Σχεδιασμός θεατρικού εργαστηρίου Η παρακάτω σχεδίαση του θεατρικού εργαστηρίου βασίζεται στην προσέγγιση του εφαρμοσμένου δράματος, το οποίο χρησιμοποιείται για διάφορους σκοπούς, μεταξύ άλλων και εκπαιδευτικούς. Το εργαστήριο σχεδιάζεται με σκοπό να εφαρμοστεί στο άτυπο πλαίσιο της Παιδικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Αθηναίων. Αρχικά, επικεντρώνεται στην γνωριμία και την αποδοχή μελλών της ομάδας, και έπειτα στην έκφραση και στην επικοινωνία τους, μέσω των υλικών του θεάτρου: κίνηση, λόγος, παντομίμα. Το εργαστήριο κτίζει και παρουσιάζει ένα θεατρικό δρώμενο από τους συμμετέχοντες. Όλη η διαδικασία διαμορφώνεται μέσω παιχνιδιών. Προκειμένου να δοθούν ιδέες και σκέψεις στους συμμετέχοντες, παρουσιάζονται ποικίλες δραστηριότητες από τις εμψυχώτριες του εργαστηρίου, ως παραδείγματα για περαιτέρω ανάπτυξη. Έμφαση δίνεται στην προτίμηση των παιδιών με σκοπό την αύξηση της συμμετοχής τους στο εργαστήριο. Σκοπός: Το εργαστήριο στοχεύει στην ερμηνεία μιας πρότασης θεατρικού δρώμενου, παρά στο θεατρικό ρεαλισμό. Απώτερος σκοπός του είναι η ανάπτυξη της δημιουργικότητας της κίνησης και του λόγου των παιδιών, σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο, καθώς και η δημιουργική αφήγηση. Υλικά: κρουστό μουσικό όργανο, μεγάλα χαρτιά γραφήματος, κηρομπογιές Το εργαστήριο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 7-10 ετών και τους γονείς τους Διάρκεια: 1 ώρα και 30 λεπτά Σχεδιασμός & υλοποίηση: Μεταπτυχιακές φοιτήτριες του ΤΕΑΠΗ, ΕΚΠΑ κατεύθυνση «Ειδική Αγωγή» Λεντίνα Γεωργαντζή & Αναστασία Μέγα Στόχοι : Γνωστικοί: Έκφραση μέσω μη λεκτικής επικοινωνίας: βιωματική κίνηση, ερμηνεία της κίνησης, φυσικότητα της κίνησης, σύνθεση διαδοχικών κινήσεων, αποτύπωση σκέψεων μέσω εικαστικών υλικών.
ανάπτυξη της δημιουργικότητας του λόγου Ψυχοκοινωνικοί: Γνωριμία και εξοικείωση στην ομάδα συγκέντρωση, αυτοέλεγχος, αυτοέκφραση διεκδίκηση του προσωπικού χώρου διάλογος & συνεργασία ατόμου και συνόλου Κινητικοί: Βελτίωση της κίνησης του σώματος Ευελιξία της κίνησης. Πρώτα κάνουμε μερικές ασκήσεις και παιχνίδια, όχι μόνο για να «ζεσταίνουμε» τους συμμετέχοντες στην ομάδα αλλά για να δημιουργήσουμε μια ατμόσφαιρα χαράς, ένα είδος καλλιτεχνικής επικοινωνίας. 1 η Δραστηριότητα Παιχνίδι γνωριμίας Η ομάδα σχηματίζει κύκλο. Οι συμμετέχοντες συστήνονται στον κύκλο με προσωπικές κινήσεις, λέγοντας το όνομά τους. Τους δίνονται παραδείγματα και ιδέες από τις εμψυχώτριες του εργαστηρίου. Όλοι η ομάδα επαναλαμβάνει την κάθε προσωπική κίνηση των συμμετεχόντων. 2 η Δραστηριότητα Επέκταση γνωριμίας Περπάτημα μέσα στο χώρο. Οι συμμετέχοντες περπατούν στο χώρο με διαφορετικούς και προσωπικούς ασυνήθιστους τρόπους σύμφωνα με την οδηγία που έχει δοθεί. Κάθε φορά που ο εμψυχωτής του εργαστηρίου λέει «Σταματήστε» χτυπώντας το τύμπανο ( ή παλαμάκια), ο/η καθένας/καθεμιά σταματά εκεί που είναι και ο χαιρετά τον πιο κοντινό τυχαίο δίπλα του/της, λέγοντας το όνομά του/της. 3 η Δραστηριότητα Φωτογράφος Με αφορμή τις προσωπικές κινήσεις ή της στάσης του σώματος δημιουργούνται ακίνητες εικόνες. Η κάθε προσωπική εικόνα που δημιουργείται
εκφράζει ένα συγκεκριμένο συναίσθημα, άνθρωπο ή ζώο ή οποιαδήποτε αυθόρμητη σκέψη. Τα παιδιά χωρίζονται σε ζευγάρια, όπου ένας/μία απαθανατίζει την εικόνα του άλλου με τη κίνηση του φωτογράφου (Φιλιππάκης, χχ :28). Έπειτα αλλάζουν ρόλους. Οι εμψυχώτριες παρουσιάζουν κάποια παραδείγματα. Η δραστηριότητα βασίζεται κυρίως στον αυτοσχεδιασμό των συμμετεχόντων. 4 η Δραστηριότητα Προσωπικές ιστορίες Οι εμψυχώτριες χωρίζουν τους συμμετέχοντες σε δυο ή περισσότερες μικρότερες ομάδες τεσσάρων μέχρι πέντε ατόμων. Μπορούμε να παίξουμε με ιστορίες μέσα από το δράμα, ακόμη και ιστορίες από τη δική μας ζωή, παίζοντας και λαμβάνοντας διαφορετικές θέσεις και απόψεις που μας επιτρέπουν να δούμε ότι ακόμη και οι πιο απλές ιστορίες δημιουργούν κίνηση, επομένως και θεατρικό δρώμενο. Μια ιστορία είναι τόσο η πράξη του αφηγητή όσο και του ακροατή της ιστορίας. Το κοινό της ομάδας θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται η ιστορία και η αλληλεπίδραση που συμβαίνει μεταξύ τους θα αλλάξει αναγκαστικά την ιστορία και τον τρόπο που λέγεται. Η ρευστότητα μιας ιστορίας που προσφέρεται και λαμβάνεται σε μια δραματική διαδικασία πρέπει να γίνει δεκτή από όλους τους εμπλεκόμενους. Μιλώντας μαζί καθώς μοιραζόμαστε ιδέες, αναπτύσσετε ένα πρόχειρο σχέδιο ή μια πρόβα - ένα ασφαλές μέρος για να δοκιμάσουμε τα πράγματα, να δοκιμάσουμε τα νερά και να αντικατοπτρίζονται οι σκέψεις μας από κάποιον που μπορεί να μιλάει από μια πολύ διαφορετική οπτική γωνία. Αυτές οι επικοινωνιακές δεξιότητες είναι απαραίτητες καθώς η ομάδα μετακινείται προς την ομαδική ερμηνεία προσωπικών ιστοριών άλλων. Ο ρόλος των εμψυχωτριών είναι υποστηρικτικός και διευκρινιστικός καθ όλη τη διαδικασία της έκφρασης των προσωπικών ιστοριών από τα μέλη της ομάδας. 5 η Δραστηριότητα Μοίρασμα ρόλων από μία ιστορία
Μοιράζουμε τους ρόλους της ιστορίας που διαλέξαμε. Ο καθένας/καθεμιά προσπαθεί να αναπαράγει μία παγωμένη εικόνα σύμφωνα με το χαρακτήρα που καλείται να παίξει. Αυτό που χρειάζεται να προσέχει κάποιος είναι να δίνουμε μια όσο το δυνατόν πλήρη και περιγραφική εικόνα, που να έχει τη δύναμη να μας συνεπαίρνει σαν να τη βλέπαμε μπροστά μας. Όλες οι παγωμένες εικόνες της ομάδας δημιουργούν το θεατρικό δρώμενο. 6 η Δραστηριότητα Αργή κίνηση Κάθε συμμετέχοντας κινείται ρυθμικά και αργά κάνοντας κινήσεις με παγωμένες εικόνες, προσπαθώντας να εκφράσει το ρόλο του / της στο θεατρικό δρώμενο. Όλες οι κινήσεις συγχρονίζονται από το ρυθμό της ομάδας, το οποίο συντονίζεται με το χτύπημα του τυμπάνου της εμψυχώτριας. 7 η Δραστηριότητα Αντανάκλαση σκέψεων Οι εμψυχώτριες ετοιμάζουν φύλλα χαρτιού για να αποτυπωθεί η συνάντηση που έχει πραγματοποιήσει η ομάδα. Σχηματίζονται μικρές ομάδες (από τρεις έως πέντε) γύρω από κάθε χαρτί. Ο στόχος είναι οι συμμετέχοντες να γράψουν οποιεσδήποτε αναμνήσεις προκύπτουν γύρω από αυτό που συνέβη σε αυτή τη συνάντηση. Αυτά θα μπορούσαν να είναι είτε αποσπάσματα των ιστοριών που διηγήθηκαν οι ίδιοι, ή απαντήσεις που δόθηκαν στο εργαστήριο, ή εικόνες του θεατρικού δρώμενου που πραγματοποιήθηκε. Μετά από δύο ή τρία λεπτά, οι ομάδες περιστρέφονται και συνεχίζουν αυτές τις διαδικασίες έως ότου έχουν επισκεφθεί όλα τα φύλλα χαρτιού. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες επιστρέφουν και επανεξετάζουν το πρώτο φύλλο τους και συζητούν τι έχει προστεθεί. Κάθε ομάδα συνεχίζει να επανεξετάζει κάθε φύλλο χαρτιού, μιλά γι 'αυτό, και εάν το επιθυμεί, προσθέτει επιπλέον σχόλια, εικόνες και ούτω καθεξής. Πίσω σε ολόκληρο τον κύκλο των ομάδων, οι συμμετέχοντες μπορούν να προβληματιστούν σχετικά με τις συνομιλίες τους και τα συναισθήματα και τις ιδέες που έρχονται στην επιφάνεια σε αυτή τη δραστηριότητα (Prendergast, & Saxton, 2009 : 197).
Πηγές: Boal, A. (2002). Games for actors and non-actors. London: Routledge. Prendergast, M., & Saxton, J. (2009). Applied theatre: International case studies and challenges for practice. Bristol, UK: Intellect. Φιλιππάκη,Μ.( χχ) Μουσικοκινητική για παιδιά. Τόμος Α. Χανιά: Λευκό Αερόστατο