ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ Ενότητα 2: Το κιρυγμα και θ παράδοςθ για τον Ιθςοφ - ιςτορικόσ Ιθςοφσ Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ
Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτώσ. 2
Χρηματοδότηςη Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθν αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Το κήρυγμα και η παράδοςη για τον Ιηςοφ - ιςτορικόσ Ιηςοφσ
ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ Μάθημα 2: To κήρυγμα και η παράδοση για τον Ιησού - ιστορικός Ιησούς
O ιστορικός Ιησούς κι η αναζήτησή του Με τον όρο «ιςτορικόσ Ιηςούσ» εννοούμε το πρόςωπο του Ιηςού ωσ αντικεύμενο τησ ιςτορικόσ ϋρευνασ. Η αναζότηςό του με τη βοόθεια των ερευνητικών και μεθοδολογικών εργαλεύων τησ επιςτόμησ τησ Ιςτορύασ εύναι καρπόσ του Διαφωτιςμού. Ένα δύςκολο εγχεύρημα: Η φύςη των πηγών που ϋχουμε ςτη διϊθεςό μασ. Ο μικρόσ αριθμόσ των πηγών. Προβλόματα παρόμοια με εκεύνα τησ κϊθε ιςτορικόσ ανϊλυςησ. 6
Η έρευνα για τον ιστορικό Ιησού: ιστορία της έρευνας (Ι) τ. 18 ου αι. : Hermann Samuel Reimarus: ο Ιηςούσ τησ ιςτορύασ δεν εύναι ο Ιηςούσ Χριςτόσ του κηρύγματοσ τησ Εκκληςύασ. David Friedrich Strauss (Η Ζωή του Ιησού): μεγϊλο μϋροσ τησ ζωόσ του Ιηςού - ϋνασ μύθοσ. 19 οσ αι. (ιςτορικιςμόσ, ιδεαλιςμόσ): προςπϊθεια απομϊκρυνςησ από την εικόνα του Ιηςού όςων ςτοιχεύων θεωρούνται μεταγενϋςτερεσ προςθόκεσ τησ Εκκληςύασ. Albert Schweitzer: όλεσ αυτϋσ οι απόπειρεσ - προβολϋσ των προςωπικών ενδιαφερόντων και προτιμόςεων των ερευνητών. 7
Η έρευνα για τον ιστορικό Ιησού: ιστορία της έρευνας (ΙΙ) Μ. Kähler: ο Ιηςούσ Χριςτόσ γνωςτόσ ςε μασ όπωσ μόνο τον διαςώζει το κόρυγμα τησ Εκκληςύασ. R. Bultmann: ο Ιηςούσ που γνωρύζουμε ςόμερα εύναι ντυμϋνοσ με το ϋνδυμα του μύθου αδύνατο να αποβϊλουμε πλϋον αυτό το κόρυγμα. Ernst Käsemann: η απόςταςη μεταξύ του κηρυγματικού Χριςτού και του ιςτορικού Ιηςού όχι τόςο μεγϊλη. το κριτόριο τησ διαφορϊσ (αφορϊ ςτον ιςτορικό Ιηςού ό,τι ςτην εικόνα του δεν προϋρχεται εύτε από τον Ιουδαώςμό εύτε από τον αρχαύο Χριςτιανιςμό). 8
Η έρευνα για τον ιστορικό Ιησού: ιστορία της έρευνας (ΙΙΙ) 20 οσ αι. (Η τρύτη φϊςη τησ αναζότηςησ - Third Quest): Στη ςυζότηςη για τον ιςτορικό Ιηςού αξιοπούηςη όλων των αρχαύων (και των εξωβιβλικών και απόκρυφων) πηγών. Προκύπτουν διϊφορεσ εικόνεσ του Ιηςού: χαριςματικόσ ςοφιολογικόσ δϊςκαλοσ, κυνικόσ φιλόςοφοσ, κοινωνικόσ μεταρρυθμιςτόσ. Προβολϋσ κοινωνικών κ.ϊ. αναζητόςεων των ερευνητών: υποχώρηςη εςχατολογύασ, ϋμφαςη ςε ζητόματα κοινωνικόσ ιςτορύασ, η ηθικό τησ αγϊπησ και τησ καταλλαγόσ. Η τρϋχουςα φϊςη τησ ϋρευνασ: Συνειδητοπούηςη του υποκειμενικού χαρακτόρα τησ κϊθε ιςτορικόσ ϋρευνασ. Κριτικό ςτϊςη απϋναντι ςε κϊθε θετικιςτικό περιγραφό τησ ιςτορύασ. Επαναπροςδιοριςμόσ τησ ϋννοιασ του ιςτορικού. Ο ιςτορικόσ Ιηςούσ μπορεύ να κατανοηθεύ μόνο μϋςα ςτο πλαύςιο ςτη φιλολογικό ςυνϊφεια, όπου γύνεται λόγοσ για αυτόν. 9
Η έρευνα για τον ιστορικό Ιησού: συμπεράσματα Δεν υπϊρχει η μνόμη για τον Ιηςού ϋξω από το αφηγηματικό πλαύςιο -> δεν εύναι δυνατό να γύνεται διϊκριςη μεταξύ τησ αφηγηματικόσ παρϊδοςησ για τον Ιηςού και τησ παρϊδοςησ των λόγων του. Δεν μπορεύ να ιςχύει η θετικιςτικό ταύτιςη μεταξύ του ιςτορικού Ιηςού και του πραγματικού Ιηςού -> ιςτορικό αναζότηςη για τον Ιηςού (Reinhard Slenczka / Karl Kertelge). Γεφύρωςη του υποτιθϋμενου χϊςματοσ μεταξύ του «επύγειου» Ιηςού και του Χριςτού του «μεταπαςχϊλιου» κηρύγματοσ. 10
Η σημασία της αναζήτησης του ιστορικού Ιησού Στον αρχϋγονο Χριςτιανιςμό ταύτιςη του Ιηςού τησ προπαςχϊλιασ και του Χριςτού τησ μεταπαςχϊλιασ περιόδου. Η πρόςληψη του Ιηςού ςτο πρωτοχριςτιανιςμό κόρυγμα και ςτην παρϊδοςη - ςημαντικό. 11
Σα κριτήρια της ιστορικής έρευνας για τον Ιησού Αξιοπιςτύα / Ευλογοφϊνεια Συνϊφεια Ιςτορικό ςυνϋχεια Ιουδαώςμόσ Ιηςού Αρχϋγονοσ Χριςτιανιςμόσ Επιμέρους κριτήρια: πολλαπλό μαρτυρύα - ςυνοχό - ανομοιότητα - τϊςεισ τησ αναπτυςςόμενησ παρϊδοςησ - αμηχανύα. 12
Βασικά σημεία της διδασκαλίας του Ιησού: η Βασιλεία του Θεού Το κόρυγμα για τη Βαςιλεύα του Θεού: Οι παλαιοδιαθηκικϋσ βϊςεισ τησ εικόνασ τησ Βαςιλεύασ. Η εγκόςμια διϊςταςη τησ Βαςιλεύασ. Ο αποκαλυπτικόσ χαρακτόρασ τησ Βαςιλεύασ. Η Βαςιλεύα εδώ κι όχι ακόμη. Η εκδόλωςη και πρόγευςη τησ Βαςιλεύασ μϋςα από τα ϋργα του Ιηςού. Η πρόςληψη ςτον Παύλο (αξιοπούηςό τησ ςτην παραύνεςη) και ςτον Ιωϊννη (αιώνια ζωό). 13
Βασικά σημεία της διδασκαλίας του Ιησού: ο νέος λαός του Θεού Απουςύα τησ ϋννοιασ τησ διαθόκησ, καθαρού/ ακϊθαρτου, αρνητικόσ διϊκριςησ Ιουδαύων / εθνικών. Κριτικό ςτϊςη απϋναντι ςτην τυπικό τόρηςη του Νόμου και ςτη λατρεύα του Ναού. Η ϋννοια τησ μαθητεύασ (ἀκολουθεῖν). Ο νϋοσ λαόσ του Θεού: Η ςυμβολικό ςημαςύα τησ εκλογόσ των 12. Η επιταγό τησ διακονύασ και τησ θυςύασ. Το ανοικτό κϊλεςμα του Ιηςού (ϋθνη). 14
Βασικά σημεία της διδασκαλίας του Ιησού: η εσχατολογική ηθική Η ηθικό διδαςκαλύα του Ιηςού απόρροια του κηρύγματοσ για τη Βαςιλεύα του Θεού. Τα χαρακτηριςτικϊ των ανθρώπων τησ Βαςιλεύασ και η ςυμπεριφορϊ τουσ περιγρϊφονται ςτη διδαςκαλύα του Ιηςού (επύ του Όρουσ Ομιλύα, παραβολϋσ). Κριτικό ςτϊςη ςτην τυπικό τόρηςη του Νόμου. Αμφιςβότηςη των κοινωνικών δεδομϋνων τησ εποχόσ. Η διπλό εντολό τησ αγϊπησ. 15
Η αυτοσυνειδησία του Ιησού Εςχατολογικόσ προφότησ; Ο Υιόσ του Ανθρώπου. Ο αποκαλυπτικόσ χαρακτόρασ του κηρύγματοσ του Ιηςού. Ο Μεςςύασ. 16
Σημείωμα Αναφοράσ Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Τςαλαμποφνθ Αικατερίνθ. «Το κιρυγμα και θ παράδοςθ για τον Ιθςοφ - ιςτορικόσ Ιθςοφσ». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ 2015. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs340/. 17
Σημείωμα Αδειοδότηςησ Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 18
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Τζλοσ ενότητασ Επεξεργαςία: Φίλιπποσ Γερμάνθσ Θεςςαλονίκθ, Εαρινό Εξάμθνο 2014-2015
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Σημειώματα
Διατήρηςη Σημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 21