ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΦΥΛΟ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΛΟΥ ΚΑΙ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΦΥΛΟ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ ιάλεξη 3η Αθλήτριες,, εικόνα σώµατος & ψυχοκοινωνική ανάπτυξη
Από τι καθορίζεται το ιδανικό σώµα? εµφάνιση σύσταση σώµατος βάρος
Η σύσταση του σώµατος Το σωµατικό βάρος και η καλή εµφάνιση συντελούν σε ένα ωραίο σώµα. Η σύσταση του σώµατος όµως και κυρίως το ποσοστού του σωµατικού λίπους συµβάλλει σηµαντικά και στην καλή υγεία. Το σωµατικό λίπος,, εκτός από µέσο αποθήκευσης (υποδόριο λίπος) αποτελεί και βασικό συστατικό πολλών ζωτικών οργάνων (καρδιά, πνευµόνια, νεφρά, συκώτι, κ.λ.π). Ο υπολογισµός του σωµατικού λίπους γίνεται άµεσα και έµµεσα. Η άµεση αξιολόγηση γίνεται εργαστηριακά. Για την έµµεση αξιολόγηση του σωµατικού λίπους υπάρχουν διάφορες τεχνικές, καµία όµως από αυτές δεν είναι απόλυτα ακριβής.
Η σύσταση του σώµατος Από σειρές ερευνών βρέθηκε ότι το ποσοστό του σωµατικού λίπους στις γυναίκες ανάλογα µε την ηλικία είναι κατά µέσο όρο: προεφηβεία 18 20%. εφηβεία 23 27% ενηλικίωση 27% (άνδρες( 15%) Ώριµη ηλικία και πάνω 32% Όταν το ποσοστό λίπους πέφτει κάτω από το 12% τότε εµφανίζονται προβλήµατα υγείας που σχετίζονται κυρίως µε προβλήµατα στις φυσιολογικές λειτουργίες (έµµηνος ρύση). Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται το ποσοστό λίπους για τον µέσο όρο των αθλητριών σε ορισµένα αθλήµατα.
Ηλικία Ύψος Βάρος Λίπος % Πένταθλο 21.5 175.4 65.4 11% Κωπηλασία 23.0 173 68 14% Ρίψεις 18.8 173.9 80.8 27% Μαραθώνιος 28.5 166.6 52 11.4% Μοντέρνος χορός 30.4 161.8 53.3 12.2% Bodybuilders 27.0 160.8 53.8 13.2% Μπαλέτο 23.7 167.4 54.2 14.1% Κολύµπι ταχύτητας 165.1 57.1 14.6% Ποδηλασία 167.7 61.3 15.4% Γυµναστική 20.0 158.5 51.5 15.5% ρόµοι αντοχής 25.0 166.8 54.3 16.9% Κολύµπι αντοχής 166.3 60.9 17.1% Πετοσφαίριση 22 178.3 70.5 17.9% ρόµοι ταχύτητας 20.1 164.9 56.7 19.3% Καλαθοσφαίριση 19.1 169.1 62.6 20.8%
Το γυναικείο σώµα και ο αθλητισµός Ο αθλητισµός θεωρείται ότι χρησιµοποιήθηκε για να διαπλάσει το γυναικείο σώµα σύµφωνα µε ορισµένα πρότυπα που δηµι- ουργήθηκαν σε µια πατριαρχική κοινωνία. Πιο ο συγκεκριµένα ο Foucault θεωρεί ότι ο αθλητισµός χρη- σιµοποιείται σαν τεχνολογία: ένας συνδυασµός γνώσεων και πρακτικών που πειθαρχεί, ελέγχει, αναδιαµορφώνει και προσ- διορίζει το σώµα σύµφωνα µε τις ανάγκες ενός πατριαρχικού, ρατσιστικού καπιταλισµού. Οι γυναίκες διαµορφώνουν την άποψη για το ιδανικό σώµα σύµφωνα µε ορισµένα πρότυπα. Μέσα από αυτά τα πρότυπα διαµορφώνουν και την αντίληψη για το σώµα τους.
Ηαντίληψη Η για την εικόνα του σώµατος Η αντίληψη για την εικόνα του σώµατος, δηλαδή η άποψη που έχει κάποιος για το σώµα του, απασχόλησε αρκετούς ερευνητές κυρίως από την περιοχή της ψυχολογίας. Συνοπτικά τα ευρήµατα τέτοιων ερευνών δείχνουν ότι η αντίληψη της εικόνας του σώµατος: Είναι πολυδιάστατη και µπορεί να περιλαµβάνει π.χ. απόψεις, στάσεις, συµπεριφορές, προσωπικές τοποθετήσεις. Μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική από την άποψη των άλλων. Είναι δυναµική και µπορεί να αλλάξει. Καθορίζεται από τα κοινωνικά πρότυπα και όχι γενετικά. Επηρεάζει τις αντιλήψεις και τις πράξεις µας.
Ηαντίληψη Η για την εικόνα του σώµατος Πότε δηµιουργείται? Η αντίληψη για την εικόνα του σώµατος είναι ένα σύνθετο και αναπόσπαστο τµήµα της αυτό-αντίληψης, αντίληψης, δηλαδή της άποψης που έχουµε για τον εαυτό µας. Αρχίζει να δηµιουργείται από τα πρώτα παιδικά χρόνια και αναπτύσσεται σε όλη µας τη ζωή. Επηρεάζεται σηµαντικά από τον περίγυρο µας: τους γονείς µας, τους συµµαθητές µας, τους συντρόφους µας, αλλά και από τις εικόνες των γυναικών που προβάλλονται δηµόσια στον τύπο και την τηλεόραση.
Ηαντίληψη Η για την εικόνα του σώµατος Παιδική ηλικία Τα κορίτσια ακούνε σχόλια για την εµφάνιση τους από πολύ µικρή ηλικία (π.χ. τι όµορφη που είσαι!) Από την προσχολική ηλικία τα υπέρβαρα παιδιά αντιµετωπίζουν την κριτική των συνοµηλίκων τους. Οι γονείς, πολύ συχνά, ασχολούνται περισσότερο µε τη σωµατική κατασκευή και την εµφάνιση του παιδιού τους παρά µε τα άλλα επιτεύγµατα του. Τα υπέρβαρα παιδιά δηµιουργούν από πολύ νωρίς µια αρνητική εικόνα για το σώµα τους, η οποία χειροτερεύει όσο µεγαλώνουν.
Ηαντίληψη Η για την εικόνα του σώµατος Εφηβεία Τα κορίτσια του γυµνασίου και λυκείου ασχολούνται πολύ περισσότερο µε το βάρος τους απ ότι τα αγόρια. Με την είσοδο τους στην εφηβεία το σωµατικό λίπος και κατά συνέπεια το βάρος τους αυξάνει. Αυτό τους προβληµατίζει στο να αποδεχτούν το σώµα τους. Ένα µεγάλο ποσοστό των κοριτσιών του γυµνασίου και λυκείου προσπαθούν να χάσουν βάρος. Η διατροφή που ακολουθούν υπονοµεύει την υγεία τους. Η αντίληψη για την εικόνα του σώµατος των έφηβων κοριτσιών καθορίζεται σηµαντικά από την ανάγκη τους να γίνουν αποδεκτές από τον περίγυρο τους.
Η κοινωνία και η αντίληψη για την εικόνα του σώµατος Στη σύγχρονη εποχή το ελκυστικό σώµα συνδυάζεται µε το πολύ λεπτό σώµα. Το πρότυπο του γυναικείου σώµατος έχει αλλάξει αρκετά τα τελευταία χρόνια. Τα µοντέλα που προβάλλονται στα περιοδικά σήµερα έχουν περίπου 10 κιλά λιγότερο απ ότι τα µοντέλα πριν από 70 χρόνια. Οι περισσότερες γυναίκες βρίσκονται σε µια συνεχή δίαιτα. Οι δίαιτες είναι ένα συνηθισµένο θέµα στα ΜΜΕ. Το άγχος των κιλών δηµιουργεί προβλήµατα στην αυτό-αντίληψη αντίληψη και αυτό-εκτίµηση των γυναικών. Σε κοινωνίες όπου δεν το λεπτό σώµα δεν είναι σηµαντικό (π.χ. African-American American) ) οι γυναίκες έχουν µεγαλύτερη αυτοεκτίµηση.
Η κοινωνία και η αντίληψη για την εικόνα του σώµατος Υπέρβαρες γυναίκες Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι το υπερβολικό βάρος αποτελεί µεγαλύτερη απειλή της ψυχικής παρά της σωµατικής υγείας των γυναικών. Οι υπέρβαρες γυναίκες γίνονται πολύ συχνά θύµατα κοινωνικής κριτικής. Οι άλλοι δηµιουργούν πολλές φορές λανθασµένη εντύπωση για τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα τους. Αυτή η διάκριση µπορεί να έχει όχι µόνο κοινωνικές αλλά και οικονοµικές συνέπειες για τις υπέρβαρες γυναίκες.
Θέµατα συζήτησης ΙΙ Θεωρείται σωστό το πρότυπο της πολύ λεπτής γυναίκας σήµερα? Αυτό το πρότυπο γιατί δεν εφαρµόζεται στους άνδρες? Ποια είναι η εµπειρία σας και η άποψη σας για την κοινωνική αντιµετώπιση των υπέρβαρων γυναικών στην Ελλάδα?
Αξιολόγηση της αντίληψης για την εικόνα του σώµατος Η αντίληψη για την εικόνα του σώµατος αξιολογείται µε διάφορα ερωτηµατολόγια. Σ αυτά περιλαµβάνεται: 1. Η άποψη για το βάρος. H εξεταζόµενη καλείται να επιλέξει µία από τις παρακάτω φιγούρες ως πιο αντιπροσωπευτική για το βάρος α) που έχει τώρα και β) το βάρος που θα ήθελε να έχει.
Αξιολόγηση της αντίληψης για την εικόνα του σώµατος 2. Η άποψη για µέρη του σώµατος. Ο εξεταζόµενος καλείται να «βαθµολογήσει» την άποψη που έχει για τα µέρη του σώµατος του (π.χ. µαλλιά, δόντια, µάτια, αυτιά, µύτη, δέρµα, πρόσωπο, ώµοι, στήθος, κοιλιά, κ.λ.π). Η βαθµολογία δίνεται µε µία κλίµακα όπου το 1 αντιπροσωπεύει το πιο αρνητικό συναίσθηµα «δεν µου αρέσει καθόλου» και το 10 το πιο θετικό συναίσθηµα «µου αρέσει πολύ».
Ηπροσπάθεια για βελτίωση της εικόνας του σώµατος Όλες σχεδόν οι γυναίκες προσπαθούν να βελτιώσουν την εικόνα του σώµατος τους µε διάφορους τρόπους: 1. Make up απανούν αρκετά χρήµατα για καλλυντικά αλλά και χρόνο µπροστά στον καθρέφτη προσπαθώντας να καλύψουν ατέλειες στο πρόσωπο τους. Με τον τρόπο αυτό θέλουν να βελτιώσουν την εµφάνιση τους, αλλά και την αυτοπεποίθηση τους. 2. Πλαστική χειρουργική Μια ακόµη πιο δαπανηρή αλλά και επίπονη µέθοδος βελτίωσης της εικόνας του σώµατος. Σ αυτή καταφεύγουν οι γυναίκες που δεν τους αρέσει η εµφάνιση κάποιου συγκεκριµένου µέρους του σώµατος τους.
Ηπροσπάθεια για βελτίωση της εικόνας του σώµατος 3. Μείωση του βάρους Οι περισσότερες γυναίκες θεωρούν ότι έχουν πρόβληµα µε το βάρους τους και ότι αν χάσουν κιλά θα βελτιώσουν την εικόνα του σώµατος τους. Το θέµα είναι ποιο είναι το ιδανικό βάρος για κάθε γυναίκα? Ο δείκτης σωµατικής µάζας (βάρος/ύψος 2 ) είναι λιγότερο ακριβής από το ποσοστό του σωµατικού λίπους σαν ένδειξη του ιδανικού βάρους, ανάλογα µε την ηλικία. Οι διάφορες «συνταγές» δίαιτας αλλά ακόµη και η δραστική µείωση της κατανάλωσης θερµίδων είναι σχεδόν πάντα καταστροφικές για την υγεία.
Θέµατα συζήτησης ΙΙ ΙΙ Ποιον από τους παραπάνω τρόπους προσπάθειας για βελτίωση της εικόνας του σώµατος θεωρείται πιο αποδεκτό? Έχετε να προτείνετε κάτι καλύτερο? Ποια είναι η άποψη σας για τις δίαιτες? Έχετε προσωπική εµπειρία? Γνωρίζετε για τις προσαρµογές στις λειτουργίες του οργανισµού (π.χ. µεταβολισµός) µετά από µια δίαιτα?
Βελτίωση της εικόνας του σώµατος Βελτίωση της υγείας Η εικόνα του σώµατος µπορεί να βελτιωθεί σηµαντικά αν ο τρόπος ζωής και οι διατροφικές συνήθειες αποσκοπούν στην υγεία. Τρόπος ζωής: Η συστηµατική άσκηση και η αυξηµένη φυσική δραστηριότητα, συµβάλλουν στη διατήρηση ενός καλού σωµατικού βάρους αφού επηρεάζουν θετικά όλες τις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισµού. ιατροφή: Για να είναι σωστή και ισορροπηµένη πρέπει να περιλαµβάνει λαχανικά φρούτα και µεγάλη ποικιλία τροφών.
Βελτίωση της εικόνας του σώµατος Ψυχολογική προσέγγιση Η εικόνα του σώµατος συµβάλλει στην συνολική αυτοεκτίµηση αλλά δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα. Με διάφορες τεχνικές µπορούµε να εξοικειωθούµε µε την εικόνα του σώµατος µας και να βελτιώσουµε την αντίληψη που έχουµε για αυτήν: Μέσα από την άσκηση, τους προσωπικούς στόχους και την καταγραφή της προόδου µας. Επιλέγοντας παρέες µε άτοµα που µας κάνουν να αισθανόµαστε άνετα για την εµφάνιση µας
Θέµατα συζήτησης ΙΙΙ ΙΙΙ Με ποιο τρόπο θα βοηθούσατε κάποιο δικό σας άτοµο να εξοικειωθεί µε την εικόνα του σώµατος του? Τι θα του λέγατε?