«Αποδοχή διαφορετικότητας και πρόληψη επιθετικότητας» Εντάσσεται στη θεματολογία: «Αγωγή υγείας και συνεκπαίδευση» Συμμετείχαν μαθητές/τριες του τμήματος της Στ1 Τάξης και μαθητές του Τμήματος Ένταξης Φορέας Υλοποίησης: 6 ο Δημοτικό Σχολείο Λάρισας Εκπαιδευτικοί: Μαστοροδήμου Χρυσούλα: δασκάλα Τ. Ένταξης Σακκά Αικατερίνη: δασκάλα του Τμήματος Συνεργάστηκε η κοινωνική λειτουργός της νεοσύστατης ΕΔΕΑΥ του σχολείου μας: Μακαντάση Ελένη
Γενικότερος σκοπός αγωγή υγείας Ουσιαστική συμβολή του σχολείου μέσα από την ενεργητική και βιωματική μάθηση στην αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς των μαθητών/τριών, με σκοπό την ενίσχυση της υπευθυνότητας, της αυτοεκτίμησης, της αυτοπεποίθησης, της προσωπικότητας και της ικανότητάς τους για την υιοθέτηση θετικών τρόπων και στάσεων ζωής.
Συνεκπαίδευση Ο αγγλικός όρος (inclusion) προέρχεται από το λατινικό ρήμα includere που σημαίνει συμπεριλαμβάνω. Στην ελληνική βιβλιογραφία, αν και ο όρος αποδίδεται συνήθως ως «συνεκπαίδευση», χρησιμοποιούνται με την ίδια σημασία και οι όροι «σύγκλιση», «εκπαίδευση για όλους» ή «συμπεριληπτική εκπαίδευση» (Δόικου-Αυλίδου 2006:91) Οι όροι ένταξη και συνεκπαίδευση συχνά χρησιμοποιούνται ως ταυτόσημοι, διαφέρουν ωστόσο καθώς αναφέρονται σε διαφορετικές προσεγγίσεις της εκπαίδευσης των ατόμων με ιδιαιτερότητες. Η συνεκπαίδευση στρέφει το ενδιαφέρον στη φιλοσοφία και στην ποιότητα της σχέσης που αναπτύσσεται μεταξύ των μαθητών με προβλήματα και των συμμαθητών και εκπαιδευτικών (Anderson et al. 2007: 132)
Σκοπός του προγράμματος η ψυχοκοινωνική & συναισθηματική υποστήριξη & εξέλιξη όλων των µαθητών/ τριών η δημιουργία υποστηρικτικού πλαισίου για αποκλίνουσες περιπτώσεις μαθητών/τριών η κατανόηση & ευαισθητοποίησή προς τη διαφορετικότητα και απόκτηση ενσυναίσθησης η ανάπτυξη & άσκηση δεξιοτήτων σε διάφορους τομείς (επικοινωνία, κοινωνικότητα, αντίληψη, γνωστικό επίπεδο)
Στόχοι του προγράμματος Να γνωρίσουν οι μαθητές/τριες τον εαυτό τους και τους συμμαθητές/τριες τους καλύτερα (παιχνίδια ρόλων, παιχνίδια γνωριμίας, συμβόλαιο). Να μπαίνουν στη θέση του άλλου (ενσυναίσθηση) και να μάθουν να τον/την αποδέχονται. Να αναγνωρίσουν τα κοινά σημεία τους (προβλήματα, αγωνίες, φόβους, απώλεια κ.α.). Να φροντίζουν τον εαυτό τους και την υγεία τους μέσα από υγιείς σχέσεις με τους άλλους. Να σέβονται τον εαυτό τους και τους άλλους. Να γίνουν ενεργοί πολίτες με σεβασμό στην οικογένεια, τους φίλους, τους συμμαθητές, το σχολείο. Να αποδέχονται την προσωπικότητα κάθε ατόμου ανεξάρτητα από που προέρχεται (κοινωνική ομάδα, καταγωγή, φύλο) Να εργαστούν σε κοινό πρόγραμμα συνεκπαίδευσης αφού συμμετείχαν και μαθητές του Τμήματος Ένταξης του σχολείου μας
Παιδαγωγικοί στόχοι του προγράμματος Οι μαθητές: - να αποκτήσουν αυτοεκτίμηση - να μάθουν να σέβονται τον εαυτό τους και τους άλλους γνωρίζοντας τους καλύτερα - να μάθουν να λειτουργούν σαν ομάδα - να μάθουν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους - να αποκτήσουν συνείδηση του ρόλου τους ως ενεργά μέλη του σχολείου και κατ επέκταση της κοινωνίας - να σέβονται τη διαφορετικότητα και τις ιδιαίτερες ανάγκες των άλλων - πρόληψη επιθετικής συμπεριφοράς έναντι διαφορετικών ατόμων - συμβολή στη μείωση των φαινομένων του κοινωνικού αποκλεισμού, αλλά και πρόληψη και αποτροπή ξενοφοβικών και ρατσιστικών τάσεων
Αφορμή του προγράμματος Η απόλυτη περιθωριοποίηση μιας μαθήτριας (μαθήτρια του Τμ. Ένταξης) από το σύνολο σχεδόν των συμμαθητών/τριών της αλλά και άλλων δύσκολων περιπτώσεων του τμήματος (απώλεια, εσωστρεφή συμπεριφορά κ.α.)
Διάρκεια προγράμματος: Οκτώβριος Δεκέμβριος 2016 (10 διδακτικές ώρες) Χώρος συναντήσεων: η βιβλιοθήκη του σχολείου 1 η διδακτική ώρα: Συνάντηση γνωριμίας, ανταλλαγή απόψεων και ενημέρωση για το πρόγραμμα. Τα παιδιά δέχονται με ενθουσιασμό την ιδέα και προτείνουν ιδέες. Συντάσσουμε το συμβόλαιο της ομάδας όπου μεταξύ άλλων συμφωνούμε και γράφουμε στο χαρτόνι τα εξής: - είμαστε ευγενικοί ο ένας με τον άλλο - ακούμε αυτόν που μιλάει χωρίς να διακόπτουμε - δεν ειρωνευόμαστε και δε γελάμε με τα λεγόμενα των συμμαθητών/τριών μας - ότι εκμυστηρευόμαστε μένει στην ομάδα - η γνώμη κάθε ανθρώπου είναι σεβαστή ακόμη και αν διαφωνώ με αυτή - μιλάω ήρεμα και ακούω τον άλλον χωρίς να τον διακόπτω
Στη συνέχεια παίζουμε παιχνίδια γνωριμίας: Κάθε παιδί περιγράφει ένα άλλο: - ποιος είναι αυτός που φοράει μπλε μπλουζάκι. Τα παιδιά αναγνωρίζουν τον άτομο και κάθε ένας λέει λίγα λόγια για τον εαυτό του. Στο τέλος συντάσσουμε το ερωτηματολόγιο των κοινωνικών δεξιοτήτων(spence, 1995) (1/3 των παιδιών είχε θετική στάση πάντα, 1/3 μερικές φορές και το 1/3 λιγότερες φορές) 2 η διδακτική ώρα: Διαβάζουμε το παραμύθι «ο Άκης και η Δώρα» διαδραστικό παραμύθι με προτάσεις βιωματικών δράσεων της Αλεξανδρή Αγλαΐας» Παίζουμε βιωματικά παιχνίδια: 1.«Ξεκουφίξ» σκοπός του οποίου είναι η κατανόηση δυσκολιών που αντιμετωπίζουν όλοι και όλα επιτυγχάνονται μόνο με συνεργασία. 2. Κάθε παιδί υποδύεται καθισμένο σε καρέκλα στον κύκλο τον Άκη ή τη Δώρα και τα παιδιά του θέτουν ερωτήματα για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει: - πως νιώθει; - τι εύχεται κ.α. Κλείσιμο της ομάδας όπου συζητάμε και γράφουμε τα συναισθήματα μας ανώνυμα στην παλάμη της φιλίας και τα κολλούμε στον πίνακα ανακοινώσεων.
Οι συντονιστές /τριες
3 η 4 η διδακτική ώρα: Συνεχίζουμε την ανάγνωση του παραμυθιού και παίζουμε: 1 το φανάρι των συναισθημάτων. Τα παιδιά σε ομάδες δραματοποιούν μια σύγκρουση και τρεις συντονιστές αναλαμβάνουν ένα ρόλο κρατώντας το φανάρι με το αντίστοιχο χρώμα. ΚΟΚΚΙΝΟ: ΣΤΑΜΑΤΩ!!! ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ: ΣΚΕΠΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΙΛΑΩ. ΠΡΑΣΙΝΟ: ΔΙΝΩ ΛΥΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ. 2. Σχεδιάζουμε σε χαρτί του μέτρου το σώμα ενός παιδιού (του Δημήτρη από την ιστορία) και κάθε παιδί γράφει τις σκέψεις του. Στον κύκλο γράφουμε τις απόψεις μας στο «φυλλαράκι ο Φρέντυ»
Οι απόψεις των παιδιών «Νιώθω δυνατός να αντιμετωπίσω δυσκολίες όταν έχω τους φίλους μου και την οικογένεια μου» «Η αγάπη των άλλων με κάνει δυνατό» «Έχω ξεπεράσει πολλά προβλήματα χάρη στους φίλους μου» «Με βοηθάνε οι φίλοι μου και η οικογένεια μου όταν έχω άγχος στο σχολείο» «Όταν πέρασα ένα πρόβλημα υγείας η οικογένεια και οι φίλοι μου ήταν εκεί» «Με βοηθάει να συζητώ με τους γονείς μου» «Είχα κάποιες φοβίες αλλά οι γονείς μου με βοήθησαν σ αυτό» «Ξεπερνάω κάποια προβλήματα που έχω με τον αδελφό μου με τις συμβουλές της οικογένειας και των φίλων μου».
5 η -6 η διδακτική ώρα: στην ομάδα εντάσσεται η κοινωνική λειτουργός της νεοσύστατης ΕΔΕΑΥ του σχολείου μας Βιωματικές δράσεις με την κοινωνικό λειτουργό Σύνταξη ιστορίας
7 η - 8 η διδακτική ώρα: ολοκλήρωση της ανάγνωσης της ιστορίας μας, απάντηση ερωτήσεων και συζήτηση. 1. Παίζουμε παντομίμα με τις κάρτες των συναισθημάτων. Κάθε ομάδα γράφει τα συμπεράσματα της σε χαρτόνι και τα ανακοινώνει στην τάξη και στον πίνακα ανακοινώσεων. 2. Γράφουμε τις απόψεις μας στο «μαργαριτάρι της αλήθειας» 3. Συμπλήρωση ερωτηματολογίου.
Οι απόψεις των παιδιών «Πρέπει να δίνουμε περισσότερη σημασία στους άλλους» «Κάποιες φορές πληγώνουμε τους άλλους χωρίς να το καταλαβαίνουμε» «Είναι καλύτερα να συμβουλεύουμε κάποιον παρά να του γυρίζουμε την πλάτη» «Μπορεί κι εμείς να βρεθούμε σε δύσκολη κατάσταση κάποια στιγμή και να χρειαζόμαστε βοήθεια» «το να κοροϊδεύουμε δε βοηθάει κανέναν» «Πρέπει να βοηθάμε τους φίλους μας όταν έχουν ένα πρόβλημα» «Έχω νιώσει έτσι πολλές φορές» «Δε μου αρέσει να με κοροϊδεύουν»
Παρακολούθηση ταινιών: 1.Τα γυαλιά της διαφορετικότητας 2. Κυνηγώντας το παλιό όνειρο Αξιολόγηση προγράμματος - συμπεράσματα Τα παιδιά μας εντυπωσίασαν με τις απόψεις τους και με μεγάλη ωριμότητα παραδέχτηκαν τα λάθη τους κάποιες φορές. Από τη σύνταξη του ερωτηματολογίου πριν και μετά το πρόγραμμα φανερώνεται η τάση τους να συγχωρούν περισσότερο και να προσπαθούν να κατανοήσουν τον άλλο πιο εύκολα. Τα φαινόμενα περιθωριοποίησης προς τη μαθήτρια αλλά και άλλων μαθητών του τμήματος περιορίσθηκαν αισθητά. Τα πράγματα βελτιώθηκαν πολύ. Τα παιδιά για άλλη μια φορά μας απέδειξαν ότι μπορούν να αλλάξουν στάσεις και συμπεριφορές αρκεί να αφιερώνουμε χρόνο να τους δείχνουμε τον τρόπο. Ήταν μια ωραία εμπειρία από την οποία ωφεληθήκαμε και μάθαμε όλοι μας.
Σας ευχαριστούμε. Καλό καλοκαίρι Ο Θεός δημιουργεί μόνο πρωτότυπα. Δεν του αρέσουν τα αντίγραφα. Όσσο (Μπαγκουάν Σρι Ραζνίς)
Παράρτημα