Η επιδημιολογική εικόνα ηης Φυμαηίωζης ζηην Ελλάδα Επιδημιολογικά Δεδομένα 2004 2015 Η θπκαηίσζε αλήθεη ζηα ππνρξεσηηθώο δεινύκελα λνζήκαηα θαη ε δήισζε γίλεηαη κέζσ απνζηνιήο εηδηθνύ δειηίνπ δήισζεο ζην ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ, όπνπ πξαγκαηνπνηείηαη θαηαρώξεζε ησλ δεδνκέλσλ θαη αλάιπζή ηνπο ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα. Τα δεδνκέλα απνζηέιινληαη ζε εηήζηα βάζε ζην E.C.D.C. (κέζσ ηεο δηαδηθηπαθήο βάζεο Tessy) θαη ζην WHOEurope. Από ηελ αλάιπζε ησλ επηδεκηνινγηθώλ δεδνκέλσλ πνπ πξνέξρνληαη από ην Σύζηεκα Υπνρξεσηηθήο Δήισζεο Ννζεκάησλ δηαπηζηώλεηαη όηη: Γηα ην ρξνληθό δηάζηεκα 2004-2015, ζηε ρώξα καο δειώλνληαη εηεζίσο θαηά κέζν όξν 600 θξνύζκαηα θπκαηίσζεο, κε ηε δεινύκελε κέζε επίπησζε λα αληηζηνηρεί ζε 4,6 θξνύζκαηα αλά 100.000 πιεζπζκνύ. (Γξαθήκαηα 1 θαη 2). Τν 2015 δειώζεθαλ ζπλνιηθά 470 θξνύζκαηα θπκαηίσζεο, κε ηε δεινύκελε επίπησζε λα ππνινγίδεηαη ζε 3.7 θξνύζκαηα αλά 100.000 πιεζπζκνύ. Όζνλ αθνξά ηελ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ ησλ δεινύκελσλ πεξηπηώζεσλ θπκαηίσζεο θαηά εζληθόηεηα (Ειιεληθή-αιινδαπή), θαηά ην ρξνληθό δηάζηεκα 2004-2015, ην 61% ησλ δεινύκελσλ θξνπζκάησλ, θαηά κέζν όξν, αθνξνύζε ζε Έιιελεο θαη ην 38% αθνξνύζε ζε άηνκα αιινδαπήο εζληθόηεηαο, ελώ γηα πνιύ κηθξό πνζνζηό ε εζληθόηεηα ήηαλ άγλσζηε (Γξάθεκα 3). Η δηαρξνληθή εμέιημε ηεο θαηαλνκήο ζπρλνηήησλ ησλ δεινύκελσλ θξνπζκάησλ θαηά εζληθόηεηα παξνπζηάδεηαη ζηνλ πίλαθα 1. Γηα ην 2015, ηα πνζνζηά απηά είλαη 60.8% γηα ηνπ Έιιελεο θαη 39.2% γηα ηνπο αιινδαπνύο. Οη θπξηόηεξεο ρώξεο πξνέιεπζεο ησλ αζζελώλ κε θπκαηίσζε πνπ δειώζεθαλ ζην ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. θαηά ην 2015 παξνπζηάδνληαη ζην Γξάθεκα 9. Παξαηεξνύκε όηη ην 78,2% ησλ θξνπζκάησλ πνπ δειώζεθαλ εληόο ηνπ 2015 αθνξνύζαλ αζζελείο πνπ πξνέξρνληαλ από 11 ζπλνιηθά ρώξεο, νη νπνίεο παξνπζηάδνληαη ζηνλ ζρεηηθό ελζσκαησκέλν πίλαθα. Όζνλ αθνξά ηε δηαρξνληθή ηάζε ηνπ αξηζκνύ ησλ δεινύκελσλ θξνπζκάησλ, απηή ήηαλ ζηαζεξά πησηηθή θαηά ην ρξνληθό δηάζηεκα 2004-2010. Σπγθεθξηκέλα, θαηά ηελ πεξίνδν απηή, ηόζν ν ζπλνιηθόο αξηζκόο δεινύκελσλ θξνπζκάησλ όζν θαη ν αξηζκόο δεινύκελσλ θξνπζκάησλ ζηνπο Έιιελεο παξνπζίαδε ζπλερή κείσζε, ελώ ν αξηζκόο δεινύκελσλ θξνπζκάησλ ζηνπο
αιινδαπνύο εκθάληδε πξννδεπηηθή αύμεζε. Καηά ηα έηε 2011 θαη 2012 παξαηεξήζεθε απμεηηθή ηάζε, ε νπνία αθνξνύζε θαηά θύξην ιόγν ζηνπο Έιιελεο, ελώ από ην 2013 θαη κεηά ζπλερίδεηαη κηθξή πησηηθή ηάζε, κε ειάηησζε ηνπ αξηζκνύ ησλ δεινύκελσλ θξνπζκάησλ ηόζν ζε Έιιελεο όζν θαη ζε αιινδαπνύο. Όζνλ αθνξά ηηο ειηθηαθέο νκάδεο, ε πιεηνςεθία ησλ δεινύκελσλ θξνπζκάησλ ζε Έιιελεο αλήθεη ζηελ ειηθηαθή νκάδα ησλ >65 εηώλ, ελώ κεηαμύ ησλ αιινδαπήο εζληθόηεηαο δεινύκελσλ θξνπζκάησλ ν κεγαιύηεξνο αξηζκόο θξνπζκάησλ ζεκεηώλεηαη ζηελ ειηθηαθή νκάδα ησλ αηόκσλ 15-44 εηώλ (Γξαθήκαηα 5 θαη 6). Όζνλ αθνξά ηελ εληόπηζε ηεο λόζνπ, ηα πεξηζζόηεξα θξνύζκαηα είραλ πλεπκνληθή θπκαηίσζε (79,1% ησλ Ειιήλσλ θαη 70,8% ησλ αιινδαπήο εζληθόηεηαο θξνπζκάησλ πνπ δειώζεθαλ ην 2015) (Γξάθεκα 7). Από ηα θξνύζκαηα πνπ δειώζεθαλ ζην ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. εληόο ηνπ 2015, ην 84% αθνξνύζε λέεο πεξηπηώζεηο, ελώ ζην 9.6% ππήξρε ηζηνξηθό πξνεγεζείζαο αληηθπκαηηθήο ζεξαπείαο (Γξάθεκα 8). Γηα ην 69.2% ησλ θξνπζκάησλ θπκαηίσζεο πνπ δειώζεθαλ ην 2015 ππήξραλ δηαζέζηκα απνηειέζκαηα επαηζζεζίαο ηνπ κπθνβαθηεξηδίνπ ζηα αληηθπκαηηθά θάξκαθα. Πνιπαλζεθηηθή θπκαηίσζε (MDR-TB) είραλ ην 4.3% ησλ θξνπζκάησλ πλεπκνληθήο θπκαηίσζεο πνπ δειώζεθαλ εληόο ηνπ 2015 (πίλαθαο 2), ελώ έλα από ηα δεινύκελα θξνύζκαηα ηνπ 2015 είρε εμαηξεηηθά αλζεθηηθή θπκαηίσζε (XDR-TB). Η πεξαηηέξσ αλάιπζε ησλ δηαζέζηκσλ επηδεκηνινγηθώλ δεδνκέλσλ, σο πξνο ηηο νκάδεο απμεκέλνπ θηλδύλνπ γηα λόζεζε από θπκαηίσζε, δείρλεη κεηαβνιή ηεο επηδεκηνινγηθήο εηθόλαο ζηηο ελ ιόγσ νκάδεο ηα ηειεπηαία έηε. Σπγθεθξηκέλα παξαηεξείηαη: Πξννδεπηηθή αύμεζε ηνπ αξηζκνύ ησλ δεινύκελσλ θξνπζκάησλ ζε θξαηνύκελνπο ζε ζσθξνληζηηθά θαηαζηήκαηα κεηά ην 2008, ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ην 2013 κε 29 δεισζέληα θξνύζκαηα. Παξά ηελ πξννδεπηηθή κείσζε κεηά ην 2013, ν εηήζηνο αξηζκόο θξνπζκάησλ ζε θπιαθηζκέλνπο παξακέλεη πςειόηεξνο από ην παξειζόλ (15 θξνύζκαηα ην 2015) (Γξάθεκα 10). Δήισζε θξνπζκάησλ θπκαηίσζεο ζε θξαηνύκελνπο ζε δνκέο θξάηεζεο αιινδαπώλ ρσξίο λνκηκνπνηεηηθά έγγξαθα από ην 2009 θαη κεηά. Ο πςειόηεξνο αξηζκόο θαηαγξάθεηαη ην 2013, κε ζπλνιηθά 22 θξνύζκαηα, κε πξννδεπηηθή κείσζε ηα επόκελα δύν έηε (8 θξνύζκαηα ην 2015) (Γξάθεκα 10). Ιδηαίηεξα ζεκαληηθή αύμεζε ησλ δεισζέλησλ θξνπζκάησλ θπκαηίσζεο ζε ρξήζηεο ελδνθιεβίσλ λαξθσηηθώλ (ΧΕΝ) από ην 2012 θαη κεηά, κε ηνλ κέγηζην αξηζκό λα
θαηαγξάθεηαη ην 2013 (37 θξνύζκαηα) θαη ζηε ζπλέρεηα λα παξνπζηάδεη κείσζε, παξακέλνληαο σζηόζν πςειόο (22 θξνύζκαηα ην 2015). Ο αληίζηνηρνο αξηζκόο θξνπζκάησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πιεζπζκηαθή νκάδα θαηά ην δηάζηεκα 2007-2012 θπκαηλόηαλ κεηαμύ 5 θαη 12 θξνπζκάησλ εηεζίσο. Δελ ππάξρνπλ δεδνκέλα γηα ην δηάζηεκα 2004-2006. (Γξάθεκα 11). Η αύμεζε απηή αθνινύζεζε ηελ εμαηξεηηθά ζεκαληηθή αύμεζε ησλ κνιύλζεσλ από ηνλ HIV ζηνπο ΦΕΝ πνπ θαηαγξάθεθε θαηά ηα έηε 2011 θαη 2012, κε κηθξή κείσζε ησλ λέσλ πεξηπηώζεσλ HIV ζε ΦΕΝ ην 2013 θαη 2014, όπσο αλαθέξεηαη θαη ζην Εηήζην Δειηίν Επηδεκηνινγηθήο επηηήξεζεο (HIV/AIDS) ηνπ έηνπο 2014. εκαληηθή αύμεζε ηνπ αξηζκνύ ησλ δεινύκελσλ θξνπζκάησλ κε ζπιινίκσμε HIV/TB κεηά ην 2012, κε ηνλ κέγηζην αξηζκό λα θαηαγξάθεηαη ην 2013 (24 θξνύζκαηα) θαη λα εμαθνινπζεί λα παξακέλεη πςειόο ηα επόκελα δύν έηε (Γξάθεκα 11). Τν 2015 δειώζεθαλ ζπλνιηθά 22 θξνύζκαηα ζπιινίκσμεο HIV/TB, απνηειώληαο ην 4,5% ησλ δεινύκελσλ θξνπζκάησλ θπκαηίσζεο, πνζνζηό δηπιάζην από ην αληίζηνηρν ηνπ 2011 (2.23%). Επηζεκαίλεηαη πάλησο όηη ζηελ Ειιάδα ππάξρεη ζεκαληηθό πξόβιεκα ππνδήισζεο ησλ θξνπζκάησλ θπκαηίσζεο, κε απνηέιεζκα λα κελ απνηππώλεηαη κε ζαθήλεηα ε επηδεκηνινγηθή εηθόλα ηεο λόζνπ ζηε ρώξα. Όπσο πξνθύπηεη από ηα απνηειέζκαηα κειεηώλ πνπ εμεηάδνπλ ηελ θαηαλάισζε αληηθπκαηηθώλ θαξκάθσλ θαη κειεηώλ ζύιιεςεο επαλαζύιιεςεο (capture-recapture), ε πξαγκαηηθή επίπησζε ηεο θπκαηίσζεο ζηελ Ειιάδα ππνινγίδεηαη όηη είλαη ηνπιάρηζηνλ ηξηπιάζηα ηεο δεινύκελεο. Τέινο, όζνλ αθνξά ηε δηαρξνληθή ηάζε αλίρλεπζεο πνιπαλζεθηηθώλ κνξθώλ ηεο θπκαηίσζεο (MDR & XDR -TB), κε βάζε ηα δεδνκέλα ηνπ Ε.Κ.Α.Μ. ηνπ Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Η Σσηεξία», δηαπηζηώλεηαη όηη θαηά ην δηάζηεκα 2004-2015, ηα πνζνζηό απνκόλσζεο πνιπαλζεθηηθώλ (MDR) ζηειερώλ κπθνβαθηεξηδίνπ ηεο θπκαηίσζεο θαηά ην ρξνληθό δηάζηεκα 2004-2015, ήηαλ πςειόηεξν κεηαμύ αηόκσλ αιινδαπήο εζληθόηεηαο. Αλαιπηηθόηεξα, θπκάλζεθε από 0,4% έσο 3,3% κεηαμύ ησλ Ειιήλσλ θαη από 2,7% έσο 9% κεηαμύ ησλ αιινδαπώλ. Τν 2015 ην πνζνζηό αλίρλεπζεο MDR ζηειερώλ κπθνβαθηεξηδίνπ ηεο θπκαηίσζεο ήηαλ 2,6% κεηαμύ ησλ Ειιήλσλ θαη 5,9% κεηαμύ ησλ αιινδαπώλ (Γξάθεκα 12 θαη Δηαθάλεηα 1). Όζνλ αθνξά ζηα ζηειέρε ηνπ κπθνβαθηεξηδίνπ κε εθηεηακέλε αλζεθηηθόηεηα ζηα αληηθπκαηηθά θάξκαθα (XDR) θαηά ην ρξνληθό δηάζηεκα 2004-2015, ην πνζνζηό απνκόλσζήο ηνπο από Έιιελεο αζζελείο θπκάλζεθε από 0,4% έσο 1,3%. Σηειέρε XDR απνκνλώζεθαλ από ην 0,6% έσο ην 1,6% ησλ αιινδαπώλ αζζελώλ ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν (Γξάθεκα 13). Τν 2015 δειώζεθε έλα θξνύζκα θπκαηίσζεο από XDR κπθνβαθηεξίδην. Σπκπεξαζκαηηθά, ηα πνζνζηά αζζελώλ κε αλζεθηηθέο κνξθέο θπκαηίσζεο (MDR/XDR-TB) έρνπλ παξακείλεη ζηαζεξά ζηελ Ειιάδα θαη είλαη πςειόηεξα κεηαμύ αζζελώλ αιινδαπήο εζληθόηεηαο. Σπκπεξαζκαηηθά, από ηα δηαζέζηκα επηδεκηνινγηθά δεδνκέλα, δηαπηζηώλεηαη κεηαβνιή ηεο επηδεκηνινγηθήο εηθόλαο ηεο θπκαηίσζεο ζηε ρώξα, θπξίσο όζνλ αθνξά ηηο πεξηπηώζεηο θπκαηίσζεο
Γξάθεκα 1. πνπ αθνξνύλ άηνκα πνπ αλήθνπλ ζε νκάδεο πςεινύ θηλδύλνπ. Είλαη επνκέλσο θαλεξό όηη πξέπεη λα γίλνπλ ζηνρεπκέλεο δξάζεηο γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο λόζνπ ζηε ρώξα. Γξάθεκα 2.
Γξάθεκα 3. Γξάθεκα 4.
Γξάθεκα 5. Γξάθεκα 6.
Πίλαθαο 1. ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΤΧΝΟΣΗΣΑ ΠΕΡΙΠΣΩΕΩΝ ΦΤΜΑΣΙΩΗ ΚΑΣΑ ΕΘΝΙΚΟΣΗΣΑ, ΕΛΛΑΔΑ 2010-2015 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ζλληνες 53.4% 56.2% 62.6% 56.7% 62.0% 60.8% Αλλοδαποί 46.6% 43.9% 37.4% 43.1% 38.0% 39.2% Γξάθεκα 7. Γξάθεκα 8.
ΑΡΙΘΜΟ ΠΕΡΙΠΣΩΕΩΝ (Ν) Γξάθεκα 9. Χώξεο πξνέιεπζεο αζζελώλ αιινδαπήο εζληθόηεηαο, 2015 ΧΩΡΑ ΠΡΟΕΛΕΤΗ Ν % 1PAKISTAN 26 14,50% 2ROMANIA 24 13,40% 3GEORGIA 19 10,60% 4ALBANIA 18 10,10% 5BULGARIA 12 6,70% 6AFGANISTAN 11 6,10% 7BANGLADESH 10 5,60% 8INDIA 6 3,40% UKN ASIATIC 9 COUNTRY 6 3,40% 10POLAND 4 2,20% 11SUDAN 4 2,20% ΤΝΟΛΟ 140 78,20% Γξάθεκα 10. Γηλωθείζες περιπηώζεις θσμαηίωζης ζε θσλακές & δομές κράηηζης αλλοδαπών, Δλλάδα 2004-2015 Φυλακζς Δομζς Κράτησης Μεταναστών (ΚΚ και ΑΣ) 29 22 20 18 15 11 8 4 5 9 3 3 1 1 1 3 1 2 3 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ζτος δήλωσης
% ανηοτή ΔΗΛΩΘΕΙΕ ΠΕΡΙΠΣΩΕΙ (Ν) Γξάθεκα11. ΑΘΔΝΔΙ ΜΔ HIV ΛΟΙΜΩΞΗ ΚΑΙ IVDU ΜΔΣΑΞΤ ΣΩΝ ΓΗΛΩΘΔΝΣΩΝ ΠΔΡΙΠΣΩΔΩΝ ΣΒ ΣΟ ΚΔΔΛΠΝΟ, 2004-2015. 37 22 29 24 18 22 IVDU HIV/TB 0 0 0 6 12 5 5 11 7 12 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ζτος Δήλωσης Γξάθεκα 12. Ποζοζηό πολσανθεκηικόηηηας (MDR) καηά εθνικόηηηα, Δλλάδα, 2004-2014 10 9 9 Έλληνες Αλλοδαπ οί 8 7 6 5 4 3 2 1 0 6,3 5,8 4,6 4,6 4,8 3,9 3,4 3,3 3,1 2,5 2,8 2,7 1,9 1,9 2 1,7 1,3 1,5 0,4 0,6 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Έηος 6 * Πηγή: Εθνικό Κζντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Η ωτηρία»
% ανηοτή Πίλαθαο 2. Πνζνζηά αληνρήο ζηελ Ιζνληαδίδε θαη ηε Ρηθακπηθίλε θαη πνζνζηά MDR-TB ζε Έιιελεο θαη αιινδαπνύο, Ειιάδα 2015 Γξάθεκα 13. Ποζοζηό εκηεηαμένης ανθεκηικόηηηας (XDR) καηά εθνικόηηηα, Δλλάδα, 2004-2014 1,8 1,6 1,4 1,3 1,3 1,6 1,5 1,4 Έλληνες Αλλοδαπ οί 1,2 1 0,8 1,1 0,8 1,1 1 0,9 0,6 0,6 0,4 0,4 0,2 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Έηος Πηγή: Εθνικό Κζντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Η ωτηρία»