δικό ςασ Δικόσ του, δικι του, δικό του Δικόσ τθσ, δικι τθσ, δικό τθσ Δικόσ τουσ, δικι τουσ, δικό τουσ Η κλίςη των κτητικών αντωνυμιών Οι κτθτικζσ αντωνυμίεσ κλίνονται ςφμφωνα με τα παραδείγματα: Αρς. Θηλ. Ουδ. Αρς. Θηλ. Ουδ. Nominativ Moj Moja moje Moji Moje Moja Genitiv Mog(a) Moje Mog(a) mojih Dativ Mom(u,e) Mojoj Mom(u, e) Mojim(a) Akuzativ Moj, mog(a) Moju Moje Moji Moje moja Vokativ Instrumental Mojim Mojom Mojim Mojim Lokativ Mom(u) mojoj Mom(u) Mojim
Αρς. Θηλ. Ουδ. Αρς. Θηλ. Ουδ. Nominativ Naš Naša Naše Naši Naše Naša Genitiv Našeg(a) Naše Našeg(a) Naših Dativ Našem(u) Našoj Našem(u) Našim(a) Akuzativ Naš Našu Naše Naši Naše Naša Vokativ Instrumental Našim Našom Našim Našim(a) Lokativ Našem(u) Nasoj Našem(u) Našim(a) Οι Ερωτηματικζσ Αντωνυμίεσ Οι ερωτθματικζσ αντωνυμίεσ Ko? (ποιοσ; για πρόςωπα) και Šta? (τι; Για αντικείμενα) ζχουν μόνο Ενικό και κλίνονται ωσ εξισ: Nominativ Ko Šta Genitiv Kog(a) Čeg(a) Dativ Kom(u, e) Čem, čemu Akuzativ Kog(a) Šta Vokativ ----- ----- Instrumental Kim Čim, čime Lokativ Kom(e) Čem, čemu