Creative Commons. Namensnennung-NichtKommerziell-KeineBearbeitung 2.0 Deutschland. den Inhalt vervielfältigen, verbreiten und öffentlich aufführen

Creative Commons Namensnennung-NichtKommerziell-KeineBearbeitung 2.0 Deutschland Sie dürfen: den Inhalt vervielfältigen, verbreiten und öffentlich aufführen Zu den folgenden Bedingungen: Namensnennung. Sie müssen den Namen des Autors/Rechtsinhabers nennen. Keine kommerzielle Nutzung. Dieser Inhalt darf nicht für kommerzielle Zwecke verwendet werden. Keine Bearbeitung. Der Inhalt darf nicht bearbeitet oder in anderer Weise verändert werden. Im Falle einer Verbreitung müssen Sie anderen die Lizenzbedingungen, unter die dieser Inhalt fällt, mitteilen. Jede dieser Bedingungen kann nach schriftlicher Einwilligung des Rechtsinhabers aufgehoben werden. Die gesetzlichen Schranken des Urheberrechts bleiben hiervon unberührt.

Attribution-NonCommercial-NoDerivs 2.0 Germany You are free: to copy, distribute, display, and perform the work Under the following conditions: Attribution. You must attribute the work in the manner specified by the author or licensor. Noncommercial. You may not use this work for commercial purposes. No Derivative Works. You may not alter, transform, or build upon this work. For any reuse or distribution, you must make clear to others the license terms of this work. Any of these conditions can be waived if you get permission from the copyright holder. Your fair use and other rights are in no way affected by the above.

Freie Universität Berlin Fachbereich Politik- und Sozialwissenschaften Institut für Publizistik- und Kommunikationswissenschaft INFORMATIONSGESELLSCHAFT ALS GLOBALES KONZEPT? EINE ANALYSE DES WORLD SUMMIT ON THE INFORMATION SOCIETY DER VEREINTEN NATIONEN (WELTGIPFEL ZUR INFORMATIONSGESELLSCHAFT) Freie wissenschaftliche Arbeit zum Erlangen des akademischen Grades eines Magister Artium im Fach Publizistik- und Kommunikationswissenschaft vorgelegt von: Karoline Schade Uhlandstr. 155 10719 Berlin Matr.-Nr.: 3279373 Erstgutachter: Prof. Dr. Hans-Jürgen Weiß Zweitgutachter: Prof. Dr. Joachim Trebbe Berlin, April 2004

Inhaltsverzeichnis Abkürzungsverzeichnis 1 Einführung 1 1.1 Gegenstand der Arbeit 1 1.2 Fragestellung der Arbeit 3 1.3 Aufbau der Arbeit 5 2 Informationsgesellschaft: Begriff und Fakten 6 2.1 Begriff Informationsgesellschaft in der wissenschaftlichen Literatur 6 2.2 Begriff Informationsgesellschaft in der internationalen Politik 9 2.3 Daten zu weltweiter Information und Kommunikation 12 3 Die Debatte um die Neue Weltinformationsordnung als historischer und politischer Hintergrund für den WSIS 14 3.1 Prinzip des Free Flow of Information 15 3.2 Satellitendeklaration der UNESCO von 1972 17 3.3 Neue Internationale Informationsordnung (NIIO) 19 3.3.1 Initiative der Blockfreien Länder für eine NIIO 19 3.3.2 Mediendeklaration der UNESCO von 1978 21 3.3.3 MacBride-Bericht der UNESCO von 1980 23 3.3.4 Praktische Medienhilfe der UNESCO 27 3.4 Zusammenfassung Auswirkungen der Debatte bis heute 28 4 World Summit on the Information Society (WSIS) als Untersuchungsgegenstand 30 4.1 Struktur und Ziele des Weltgipfels 30 4.1.1 Begriff Informationsgesellschaft im Kontext des WSIS 30 4.1.2 Entstehung 31 4.1.3 Hauptorganisator 32 4.1.4 Organe 33 4.1.5 Absicht und Ziel 34 4.1.6 WSIS-Themenvorschläge der Veranstalter 38 I

4.2 Konferenzakteure auf dem WSIS 39 4.2.1 Teilnahmebedingungen und Status 40 4.2.2 Pluralistischer Ansatz des WSIS 40 4.2.3 Mitgliedsstaaten der Vereinten Nationen 41 4.2.4 Internationale Organisationen 42 4.2.5 Privatwirtschaft 42 4.2.6 Civil Society 44 4.3 Vorbereitungsprozess des WSIS 45 4.3.1 Erste Vorkonferenz: PrepCom-1 46 4.3.2 Zweite Vorkonferenz: PrepCom-2 47 4.3.3 Dritte Vorkonferenz: PrepCom-3 48 4.4 Der World Summit on the Information Society 50 4.4.1 Der Gipfel in Genf 2003 50 4.4.2 Abschlussdokumente 51 4.4.2.1 Declaration of Principles Grundsatzerklärung 51 4.4.2.2 Plan of Action Aktionsplan 54 5 Analyse der Hauptkonfliktlinien des WSIS 55 5.1 Methodische Vorgehensweise 55 5.1.1 Untersuchungsleitende Annahmen 55 5.1.2 Untersuchungsmaterial 58 5.2 Konkrete Konflikte zwischen den Konferenzakteuren des WSIS 59 5.2.1 Verwaltung des Internets 59 5.2.2 Cyber-Sicherheit 63 5.2.3 Geistiges Eigentum 66 5.2.4 Menschenrechte in einer Informationsgesellschaft 70 5.2.4.1 Allgemeine Menschenrechte 70 5.2.4.2 Art. 19 der Allgemeinen Menschenrechtserklärung 72 5.2.4.3 Recht auf Kommunikation 75 5.2.5 Medien 77 5.2.5.1 Rolle der Medien 77 5.2.5.2 Gemeinschaftsmedien 79 5.2.6 Digitaler Solidaritätsfonds 80 5.3 Gruppierungen auf dem WSIS 85 II

6 Drei Perspektiven auf dem Wege zu einer Informationsgesellschaft 89 6.1 Merkantil-neoliberale Perspektive 89 6.2 Autozentrierte bis autoritäre Perspektive 92 6.3 Sozial-egalitäre Perspektive 92 7 Zusammenfassende Schlussbetrachtung 94 7.1 WSIS: Weiterführung der Debatte um eine NIIO? 94 7.2 Informationsgesellschaft als globales Konzept? 98 Anhang I: Tabelle 1 Anhang II: Übersicht der Vorkonferenzen des WSIS Anhang III: Deklaration des WSIS Declaration of Principles Anhang IV: Aktionsplan des WSIS Plan of Action Literaturverzeichnis Eidesstattliche Erklärung III

Abkürzungsverzeichnis AMARC AP APC CCBI cctlds CRIS CS Dec. ECOSOC EU FAO GAC GATS GATT GIS GV G7 G8 G8 DOT FORCE HBS HLSOC IAB IAEA ICAO ICANN ICC ICTs IESG IETF IKTs ILO IMO IP IPDC IPR ITU LDC LLDC NEPAD NIC NIIO NWIKO NWIO NGOs OECD PrepCom Res. World Association of Community Radio Broadcasters Associated Press Association for Progressive Communication Coordinating Committee on Business Interlocutors country code top level domain names Communication Rights in the Information Society Civil Society Declaration United Nations Economic and Social Council Europäische Union Food and Agricultural Organization of the UN Governmental Advisory Committee General Agreement on Trade in Services General Agreement on Tariffs and Trade Globale Informationsgesellschaft Generalversammlung Gruppe der Sieben (Gruppe der sieben führenden westlichen Industrienationen) Gruppe der Acht (Gruppe der Sieben + Russland) Group of Eight Digital Opportunity Task Force Heinrich-Böll-Stiftung High-Level Summit Organizing Committee Internet Architecture Board International Atomic Energy Agency International Civil Aviation Organization Internet Corporation for Assigned Names and Numbers International Chamber of Commerce Information and Communication Technologies Internet Engineering Steering Group Internet Engineering Task Force Informations- und Kommunikationstechnologien International Labour Organization International Maritime Organization Internetprotokoll International Programme for the Development of Communication Intellectual Property Rights International Telecommunication Union Less Developed Countries Least Developed Countries (am wenigsten entwickelte Länder, Vierte Welt ) New Partnership for Africa s Development Newly Industrializing Countries New International Information Order, Neue Internationale Informationsordnung Neue Weltinformations- und -kommunikationsordnung New World Information Order, Neue Weltinformationsordnung Non-Governmental Organizations, Nichtregierungsorganisationen Organization for Economic Co-operation and Development Preparatory Committee Resolution

RFID-Tags TRIPS UN UNCTAD UN ICT TF UNDP UNEP UNESCO UNHCR UNIC UNIDO UNITAR UNO UP[I] UPU USA VN WACC WHO WIPO WMO WPFC WSIS WTO W3C Radio Frequency Identification Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights United Nations United Nations Conference on Trade and Development United Nations Information and Communication Technology Task Force United Nations Development Programme United Nations Environment Programme United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UN-Organisation für Erziehung, Wissenschaft und Kultur) United Nations High Commissioner for Refugees United Nations Information Centre United Nations Industrial Development Organization United Nations Institute for Training and Research United Nations Organization United Press International Universal Postal Union United States of America Vereinte Nationen World Association for Christian Communication World Health Organization World Intellectual Property Organization World Meterorological Organization World Press Freedom Commitee World Summit on the Information Society World Trade Organization World Wide Web Consortium

1 Einführung 1.1 Gegenstand der Arbeit Ιµ εζεµβερ 2003 ηατ ιν Γενφ ερστµαλσ ειν Ωελτγιπφελ δερ Υνιτεδ Νατιονσ (ΥΝ) ζυρ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ, δερ Ωορλδ Συµµιτ ον τηε Ινφορµατιον Σοχιετψ (ΩΣΙΣ), σταττγεφυνδεν. Ερ ρειητ σιχη ιν εινε Σεριε ϖον Ωελτγιπφελν δερ ΥΝ ζυ ζεντραλεν Μενσχηηειτσφραγεν ειν. ιε Εινβερυφυνγ εινεσ Ωελτγιπφελσ ζυρ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ωειστ αυφ ζωει Ασπεκτε ηιν. Ερστενσ: ερ Ινφορµατιον, δερ Κοµµυνικατιον, ινσβεσονδερε δερ Ρολλε ϖον Ινφορµατιονσ υνδ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν (ΙΚΤσ), ωιρδ εινε ηνλιχηε Βεδευτυνγ βειγεµεσσεν ωιε δερ Αρµυτσβεκ µπφυνγ, δερ Φριεδενσφ ρδερυνγ οδερ δερ Ερηαλτυνγ δερ Υµωελτ. Ινφορµατιον υνδ Κοµµυνικατιον γελτεν αλσ µιτεντσχηειδενδ φ ρ διε Γεσταλτυνγ υνδ Εντωιχκλυνγ ϖον Γεσελλσχηαφτεν. Ζωειτενσ: Ινφορµατιον υνδ Κοµµυνικατιον σινδ Γεγενστανδ ϖερσχηιεδενερ Ιντερεσσεν. Τεχηνισχηε υνδ κονοµισχηε Ασπεκτε κ ννεν ρεχητλιχηεν, πολιτισχηεν, σοζιαλεν υνδ ετηισχηεν γεγεν βερ στεηεν (ϖγλ. ϑαεγγι 2003:4). Ρεγυλιερυνγ ϖον Ινφορµατιον βεισπιελσωεισε στεητ δερ Φορδερυνγ ναχη Λιβεραλισιερυνγ δερ Μ ρκτε γεγεν βερ; Ινφορµατιον υνδ Ωισσεν αλσ κοµµερζιελλε Ωαρε ζυ ηανδελν, λ υφτ δερ Φορδερυνγ, Ινφορµατιον υνδ Ωισσεν αλσ Γεµεινγυτ ζυ ϖερστεηεν, ζυωιδερ. ιϖεργιερενδε Ιντερεσσεν ταυχηεν νιχητ ζυµ ερστεν Μαλ ιν δεµ Βερειχη δερ ιντερνατιοναλεν Κοµµυνικατιονσπολιτικ αυφ. Γλειχηωοηλ ερρειχηεν σιε εινε νευε ιµενσιον, δα Ινφορµατιον ιµµερ µεηρ ζυ εινερ γρενζ βερσχηρειτενδεν Γρ ε υνδ δαµιτ Γεγενστανδ γλοβαλεν Ηανδελνσ υνδ ςερηανδελνσ γεωορδεν ιστ. ερ Βεδαρφ αν ιντερνατιοναλερ Αβστιµµυνγ δεσ Βερειχηεσ Ινφορµατιον ω χηστ. ερ ϖον δερ ΥΝ Γενεραλϖερσαµµλυνγ 2001 γεφασστε Βεσχηλυσσ, εινεν Ωελτγιπφελ ζυ Κοµµυνικατιονσφραγεν εινζυβερυφεν, µαχητ δευτλιχη, δασσ σιχη διε ΥΝ δερ Βεδευτυνγ υνδ Ηεραυσφορδερυνγ ϖον Ινφορµατιον φ ρ Πολιτικ υνδ Γεσελλσχηαφτ αυφ ηοηερ πολιτισχηερ Εβενε αννεηµεν ωιλλ. 1 ιεσ µ χητε διε ΥΝ νιχητ νυρ µιτ δεν Ρεγιερυνγεν δερ ΥΝ Μιτγλιεδσσταατεν, σονδερν αυχη µιτ δερ Βετειλιγυνγ ανδερερ πολιτισχηερ υνδ γεσελλσχηαφτλιχηερ Ακτευρε τυν. Ζιελ δεσ Ωορλδ Συµµιτ ον τηε Ινφορµατιον Σοχιετψ ϖον 2003 ωαρ λαυτ ΥΝ Ρεσολυτιον ζυµ ΩΣΙΣ [ ] τηε δεϖελοπµεντ οφ α χοµµον ϖισιον ανδ υνδερστανδινγ οφ τηε ινφορµατιον σοχιετψ [ ] (ϖγλ. ΥΝ 2001:1). ςοµ Γιπφελ ωυρδεν εινε πολιτισχηε Ωιλλενσβεκυνδυνγ υνδ διε Ανναηµε ζωειερ οκυµεντε, εινερ Γρυνδσατζερκλ ρυνγ εχλαρατιον οφ Πρινχιπλεσ υνδ εινεσ Ακτιονσπλανσ Πλαν οφ Αχτιον, ερωαρτετ. Πρινζιπιεν υνδ Φυνδαµεντε εινερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ σολλτεν ιν δερ Γρυνδσατζερκλ ρυνγ ϖερανκερτ, ω ηρενδ διε 1 ιε ερστε Κονφερενζ δερ ΥΝ, διε σιχη µιτ Ινφορµατιον βεσχη φτιγτε, ωαρ διε Φρεεδοµ οφ Ινφορµατιον Χονφερενχε ιν Γενφ ιµ ϑαηρ 1948. 1

Μα ναηµεν ζυρ ςερωιρκλιχηυνγ δερ Ζιελε δερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ιµ Ακτιονσπλαν φεστγεηαλτεν ωερδεν σολλτεν. Ιµ ςορδεργρυνδ δεσ Γιπφελσ στεητ διε Ερωαρτυνγ, διε σο γενανντε διγιταλε Σπαλτυνγ δερ Ωελτ, ϖορ αλλεµ ζωισχηεν Νορδ υνδ Σ δ, ζυ ϖερρινγερν υνδ δασ Ποτενζιαλ ϖον Ινφορµατιονσ υνδ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν φ ρ ναχηηαλτιγε Εντωιχκλυνγ, Αρµυτσβεκ µπφυνγ, Γερεχητιγκειτ υνδ Φριεδεν φ ρ αλλε Μενσχηεν ζυ νυτζεν. ιε ϖορλιεγενδε Αρβειτ στεητ ϖορ δεµ Ηιντεργρυνδ ωαχησενδερ Βεδευτυνγ ϖον Κοµµυνικατιονσ υνδ Ινφορµατιονστεχηνολογιεν ιν υνδ φ ρ αλλε Βερειχηε δερ Γεσελλσχηαφτεν, σει εσ πριϖατ οδερ φφεντλιχη. Βεσονδερσ διε τεχηνολογισχηε υνδ ωιρτσχηαφτλιχηε ψναµισιερυνγ δεσ Σεκτορσ Ινφορµατιον νιµµτ στετιγ ζυ. ιε νευεν ΙΚΤσ, αλλεν ϖοραν δασ Ιντερνετ, γελτεν αλσ διε Ωεγβερειτερ ιν δασ ϖοµ Μεδιεντηεορετικερ Μαρσηαλλ ΜχΛυηαν σχηον ιν δεν σεχηζιγερ ϑαηρεν σκιζζιερτε γλοβαλε ορφ (ΜΧΛΥΗΑΝ 1968:228) υνδ φ ηρεν ιν Ριχητυνγ Ινφορµατιονσζειταλτερ. αρ βερ ηιναυσ σινδ Ινφορµατιον, Φορσχηυνγ υνδ Ωισσεν ζυ δεν ωιχητιγστεν Ρεσσουρχεν ϖορνεηµλιχη ηοχητεχηνολογισχηερ Γεσελλσχηαφτεν γεωορδεν. Μοδερνε Γεσελλσχηαφτεν βεζιεηεν ιηρε Εντωιχκλυνγσδψναµικ µα γεβλιχη αυσ διεσεν Προδυκτιονσφακτορεν. Ειν γλοβαλερ Ρεγελυνγσβεδαρφ ϖον Ινφορµατιον ιστ µεηρ δενν ϕε οφφενσιχητλιχη. Ινσβεσονδερε αµ Βεισπιελ δεσ Ιντερνετσ λ σστ σιχη βεοβαχητεν, δασσ αλλειν νατιοναλε Ρεγελυνγεν δερ ωελτωειτεν Ινφορµατιον υνδ Κοµµυνικατιον οβσολετ υνδ ιντερνατιοναλε Αβσπραχηεν ζυ ιηρερ Αυσγεσταλτυνγ υνερλ σσλιχη ωερδεν (ϖγλ. ΣΤΙΦΤΥΝΓ ΕΝΤΩΙΧΚΛΥΝΓ ΥΝ ΦΡΙΕ ΕΝ 2002:191). ασ Ιντερεσσε δερ Αρβειτ λιεγτ δαριν ζυ υντερσυχηεν, ωασ αµ Βεισπιελ δεσ ΩΣΙΣ πολιτισχηε υνδ γεσελλσχηαφτλιχηε Ακτευρε υντερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ 2 ϖερστεηεν υνδ ωιε δασ Πη νοµεν Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ πολιτισχη γεηανδηαβτ ωιρδ, δενν ιν Γενφ ωυρδε ερστµαλσ αυφ δερ Εβενε εινεσ Ωελτγιπφελσ βερ διεσεν Βεγριφφ βζω. βερ δασ, ωασ εινε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ αυσζειχηνεν κ νντε, δισκυτιερτ. ιε ΥΝ ςολλϖερσαµµλυνγ ηατ γεµ δερ ΥΝ Χηαρτα δεν Γιπφελ εινβερυφεν, δαµιτ διε Κονφερενζτειλνεηµερ ιηρε υντερσχηιεδλιχηεν Αυφφασσυνγεν ζυµ Τηεµα Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ αρτικυλιερεν υνδ δισκυτιερεν, υµ αµ Ενδε γεγεβενενφαλλσ εινε Εµπφεηλυνγ αβγεβεν ζυ κ ννεν (ϖγλ. ΥΝ ΧΗΑΡΤΑ 1945: Καπ. Ις Αρτ. 10). ερ Γιπφελ σολλτε κλ ρεν, οβ αυφ διεσερ Βασισ ειν γεµεινσαµεσ Κονζεπτ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ µ γλιχη ιστ. Βει δερ ςορβερειτυνγ δεσ Γιπφελσ ηατ σιχη γεζειγτ, δασσ εσ υντερσχηιεδλιχηε ςορστελλυνγεν ζυµ Στιχηωορτ 2 Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ιν Ανφ ηρυνγσζειχηεν βεζιεητ σιχη αυφ δασ Οβϕεκτ αυσ δερ Σιχητ δεσ ΩΣΙΣ. Ωιρδ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ λοσγελ στ ϖοµ ΩΣΙΣ γεσπροχηεν, δανν ιστ δερ Βεγριφφ νιχητ ιν Ανφ ηρυνγσζειχηεν γεσετζτ. 2

Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ γιβτ, υνδ ζωαρ ιν εινεµ Μα ε, δασσ δερ Γιπφελ ζυ σχηειτερν δροητε. Ερηεβλιχηε Σπαννυνγεν ωυρδεν βει δεµ ςορηαβεν, ειν γεµεινσαµεσ Αβσχηλυσσδοκυµεντ ζυ εντωιχκελν, δευτλιχη. ερ Βερειχη δερ Ινφορµατιον υνδ Κοµµυνικατιον τρ γτ τεχηνισχηε, ωιρτσχηαφτλιχηε, πολιτισχηε, ρεχητλιχηε, σοζιαλε υνδ κυλτυρελλε Φαχεττεν, σο δασσ εινε δρειτ γιγε Κονφερενζ νιχητ αυσρειχητε, αλλε αυφγεωορφενεν Φραγεν ιν εινερ αλλε Τειλνεηµερ ζυφριεδεν στελλενδεν Ωεισε ζυ βεαντωορτεν. 1.2 Fragestellung der Arbeit ιε ϖορλιεγενδε Αρβειτ φραγτ ναχη ινηαλτλιχηεν Ηαυπτκονφλικτπυνκτεν, διε σιχη βερειτσ βει δεµ ςορβερειτυνγσπροζεσσ δεσ Ωελτγιπφελσ ζωισχηεν δεν Κονφερενζακτευρεν ερκεννεν λασσεν. Ζιελ δερ Αρβειτ ιστ εσ δαβει, διε Σιχητωεισεν πολιτισχηερ υνδ γεσελλσχηαφτλιχηερ Ακτευρε ζυρ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ αµ Βεισπιελ δεσ Ωελτγιπφελσ αυφ ιηρε Υντερσχηιεδε ηιν ζυ υντερσυχηεν υνδ Ηαυπτκονφλικτλινιεν ζωισχηεν δεν Ακτευρεν ηεραυσζυαρβειτεν. ιε Αρβειτ ωιλλ δαµιτ εινεν Βειτραγ ζυρ Κλ ρυνγ δεσ γεσελλσχηαφτλιχηεν Πη νοµενσ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ λειστεν. αζυ ωιρδ δερ Φραγε ναχηγεγανγεν, οβ ανγεσιχητσ υντερσχηιεδλιχηερ Ποσιτιονεν υνδ Ιντερεσσεν δερ Κονφερενζακτευρε δεσ ΩΣΙΣ ϖον εινεµ γλοβαλεν Κονζεπτ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ αλσ ισκυρσγεγενστανδ δεσ Γιπφελσ γεσπροχηεν ωερδεν κανν. ερ Ρεφερενζραηµεν δερ Αρβειτ ιστ ειν ρεαλεσ πολιτισχηεσ Γεσχηεηεν: δερ Ωορλδ Συµµιτ ον τηε Ινφορµατιον Σοχιετψ. Ινφορµατιονεν αυσ ερστερ Ηανδ ωυρδεν δυρχη διε Τειλναηµε αν ζωει ςορβερειτυνγσκονφερενζεν (Ιντερσεσσιοναλ Μεετινγ ιν Παρισ, ϑυλι 2003, υνδ ΠρεπΧοµ 3 ιν Γενφ, Σεπτεµβερ 2003) αλσ αυχη αµ Ωελτγιπφελ ζυρ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ιν Γενφ γεσαµµελτ. ιε ςορβερειτυνγ δεσ Γιπφελσ υνδ δερ Γιπφελ σελβστ σινδ βερ διε υ ερυνγεν δερ Κονφερενζακτευρε δεσ Γιπφελσ ζυ ρεκονστρυιερεν υνδ ζυ αναλψσιερεν. Αν δεµ Γιπφελ ωαρεν φολγενδε Τειλνεηµεργαττυνγεν βετειλιγτ: διε ΥΝ Μιτγλιεδσσταατεν, Ιντερνατιοναλε Οργανισατιονεν, δερ Ωιρτσχηαφτσσεκτορ υνδ διε σο γενανντε Χιϖιλ Σοχιετψ. Υντερσχηιεδλιχηε Ποσιτιονεν υνδ Ιντερεσσεν ωυρδεν ϖορ αλλεµ ιµ ςορβερειτυνγσπροζεσσ δευτλιχη, δενν δαβει ωυρδεν διε υντερσχηιεδλιχηεν Αυφφασσυνγεν ζυ δεν ιµµερ ωιεδερ νευ ερστελλτεν οκυµεντσεντω ρφεν δερ Γρυνδσατζερκλ ρυνγ υνδ δεσ Ακτιονσπλανεσ ϖον δεν Τειλνεηµερν αρτικυλιερτ. Ινηαλτλιχηε Σπαννυνγεν σινδ νιχητ δεν Αβσχηλυσσπαπιερεν ζυ εντνεηµεν, ωειλ σιε Κονσενσδοκυµεντε σινδ. Σιε κ ννεν νυρ βερ εινε Αναλψσε δερ ιµ ςορφελδ ω ηρενδ δερ Γιπφελϖορβερειτυνγ γε υ ερτεν Αυφφασσυνγεν ηεραυσγεαρβειτετ ωερδεν. Ζεντραλεσ Ανλιεγεν δερ Αναλψσε δεσ Ωελτγιπφελσ ιστ εσ, υντερσχηιεδλιχηε Ποσιτιονεν 3

ϖον Ακτευρεν ανηανδ ϖον Ηαυπτκονφλικτπυνκτεν ναχηζυϖολλζιεηεν, διε σιχη αυφγρυνδ ϖερσχηιεδενερ Ιντερεσσεν γεγεν βερ δεν Ινηαλτεν δερ εκλαρατιονσεντω ρφε ζειγτεν. α διε Ποσιτιονεν δερ Κονφερενζτειλνεηµερ ζυ δεν εινζελνεν Ασπεκτεν δερ Ηαυπτκονφλικτλινιεν αβερ νιχητ αυσφορµυλιερτ ϖορλιεγεν, µ σσεν σιε ϖιελµεηρ αυσ δεν κονκρετεν ϕεδοχη µειστ σεηρ φραγµενταρισχηεν υ ερυνγεν ζυ δεν Εντω ρφεν δερ Αβσχηλυσσδεκλαρατιον ηεραυσγεαρβειτετ ωερδεν. ιεσε υ ερυνγεν σινδ αλσο κεινε Σελβστβεσχηρειβυνγεν εινερ ϕεωειλιγεν αλλγεµεινεν Ποσιτιονεν ζυρ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ, σονδερν βεζιεηεν σιχη κονκρετ αυφ εινζελνε Παραγραπηεν δερ ζυ ερστελλενδεν εκλαρατιον. Γεπρ φτ ωιρδ αυ ερδεµ, οβ υνδ ωελχηε Γρυππιερυνγεν σιχη ιννερηαλβ δερ εινζελνεν Τειλνεηµεργαττυνγεν υνδ ωελχηε σιχη θυερ ζυ δεν Τειλνεηµεργαττυνγεν γεβιλδετ ηαβεν. Ζυµ Σχηλυσσ ωιρδ γεφραγτ, οβ διε Κονφερενζ ειν γλοβαλεσ Κονζεπτ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ερκεννεν λ σστ. 3 ασ Ζιελ δεσ Ωελτγιπφελσ, εινε γεµεινσαµε ςισιον υνδ ειν γεµεινσαµεσ ςερστ νδνισ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ζυ εντωιχκελν, ιστ ειν πολιτισχηερ Εντωυρφ ζυρ Γεσταλτυνγ εινερ πολιτισχηεν Αυφγαβε, δερ αλσ Κονζεπτ βεζειχηνετ ωερδεν κανν (ϖγλ. ΥΝ 2001:1). Ιµ Σιννε δεσ Πολιτολογεν ιετερ Σενγηαασ λ σστ σιχη ειν σολχηεσ Αρχηιτεκτυρ Κονζεπτ ϖερστεηεν αλσ ειν ςερσυχη [ ], ιν διϖερσεν Πολιτικφελδερν [ ] ωαχησενδε Ιντερδεπενδενζεν γεωισσερµα εν υντερ εινερ εινζιγεν Γενεραλπερσπεκτιϖε νορµατιϖ υνδ ινστιτυτιονελλ ζυ ϖερρεγελν (ΣΕΝΓΗΑΑΣ 2003:94). Ειν γλοβαλεσ Κονζεπτ ιστ σοµιτ ειν πολιτισχηερ Πλαν, δερ σιχη αυφ αλλε Σταατεν, αλλε Μενσχηεν βεζιεητ. Αυφ δεµ Ωελτγιπφελ ωυρδε κειν βεστεηενδεσ Κονζεπτ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ δισκυτιερτ, σονδερν δερ ΩΣΙΣ ερωαρτετε Βειτρ γε ϖον δεν Κονφερενζακτευρεν ζυ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ιµ γλοβαλεν Κοντεξτ, αυφ δερεν Βασισ σιχη δερ Ωελτγιπφελ ιν Γεµεινσαµκειτεν ερκλ ρεν ωολλτε. ερ ΩΣΙΣ ηατ διε Ακτευρε εινγελαδεν, δεν Βεγριφφ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ αυσζυφ λλεν. Ιν δερ Αρβειτ ωιρδ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ αλσ Κονστρυκτ δεσ ΩΣΙΣ βετραχητετ. Σιε βεσχη φτιγτ σιχη αλσο νιχητ µιτ εινεµ βερειτσ φεστστεηενδεν ςερστ νδνισ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ, σονδερν Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ βεζιεητ σιχη αυφ δασ, ωασ διε Κονφερενζακτευρε δαρυντερ ϖερστεηεν. ιε ϖεραβσχηιεδετε εκλαρατιον στελλτ αυσ δερ Σιχητ δεσ Ωελτγιπφελσ δασ ςερστ νδνισ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ δαρ, αυφ διε σιχη φαστ αλλε Ακτευρε γεεινιγτ ηαβεν. Σιε ιστ αλσο κεινε ωισσενσχηαφτλιχηε Βεσχηρειβυνγ, σονδερν εινε πολιτισχηε Ωιλλενσερκλ ρυνγ ζυµ Πη νοµεν Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ. 3 Γλοβαλ ηει τ αυφ διε γεσαµτε Ερδοβερφλ χηε βεζογεν υνδ ωελτυµφασσενδ (ϖγλ. ΜΕΨΕΡ 1990:257). Αυσσαγεν σινδ γλοβαλ, ωενν σιε σιχη νιχητ νυρ αυφ δασ Γεσχηεηεν ιννερηαλβ εινερ Γεσελλσχηαφτ, εινεσ Λανδεσ βεζιεηεν, σονδερν µα γεβλιχη βερ νατιοναλσταατλιχηε Γρενζεν ηινωεγ γελτεν, σιχη ποτενζιελλ αυφ δεν γεσαµτεν Ερδκρεισ βεζιεηεν υνδ δαµιτ εινε γλοβαλε Ρειχηωειτε ηαβεν. 4

1.3 Aufbau der Arbeit ιε Αρβειτ ιστ ιν σιεβεν Καπιτελ υντεργλιεδερτ. Ιν Καπιτελ ζωει ωιρδ δερ Βεδευτυνγ δεσ Βεγριφφεσ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ιν δερ ωισσενσχηαφτλιχηεν Λιτερατυρ υνδ δερ ςερωενδυνγ δεσ Βεγριφφεσ ιν δερ ιντερνατιοναλεν Πολιτικ ναχηγεγανγεν. Αυ ερδεµ ωερδεν διε ωελτωειτε ςερτειλυνγ υνδ Νυτζυνγ ϖον Μεδιεν εξεµπλαρισχη αν Στρυκτυρδατεν ϖερδευτλιχητ. ιε εβαττε υµ εινε Νευε Ινφορµατιονσορδνυνγ αλσ ηιστορισχηερ, πολιτισχηερ υνδ ινσβεσονδερε κοµµυνικατιονσπολιτισχηερ Ηιντεργρυνδ φ ρ δεν Ωελτγιπφελ υνδ δεσσεν ςερστ νδνισ ιµ γρ ερεν πολιτισχηεν Ζυσαµµενηανγ ωιρδ ιµ δριττεν Καπιτελ ν ηερ δαργεστελλτ. Ιµ ϖιερτεν Καπιτελ ωιρδ δερ Ωορλδ Συµµιτ ον τηε Ινφορµατιον Σοχιετψ ιν σεινερ Στρυκτυρ υνδ Οργανισατιον ερλ υτερτ. ιεσ ιστ φ ρ δεν ωειτερεν ςερλαυφ δερ Αρβειτ ϖον Βεδευτυνγ, υµ διε ινηαλτλιχηεν Ηαυπτκονφλικτλινιεν αυφζυζειγεν. Ζυν χηστ ωιρδ αυφ δεν Βεγριφφ δερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ιµ Ραηµεν δεσ ΩΣΙΣ, διε Εντστεηυνγ δεσ Γιπφελσ, δεν Οργανισατορ υνδ διε Ζιελε δεσ Γιπφελσ εινγεγανγεν υνδ διε ϖοργεσχηλαγενε Τηεµενσετζυνγ δερ ςερανσταλτερ ϖοργεστελλτ. εσ ωειτερεν κονζεντριερτ σιχη δασ Καπιτελ δαραυφ, διε Κονφερενζακτευρε υνδ διε ςορβερειτυνγσκονφερενζεν αλσ ελεµενταρε Βεστανδτειλε δεσ Γιπφελσ ζυ βεσχηρειβεν. αβει ωιρδ αυχη αυφ διε Κοντροϖερσεν, διε υµ διε ςερφαηρενσρεγελν ινσβεσονδερε υµ διε Τειλναηµε ϖον νιχητσταατλιχηεν Ακτευρεν γεφ ηρτ ωυρδεν, εινγεγανγεν. ιε Αβσχηλυσσδοκυµεντε ωερδεν ϖοργεστελλτ, ωοβει δερ Σχηωερπυνκτ αυφ διε Γρυνδσατζερκλ ρυνγ γελεγτ ωιρδ. Καπιτελ φ νφ νενντ διε υντερσυχηυνγσλειτενδεν Ανναηµεν φ ρ διε Αναλψσε, γεητ αυφ δασ Υντερσυχηυνγσµατεριαλ ειν υνδ κονζεντριερτ σιχη αυφ διε Αναλψσε δερ Ηαυπτκονφλικτλινιεν ζωισχηεν δεν Κονφερενζακτευρεν. Ανσχηλιε ενδ ωερδεν διε Ηαυπτκοντροϖερσεν δαραυφηιν βετραχητετ, οβ Γρυππιερυνγεν ϖον Κοντραηεντεν ερκεννβαρ σινδ. Ζυ δεν ςορκονφερενζεν υνδ δεµ Ωελτγιπφελ υνδ δεσσεν Προβλεµατικ γιβτ εσ νοχη ωενιγ ϖερ φφεντλιχητε ωισσενσχηαφτλιχηε Θυελλεν. ερ Γιπφελ φανδ ερστ ιµ εζεµβερ 2003 σταττ. 4 ιε Βεσχηρειβυνγ υνδ Αναλψσε δεσ Γιπφελσ υνδ δερ Ηαυπτκονφλικτλινιεν ερφολγτ βερωιεγενδ ανηανδ οφφιζιελλερ, βισηερ νυρ ιµ Ιντερνετ ζυγ νγλιχηερ ΩΣΙΣ οκυµεντε, διε αυφ δερ οφφιζιελλεν ΩΣΙΣ Ιντερνετσειτε δερ Ηαυπτοργανισατορεν δεσ Γιπφελσ ζυ φινδεν σινδ. ιε Αρβειτσδοκυµεντε σινδ βερωιεγενδ ιν Ενγλισχη ϖερφασστ. 5 Οφφιζιελλε βερσετζυνγεν ιν διε δευτσχηε Σπραχηε λαγεν βει Ερστελλυνγ διεσερ Αρβειτ νιχητ ϖορ. 6 Ζιτατε ωερδεν δαηερ ιµ ενγλισχηεν Οριγιναλ βελασσεν. ιεσ ιστ αυχη 4 Ερστε Τεξτε ιµ Ιντερνετ ζ. Β. ϖον ΚΥΗΛΕΝ (2003). 5 Νεβεν Αραβισχη, Χηινεσισχη, Φρανζ σισχη, Ρυσσισχη υνδ Σπανισχη, εινε δερ σεχησ Αµτσσπραχηεν δερ ΥΝ. 6 Σειτ Ανφανγ Μ ρζ 2004 βεφινδετ σιχη λεδιγλιχη διε δευτσχηε Φασσυνγ δερ Γιπφελδοκυµεντε ιµ Ιντερνετ (ΩΣΙΣ ΓΡΥΝ ΣΑΤΖΕΡΚΛ ΡΥΝΓ 2003, ΩΣΙΣ ΑΚΤΙΟΝΣΠΛΑΝ 2003), βερσετζτ ϖοµ ευτσχηεν βερσετζυνγσδιενστ δερ ΥΝ/Νεω Ψορκ. Αλλερδινγσ σινδ διε οκυµεντε ζυν χηστ νοχη µιτ ςορσιχητ ζυ 5

δεσωεγεν σιννϖολλ, ωειλ εσ ιν δερ ιπλοµατιε ιντερνατιοναλερ Πολιτικ δυρχηαυσ αυφ πολιτισχη ρελεϖαντε σπραχηλιχηε Νυανχεν ανκοµµτ. ιε Βετραχητυνγ δερ υντερσχηιεδλιχηεν Ποσιτιονεν υνδ Ιντερεσσεν ζυρ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ερφορδερτ εσ αυχη, σιχη µιτ ρεχητλιχηεν, ωιρτσχηαφτλιχηεν υνδ ετηισχηεν Φραγεν, διε διε ιντερνατιοναλε Γεµεινσχηαφτ βετρεφφεν, αυσεινανδερζυσετζεν. ιεσε Ασπεκτε φλιε εν, σοφερν νοτωενδιγ, ιν διε Αρβειτ ειν. Ιν Καπιτελ σεχησ ωιρδ ϖερσυχητ, διε υντερσχηιεδλιχηεν Ανσιχητεν ζυρ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ζυ τψπισιερεν. ερ Βεζυγ δεσ Ωελτγιπφελσ ζυ δερ εβαττε υµ εινε Ωελτινφορµατιονσορδνυνγ ιν δεν αχητζιγερ ϑαηρεν υνδ ζυρ ωειτερεν ιντερνατιοναλεν εβαττε αυφ δεµ Φολγεγιπφελ ιν Τυνισ 2005 ερφολγτ ιµ σιεβτεν Καπιτελ. ιε Αρβειτ ωενδετ σιχη αβσχηλιε ενδ δερ Φραγε ζυ, οβ ϖον εινεµ γλοβαλεν Κονζεπτ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ιµ Ραηµεν δεσ ΩΣΙΣ γεσπροχηεν ωερδεν κανν. Ιν ςερβινδυνγ ζυµ Τηεµα δεσ Ωελτγιπφελσ σινδ Κονζεπτε ϖον Βεδευτυνγ, διε σιχη µιτ ζυνεηµενδ αυσδιφφερενζιερτεν Γεσελλσχηαφτεν οδερ µιτ γλοβαλ γοϖερνανχε βεσχη φτιγεν. Αυχη ιστ διε διγιταλε Σπαλτυνγ οδερ διε Σπαλτυνγ ιν ινφορµατιον ποορ υνδ ινφορµατιον ριχη πεοπλε ιµ Ζυσαµµενηανγ µιτ Ανσ τζεν αυσ δερ Μεδιενωιρκυνγσφορσχηυνγ, ωιε ζ. Β. δερ Ηψποτηεσε δερ Ωισσενσκλυφτ, ζυ σεηεν. Αυφ διεσε ωιχητιγεν ινηαλτλιχηεν ςερβινδυνγεν κανν ιµ Ραηµεν δερ Αυφγαβενστελλυνγ διεσερ Αρβειτ ϕεδοχη νιχητ ϖερτιεφενδ εινγεγανγεν ωερδεν. 2 Informationsgesellschaft: Begriff und Fakten 2.1 Begriff Informationsgesellschaft in der wissenschaftlichen Literatur Σειτ ϖιερ ϑαηρζεηντεν κυρσιερτ δερ Βεγριφφ δερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ αλσ εινε [ ] Σχηλ σσελκατεγοριε πολιτισχηερ υνδ κονοµισχηερ ισκυρσε βερ δεν σοζιαλεν Ωανδελ ϖον Ινδυστριεγεσελλσχηαφτεν [ ] ιν δερ Λιτερατυρ (Λ ΦΦΕΛΗΟΛΖ/ΑΛΤΜΕΠΠΕΝ 1994:570) ειν Σχηλαγωορτ, ωελχηεσ νεβεν ανδερεν, ωιε ζυµ Βεισπιελ Ωισσενσγεσελλσχηαφτ, ιν δερ Ωισσενσχηαφτ ϖιελφαχη ϖερωενδετ ωιρδ, βερ δεσσεν Βεδευτυνγ αβερ κεινεσωεγσ Εινιγκειτ ηερρσχητ. 7 Φρανκ Ωεβστερ (2002:9) ρεσ µιερτ βεισπιελσωεισε βετραχητεν, δα εινιγε βερσετζυνγεν ινσ ευτσχηε νιχητ διε γλειχηε Βεδευτυνγ ωιε ιµ Ενγλισχηεν ηαβεν. Σο ωυρδε βσπω. ονλινε πριϖαχψ αυσ 12χ δεσ Πλαν οφ Αχτιον (2003) µιτ ονλινε Πιρατεριε βερσετζτ. Χηριστιαν Βρευνιγ (1987:17) ηατ βερειτσ αυφ τειλωεισε υνβεφριεδιγενδε βερσετζυνγεν ϖον οφφιζιελλεν ΥΝΕΣΧΟ Παπιερεν ηινγεωιεσεν. 7 Εσ γιβτ διε υντερσχηιεδλιχηστεν Γεσελλσχηαφτσβεγριφφε υνδ Μεταπηερν ιµ Κοντεξτ δερ γλοβαλεν ςερνετζυνγ, διε ϖερσυχηεν, διε γεσαµτγεσελλσχηαφτλιχηε Εντωιχκλυνγ ζυ ερφασσεν υνδ ειν αναλψτισχηεσ Ινστρυµενταριυµ βερειτζυστελλεν, σοωιε χηαρακτεριστισχηε Ινδικατορεν βενεννεν µ χητεν. Ιν δερ Λιτερατυρ βεγεγνετ µαν υ. α. δεµ Κονζεπτ δερ Ωισσενσγεσελλσχηαφτ (ΣΤΕΗΡ 1994), δερ Μυλτιοπτιονσγεσελλσχηαφτ (ΓΡΟΣΣ 1994), δερ 6

[ ] δεφινιτιονσ σηαρε [ ] τηε χονϖιχτιον τηατ θυαντιτατιϖε χηανγεσ ιν φορµατιον αρε βρινγινγ ιντο βεινγ α θυαλιτατιϖελψ νεω σορτ οφ σοχιαλ σψστεµ, τηε ινφορµατιον σοχιετψ. Ιν τηισ ωαψ εαχη δεφινιτιον ρεασονσ ιν µυχη τηε σαµε ωαψ: τηερε ισ µορε ινφορµατιον νοωαδαψσ, τηερεφορε ωε ηαϖε αν ινφορµατιον σοχιετψ ( ηνλιχη αυχη Ηενσελ 1990:43). Βεγριφφε ωιε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ, Ωισσενσγεσελλσχηαφτ οδερ Ινδυστριεγεσελλσχηαφτ ωερδεν ϖερωενδετ, υµ ειν αλσ χηαρακτεριστισχη ανγεσεηενεσ Κεννζειχηεν οδερ Στρυκτυρµερκµαλ εινερ Γεσελλσχηαφτ ζυ βενεννεν, ωελχηεσ διε µοδερνεν γεγεν βερ λτερεν Γεσελλσχηαφσφορµεν αυσζειχηνετ. ιεντεν διε ρελεϖαντεν Ωερτσχη πφυνγσβερειχηε αλσ Ινδικατορεν, σο βεφ νδε σιχη διε ωεστλιχηε Ωελτ ναχη δεµ βεργανγ ϖον δερ Αγραργεσελλσχηαφτ ζυρ Ινδυστριεγεσελλσχηαφτ νυν ιµ βεργανγ ϖον δερ ιενστλειστυνγσγεσελλσχηαφτ ιν διε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ, σο διε Βεηαυπτυνγ (ϖγλ. ΕΥΤΣΧΗ 1983:69φ.). Ιµ Αλλγεµεινεν ϖερστεητ µαν υντερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ εινε µοδερνε Γεσελλσχηαφτ, ιν δερ Ινφορµατιον, Κοµµυνικατιον υνδ ιν ερστερ Λινιε διε Ινφορµατιονσ υνδ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν 8 διε εινεν σχηνελλεν Ζυγριφφ αυφ γρο ε Μενγεν αν Ινφορµατιονεν ερλαυβεν υνδ διε ζυνεηµενδ Προδυκτιονσ, Αρβειτσ υνδ Λεβενσωελτεν δυρχηδρινγεν εινε γρο ε Ρολλε σπιελεν υνδ ιν Ζυκυνφτ ϖον ιµµερ γρ ερερ Βεδευτυνγ σειν ωερδεν. εν Υρσπρυνγ δεσ Βεγριφφεσ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ρεκλαµιερτ ϑαπαν φ ρ σιχη. 9 ερ Αντηροπολογε υνδ Βιολογε Ταδεο Υµεσαο ηατ ιν σεινερ Αρβειτ ϑοηο Σανγψο Ρον ( βερ Ινφορµατιονσινδυστριεν ) βερειτσ 1963 δερ Ινφορµατιονσινδυστριε εινε Σχηλ σσελρολλε ιµ Μοδερνισιερυνγσπροζεσσ ζυγεωιεσεν. Υµεσαο ποστυλιερτ, δασσ διε Ινφορµατιονσινδυστριε εβενσο ζεντραλ σει ωιε διε Σχηωερινδυστριε φ ρ δεν βεργανγ ϖον Αγραρ ζυρ Ινδυστριεγεσελλσχηαφτ (ϖγλ. ΙΤΟ 1989:13φ). Ιν Υµεσαοσ Εντωυρφ εινερ Στυφεντηεοριε δερ µενσχηλιχηεν Γεσχηιχητε στεητ διε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ αλσ λετζτε Εντωιχκλυνγσστυφε. ασ ϑαπαν Χοµπυτερ Υσαγε εϖελοπµεντ Ινστιτυτε πυβλιζιερτε 1971 δεν Βεριχητ Τηε Πλαν πολψζεντρισχηεν Γεσελλσχηαφτ (ΩΙΛΛΚΕ 1996) οδερ δεµ Μοδελλ δερ ϖιρτυελλεν Γεσελλσχηαφτ (Β ΗΛ 2000). Σιε αλλε ηαβεν διε Αβσιχητ, εινε αδ θυατε Τηεοριε δερ Γεσελλσχηαφτ ζυ φορµυλιερεν, διε σιχη ιµ βεργανγ βεφινδετ υνδ γεπρ γτ ιστ δυρχη ωειτρειχηενδε σοζιαλε Προζεσσε. 8 Ιν Ωερσιγ (2000:19 20) ιστ ναχηζυλεσεν, δασσ σιχη Ινφορµατιονσ υνδ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν νιχητ ιµµερ δευτλιχη ϖον εινανδερ τρεννεν λασσεν. Βει βειδεν σπιελεν Προζεσσε δερ Ερζευγυνγ υνδ δεσ Εντγεγεννεηµενσ ϖον Σιγναλεν/Ζειχηεν/Ναχηριχητεν εινε Ρολλε. Στεηεν Φραγεν δερ βερµιττλυνγ ιµ ςορδεργρυνδ, ωιρδ µαν εηερ ϖον Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν σπρεχηεν, στεηεν Φραγεν δερ Τρανσφορµατιον ϖον αρστελλυνγεν ιµ ςορδεργρυνδ, ωιρδ µαν εηερ ϖον εινερ Ινφορµατιονστεχηνολογιε σπρεχηεν. Ναχη Λ φφεληολζ υνδ Αλτµεππεν σινδ διε σπεζιφισχηεν Μερκµαλε δερ ΙΚΤσ Μυλτιφυνκτιοναλιτ τ, ςερνετζυνγ, ιφφυσιονσγεσχηωινδιγκειτ υνδ ιφφυσιονσβρειτε (ϖγλ. 1994:578). Αυτορεν ωιε βσπω. Μαιερ Ραβλερ ωεισεν δαραυφ ηιν, δασσ σιχη διε νευεν Τεχηνολογιεν δυρχη Υνιϖερσαλιτ τ υνδ Κονϖεργενζ αυσζειχηνεν. Υνιϖερσελλ, ωειλ σιε σ µτλιχηε Λεβενσβερειχηε βετρεφφεν (ϖγλ. 1995:157 168), υνδ κονϖεργεντ, ωειλ διε ιγιταλισιερυνγ δερ κοµµυνικατιϖεν Ινφραστρυκτυρ υνδ ιηρερ Ινηαλτε ζυ εινερ ςερσχηµελζυνγ βισλανγ σεπαρατερ Φυνκτιονεν φ ηρε υνδ διε τεχηνολογισχηε Τρεννυνγ ζωισχηεν Ινδιϖιδυαλ υνδ Μασσενκοµµυνικατιον αυφγεηοβεν ωερδε (ϖγλ. ΕΙΜ 1998:4 5). 9 Ζυρ Βεγριφφσηερκυνφτ υνδ ζυρ ισκυσσιον, οβ διε ΥΣΑ οδερ ϑαπαν διε Ρεχητε αµ Τερµινυσ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ φ ρ σιχη ρεκλαµιερεν δ ρφεν, σιεηε ΥΦΦ (2000:2 8). 7

φορ Ινφορµατιον Σοχιετψ: Α Νατιοναλ Γοαλ τοωαρδσ τηε Ψεαρ 2000. αριν ωυρδε δερ Μανγελ αν νατ ρλιχηεν Ρεσσουρχεν ιν δεν ςορδεργρυνδ γεστελλτ, δερ δασ Λανδ ζυµ βεργανγ ϖον εινερ Γ τερπροδυκτιον ζυρ Ερριχητυνγ εινερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ζωινγε (ϖγλ. ϑχυ Ι 1971). Ιν δεν σιεβζιγερ ϑαηρεν βεσχη φτιγτε σιχη δανν διε Ποστινδυστριαλισµυσ εβαττε µιτ δερ ωαχησενδεν Βεδευτυνγ δερ Ινφορµατιονσϖερωερτυνγ. 10 Ιµ Ραηµεν δερ Μακρο κονοµιε εντστανδ υρσπρ νγλιχη δασ Κονζεπτ δερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ (ΜΑΧΗΛΥΠ 1962, ΠΟΡΑΤ 1976, ΣΧΗΜΟΡΑΝΖ 1980), δασ δεν Ωανδελ ιν δερ Βεσχη φτιγυνγσστρυκτυρ ινδυστριαλισιερτερ Σταατεν ερφασσεν σολλτε. Ιν δεν σεχηζιγερ ϑαηρεν ωαρεν εινε ςερλαγερυνγ ϖοµ Προδυκτιονσσεκτορ ζυµ ιενστλειστυνγσσεκτορ υνδ εινε ωειτερε ςερ νδερυνγ ιννερηαλβ διεσεσ τερτι ρεν ιενστλειστυνγσσεκτορσ ζυ βεοβαχητεν. Εσ ωυρδε φεστγεστελλτ, δασσ σιχη ειν Βερειχη ιν διεσεµ τερτι ρεν Σεκτορ γεβιλδετ ηατ, δερ νιχητ διρεκτ ζυµ Βρυττοσοζιαλπροδυκτ βειτρυγ υνδ µιτ δερ ςερβρειτυνγ ϖον Ινφορµατιον ζυ τυν ηατ. Γερνοτ Ωερσιγ (1996:139) µειντ, δασσ εσ σιχη ινσοφερν ειγεντλιχη υµ εινε Ινφορµατιονσ κονοµιεγεσελλσχηαφτ [ηανδελτε] οδερ υµ εινε ΙΤ Γεσελλσχηαφτ, δα διε Ινφορµατιονστεχηνικ ιµ ςορδεργρυνδ στεηε (ΩΕΡΣΙΓ 2000α:461). Αλσ σιχη εινε κοµµυνικατιϖε Ρεϖολυτιον οδερ εινε ζωειτε ινδυστριελλε Ρεϖολυτιον (ΣΤΕΙΝΜ ΛΛΕΡ 1981:152) ανδευτετε υνδ δερ νευε Ινφορµατιονσσεκτορ νιχητ µεηρ νυρ αυφ δεν τερτι ρεν Σεκτορ δερ ιενστλειστυνγεν βεσχηρ νκτ βλιεβ, σονδερν αυχη εινεν γρο εν Τειλ δεσ Προδυκτιονσσεκτορσ αυσζυµαχηεν βεγανν, ϖερ νδερτε σιχη δασ Κονζεπτ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ (ϖγλ. ΩΕΡΣΙΓ 1985). Νυν ωυρδεν Ινφορµατιονσ υνδ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιε αλσ ειν ωεσεντλιχηερ Φακτορ δερ ωιρτσχηαφτλιχηεν Εντωιχκλυνγ ανγεσεηεν (ϖγλ. ΩΕΡΣΙΓ 1996:140). Εινε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ιστ δεµναχη εινε Γεσελλσχηαφτ, διε αυφ Ινφορµατιονσ υνδ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν βασιερτ. ερ Προζεσσ, δυρχη δεν σιχη εινε σολχηε Γεσελλσχηαφτ βιλδετ, ωυρδε Ινφορµατισιερυνγ γενανντ (ΝΟΡΑ/ΜΙΝΧ 1979:15). ιε ωισσενσχηαφτλιχηε Ρελεϖανζ δεσ Βεγριφφεσ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ωιρδ ναχη ωιε ϖορ υντερσχηιεδλιχη βεωερτετ. ερ υνσχηαρφε Βεγριφφ ηατ βισηερ νοχη ωενιγ Κοντυρεν ερηαλτεν. Νικλασ Λυηµανν (1992:14) µειντ, διε Μοδερνε κ ννε [ ] σιχη σελβστ νοχη νιχητ αυσρειχηενδ βεσχηρειβεν, αλσο µαρκιερτ σιε ιηρε Νευηειτ δυρχη Βεστεµπελυνγ δεσ Αλτεν υνδ ϖερδεχκτ δαµιτ ζυγλειχη διε ςερλεγενηειτ, νιχητ ζυ ωισσεν, ωασ ειγεντλιχη γεσχηιεητ. 10 ςγλ. ινσβεσονδερε Βελλ (1973). 8

Ινφορµατιον υνδ Κοµµυνικατιον ηαβεν σχηον ιµµερ εινε Βεδευτυνγ ιν δερ Μενσχηηειτσγεσχηιχητε γεηαβτ υνδ δαηερ [ ] ιστ ϕεδε Γεσελλσχηαφτ, διε Μενσχηεν κονστιτυιερεν, ζυγλειχη εινε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ δερ Βεγριφφ ϖερλιερτ δαµιτ ϕεγλιχηε Τρεννσχη ρφε (ΤΑΥΣΣ/ΚΟΛΛΒΕΧΚ/Μ ΝΙΚΕΣ 1996:24). Ωαρυµ σπριχητ µαν δαϖον, δασσ σιχη ωεστλιχηε Ινδυστριεσταατεν αυφ δεµ Ωεγ ιν εινε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ βεφ νδεν, βερειτσ εινε σολχηε σινδ οδερ διεσε σογαρ σχηον ηιντερ σιχη γελασσεν η ττεν? Εινιγκειτ βεστεητ δαηινγεηενδ, δασσ µαν ϖον εινερ σοζιαλωισσενσχηαφτλιχη βεφριεδιγενδεν Τηεοριε ζυρ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ νοχη ωειτ εντφερντ ιστ (ϖγλ. ΣΤΕΙΝΒΙΧΚΕΡ 2001:9). Ανδερε Αυτορεν ωεισεν δαραυφ ηιν, δασσ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ νιχητ αλσ ειν ηολιστισχηεσ Μοδελλ ϖερστανδεν ωερδεν µ σσε, σονδερν ϖιελµεηρ αλσ ειν Ανσατζ υντερ µεηρερεν [ ], διε αλσ Σελβστβεσχηρειβυνγεν δερ Γεσελλσχηαφτ αυφ ϕεωειλσ υντερσχηιεδλιχηεν Βεοβαχητυνγεν ϖον Βεοβαχητυνγεν βερυηεν (Λ ΦΦΕΛΗΟΛΖ/ΑΛΤΜΕΠΠΕΝ 1994:571). 11 Μαρτιν Λ φφεληολζ υνδ Κλαυσ ιετερ Αλτµεππεν φολγερν δαραυσ, δασσ µαν, οηνε διε Ρελεϖανζ ϖον Ανσ τζεν ζυ βεσχηνειδεν, ιν δενεν διε ωαχησενδε Βεδευτυνγ ϖον Ινφορµατιον ζυµ Αυσγανγσπυνκτ εινερ Γεσελλσχηαφτσβεσχηρειβυνγ ωιρδ, ϖοµ Ανσπρυχη αυφ ειν υνιϖερσελλεσ Γεσελλσχηαφτσκονζεπτ Αβστανδ νεηµεν κ ννε (Εβδ.). 2.2 Begriff Informationsgesellschaft in der internationalen Politik ερ Τερµινυσ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ωιρδ βει πολιτισχηεν εβαττεν 12 βερ διε µοδερνεν ΙΚΤ Σψστεµε ϖερωενδετ υνδ ηατ αν Ακτυαλιτ τ γεωοννεν ϖορ αλλεµ ιµ Ζυσαµµενηανγ µιτ δερ Εντωιχκλυνγ νευερ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν υνδ Ανωενδυνγσφορµεν, αυχη 11 Ιν δερ Λιτερατυρ φινδεν σιχη ζυµ Τειλ σεηρ ϖερσχηιεδενε Ειντειλυνγεν υνδ Νεννυνγεν τηεορετισχηερ Κονζεπτε ζυρ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ, ωασ δασ Φεηλεν εινερ σψστεµατισχηεν Αυφαρβειτυνγ δεσ Γεγενστανδσ ζειγτ. Λ φφεληολζ υνδ Αλτµεππεν ζειγεν αυφ, δασσ γενερελλ ζωισχηεν δρει ισκυρσεν βερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτεν υντερσχηιεδεν ωερδεν κανν, διε ερστµαλσ Ινφορµατιον υνδ Κοµµυνικατιον ιν δεν Φοκυσ εινερ Γεσελλσχηαφτσβεσχηρειβυνγ ρ χκεν (ϖγλ. 1994:571): δερ ωιρτσχηαφτσδετερµινιστισχηε ινφορµατιον εχονοµψ Ανσατζ, δασ σοζιολογισχη οριεντιερτε Κονζεπτ δερ ποστινδυστριελλεν Γεσελλσχηαφτ (Βελλ 1973) υνδ δερ ινδυστριεγεσελλσχηαφτλιχηε Ανσατζ δερ ινφορµατισιερτεν Ινδυστριεγεσελλσχηαφτ. ιεσε Κονζεπτε γεηεν αλλε ϖον δερ Πρ µισσε αυσ, δασσ Ινφορµατιον αλσ Προδυκτιονσφακτορ, Κονσυµγυτ, αλσ Κοντρολλ, Ηερρσχηαφτσ υνδ Στευερυνγσµιττελ ιµµερ µεηρ αν Βεδευτυνγ γεωινντ. ανεβεν σινδ Πετερ Φ. ρυχκερ (1969) υνδ σεινε Ιδεε εινερ Ωισσενσγεσελλσχηαφτ υνδ Μανυελ Χαστελλσ (2001) Νετζωερκγεσελλσχηαφτ ζυ ερω ηνεν. 12 ερ Βεγριφφ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ερσχηιεν ιν Ευροπα ϖορ αλλεµ ιν δερ Πολιτικ: Ειν Τεχηνολογιερατ δεσ Βυνδεσκανζλερσ Ηελµυτ Κοηλ λεγτε εινεν Βεριχητ ζυρ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ϖορ (ϖγλ. Ρατ φ ρ Φορσχηυνγ, Τεχηνολογιε υνδ Ιννοϖατιον 1995), δερ Βυνδεσταγ ριχητετε 1996 εινε Ενθυετε Κοµµισσιον µιτ δεµ Τιτελ ευτσχηλανδσ Ωεγ ιν διε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ειν. ερ Βανγεµανν Ρεπορτ (1994) Ευροπα υνδ διε γλοβαλε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ βετραχητετ δεν γεσελλσχηαφτλιχηεν Ωανδελ δυρχη Ινφορµατιονσ υνδ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν. ερ Βεγριφφ φινδετ σιχη αυχη ιν ζαηλρειχηεν Ποσιτιονσπαπιερεν σοωιε Κονγρεσστιτελν ωιεδερ, ζ. Β. ΒΥΗΛΜΑΝΝ (1996) υνδ ΡΟΣΣΟΥ (1999). ιε δευτσχηε Βυνδεσρεγιερυνγ ηατ ιµ εζεµβερ 2003 ειν Ακτιονσπρογραµµ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ 2006 ϖεραβσχηιεδετ, δασ υ. α. διε Ανζαηλ δερ ϕυνγεν Ιντερνετνυτζερ βισ 2005 ερη ηεν ωιλλ. 9

αλσ Μυλτιµεδια 13 βεζειχηνετ (ϖγλ. ΩΕΡΣΙΓ 2000:143). Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ωιρδ ιν δερ ιντερνατιοναλεν Πολιτικ σειτ χα. σιεβεν ϑαηρεν ιµµερ ωιεδερ ιµ Ζυσαµµενηανγ µιτ δεµ Βεγριφφ δεσ σο γενανντεν ιγιταλ ιϖιδε γενανντ, ζυ δευτσχη ιγιταλε Σπαλτυνγ (ϖγλ. ΚΥΒΙΧΕΚ & ΩΕΛΛΙΝΓ 2000:500) οδερ ιγιταλε Κλυφτ (ϖγλ. Ρ ΤΖΕΡ 2000:1). αρυντερ ϖερστεητ µαν διε Βεναχητειλιγυνγ δερ Μενσχηεν, διε ζυ δεν µοδερνεν ΙΚΤσ καυµ Ζυγανγ ηαβεν. Ιν εινερ Στυδιε δεσ αµερικανισχηεν Ωιρτσχηαφτσµινιστεριυµσ ϖον 1995 ωυρδε φεστγεστελλτ, δασσ διε Ιντερνετνυτζυνγ ιν δεν ΥΣΑ σεηρ υνγλειχη ϖερτειλτ ιστ υνδ δασσ γρο ε Τειλε δερ Βεϖ λκερυνγ, ωιε ωενιγ Γεβιλδετε υνδ σχηλεχητ ςερδιενενδε, νιχητ αµ Φορτσχηριττ δερ ΙΚΤσ τειληαβεν (ϖγλ. Υ.Σ. ΟΧ 1995). Γεγεν διεσε Σπαλτυνγ, διε διε ΥΣ Ρεγιερυνγ ερστµαλσ ιγιταλ ιϖιδε νανντε, σολλτε νυν ετωασ γεταν ωερδεν. ιεσε διγιταλε Κλυφτ, διε νιχητ νυρ ιννερηαλβ δερ ΥΣΑ εξιστιερτ, ιστ ιντερνατιοναλ βετραχητετ νοχη ϖιελ γρ ερ, ωιε διε ιµ ν χηστεν Καπιτελ αυφγεφ ηρτεν Ζαηλεν ζειγεν ωερδεν. 14 ςορ αλλεµ δερ Γεβραυχη δερ νευεν Ινφορµατιονσ υνδ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν ιστ αυφ ωενιγε Λ νδερ κονζεντριερτ, σο δασσ ειν Γρο τειλ δερ Μενσχηηειτ βισηερ ϖον διεσεµ Φορτσχηριττ αυσγεσχηλοσσεν βλιεβ. Οβωοηλ Ινφορµατιον υνδ Ωισσεν τεχηνισχη ωελτωειτ βερειτγεστελλτ ωερδεν κ νντεν, ωιρδ δερ Ζυγριφφ δαραυφ νιχητ αλλεν Μενσχηεν ερµ γλιχητ. ΥΝ Γενεραλσεκρετ ρ Κοφι Ανναν ηατ αυφ δεµ Γ8 15 Γιπφελ 2000 ιν ϑαπαν ϖορ αλλεµ ϖορ δεµ ιγιταλ ιϖιδε ζωισχηεν Ινδυστριε υνδ Εντωιχκλυνγσλ νδερν, αβερ αυχη ζωισχηεν ϖερσχηιεδενεν Βεϖ λκερυνγσσχηιχητεν γεωαρντ (ϖγλ. ΣΤΙΦΤΥΝΓ ΕΝΤΩΙΧΚΛΥΝΓ ΥΝ ΦΡΙΕ ΕΝ 2002:193). ιε ιντερνατιοναλε Πολιτικ ηατ βερειτσ µεηρερε Ινιτιατιϖεν γεσταρτετ, διε βει δερ βερωινδυνγ δεσ διγιταλεν Γραβενσ αυφ νατιοναλερ υνδ ιντερνατιοναλερ Εβενε ηελφεν σολλεν. Εινιγε Βεµ ηυνγεν σειεν ηιερ ηεραυσγεγριφφεν. 16 Αυφ δερ Ωελτκονφερενζ φ ρ Υµωελτ υνδ Εντωιχκλυνγ ιν Ριο δε ϑανειρο 1992 ωυρδε ιν διε Αγενδα 21 ειν ειγενεσ Καπιτελ ζυµ Τηεµα Ινφορµατιονστεχηνολογιε αυφγενοµµεν (ϖγλ. ΥΝ 1992). ιε Γ7 Λ νδερ δισκυτιερτεν ιηρε ςερσιον δερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ αυφ δερ Γ7 Μινιστερκονφερενζ ιν 13 Ωερσιγ ωειστ δαραυφ ηιν, δασσ δερ Βεγριφφ ζυρ Υντερµαυερυνγ δεσ Σχηλαγωορτεσ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ϖερωενδετ ωιρδ (ϖγλ. 2000:143). Β ηλ ϖερστεητ υντερ Μυλτιµεδια διε Κοµβινατιον µεηρερερ, υντερσχηιεδλιχηερ Μεδιεν ζωεχκσ ςερβρειτυνγ υνδ ιστριβυτιον ϖον Ινφορµατιονεν ( 2000:113). 14 Εινε Μεταστυδιε βερ δεν ιγιταλ ιϖιδε δεσ ΑΜ Γλοβαλ Χονσυµερ Αδϖισορψ Βοαρδσ, διε ϖον Ωισσενσχηαφτλερν δεσ Χεντρε φορ Υρβαν & Χοµµυνιτψ Στυδιεσ δερ Υνιϖερσιτ τ Τοροντο ερστελλτ ωυρδε, κοµµτ ζυ δεµ Εργεβνισ, δασσ εσ µυλτιπλε ιϖιδεσ γιβτ υνδ δασσ σιχη ειν διγιταλερ Γραβεν δορτ φινδετ, ωο βερειτσ σοζιαλε Υνγλειχηηειτεν βεστεηεν. ιε Στυδιε βετραχητετ ατεν αυσ νατιοναλεν υνδ ιντερνατιοναλεν Υντερσυχηυνγεν δερ λετζτεν ζεην ϑαηρε αυσ αχητ Λ νδερν (ϖγλ. ΑΜ 2003). 15 ιε Γ8 (φρ ηερ Γ7) ιστ διε Γρυππε δερ αχητ ωιχητιγστεν Ινδυστριελ νδερ: ΥΣΑ, Καναδα, Γρο βριταννιεν, Φρανκρειχη, Ιταλιεν, ϑαπαν, ευτσχηλανδ, σειτ 1997 αυχη Ρυσσλανδ (ϖγλ. ΒΜΖ 2002:344). 16 Εσ σει δαραυφ ϖερωιεσεν, δασσ ιν δεν ισκυσσιονεν νιχητ ιµµερ Κονσενσ βερ δασ Αυσµα υνδ διε Υρσαχηεν δεσ διγιταλεν Γραβενσ βεστεητ. 10

Βρ σσελ ιµ Φεβρυαρ 1995 υνδ βετοντεν διε Νοτωενδιγκειτ, δασσ αλλε Λ νδερ ιν διε Γλοβαλε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ (ΓΙΣ) ιντεγριερτ ωερδεν σολλεν (ϖγλ. ΙΣΑ ο..:1). ερ σ δαφρικανισχηε Πρ σιδεντ Τηαβο Μβεκι υ ερτε σιχη, αν διε Κονφερενζ αδρεσσιερτ, δασσ εσ µεηρ Τελεφονανσχηλ σσε ιν Μανηατταν γ βε αλσ ιν δερ Συβσαηαρα Αφρικασ υνδ δασσ διε Η λφτε δερ Μενσχηηειτ νοχη νιε ειν Τελεφονατ γεφ ηρτ η ττε. Ερ βοτ δεν Γ7 Λ νδερν υνδ δερ Ευροπ ισχηεν Κοµµισσιον αν, εινε Κονφερενζ ιν Σ δαφρικα εινζυβερυφεν, υµ εινεν ιαλογ ζωισχηεν Ινδυστριε υνδ Εντωιχκλυνγσλ νδερν βερ διε Γλοβαλε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ζυ φ ρδερν υνδ σιχη ιηρεν Ηεραυσφορδερυνγεν ζυ στελλεν (Εβδ.:1). αραυφηιν καµ εσ 1996 ιν Σ δαφρικα ζυρ Ινφορµατιον Σοχιετψ ανδ εϖελοπµεντ Χονφερενχε. Μαν εινιγτε σιχη δορτ βερ διε ενορµε Βεδευτυνγ εινερ γλοβαλεν Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ. Εσ γ βε κειν σινγυλ ρεσ, σονδερν ειν υνιϖερσελλεσ Μοδελλ εινερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ, δασ εινεσ γεµεινσαµεν γλοβαλεν Ανσατζεσ βεδ ρφε (ϖγλ. Εβδ.:5). Εινε ωειτερε Βεστρεβυνγ, δεν διγιταλεν Γραβεν ζωισχηεν Ινδυστριε υνδ Εντωιχκλυνγσλ νδερν ζυ σχηλιε εν, ωαρ υ. α. διε Αρβειτσγρυππε ιγιταλ Οππορτυνιτψ Τασκ Φορχε, κυρζ ΟΤ Φορχε γενανντ, διε ϖον δεν Γ8 Σταατεν ινσ Λεβεν γερυφεν ωυρδε. Ιν δερ ΟΤ Φορχε ωαρεν αυχη Ωιρτσχηαφτσϖερτρετερ υνδ Νιχητρεγιερυνγσοργανισατιονεν εινγεβυνδεν. Εινε Οκιναωα Χηαρτερ ον Γλοβαλ Ινφορµατιον Σοχιετψ ηαβεν διε Γ8 Λ νδερ ιµ ϑυλι 2000 ϖεραβσχηιεδετ. ιεσε κονζεντριερτ σιχη αυφ βιλατεραλε ςερηανδλυνγεν ιµ Βερειχη γλοβαλερ Κοµµυνικατιον σοωιε διε Λιβεραλισιερυνγ δερ Μ ρκτε υνδ φορδερτ διε Φ ρδερυνγ ωεττβεωερβσφ ηιγερ Υµφελδερ ϖον δεν Εντωιχκλυνγσλ νδερν (ϖγλ. Γ8 2000:5). Ιµ ϑυλι 2001 ηατ Ανναν διε ΥΝ ΙΧΤ Τασκ Φορχε (ΥΝΙΧΤΦ) αλσ γλοβαλεσ Φορυµ ζυ Φραγεν δερ Νυτζυνγ ϖον ΙΚΤσ φ ρ διε Εντωιχκλυνγ εινβερυφεν. ερ Ευροπ ισχηε Ρατ υνδ διε Ευροπ ισχηε Κοµµισσιον βεσχη φτιγεν σιχη εβενφαλλσ µιτ δεµ Ινφορµατιονσζειταλτερ Βει ιηρερ Ινιτιατιϖε εευροπε 2005 στεητ ϖορ αλλεµ εινε ϖερβεσσερτε Ιντερνετνυτζυνγ ιν Ευροπα ιµ Ζεντρυµ. Ιµ Φαλτβλαττ ιε Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ δερ Ευροπ ισχηεν Κοµµισσιον ιστ ζυ λεσεν, δασσ διε νευεν Τεχηνολογιεν δερ ΕΥ εσ ερλειχητερν, δρ νγενδε Προβλεµε ζυ λ σεν, αλλεν ϖοραν διε Σιχηερυνγ δεσ Ωιρτσχηαφτσστανδορτεσ Ευροπα, δερ Αββαυ δερ αυεραρβειτσλοσιγκειτ σοωιε ειν ϖερβεσσερτερ Σχηυτζ δερ Υµωελτ (ΕΥΡΟΠ ΙΣΧΗΕ ΚΟΜΜΙΣΣΙΟΝ 1995:1). Βισλανγ σινδ ωενιγ κονκρετε Μα ναηµεν, ωιε διε Βεσειτιγυνγ δεσ διγιταλεν Γραβενσ ερρειχητ ωερδεν κανν, βει δεν ϖερσχηιεδενεν ιντερνατιοναλεν Βεστρεβυνγεν ζυ ερκεννεν. βερωιεγενδ κονοµισχηε Ραηµενβεδινγυνγεν υνδ ειν τεχηνολογισχηερ ετερµινισµυσ στανδεν βει δεν Ινιτιατιϖεν ιµ Ζεντρυµ, διε δεν ΙΚΤσ εινε ειγενε, νιχητ βεεινφλυσσβαρε 11

Εντωιχκλυνγ ζυσχηρειβεν (ϖγλ. ΜΕΙΕΡ 2003:37). Εινε σοζιαλε υνδ πολιτισχηε ιµενσιον ωυρδε ϖον δερ ιντερνατιοναλεν Πολιτικ εηερ ϖερναχηλ σσιγτ. Ιν δερ πολιτισχηεν εβαττε ωιρδ δερ Βεγριφφ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ υ ερστ υνσχηαρφ γεβραυχητ: Εσ ιστ διε Ρεδε ϖον δερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ (οηνε δασσ σιε δεφινιερτ ωιρδ), ϖον εινερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ, µαλ ϖ λλιγ υνβεστιµµτ ϖον Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ υνδ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτεν. ερ Τιτελ δεσ ΥΝ Γιπφελσ εντη λτ διε Φορµυλιερυνγ τηε [! ] ινφορµατιον σοχιετψ. Ιν δερ εβαττε δεσ Γιπφελσ ιστ δερ Σπραχηγεβραυχη αλλερδινγσ ηνλιχη υντερσχηιεδλιχη ωιε ιν δεν εβεν αυφγεφ ηρτεν Βεισπιελεν. 2.3 Daten zu weltweiter Information und Kommunikation ιε ςερτειλυνγ υνδ Νυτζυνγ ϖον Ινφορµατιονσ υνδ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν 17 σοωιε δερ κλασσισχηεν Μασσενµεδιεν φαλλεν ωελτωειτ υντερσχηιεδλιχη αυσ. ιε Στατιστικεν δερ ΙΤΥ ζειγεν διεσ (ζιτ. ν. ΥΝ Π 2003:277). Υµ Ζυγανγ ζυµ Ιντερνετ ζυ ηαβεν, βεδαρφ εσ εινιγερ τεχηνισχηερ ςοραυσσετζυνγεν. Ζυν χηστ βραυχητ µαν εινεν Τελεφονανσχηλυσσ, δοχη βερ 80 Προζεντ δερ Ωελτβεϖ λκερυνγ ηαβεν κειν Τελεφον. Ειν Χοµπυτερ υνδ ειν Μοδεµ σινδ αλσ ν χηστεσ ερφορδερλιχη. Ιν δεν ΟΕΧ Σταατεν 18 καµεν 2001 αυφ 1.000 Περσονεν 523 Τελεφονφεστνετζηαυπτανσχηλ σσε. Ιν Εντωιχκλυνγσλ νδερν ωαρεν εσ 87 Ανσχηλ σσε, βετραχητετ µαν διε αµ ωενιγστεν εντωιχκελτεν Λ νδερν (Λεαστ εϖελοπεδ Χουντριεσ (ΛΛ Χ)) 19 αλλεινε, ωαρεν εσ σογαρ νυρ 6 προ 1.000 Περσονεν. ηνλιχηε γραϖιερενδε Υντερσχηιεδε βεστεηεν βει δερ Ζαηλ δερ Βεσιτζερ ϖον Μοβιλτελεφονεν. Ναχη δεν νευεστεν Ζαηλεν φ ρ δασ ϑαηρ 2002 κοµµεν ιν Αµερικα 66 Χοµπυτερ αυφ 100 Εινωοηνερ, ιν Αφρικα σινδ εσ 1,3 ΠΧσ προ 100 Εινωοηνερ υνδ ιν Ασιεν 4,45 (ϖγλ. ΙΤΥ 2004). Ιµ βεϖ λκερυνγσρειχηστεν Λανδ δερ Ωελτ, Χηινα, γιβτ εσ 2,76 Χοµπυτερ προ 100 Εινωοηνερ. Ιν Βρασιλιεν σινδ εσ 7,48 υνδ ιν Ινδιεν υνδ Νιγερια στεητ νιχητ εινµαλ ειν ΠΧ προ 100 17 Ζυ δεν ΙΚΤσ ζ ηλτ διε ΙΤΥ Ραδιοσ, Φερνσεηεν, Τελεφονε, Μοβιλτελεφονε, Περσοναλ Χοµπυτερσ (ΠΧ) υνδ δασ Ιντερνετ. ιε ερστεν δρει ωερδεν οφτ αλσ διε αλτεν ΙΚΤσ βεζειχηνετ υνδ διε λετζτεν δρει αλσ νευε. ιεσε Υντερτειλυνγ σπιεγελτ σιχη αυχη ιν δερ στατιστισχηεν ςερφ γβαρκειτ ωιεδερ. ιε µειστεν Εντωιχκλυνγσλ νδερ ϖερφ γεν ιν γρ ερεµ Μα ε βερ διε αλτεν, ω ηρενδ Ινδυστριεσταατεν βερωιεγενδ ζυσ τζλιχη βερ διε νευεν ϖερφ γεν (ϖγλ. ΙΤΥ 2003α:8). Ιν δεν ρµστεν Λ νδερν δερ Ωελτ µαγ σογαρ ειν Ραδιο ειν νευεσ Μεδιυµ σειν, ωειλ µαν εσ ϖορηερ νιχητ κανντε. ιε Ωελτβανκ (2003:26) σαγτ ηινγεγεν, ΙΚΤσ χονσιστσ οφ ηαρδωαρε, σοφτωαρε, νετωορκσ, ανδ µεδια φορ χολλεχτιον, στοραγε, προχεσσινγ, τρανσµισσιον, ανδ πρεσεντατιον οφ ινφορµατιον (ϖοιχε, δατα, τεξτ, ιµαγεσ). 18 Ιν δερ Οργανισατιον φ ρ ωιρτσχηαφτλιχηε Ζυσαµµεναρβειτ υνδ Εντωιχκλυνγ (ΟΕΧ ) σινδ 30 ωιχητιγε Ινδυστριελ νδερ ζυσαµµενγεσχηλοσσεν, διε φαστ δρει ςιερτελ δεσ Ωελτηανδελσ υνδ 60 Προζεντ δερ Ωελτινδυστριεπροδυκτιον αυφ σιχη ϖερεινεν (ϖγλ. ΝΥΣΧΗΕΛΕΡ/ΝΟΗΛΕΝ 1993:482). 19 ΛΛ Χ: Γρυππε ϖον Εντωιχκλυνγσλ νδερν (ΕΛ), διε ναχη εινεµ Βεσχηλυσσ δερ ΥΝ αλσ αµ ωενιγστεν εντωιχκελτε ΕΛ γελτεν. ιε Ζυορδνυνγ ζυ δεν ΛΛ Χ ερφολγτ αυφγρυνδ ϖον δρει Ινδικατορεν: ΒΙΠ προ Κοπφ (υντερ 355 ΥΣ ); Αντειλ δερ ινδυστριελλεν Προδυκτιον αµ ΒΙΠ (10 Προζεντ); Αλπηαβετισιερυνγσθυοτε (20 Προζεντ δερ Αλτερσγρυππε βερ 15 ϑ.). ΛΛ Χ βλειβεν υντερηαλβ δερ ιν Κλαµµερν ανγεγεβενεν Ωερτε (ϖγλ. ΝΥΣΧΗΕΛΕΡ/ΝΟΗΛΕΝ 1993:479). 12

Εινωοηνερ ζυρ ςερφ γυνγ. αβει βεηερβεργεν αλλειν διεσε ϖιερ Σταατεν 43 Προζεντ δερ Ωελτβεϖ λκερυνγ. Λαυτ ΥΝ Ηυµαν εϖελοπµεντ Ρεπορτ 2003 ηαβεν διε ρειχηστεν Λ νδερ ιµ υρχησχηνιττ 397 Ιντερνετνυτζερ αυφ 1.000 Εινωοηνερ, Λ νδερ µιτ µιττλερεµ Εινκοµµεν 36,8 Νυτζερ, υνδ 6,4 σινδ εσ βει δεν Λ νδερν µιτ νιεδριγεµ Εινκοµµεν (ϖγλ. ΥΝ Π 2003:277). Σο νυτζεν ιν δεν ΥΣΑ χα. 55,1 Προζεντ δερ Βεϖ λκερυνγ δασ Ιντερνετ, ιν Αφρικα σινδ εσ νυρ ρυνδ 1,2 Προζεντ υνδ ιν Ασιεν 5,8 (ϖγλ. ΙΤΥ 2004). Ιντερνετνυτζυνγ κονζεντριερτ σιχη βεσονδερσ ιν Αφρικα αυφ διε γρο εν Στ δτε, δα σιχη ηιερ διε Η λφτε δερ Τελεφονε βεφινδεν. Λαυτ ΙΤΥ λεβτεν 2002 70 Προζεντ αλλερ Ιντερνετ Νυτζερ ιν δεν Λ νδερν µιτ ηοηεµ Εινκοµµεν, διε αβερ νυρ 16 Προζεντ δερ ωελτωειτεν Βεϖ λκερυνγ ρεπρ σεντιερεν (ϖγλ. ΙΤΥ 2003:5). Αλλειν ιν Νορδαµερικα γιβτ εσ βερ φ νφηυνδερτ Μαλ σο ϖιελε Ηοστσ (Γρο ρεχηνερ φ ρ δεν Ιντερνετζυγανγ) ωιε ιν δεν Λ νδερν Αφρικασ ζυσαµµεν (ϖγλ. ΙΤΥ 2004). Ω ηρενδ δερ τψπισχηε ΥΣ Ιντερνετνυτζερ καυµ µεηρ αλσ ειν Προζεντ σεινεσ µονατλιχηεν Εινκοµµενσ φ ρ διε Ιντερνετ Νυτζυνγ αυσγιβτ, µ σστε ειν Ιντερνετ Νυτζερ ιν Μαδαγασκαρ δασ Σεχησφαχηε σεινεσ Εινκοµµενσ φ ρ διε µονατλιχηεν Ιντερνετγεβ ηρεν αυφβρινγεν. Νιχητ ζυλετζτ βραυχητ µαν Στροµ φ ρ εινεν Ιντερνετζυγανγ. 70 Προζεντ δεσ αφρικανισχηεν Κοντινεντσ σινδ οηνε Ελεκτριζιτ τσϖερσοργυνγ (ϖγλ. ΑΦΕΜΑΝΝ/ΑΝ ΡΙΧΗ 2003:61). Ηινζυ κοµµτ, δασσ δασ Στροµνετζ ιν δεν Ρεγιονεν, ιν δενεν εσ ϖορηανδεν ιστ, ινσταβιλ ιστ. ιε ςερτειλυνγ τραδιτιονελλερ Μεδιεν φ λλτ ηνλιχη υνγλειχη αυσ. Ιν Βυρκινα Φασο καµεν 1997 δρει Ραδιοσ αυφ 100 Μενσχηεν, ιν δεν ΥΣΑ ωαρεν εσ 208 (ϖγλ. ΦΙΣΧΗΕΡ ΑΤΛΑΣ ΜΕ ΙΕΝ 2001:112). Ιν Ινδονεσιεν γαβ εσ 1998 136 Φερνσεηγερ τε προ 1.000 Εινωοηνερ, ιν ευτσχηλανδ ωαρεν εσ 580. Ιν Βρασιλιεν καµεν 1996 αυφ 100 Εινωοηνερ 4 Ταγεσζειτυνγεν, ω ηρενδ εσ ιν δεν ΥΣΑ 21,5 ωαρεν (ϖγλ. Εβδ.). Φ ρ δεν Ζυγανγ υνδ διε Νυτζυνγ ϖον ΙΚΤσ ιστ νιχητ νυρ εινε αυσγεβαυτε Ινφραστρυκτυρ ερφορδερλιχη, σονδερν αυχη ανδερε γρυνδλεγενδε Λεβενσβεδινγυνγεν σπιελεν εινε Ρολλε. ερ αφρικανισχηε Κοντινεντ ηατ 800 Μιλλιονεν Εινωοηνερ, δαϖον ηαβεν 54 Προζεντ Ζυγανγ ζυ εινερ αυσρειχηενδεν Ωασσερϖερσοργυνγ, 34 Προζεντ δερ Βεϖ λκερυνγ σινδ υντερερν ηρτ υνδ διε Η λφτε δερ Αφρικανερ σινδ Αναλπηαβετεν. ασ µονατλιχηε υρχησχηνιττσεινκοµµεν βετρ γτ 25 ΥΣ ολλαρ, υνδ χα. 2/3 δερ Μενσχηεν µ σσεν ϖον ωενιγερ αλσ εινεµ ολλαρ αµ Ταγ λεβεν (ϖγλ. ΥΝ Π 2003). Ζυρ ωειτερεν ςερτιεφυνγ δερ Προβλεµατικ δεσ διγιταλεν Γραβενσ µ σσεν αλσο ωειτερε Φακτορεν ιν εινε Γεσαµτβετραχητυνγ εινβεζογεν ωερδεν. ιε ΙΤΥ ηατ δαηερ εινεν σο γενανντεν ιγιταλ Αχχεσσ Ινδεξ ερστελλτ, δερ σιχη αυσ φ νφ Κατεγοριεν ζυσαµµενσετζτ, διε δεν Ζυγριφφ αυφ 13

ΙΚΤσ βεεινφλυσσεν: Ινφραστρυκτυρ ϖον Φεστ οδερ Μοβιλφυνκνετζεν, Ερσχηωινγλιχηκειτ δεσ Ιντερνετζυγανγσ, Ωισσεν (Αλπηαβετισιερυνγσγραδ, Αντειλ δερ Σχηυλβεσυχηερ), Θυαλιτ τ (ιντερνατιοναλε Ιντερνετ βερτραγυνγσρατε προ Κοπφ, Βρειτβανδανσχηλ σσε προ 100 Εινωοηνερ) υνδ Νυτζυνγ (Ιντερνετνυτζερ προ 100 Εινωοηνερ) (ϖγλ. ΙΤΥ 2003:6). Ναχη δερ Υντερτειλυνγ ιν ηιγη, υππερ αχχεσσ, µιδδλε υνδ λοω αχχεσσ γεη ρεν διε Εντωιχκλυνγσλ νδερ γρ τεντειλσ ζυ δεν Λ νδερν µιτ µιττλερεµ υνδ νιεδριγεµ διγιταλεν Ζυγανγ (ϖγλ. Ταβελλε 1 ιν Ανηανγ Ι). Βετραχητετ µαν διε ςερτειλυνγ δερ Ινφορµατιονσινφραστρυκτυρ, δανν ωιρδ διε Υνγλειχηηειτ ιµ Βερειχη Ινφορµατιονσ υνδ Κοµµυνικατιονστεχηνολογιεν ζωισχηεν ϖερσχηιεδενεν Ρεγιονεν δευτλιχη. Βισηεριγε Κλ φτε ζωισχηεν Αρµ υνδ Ρειχη οδερ Νορδ 20 υνδ Σ δ 21 εσ σει δαραν εριννερτ, δασσ 20 Προζεντ δερ Βεϖ λκερυνγ δερ ρειχηεν Λ νδερ βερ 85 Προζεντ δεσ Ωελτεινκοµµενσ ϖερφ γεν ηαβεν σιχη υµ εινε Κλυφτ ζωισχηεν Ινφορµατιονσρειχηεν υνδ Ινφορµατιονσαρµεν ερωειτερτ, ωιε αυχη ιν εινεµ οκυµεντ δερ ςερανσταλτερ δεσ ΩΣΙΣ φεστγεηαλτεν ιστ (ϖγλ. ΩΣΙΣ 29.07.03:2). ερ βεργανγ ϖον εινερ Αγραρ οδερ Ινδυστριεγεσελλσχηαφτ ζυ εινερ Ινφορµατιονσγεσελλσχηαφτ ερφολγτ σοµιτ υντερ Αυσσχηλυσσ ϖιελερ Λ νδερ. ασσ σιχη αν δερ ςερτειλυνγ δερ ϖερσχηιεδενεν Μεδιεν σοωιε αν δεν Ζυγανγσϖοραυσσετζυνγεν ιν κυρζερ Ζειτ ετωασ νδερτ, ιστ καυµ ζυ ερωαρτεν. Σο ηατ σιχη ζωαρ διε Ανζαηλ δερ Ιντερνετυσερ ιν δεν ΛΛ Χ Λ νδερν ϖον 1998 αυφ 2001 υµ φαστ 1.200 Προζεντ ερη ητ, δαηιντερ ϖερβεργεν σιχη αβερ νυρ 0,22 Προζεντ ιηρερ Βεϖ λκερυνγ (ϖγλ. ΩΕΛΤΒΑΝΚ 2004). 22 3 Die Debatte um die Neue Weltinformationsordnung als historischer und politischer Hintergrund für den WSIS ιε εβαττε υµ εινε Νεω Ωορλδ Ινφορµατιον Ορδερ (ΝΩΙΟ) ωαρ ϖορνεηµλιχη εινε ισκυσσιον βερ εινε ϖερζερρτε αρστελλυνγ δερ ριττεν Ωελτ ιν ευροπ ισχηεν Μεδιεν. Σχηον δαµαλσ γινγ εσ αβερ αυχη υµ δεν σο γενανντεν φρειεν Ινφορµατιονσφλυσσ, υµ πολιτισχηε Ορδνυνγ υνδ διε Μαχητϖερη λτνισσε αυφ δεν εντστεηενδεν Μεδιεν υνδ Ινφορµατιονσµ ρκτεν. ιε Φορδερυνγ ναχη διεσερ Νευεν Ιντερνατιοναλεν 20 Μιτ Νορδ οδερ Λ νδερ δεσ Νορδενσ σινδ διε ΟΕΧ Λ νδερ γεµειντ. 21 Μιτ Σ δ οδερ Λ νδερ δεσ Σ δενσ σινδ γεµειντ διε ΛΛ Χ (Λεαστ εϖελοπεδ Χουντριεσ, ζυ δτ. αυχη ςιερτε Ωελτ, Λ Χ (Λεσσ εϖελοπεδ Χουντριεσ, ζυ δτ. Εντωιχκλυνγσλ νδερ), ΝΙΧ (Νεωλψ Ινδυστριαλιζινγ Χουντριεσ, ζυ δτ. Σχηωελλενλ νδερ). 22 Ωοβει διε Τηεσε δερ διγιταλεν Κλυφτ υνδ δερ ιηρ ινη ρεντε Πεσσιµισµυσ, δασσ διεσε Κλυφτ εηερ γρ ερ αλσ κλεινερ ωιρδ, βερπρ φτ ωερδεν µυσσ. 14

Ινφορµατιονσορδνυνγ 23 (ΝΙΙΟ) ιστ Αυσδρυχκ εινερ πολιτισχηεν Βεωεγυνγ δερ ριττεν Ωελτ, υµ Μασσενµεδιεν, ιηρε Ινηαλτε, Βεσιτζϖερη λτνισσε, Ρειχηωειτε, Ζυγανγσ υνδ Κοντρολλµ γλιχηκειτεν ϖον Μεδιεν ειγενστ νδιγ ζυ βεστιµµεν (ϖγλ. ΒΕΧΚΕΡ 1985:48). ιε Υνιτεδ Νατιονσ Εδυχατιοναλ, Σχιεντιφχ ανδ Χυλτυραλ Οργανισατιον (ΥΝΕΣΧΟ) ωυρδε δασ ωιχητιγστε υνδ εινφλυσσρειχηστε Φορυµ δερ δαµαλιγεν ιντερνατιοναλεν 24 25 κοµµυνικατιονσπολιτισχηεν εβαττε. 3.1 Prinzip des Free Flow of Information ασ Πρινζιπ δεσ Φρεε Φλοω οφ Ινφορµατιον ωιρδ αυσ δερ Χηαρτα δερ ΥΝ ϖοµ ϑυνι 1945 (Αρτ. 55) υνδ δερ ςερφασσυνγ δερ ΥΝΕΣΧΟ ϖοµ Νοϖεµβερ 1945 (Πρ αµβελ, Αρτ. 1) αβγελειτετ. Εσ φινδετ σιχη ιν ϖερσχηιεδενεν ιντερνατιοναλεν εκλαρατιονεν υνδ ςερτρ γεν ωιεδερ. Βεδευτενδ σινδ ηιερ διε Αλλγεµεινε Ερκλ ρυνγ δερ Μενσχηενρεχητε ϖοµ 10. εζεµβερ 1948 (Αρτ. 19) υνδ διε Ιντερνατιοναλε Κονϖεντιον βερ β ργερλιχηε υνδ πολιτισχηε Ρεχητε ϖοµ 19. εζεµβερ 1966 (Αρτ. 18 βισ 20). 26 ςορ δεµ Ηιντεργρυνδ δεσ ωεστλιχηεν Σελβστϖερστ νδνισσεσ ϖον Πρεσσε, Μεινυνγσ υνδ Ινφορµατιονσφρειηειτ αλσ κονστιτυιερενδε Ελεµεντε δερ παρλαµενταρισχηεν εµοκρατιεν ιν Ωεστευροπα υνδ Νορδαµερικα εντστανδ ω ηρενδ δεσ Ζωειτεν Ωελτκριεγεσ υνδ ναχη δεσσεν Ενδε ϖορ αλλεµ ιν δεν ΥΣΑ διε οκτριν δεσ φρειεν Ινφορµατιονσφλυσσεσ. Γεπρ γτ δυρχη ειν αυφ δασ Ινδιϖιδυυµ βεζογενεσ Γρυνδϖερστ νδνισ πολιτισχηερ Ρεχητε βερυητ δασ Πρινζιπ δεσ φρειεν Ινφορµατιονσφλυσσεσ αυφ δεµ ιν φρειηειτλιχηεν εµοκρατιεν κονστιτυτιϖ γαραντιερτεν Ρεχητ 23 Νευε Ιντερνατιοναλε Ινφορµατιονσορδνυνγ (ΝΙΙΟ) ιστ δερ σψνονψµ ϖερωενδετε Βεγριφφ ζυρ Νευεν Ωελτινφορµατιονσορδνυνγ (ΝΩΙΟ). 24 ιε ΥΝΕΣΧΟ ιστ αλσ Υντεροργανισατιον δερ ΥΝΟ εινε Οργανισατιον ϖον Σταατεν, διε εινε ϖον δερ Ζυγεη ριγκειτ ζυ δεν ςερειντεν Νατιονεν υναβη νγιγε Μιτγλιεδσχηαφτ κενντ. ςον Ανφανγ ιηρεσ Βεστεηενσ ωιδµετε σιχη διε Οργανισατιον δεµ Τηεµενφελδ Κοµµυνικατιον ιν εινεµ ειγενεν Αρβειτσβερειχη φ ρ Μασσενκοµµυνικατιον υνδ ηευτε βεσονδερσ δεν Μασσενµεδιεν. ιε Οργανε δερ ΥΝΕΣΧΟ σινδ διε Γενεραλκονφερενζ αλσ οβερστεσ Εντσχηειδυνγσγρεµιυµ, δερ Εξεκυτιϖρατ υνδ δασ Σεκρεταριατ µιτ δεµ Γενεραλδιρεκτορ υνδ σχηλιε λιχη διε νατιοναλεν ΥΝΕΣΧΟ Κοµµισσιονεν. ιε Γενεραλκονφερενζεν φασσεν Βεσχηλ σσε µιτ εινφαχηερ Μεηρηειτ δερ Στιµµεν, βεϖορζυγεν αβερ δασ Κονσενσπρινζιπ. 25 ιε ΥΝΟ υνδ διε ΥΝΕΣΧΟ σινδ φ ρ ιηρε κοµπλιζιερτεν υνδ στ νδιγ ωεχησελνδεν ςερφαηρενσωεισεν, Οργανισατιονσφορµεν υνδ οκυµεντατιονσσψστεµε βεκανντ (ϖγλ. ΒΕΡΩΑΝΓΕΡ 1980:8). Υµ δεν ιννερεν ςερλαυφ δερ εβαττε ναχηζυζειχηνεν, βεσχηρ νκτ σιχη διε χηρονολογισχη υνδ ηιστορισχη δεσκριπτιϖε αρστελλυνγ δερ σιχη βερ δρει ιγ ϑαηρε ερστρεχκενδεν εβαττε αυφ διε Ερειγνισσε, διε ζυµ εινεν διε Η ηεπυνκτε δαρστελλεν υνδ ζυµ ανδερεν ζυµ ωεσεντλιχηεν Φορτγανγ βειτρυγεν. 26 Ειν φρειερ Ινφορµατιονσφλυσσ βεδευτετε ϖορ αλλεµ φ ρ διε ΥΣΑ εινεν Κονκυρρενζκαµπφ ιµ ιντερνατιοναλεν Ναχηριχητενγεσχη φτ, δερ κεινερ Κοντρολλε υντερωορφεν ιστ. ερ κονοµισχηε Ασπεκτ ωαρ ϖον εντσχηειδενδερ Βεδευτυνγ. Ζυµ Βεισπιελ υντερστ τζτεν διε Αµερικανερ δασ Πρινζιπ αυχη, υµ ιηρεν Ωελτναχηριχητεναγεντυρεν Ασσοχιατεδ Πρεσσ (ΑΠ) υνδ Υνιτεδ Πρεσσ Ιντερνατιοναλ (ΥΠ[Ι]) δασ Εινδρινγεν ιν διε εηεµαλσ ευροπ ισχηεν Αγεντυρεν ϖορβεηαλτενεν Ναχηριχητενµ ρκτε ζυ ερµ γλιχηεν. ιεσ στιε βερειτσ ιν δεν φ νφζιγερ ϑαηρεν αυφ διε Κριτικ ωεστλιχηερ Σταατεν (ϖγλ. ΒΡΕΥΝΙΓ 1987:59). 15