Εργαστηριακό Σεμινάριο Γενικές Οδηγίες Δημήτρης Κ. Μαυροσκούφης Καθηγητής Α.Π.Θ. 1
Πορεία της εργασίας (1) 2 Προσδιορισμός θέματος Σύντομη εισαγωγή στο ιστορικό πλαίσιο: μπορεί να αξιοποιηθεί η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών, η Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (1770-2000) από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα Τα Νέα και ο δικτυακός τόπος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (www.ime.gr/chronos/gr/index.html) Διαμόρφωση σχεδίου, που θα περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία: διατύπωση συγκεκριμένων στόχων αφετηρία: είναι σκόπιμο η εργασία να εστιάζει σε ένα βασικό πρόβλημα, που θα πρέπει να επιλυθεί ή σε μια σειρά βασικών ερωτημάτων σχετικών με το θέμα και το προς επεξεργασία ιστορικό υλικό, π.χ. τι μπορεί να σημαίνει ο όρος «Κυπριακό Ζήτημα», ποια ήταν η έκταση, το βάθος και οι συνέπειές του; διατύπωση θεμελιωδών υποθέσεων εργασίας διαμόρφωση πορείας: μέθοδος και μορφή της διδασκαλίας οργάνωση της εργασίας μαθησιακές δραστηριότητες
χρήση πηγών: Πορεία της εργασίας (2) 3 αξιοποίηση των πηγών με βάση συγκεκριμένη στρατηγική ή μια σύνθεση στρατηγικών επιλογή πηγών από ένα ευρύτερο σώμα πηγών με βάση συγκεκριμένα κριτήρια (συσχέτιση με το θέμα και τους στόχους, το πρόβλημα ή τα ερωτήματα, αντιπροσωπευτικότητα, διαφορετικές οπτικές κ.λπ.) διατύπωση ερωτημάτων πάνω στις πηγές σύγκριση διασταύρωση πηγών μεταξύ τους και διαχείριση των τυχόν αντιφάσεων αξιολόγηση της σημασίας τους για το θέμα Σύνθεση σύντομου αφηγηματικού κειμένου (120 150 λέξεων), όπου θα ενσωματώνονται τα κύρια συμπεράσματα της εργασίας Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της εργασίας συζήτηση για τις μαθησιακές εμπειρίες και τη σημασία της όλης διεργασίας (δυσκολίες, προβλήματα, απορίες, αμφιβολίες, αντιφάσεις, αναπάντητα ερωτήματα, ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση κ.λπ.) Υπολογισμός χρόνου για την ολοκλήρωση της εργασίας
Φάσεις ευρετικής μεθόδου: Ευρετική στρατηγική με σκοπό την κατανόηση των πηγών Ευρετική εστιασμένη στις πηγές (sourcing heuristic): αναγνώριση και ανάλυση πηγών, ένταξή τους στο ιστορικό πλαίσιό τους Επιβεβαιωτική ευρετική (corroboration heuristic): συσχέτιση πηγών με άλλες, διασταύρωση Αποτύπωση ερμηνευτικής διαδικασίας: 4 Πηγή Πρωτόκολλο ανάγνωσης αναγνώριση και ανάλυση πηγής ένταξη στο ιστορικό πλαίσιο πρώτη ερμηνεία της πηγής συσχέτιση με άλλες διασταύρωση νεότερη ερμηνεία της πηγής επισήμανση δυσκολιών και προβλημάτων διαδικασία κατανόησης 23-24/02/2013
Στρατηγική για την ανάπτυξη της χρονολογικής σκέψης 5 Η στρατηγική στηρίζεται στην αξιοποίηση μιας εκτενούς πηγής, καθώς και στην επικουρική χρήση άλλων πηγών Πορεία εργασίας: Προσδιορισμός του θέματος με βάση την πηγή Συγκρότηση χρονολογίου με βάση τα αναφερόμενα γεγονότα (γραμμή χρόνου ή διάγραμμα ροής) και καθορισμό της αρχής και του τέλους Επισήμανση και τοποθέτηση στο χρονολόγιο χαρακτηριστικών γεγονότων Προσπάθεια για ανακάλυψη αχρονολόγητων σημαντικών γεγονότων χρονολόγηση με τη βοήθεια άλλων πηγών και ένταξη στο χρονολόγιο Προσπάθεια για εντοπισμό, με τη βοήθεια άλλων πηγών, προσώπων που δεν αναφέρονται στη βασική πηγή Διάρκεια γεγονότων (επισημάνσεις με βέλη ή διαφορετικό χρώμα) Προσδιορισμός γεγονότων που συνδέονται με σχέση αιτίου αποτελέσματος Συνόψιση: ομοιότητες και διαφορές που παρατηρούνται στη χρήση των όρων από την πρώτη μέχρι την τελευταία χρονολογία πιθανές εξηγήσεις αιτιολογημένες προβλέψεις για μελλοντικά γεγονότα ή τάσεις
Διαφορετικές ερμηνείες Περιγραφή διαφορετικών ερμηνειών Ανάλυση και αξιολόγηση ερμηνειών Προσεγγίσεις: διαφορετικές πληροφορίες για το ίδιο πρόσωπο ή γεγονός εντοπισμός θετικών και αρνητικών σημείων ή χαρακτηριστικών επιλογή εξωφύλλων βιβλίων γύρω από το ίδιο θέμα, γεγονός, πρόσωπο κ.λπ. εξήγηση για το πώς και το γιατί έχουν δημιουργηθεί οι διαφορετικές ερμηνείες: πρόταση λόγων για τις διαφορές 6
Συνεργατικές δραστηριότητες Τεχνικές (1) 7 Παιχνίδι συναρμολόγησης (Jigsaw-Group) α) σε κάθε μέλος κάθε ομάδας 4-5 ατόμων ανατίθεται ύλη που θα πρέπει να μάθει και να τη διδάξει στα υπόλοιπα μέλη ή β) γίνεται κάτι ανάλογο με δύο κατηγορίες ομάδων, των «ειδικών» και των «συνεργαζόμενων» Συνεργασία κατά ζεύγη (Think-Pair-Share) στην αρχή οι μαθητές σκέφτονται σιωπηλά ο καθένας μόνος του πάνω σε μία ερώτηση που έθεσε ο εκπαιδευτικός, στη συνέχεια μοιράζονται τις σκέψεις τους ανά ζεύγη και τέλος με άλλα ζεύγη ή ολόκληρη την τάξη Συνέντευξη σε τρία στάδια (Three-Step Interview) αφού σχηματιστούν ζεύγη, κάθε μαθητής παίρνει συνέντευξη από το ταίρι του, θέτοντας κατάλληλες ερωτήσεις. Στη συνέχεια, αντιστρέφονται οι ρόλοι και, στο τέλος, τα ζεύγη μοιράζονται τις απαντήσεις τους με όλη την ομάδα ή την τάξη
Συνεργατικές δραστηριότητες - Τεχνικές (2) 8 Ιδεοθύελλα (Round Robin Brainstorming ή Placemat) η τάξη χωρίζεται σε ομάδες με ένα συντονιστή τίθεται μια ερώτηση που επιδέχεται πολλές απαντήσεις αφού δοθεί χρόνος για σκέψη πάνω στην ερώτηση (θέμα), κάθε μέλος της ομάδας μοιράζεται τις απαντήσεις του με τα υπόλοιπα μέλη, ακολουθώντας την τεχνική Round-Robin (σχήμα κύκλου) ο συντονιστής καταγράφει όλες τις απαντήσεις Σύντομη ανασκόπηση (Three-Minute Review) διακοπή πορείας διδασκαλίας και παροχή λίγου χρόνου για ανασκόπηση ή υποβολή ερωτήσεων και έκφραση αποριών Ομάδα ζεύγος άτομο (Team-Pair-Solo) χρησιμοποιείται συνήθως σε περιπτώσεις προβλημάτων
Συνεργατικές δραστηριότητες Τεχνικές (3) 9 Ομάδες με αριθμημένα μέλη (Numbered Heads Together ή Number Frenzy) τα μέλη κάθε ομάδας παίρνουν έναν αριθμό και στη συνέχεια συνεργάζονται πάνω σ ένα θέμα ο εκπαιδευτικός καλεί έναν αριθμό να απαντήσει, οπότε οποιοδήποτε μέλος μπορεί να είναι αυτό που θα δώσει την απάντηση Κύκλος του σοφού (Circle the Sage) ο εκπαιδευτικός παρακινεί τους μαθητές να βρουν ποιοι ανάμεσά τους έχουν ειδικές γνώσεις πάνω σ ένα θέμα οι «σοφοί» στέκονται έξω από την αίθουσα (ή κάπου παράπλευρα), 2 μέλη κάθε ομάδας «επισκέπτονται» διαφορετικούς «σοφούς», συζητούν μαζί τους και στη συνέχεια επιστρέφουν στην ομάδα τους και εξηγούν στους υπόλοιπους όσα έμαθαν (σύγκριση και αντιμετώπιση διαφωνιών) Συνεργάτες (Partners) κάθε ομάδα χωρίζεται σε δύο υποομάδες, οι «συνεργάτες» κάθε ομάδας συνεργάζονται πάνω στο θέμα και στη συνέχει επιστρέφουν στις ομάδες τους, για να διδάξουν όσα έμαθαν στα υπόλοιπα μέλη
Συνεργατικές δραστηριότητες Τεχνικές (4) 10 Ανάληψη ρόλου δασκάλου (Playing Teacher) η δραστηριότητα είναι παρόμοια με τον «κύκλο του σοφού» Κάρτες μάθησης ρόλων (Learning Role Cards) Λειτουργικοί ρόλοι αναλυτική περιγραφή ρόλων Μαθησιακοί ρόλοι αναλυτική περιγραφή του «τι» και του «πώς» των καθηκόντων = «σπάσιμο κώδικα» και τρόποι αξιοποίησης των πληροφοριών Ετεροαξιολόγηση διαφορετικών ομάδων ή μελών της ίδιας ομάδας (Group Grading ή Assessment)