ΑΝΩΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΡΗΣΗ Σ.Δ.Ι. ΗΡΑΚΛΔΙΟΤ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΓΔΩΠΟΝΙΑ ΣΜΗΜΑ ΦΤΣΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ

ΑΝΩΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΡΗΣΗ Σ.Δ.Ι. ΗΡΑΚΛΔΙΟΤ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΓΔΩΠΟΝΙΑ ΣΜΗΜΑ ΦΤΣΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΤΓΚΡΙΣΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΔΓΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΤΓΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΔΡΓΙΑ ΛΤΙΑΝΘΟΤ ΚΑΙ ΥΡΤΑΝΘΔΜΟΤ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΔΠΣΩΝ ΑΝΘΔΩΝ ΠΑΡΟΤΙΑΗ: ΚΑΡΠΑΘΑΚΗ ΓΙΩΡΓΟ ΔΙΗΓΗΣΗ: ΠΑΠΑΓΗΜΗΣΡΙΟΤ ΜΙΥΑΗΛ ΗΡΑΚΛΔΙΟ 2009

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η. ΓΔΝΗΚΑ ΚΑΗ ΣΔΥΝΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ ΥΡΤΑΝΘΔΜΟΤ 4 1.1. Δηζαγσγή.. 5 1.2. Βνηαληθά ραξαθηεξηζηηθά... 5 1.3. πλζήθεο πεξηβάιινληνο 6 1.3.1. Φψο... 6 1.3.2.Θεξκνθξαζία... 6 1.3.3. ρεηηθή πγξαζία. 7 1.4. Πνιιαπιαζηαζκφο... 7 1.5.Έδαθνο.. 9 1.6. Πνηθηιίεο...... 9 1.7. Καιιηεξγεηηθή ηερληθή. 10 1.7.1.Φχηεπζε 10 1.7.2. Πφηηζκα... 11 1.7.3. Λίπαλζε... 12 1.7.4. Κνξπθνιφγεκα 12 1.7.5. Δθαξκνγή θσηνπεξηνδηζκνχ.. 13 1.7.6. Τπνζηχισζε... 14 1.7.7. Δθαξκνγή επηβξαδπληψλ αχμεζεο... 14 1.8.Δρζξνί θαη αζζέλεηεο ηνπ ρξπζάλζεκνπ- Φπηνπξνζηαζία... 14 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗ. ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΔΓΑΦΗΚΖ ΚΑΗ ΤΓΡΟΠΟΝΗΚΖ ΚΑΛΛΗΔΡΓΗΑ ΥΡΤΑΝΘΔΜΟΤ.. 17 2.1. Δηζαγσγή.. 17 2.2.Τιηθά θαη Μέζνδνη... 17 2.3. Απνηειέζκαηα-πδήηεζε... 21 πκπέξαζκα... 27

ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗΗ. ΓΔΝΗΚΑ ΚΑΗ ΣΔΥΝΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ ΣΟΤ ΛΤΗΑΝΘΟΤ.. 28 3.1. Δηζαγσγή 28 3.2. Πνιιαπιαζηαζκφο. 29 3.3. πλζήθεο πεξηβάιινληνο... 30 3.3.1. Φψο... 30 3.3.2. Θεξκνθξαζία... 30 3.4.Καιιηεξγεηηθή ηερληθή. 31 3.4.1. Πξνεηνηκαζία εδάθνπο- Φχηεπζε 31 3.4.2. Κνξπθνιφγεκα 31 3.4.3. Άξδεπζε-Λίπαλζε... 32 3.5. Δρζξνί θαη αζζέλεηεο... 32 3.6. Φπζηνινγηθέο αλσκαιίεο... 32 3.7. πγθνκηδή. 33 ΚΔΦΑΛΑΗΟ IV. ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΔΓΑΦΗΚΖ ΚΑΗ ΤΓΡΟΠΟΝΗΚΖ ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ ΛΤΗΑΝΘΟΤ 34 4.1.Δηζαγσγή.. 34 4.2.Τιηθά θαη Μέζνδνη... 35 4.3. Απνηειέζκαηα-πδήηεζε... 38 4.4.πκπεξάζκαηα 46 Βηβιηνγξαθία... 48

ΚΔΦΑΛΑΙΟ Ι ΓΔΝΙΚΑ ΚΑΙ ΣΔΥΝΙΚΑ ΣΟΙΥΔΙΑ ΚΑΛΛΙΔΡΓΔΙΑ ΥΡΤΑΝΘΔΜΟΤ 1.1. Δηζαγωγή Σν ρξπζάλζεκν ην νπνίν θαιιηεξγείηαη ζήκεξα εκπνξηθά, ζαλ γαζηξηθφ θπηφ ή γηα ην θνκκέλν ηνπ άλζνο είλαη ην Chrysanthemum morifolium νηθ. Compositae. Σν ρξπζάλζεκν ζεσξείηαη ηζαγελέο είδνο ηεο Ηαπσλίαο θαη έρεη θαζηεξσζεί σο εζληθφ ινπινχδη ηεο ρψξαο απηήο. Πάλησο ζχκθσλα κε ηελ θηλέδηθε ηζηνξία ην ρξπζάλζεκν θαιιηεξγήζεθε αξρηθά πξηλ απφ 2000 πεξίπνπ ρξφληα ζηελ Κίλα. ηελ ζπλέρεηα κεηαθέξζεθε ζηελ Ηαπσλία θαη ζηελ Κνξέα. Ζ χπαξμε ηνπ ζηελ Ηαπσλία εληνπίδεηαη ην 1186 κυ. φπνπ ηα μίθε ηνπ βαζηιηά Μηθάδνπ ζηνιίδνληαλ κε ζρέδηα ηνπ ινπινπδηνχ ηνπ. ηελ Δπξψπε εηζάγεηαη γηα πξψηε θνξά ηνλ 17 0 αηψλα ζηελ Οιιαλδία, ζηελ ζπλέρεηα ζηελ Γαιιία θαη ηελ Αγγιία θαη ηέινο ζηηο Ζ.Π.Α. Αξρηθά κε αξγά βήκαηα θαη ζηελ ζπλέρεηα κε ηαρχηεξν ξπζκφ δηαδίδεηαη θα γίλεηαη έλα δεκνθηιέο θαιισπηζηηθφ θπηφ. Μέρξη θαη ην 1850 ην ρξπζάλζεκν θαιιηεξγνχληαλ κφλν ζε θήπνπο, ελψ ζηελ ζπλέρεηα αξρίδεη θαη ε θαιιηέξγεηα ηνπ θαη κέζα ζην ζεξκνθήπην. ήκεξα αλήθεη ζηα πην δεκνθηιή θαιισπηζηηθά θπηά ζε φιν ηνλ θφζκν. Καηέρεη ηελ δεχηεξε κε ηξίηε ζέζε ζηελ παγθφζκηα αγνξά ησλ δξεπηψλ αλζέσλ. ηελ Διιάδα ε θαιιηέξγεηα ηνπ είλαη αθφκα πνιχ πεξηνξηζκέλε. Ζ έθηαζε πνπ θαηαιακβάλεη ε θαιιηέξγεηα ηνπ ρξπζάλζεκνπ ζήκεξα είλαη πεξίπνπ 400 πεξίπνπ ζηξέκκαηα, γηα παξαγσγή δξεπηψλ αλζέσλ, απφ ηα νπνία ηα 200 ζηξέκκαηα θαιιηεξγνχληαη ζην ζεξκνθήπην κε εθαξκνγή θσηνπεξηνδηζκνχ γηα παξαγσγή ρξπζαλζέκσλ φιν ην ρξφλν (Παπαδεκεηξίνπ 2005). Ζ αλαθάιπςε ησλ Ακεξηθαλψλ Carner θαη Allard ην 1920 φηη ν θσηνπεξηνδηζκφο επηδξά ζηελ άλζεζε θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ θπηνχ έδσζε ψζεζε γηα ηελ παξαγσγή ινπινπδηψλ ρξπζαλζέκσλ θαζ φιε ηελ δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Μέρξη ηφηε ε παξαγσγή ινπινπδηψλ πεξηνξίδνληαλ κφλν ζηελ

θπζηνινγηθή άλζεζε δειαδή θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ θζηλνπψξνπ. Ζ εθαξκνγή ηνπ θσηνπεξηνδηζκνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ δεκηνπξγία λέσλ πνηθηιηψλ κε εκπνξηθή αμία, ε χπαξμε θζελνχ άλνζνπ πνιιαπιαζηαζηηθνχ πιηθνχ απφ εμεηδηθεπκέλνπο νίθνπο θαη ηέινο βειηηψζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ην 1940 έδσζαλ ηεξάζηηα ψζεζε ζηελ θαιιηέξγεηα ηνπ ρξπζαλζέκνπ. Ζ αλάπηπμε απηή ζπληειέζηεθε ηφζν ζηελ Γ. Δπξψπε φζν θαη ζηηο Ζ.Π.Α. θαη ζπλερίδεηαη θαη ζήκεξα (Εαραξηνπδάθεο, 1991). 1.2. Βνηαληθά ραξαθηεξηζηηθά Σν ρξπζάλζεκν είλαη έλα πνιπεηέο πνψδεο θπηφ. Καιιηεξγείηαη ζηελ χπαηζξν αιιά θαη ζην ζεξκνθήπην γηα παξαγσγή δξεπηψλ αλζέσλ, επίζεο ζαλ θπηφ γιάζηξαο θαη ζαλ θπηφ θήπνπ. Δίλαη θπηφ ππνρξεσηηθά κηθξήο εκέξαο θαη ε θπζηνινγηθή ηνπ άλζεζε γίλεηαη ηελ πεξίνδν ηνπ θζηλνπψξνπ. ήκεξα κε ηελ απφθηεζε γλψζεσλ γχξσ απφ ηε θπζηνινγία ησλ ρξπζαλζέκσλ είλαη δπλαηή ε θαιιηέξγεηα ηνπ κέζα ζηα ζεξκνθήπηα φιε ηελ δηάξθεηα ηνπ έηνπο (2,5-3,5 θαιιηέξγεηεο ην έηνο). Όηαλ ην θπηφ αλζίζεη νη βιαζηνί ηνπ ζηελ ζπλέρεηα μεξαίλνληαη θαη γίλεηαη αλαβιάζηεζε ηνπ θπηνχ απφ ηελ ξίδα. Όηαλ γίλεη ε θνπή ησλ ινπινπδηψλ ε θαιιηέξγεηα δελ ρξεζηκνπνηείηαη μαλά. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηα γιαζηξηθά θπηά. Ο ηχπνο ηνπ ινπινπδηνχ είλαη ''θεθαιή''. Δλψ ινηπφλ ην ινπινχδη ηνπ ρξπζαλζέκνπ θαίλεηαη ζαλ έλα αηνκηθφ άλζνο ζηελ πξαγκαηηθφηεηα είλαη κηα αλζηθή θεθαιή. Ζ ηαμηαλζία απηή απνηειείηαη απφ πνιιά κηθξά αηνκηθά αλζίδηα ηα νπνία πεξηθιείνληαη ζε έλαλ θάιπθα. Σα αλζίδηα απηά είλαη δχν εηδψλ. Σα ''αθηηλσηά'' ηα νπνία έρνπλ θαιά αλεπηπγκέλα ηα πέηαια ηνπο θαη ηα ''δηζθσηά'' ησλ νπνίσλ ηα πέηαια είλαη πνιχ κηθξά θαη ην ζρήκα ηνπο είλαη ζσιελνεηδέο. ηελ αλζηθή θεθαιή ζπλππάξρνπλ θαη ηα δχν είδε αλζηδίσλ. Σα αθηηλσηά αλζίδηα δελ έρνπλ ζηήκνλεο κφλν χπεξν, είλαη δειαδή ζειπθά θαη είλαη ζρεδφλ φια γφληκα. Σα δηζθσηά θέξνπλ θαη ζηήκνλεο θαη χπεξν είλαη δειαδή πιήξε θαη είλαη επίζεο γφληκα. ε έλα ινπινχδη ρξπζαλζέκνπ ζην θέληξν βξίζθνληαη ηα δηζθσηά θαη εμσηεξηθά βξίζθνληαη ηα αθηηλσηά αλζίδηα. ηα δηπιά ρξπζάλζεκα φιε ζρεδφλ ε αλζηθή θεθαιή απνηειείηαη απφ αθηηλσηά αλζίδηα, ειάρηζηα δηζθσηά βξίζθνληαη ζην θέληξν θαη ηα νπνία θαιχπηνληαη απφ ηελ αθζνλία ησλ αθηηλσηψλ αλζηδίσλ.

1.3. πλζήθεο πεξηβάιινληνο 1.3.1. Φωο Σν θσο είλαη έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο γηα ηελ θαλνληθή αλάπηπμε ηεο θαιιηέξγεηαο ηνπ ρξπζαλζέκνπ. εκαληηθφ ξφιν παίδεη ε δηάξθεηα ηεο εκέξαολχθηαο (θσηνπεξίνδνο) θαη ιηγφηεξν ξφιν παίδεη είλαη ε έληαζε ηνπ θσηφο. Σα ρξπζάλζεκα ζα πξέπεη λα αλαπηχζζνληαη ζε πιήξε θσηηζκφ. Ζ κεησκέλε έληαζε ηνπ θσηφο επεξεάδεη αξλεηηθά ηελ παξαγσγή ηνπο. Σνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο ζα πξέπεη ηα θπηά λα ζθηάδνληαη ψζηε λα απνθεπρζεί ην μεζψξηαζκα ηνπ ρξψκαηνο ησλ αλζέσλ ιφγσ ηεο πςειήο έληαζεο. Χο πξνο ηελ θσηνπεξηνδηθή αληίδξαζε ηα ρξπζάλζεκα είλαη θπηά κηθξήο εκέξαο. Ζ θξίζηκε θσηνπεξίνδνο είλαη 14 ψξεο. Γειαδή ην θπηφ δελ αλζίδεη αλ ην κήθνο ηεο εκέξαο είλαη κεγαιχηεξν απφ ηελ θξίζηκε θσηνπεξίνδν. Γηα ηελ κεηέπεηηα αλάπηπμε ηνπ άλζνπο ε θξίζηκε θσηνπεξίνδνο ζα πξέπεη λα αιιάμεη θαη λα κεησζεί ζηηο 13,5 ψξεο. ήκεξα ε θαιιηέξγεηα ηνπ ρξπζαλζέκνπ κπνξεί λα γίλεη γηα φιε ηελ δηάξθεηα ηνπ έηνπο κε ηνλ ηερλεηφ έιεγρν ηεο θσηνπεξηφδνπ. Με ηνλ ηξφπν απηφ κπνξνχκε λα επηηχρνπκε παξαγσγή ρξπζαλζέκσλ νπνηαδήπνηε επνρή θαη λα θαιχςνπκε έηζη ηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο. 1.3.2. Θεξκνθξαζία Ζ θαιιηέξγεηα ηνπ ρξπζάλζεκνπ είλαη ηφζν επαίζζεηε ζηελ ζεξκνθξαζία, έηζη ψζηε αθφκα θαη ε ζεξκνθξαζία ζηελ νπνία αλαπηχζζνληαη ηα κεηξηθά θπηά επεξεάδεη ηελ κεηέπεηηα άλζεζε ησλ θπηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ απηά. Ζ άξηζηε λπθηεξηλή ζεξκνθξαζία είλαη νη 16 0 C. Πάλσ ή θάησ απφ απηή ηελ ζεξκνθξαζία κπνξεί λα πξνθιεζνχλ πξνβιήκαηα ηφζν ζηελ αλάπηπμε φζν θαη ηελ άλζεζε ηνπ θπηνχ. Πάλησο αλάινγα κε ηελ πνηθηιία ε αληίδξαζε είλαη δηαθνξεηηθή θάζε θνξά ζε ζρέζε κε ηελ ζεξκνθξαζία. Έηζη ππάξρνπλ ηξεηο θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηελ αληίδξαζε ηνπο ζηελ ζεξκνθξαζία: Οπδέηεξεο πνηθηιίεο. ηελ θαηεγνξία απηή ηα θπηά αλζίδνπλ ζε εχξνο ζεξκνθξαζηψλ 10-27 0 C ρσξίο ηδηαίηεξν πξφβιεκα. Άξηζηεο πάλησο ζεξκνθξαζίεο είλαη απφ 15,5 0 C. Οη πνηθηιίεο απηέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα παξαγσγή θαζ'φιε ηελ δηάξθεηα ηνπ έηνπο.

Θεξκνθηιεο ή ζεξκνζεηηθέο πνηθηιίεο. ηελ θαηεγνξία απηή ηα θπηά δελ αλζίδνπλ εάλ ε ζεξκνθξαζία είλαη κηθξφηεξε ησλ 16 0 C. Θεξκναξλεηηθέο πνηθηιίεο. Σα θπηά δελ αλζίδνπλ φηαλ ε ζεξκνθξαζία ππεξβαίλεη ηνπο 16 0 C. Οη ζεξκνθξαζίεο θάησ ησλ 10 0 C κπνξεί λα θαζπζηεξήζνπλ ηελ άλζhζε αιιά δελ ηελ εκπνδίδνπλ. Σα θπηά ηεο θαηεγνξίαο απηήο κπνξνχλ λα θαιιηεξγεζνχλ φιν ην έηνο κε εμαίξεζε ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο. 1.3.3. ρεηηθή πγξαζία Γηα θπηά ρξπζαλζέκσλ ηα νπνία αλαπηχζζνληαη ζηνλ ρψξν ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζα πξέπεη ε ζρεηηθή πγξαζία λα δηαηεξείηαη ζην 70%. Τςειφηεξα επίπεδα άλσ ηνπ 90% ζέηνπλ ζε θίλδπλν ηελ θαιιηέξγεηα γηα ηελ αλάπηπμε αζζελεηψλ πνπ επλννχληαη απφ πςειά επίπεδα πγξαζίαο, παξάδεηγκα ε βνηξχηηδα. Αληίζεηα πγξαζία ρακειφηεξε ηνπ 60% επηδξά αξλεηηθά ζηελ αλάπηπμε ηεο θαιιηέξγεηαο. 1.4. Πνιιαπιαζηαζκόο Σν ρξπζάλζεκν κπνξεί λα πνιιαπιαζηαζηεί κε δπν δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο. Ο πξψηνο ηξφπνο είλαη κε ζπφξν, ν δεχηεξνο κε ηελ ρξήζε δηαθφξσλ ηκεκάησλ ηνπ θπηνχ δειαδή κε κνζρεχκαηα. Ο πνιιαπιαζηαζκφο κε ζπφξν ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο απφ κεγάινπο νίθνπο παξαγσγήο θπηψλ γηα λα δεκηνπξγήζνπλ λέεο πνηθηιίεο. ε εκπνξηθή θιίκαθα ν ηξφπνο πνπ πνιιαπιαζηάδνληαη θπξίσο ηα ρξπζάλζεκα είλαη κε ηελ ρξήζε κνζρεπκάησλ. Σα κνζρεχκαηα δεκηνπξγνχληαη είηε απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο παξαγσγνχο είηε απφ εκπνξηθνχο νίθνπο πνπ παξάγνπλ απνθιεηζηηθά κνζρεχκαηα. Τπάξρνπλ δχν είδε κνζρεπκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη, απηά πνπ έρνπλ έλα θχιιν θαη έλα νθζαικφ θαη απηά πνπ είλαη επάθξηα κνζρεχκαηα. πλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη κφλν ε δεχηεξε θαηεγνξία. Σα κνζρεχκαηα ιακβάλνληαη απφ κεηξηθά θπηά, πνπ θαιιηεξγνχληαη απνθιεηζηηθά γη' απηφλ ηνλ ζθνπφ θαη θπηεχνληαη κέζα ζε μερσξηζηά

ζεξκνθήπηα. Λακβάλνληαη απζηεξά κέηξα θπηνπξνζηαζίαο θαη γίλνληαη ηαθηηθνί έιεγρνη ησλ θπηψλ γηα ηπρφλ αζζέλεηεο. Σα κεηξηθά θπηά βξίζθνληαη ηνπνζεηεκέλα πάλσ ζε εηδηθά ηξαπέδηα θαιιηέξγεηαο. Άιινο ηξφπνο είλαη λα θπηεχεηαη ρσξηζηά ην θάζε κεηξηθφ θπηφ κέζα ζε γιάζηξα. Σν εδαθηθφ ππφζηξσκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηνπο κπνξεί λα είλαη ηχξθε ή πεξιίηεο. Σα ππνζηξψκαηα απηά ζα πξέπεη λα απνιπκαίλνληαη πξηλ απφ ηελ θάζε ρξήζε ηνπο κε αηκφ. Σα κεηξηθά θπηά ζα πξέπεη λα ζρεκαηίδνπλ δσεξή βιάζηεζε έηζη ψζηε λα παξάγνληαη κνζρεχκαηα αξθεηά ζε αξηζκφ θαη λα είλαη θαιήο πνηφηεηαο. Σα κεηξηθά θπηά δηαηεξνχληαη ζε θαζεζηψο κεγάιεο εκέξαο κε ηελ πξνζζήθε ζπκπιεξσκαηηθνχ θσηηζκνχ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν παξεκπνδίδεηαη ε δεκηνπξγία αλζνθφξσλ νθζαικψλ. Σα ξηδνβνιεκέλα κνζρεχκαηα ηα νπνία ιακβάλνληαη απφ ηα κεηξηθά θπηά είλαη ζπλήζσο επάθξηνη βιαζηνί. Οη βιαζηνί απηνί έρνπλ κήθνο 8-10 cm θαη ε θνπή ηνπο γίλεηαη κε ην ρέξη ψζηε λα κελ κεηαδίδνληαη αζζέλεηεο απφ ην έλα θπηφ ζην άιιν. Σα κνζρεχκαηα ηα νπνία θφβνληαη ζα πξέπεη λα είλαη νκνηφκνξθα ζε κέγεζνο θαη λα είλαη ηεο ίδηαο ειηθίαο ψζηε αξγφηεξα ε αλάπηπμε θαη ε άλζεζε λα είλαη νκνηφκνξθε. Έηζη ζε θάζε θνπή αθαηξνχληαη φια ηα κνζρεχκαηα αθφκα θαη αλ θάπνηα είλαη αθαηάιιεια ή δελ πξφθεηηαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ. Με ηνλ ηξφπν απηφ ε επφκελε θνπή πνπ ζα γίλεη ζα έρεη νκνηφκνξθα κνζρεχκαηα. Σα κνζρεχκαηα ζα πξέπεη λα θπηεχνληαη ζε θαιά πξνεηνηκαζκέλν ππφζηξσκα. πλίζηαηαη έλα ειαθξχ θαη πνξψδεο ππφζηξσκα φπσο ε ηχξθε θαη ν πεξιίηεο ζε αλαινγία 1/1. Σα κνζρεχκαηα πνπ ιακβάλνληαη ηνπνζεηνχληαη θάησ απφ ζχζηεκα πδξνλέθσζεο ψζηε λα επηηαρπλζεί ε ξηδνβνιία θαη λα πάξνπκε θπηά θαιήο πνηφηεηαο. Όηαλ δελ ππάξρεη ζχζηεκα πδξνλέθσζεο ρξεζηκνπνηείηε πιαζηηθφ γηα ηελ κείσζε ηεο απψιεηαο ηεο πγξαζίαο. Ζ άξηζηε ζεξκνθξαζία εδάθνπο γηα ηελ ξηδνβνιία ησλ κνζρεπκάησλ είλαη 18-21 0 C θαη ηνπ αέξα 16 0 C. πλήζσο δελ είλαη απαξαίηεηε ε ρξήζε νξκνλψλ ξηδνβνιίαο. Μπνξεί φκσο λα γίλεη ρξήζε ηεο νξκφλεο ΗΒΑ γηα λα έρνπκε πην νκνηφκνξθε ξηδνβνιία θαη πινχζηα αλάπηπμε ηνπ ξηδηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ ξηδνβνιία πξαγκαηνπνηείηαη ζε δηάζηεκα 1-2 εβδνκάδσλ θαη φηαλ απηφ ζπκβεί θαη νη ξίδεο απνθηήζνπλ κήθνο 0.5-1.5 cm. Σα κνζρεχκαηα κεηαθπηεχνληαη ζηελ νξηζηηθή ηνπο ζέζε. Οη πεξηζζφηεξνη παξαγσγνί αγνξάδνπλ έηνηκα ηα κνζρεχκαηα απφ ηνπο πηζηνπνηεκέλνπο νίθνπο παξαγσγήο κνζρεπκάησλ δηφηη

είλαη ειεγκέλα θαη απνθεχγνπλ ηελ φιε δηαδηθαζία ηεο παξαγσγήο ησλ κεηξηθψλ θπηψλ. 1.5.Έδαθνο Σν ρξπζάλζεκν είλαη έλα θπηφ ην νπνίν κπνξεί λα αλαπηπρζεί ζρεδφλ ζε θάζε έδαθνο αξθεί απηφ λα είλαη θαιά πξνεηνηκαζκέλν, είλαη δειαδή έλα θπηφ ρσξίο ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο. Αλαπηχζζεηαη πάλησο θαιχηεξα ζε εδάθε κέζεο ζχζηαζεο, ηα νπνία είλαη πινχζηα ζε νξγαληθή νπζία, έρνπλ θαιή ζηξάγγηζε, θαιφ αεξηζκφ θαη είλαη κέζεο έσο ειαθξψο αιθαιηθήο αληίδξαζεο, δειαδή ην PH ζα πξέπεη λα θπκαίλεηαη απφ 6.6-7.5. Ζ θχηεπζε ησλ ρξπζαλζέκσλ κπνξεί λα γίλεη είηε ζην έδαθνο είηε ζε ηξαπέδηα θαιιηέξγεηαο. Πξνζζήθε νξγαληθήο νπζίαο φπσο ηχξθε θαη θνπξηά βειηηψλνπλ ηελ ζχζηαζε ηνπ εδάθνπο. Δπίζεο πξνζζήθε άκκνπ βειηηψλεη ην πνξψδεο ηνπ εδάθνπο θαη επηηπγράλεηαη έηζη θαιχηεξε ζηξάγγηζε. Πξηλ γίλεη ε εγθαηάζηαζε ηεο θαιιηέξγεηαο ην έδαθνο νξγψλεηαη βαζηά θαη πξνζηίζεληαη 10 m 3 θνπξηά. Ζ αλφξγαλε ιίπαλζε γίλεηαη κε πξνζζήθε 150-200 kg ππεξθνζθσξηθνχ (0-21-0) θαη 50-100 kg ζεηηθνχ θαιίνπ/ ζηξέκκα. ηελ ζπλέρεηα ελζσκαηψλνληαη ηα πιηθά απηά θαιά κε ην έδαθνο κε ηελ βνήζεηα θξέδαο. 1.6. Πνηθηιίεο ήκεξα ππάξρνπλ εθαηνληάδεο πνηθηιίεο θαη πβξίδηα θαη ζπλερψο απμάλνληαη ιφγν ησλ δηαζηαπξψζεσλ, ησλ κεηαιιάμεσλ θαη ησλ θπζηθψλ επηινγψλ πνπ θάλνπλ ηα θπηά. Οη πνηθηιίεο πνπ ζήκεξα θαιιηεξγνχληαη γηα ηελ παξαγσγή δξεπηψλ αλζέσλ, αλάινγα κε ηελ κνξθή ηνπ αλζηθνχ ηνπο ζηειέρνπο δηαθξίλνληαη: ε πνηθηιίεο Standard: Οη πνηθηιίεο απηέο παξάγνπλ ρξπζάλζεκα κνλά, κε άλζνο κεγάιν ζην νπνίν ηα πέηαια κπνξεί λα είλαη γπξηζκέλα πξνο ηα κέζα, πξνο ηα έμσ ή πξνο ηα κέζε θαη ηα έμσ. ηελ θαηεγνξία απηή, νη θπξηφηεξεο θαη ελδηαθέξνπζεο πνηθηιίεο πνπ έρνπκε είλαη ε Fred Shoesmith, ε May Shoesmith, ε Rivarly, ε Snodon, ε Figgi θαη ε Eleonora.

ε πνηθηιίεο Spray: Οη πνηθηιίεο απηέο αλαπηχζζνπλ κεγάιεο δηαθιαδψζεηο. Οη δηαθιαδψζεηο απηέο δηαθέξνπλ ζε κέγεζνο θαη ζρήκα ε κηα απφ ηελ άιιε. ηηο πνηθηιίεο απηέο ππάξρεη κηα κεγάιε γθάκα ρξσκάησλ. Οη Spray πνηθηιίεο θαιιηεξγνχληαη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ απφ ηηο Standard ζην εμσηεξηθφ. Οη θπξηφηεξεο πνηθηιίεο πνπ θαιιηεξγνχληαη ζην εμσηεξηθφ είλαη ε Tiger, ε Remark, ε Bari, ε Spider, ε Daymark, ε Pompon θ.α. 1.7. Καιιηεξγεηηθή ηερληθή 1.7.1. Φύηεπζε Σα ξηδνβνιεκέλα κνζρεχκαηα ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη γηα θχηεπζε ζα πξέπεη λα έρνπλ 4-5 θχιια, ε δηάκεηξνο ηνπ βιαζηηδίνπ λα είλαη 3-4 mm θαη λα ππάξρνπλ 6-8 θαιά αλεπηπγκέλεο ξίδεο. Σν βάζνο ην νπνίν ηνπνζεηνχληαη ηα κνζρεχκαηα κέζα ζην έδαθνο θαηά ηελ θχηεπζε δελ ζα πξέπεη λα είλαη κεγαιχηεξν απφ απηφ πνπ ήηαλ θαη κέζα ζην πνιιαπιαζηαζηήξην. Οη απνζηάζεηο θπηεχζεηο εμαξηψληαη απφ ηελ πνηθηιία, ηελ επηζπκεηή πνηφηεηα ησλ αλζέσλ, ηελ επνρή ηνπ έηνπο πνπ γίλεηαη ε θαιιηέξγεηα, ηνλ αξηζκφ ησλ ζηειερψλ πνπ αθήλνληαη ζε θάζε θπηφ θ.α. Όηαλ ε θχηεπζε ησλ ρξπζαλζέκσλ γίλεηαη ζε ηξαπέδηα, γηα θαιιηέξγεηα κέζα ζην ζεξκνθήπην, ην πιάηνο ησλ ηξαπεδηψλ είλαη 1m θαη αθήλεηε δηάδξνκνο κεηαμχ ηνπο 0.50 m. Ζ ππθλφηεηα ησλ θπηψλ είλαη 48-53 θπηά/m 2 θαιιηεξγνχκελεο επηθάλεηαο δειαδή 30-35.000 θπηά/ζηξέκκα φηαλ δελ γίλεηαη θνξπθνιφγεκα πνπ είλαη θαη ε πην ζπρλή πεξίπησζε. ηελ πεξίπησζε πνπ γίλεηαη θνξπθνιφγεκα ησλ θπηψλ θπηεχνληαη πεξίπνπ 16 θπηά/m 2 θαιιηεξγνχκελεο επηθάλεηαο δειαδή 10.000 θπηά/ζηξέκκα. Πξηλ γίλεη ε θχηεπζε απιψλεηαη έλα δίθηπ ππνζηχισζεο δηαζηάζεσλ 12.5Υ12.5 Υ100 cm ην νπνίν είλαη θαη νδεγφο ψζηε ε θχηεπζε λα γίλεηαη ζηηο ζσζηέο απνζηάζεηο. Σν δίθηπ απηφ κεηαθηλείηαη αξγφηεξα αλάινγα κε ηελ αλάπηπμε θαη έηζη ρξεζηκεχεη γηα λα ππνζηπιψλεη ηα θπηά.

Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Φύτεσση για παραγωγή τωρίς κορσυολόγημα 48 Φστά /m 2 Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ Φύτεσση για παραγωγή με κορσυολόγημα 16 Φστά /m 2 1.7.2. Πόηηζκα Σν πφηηζκα είλαη κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο εξγαζίεο πνπ θάλνπκε γηα θάζε θαιιηέξγεηα, είηε απηή είλαη αλζνθνκηθή είηε ιαραλνθνκηθή. Σν λεξφ κε ην νπνίν πνηίδνληαη ηα ρξπζάλζεκα ζα πξέπεη λα είλαη απαιιαγκέλν απφ κχθεηεο θαη άιινπο κηθξννξγαληζκνχο. Θα πξέπεη

επνκέλσο λα γλσξίδνπκε απφ ηελ αξρή, απφ πνχ πξνέξρεηαη ην λεξφ κε ην νπνίν ζα πνηίζνπκε ηα θπηά. Σηο πξψηεο εβδνκάδεο απφ ηελ θχηεπζε ηα ρξπζάλζεκα ζα πξέπεη λα πνηίδνληαη κε θαηαηνληζκφ. Όζν πεξλάεη ν θαηξφ θαη ηα θπηά κεγαιψλνπλ ηφηε εθαξκφδεηαη ππφγεηα άξδεπζε. Καηά ηελ δηάξθεηα ηνπ πνηίζκαηνο δελ ζα πξέπεη λα δίλεηε νχηε πνιχ λεξφ γηαηί ππάξρεη θίλδπλνο λα πξνθαιέζεη ζεςηξηδίεο αιιά νχηε πνιχ ιίγν λεξφ γηαηί πξνθαιεί μήξαλζε ηεο ξίδαο. Ζ ζπρλφηεηα ηεο άξδεπζεο εμαξηάηαη απφ ηελ επνρή, ην εδαθηθφ ππφζηξσκα πνπ έρνπκε, ην ζηάδην αλάπηπμεο ησλ θπηψλ θ.α. Θα πξέπεη λα δνζεί πξνζνρή ψζηε ε επάξθεηα ηνπ λεξνχ λα είλαη αξθεηή γηα λα κελ δηςάζνπλ ηα θπηά θαη λα μπινπνηεζεί ε βάζε ηνπ ζηειέρνπο ησλ θπηψλ νπφηε κεηψλεηαη ε απνξξφθεζε ηνπ λεξνχ κεηέπεηηα ζην βάδν θαη ηα άλζε δελ δηαηεξνχληαη αξθεηά. 1.7.3. Λίπαλζε Ζ πξνζζήθε νξγαληθήο νπζίαο ππφ κνξθή θνπξηάο ή ηχξθεο είλαη αλαγθαία γηα ηελ θαιή αλάπηπμε ησλ ρξπζαλζέκσλ. Πξηλ ην θχηεκα πξνζζέηνπκε ζην έδαθνο θνπξηά ή ηχξθε, θαιηνχρν θαη ππεξθνζθσξηθφ ιίπαζκα θαη αλαθαηεχνπκε θαιά. Ζ ιίπαλζε ζπλερίδεηε, κέρξη λα αλζίζνπλ ηα θπηά, κε αδσηνχρα ή κηθηά ιηπάζκαηα, θάζε 2-3 εβδνκάδεο. Σελ 1 ½ εβδνκάδα κεηά ην θχηεκα γίλεηαη ε πξψηε ιίπαλζε κε ιηπάζκαηα φπνπ ε ζρέζε ησλ κηθξνζηνηρείσλ είλαη 2N : 1Ρ : 4Κ : 1MG θαη ζηε δφζε ησλ 4 Kg/100m 2. Ζ ίδηα ιίπαλζε γίλεηαη θάζε 10 πεξίπνπ κέξεο. 1.7.4. Κνξπθνιόγεκα Σν θνξπθνιφγεκα είλαη κηα ηερληθή πνπ εθαξκφδεηαη ζε πνιιά αλζνθνκηθά ή κε θπηά. Κνξπθνιφγεκα είλαη ε θνπή ηεο θνξπθή ελφο βιαζηνχ, ην νπνίν αλαγθάδεη ζε αλάπηπμε πιάγηνπο βιαζηνχ. Σα ρξπζάλζεκα ζα πξέπεη λα θνξπθνινγνχληαη φηαλ απνθηήζνπλ 6 θχιια. Κφβεηαη έλα κηθξφ ηκήκα ηεο θνξπθήο ηνπ βιαζηνχ κε δχν θχιια. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, ηα θπηά απνθηνχλ ηέζζεξα λέα ζηειέρε, πνπ βιαζηάλνπλ απφ ηηο καζράιεο ησλ θχιισλ πνπ

απέκεηλαλ.σα άλζε ζρεκαηίδνληαη ζηελ θνξπθή ησλ ζηειερψλ.σν θνξθνιφγεκα γίλεηαη πξσηλέο ψξεο φηαλ ηα θπηά βξίζθνληαη ζε ζπαξγή. Έλα είδνο θνξθνινγήκαηνο είλαη θαη ην ηζίκπεκα ηνπ θεληξηθνχ νθζαικνχ ηνπ θεληξηθνχ ζηειέρνπο ηνπ ρξπζαλζέκνπ. Ζ αθαίξεζε ηνπ θεληξηθνχ νθζαικνχ γίλεηαη φηαλ έρεη κέγεζνο ζαλ ηελ θαθή ελψ ρξνλνινγηθά ηνπνζεηείηαη 3 4 εβδνκάδεο πξηλ ηελ ζπγθνκηδή. Ο ιφγνο γηα ηνλ νπνίν γίλεηαη απηή ε εξγαζία είλαη γηα λα γίλεη νκνηφκνξθε άλζεζε αιιά θαη γηα λα παξαρζνχλ πεξηζζφηεξνη πιάγηνη νθζαικνί. 1.7.5. Δθαξκνγή θωηνπεξηνδηζκνύ Σν ρξπζάλζεκν είλαη θπηφ κηθξήο κέξαο, δειαδή ζρεκαηίδεη αλζνθφξα κπνπκπνχθηα φηαλ ε δηάξθεηα ηεο εκέξαο είλαη κηθξφηεξε απφ 14 ψξεο. Γη απηφ ζε κε ειεγρφκελεο ζπλζήθεο θσηνπεξηφδνπ, ν ζρεκαηηζκφο αλζνθφξσλ κπνπκπνπθηψλ κπνξεί λα γίλεη απφ κέζα Απγνχζηνπ θαη κεηά θαη έηζη ζα έρνπκε παξαγσγή 2,5-3 κήλεο κεηά δειαδή απφ ηέιε Οθηψβξε. Πξνυπνηίζεηαη βέβαηα φηη κέρξη ηνλ Αχγνπζην ην θπηφ ζα έρεη θηάζεη λα βξίζθεηαη ζε ηθαλνπνηεηηθφ ζηάδην αλάπηπμεο, λα έρεη δειαδή χςνο 40-50 cm. Ρπζκίδνληαο φκσο ην θσηηζκφ αλαιφγσο κπνξνχκε λα έρνπκε κηα πξνγξακκαηηζκέλε παξαγσγή, θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Απηφ εμαζθαιίδεηαη κε ηελ ρξήζε ηερλεηνχ θσηηζκνχ ζην ζεξκνθήπην. Απαηηνχληαη πεξίπνπ 60-100 LUX/m 2 θαη απηφ επηηπγράλεηαη κε ηελ ρξήζε ελφο ιακπηήξα 150 WATT/m 2. Φσηηζκφο απαηηείηαη γηα θπηεχζεηο πνπ ζπκπιεξψλνληαη 14 ψξεο θψο, ψζηε ηα θχηα λα κελ αλζίζνπλ κέρξη λα θηάζνπλ ζε χςνο 40-50 cm θαη ζηελ ζπλέρεηα δίλεηαη κεγάιε λχρηα (black out) γηα λα αλζίζεη. εκαληηθφ είλαη ν θσηηζκφο λα δίλεηαη έηζη ψζηε λα κελ ζπκπιεξψλνληαη πάλσ απφ 5-6 ψξεο ζπλερέο ζθφηνο. Γη απηφ ν θσηηζκφο αξρίδεη 5 ψξεο πεξίπνπ κεηά ηελ δχζε ηνπ ήιηνπ θαη ζηακαηά 5 ψξεο πξίλ ηελ αλαηνιή ηνπ. Ο θσηηζκφο δίδεηαη ακέζσο κεηά ηελ εγθαηάζηαζε ηεο θπηείαο θαη αλάινγα κε ηελ επνρή θχηεπζεο επί 2-4 εβδνκάδεο. Με ηελ δηαθνπή θσηηζκνχ θαη ηε εμαζθάιηζε 14 σξψλ ζθφηνπο αξρίδεη ε θαηαβνιή ησλ αλζνθφξσλ βιαζηψλ. Αλ δελ εμαζθαιίδνληαη θπζηνινγηθά ιφγσ επνρήο νη απαηηνχκελεο ψξεο ζθφηνπο ζα πξέπεη λα ζπκπιεξσζνχλ κε ηερληθφ ηξφπν. Υξεζηκνπνηνχληαη γηα ην ζθνπφ αδηαθαλή πιηθά φπσο ην αζπξφκαπξν πιαζηηθφ ή θαιχηεξα εηδηθέο πθαζκάηηλεο ή πιαζηηθέο θνπξηίλεο κε επέλδπζε αινπκηλίνπ. Γπν εβδνκάδεο

πξηλ ηελ νινθιήξσζε ηεο άλζεζεο ζηακαηά ε εθαξκνγή ηεο κεγάιεο λχρηαο κε ηηο θνπξηίλεο κε ζθνπφ λα απμεζεί ε δηάξθεηα ηνπ θπζηθνχ θσηηζκνχ θαη ε θσηνζχλζεζε γηα ηελ παξαγσγή θαη απνηακίεπζε πδαηαλζξάθσλ πνπ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο δηαηεξεζηκφηεηαο ησλ αλζέσλ. 1.7.6.Τπνζηύιωζε Όηαλ ηα θπηά απνθηήζνπλ έλα κεγάιν χςνο, ιφγν ηνπ κεγάινπ βάξνπο ηνπο ιπγίδνπλ. Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα ππνβαζκίδεηαη ε πνηφηεηα ησλ ρξπζαλζέκσλ. Γη απηφ ην ιφγν θαη γίλεηαη ππνζηχισζε ζηα θπηά. πλήζσο ε ππνζηχισζε γίλεηαη κε ζπξκάηηλα πιέγκαηα φπσο γίλεηαη θαη ζηα γαξχθαιια. Σα πιέγκαηα πνπ ηνπνζεηνχληαη είλαη ζπλήζσο ηξία θαη ζε απφζηαζε ην έλα απφ ην άιιν πεξίπνπ ζηα 30 cm. 1.7.7. Δθαξκνγή επηβξαδπληώλ αύμεζεο Ζ εξγαζία απηή δελ γίλεηαη γηα λα γίλεη λαλνπνίεζε ζηα θπηά αιιά λα αλαθνπή ε ππεξβνιηθή αλάπηπμε ηνπο. Ο ζηφρνο παξαγσγήο ηέηνησλ αλζνθνκηθψλ θπηψλ είλαη λα πάξνπλ κηα κνξθή «θνκπαθη» πην ζπκπαγή δειαδή ηαμηαλζία. ηα ρξπζάλζεκα ηχπνπ Spray γίλεηαη εθαξκνγή κε ςεθαζκφ Daminozide ηελ 2ε θαη ηελ 3ε εβδνκάδα. Δίλαη κηα πνιχ ζεκαληηθή εξγαζία πνπ γίλεηαη ζηα ρξπζάλζεκα γηαηί δεκηνπξγνχληαη νκνηφκνξθα ινπινχδηα πνπ είλαη επηζπκεηά ζηελ αγνξά. Σν κεηνλέθηεκα ηεο κεζφδνπ απηήο είλαη φηη, κφιηο πεξάζεη ε επίδξαζε ηεο επηβξαδπληηθήο νπζίαο, κε ην ρξφλν, ηα θπηά επαλέξρνληαη ζηνλ αξρηθφ ξπζκφ αλάπηπμεο. 1.8. Δρζξνί θαη αζζέλεηεο ηνπ ρξπζαλζέκνπ- Φπηνπξνζηαζία Όπσο θαη ηα πεξηζζφηεξα θπηά έηζη θαη ηα ρξπζάλζεκα πξνζβάιινληαη απφ αζζέλεηεο θαη ερζξνχο. Απνηέιεζκα απηψλ είλαη λα κεηψλεηε ηφζν ε παξαγσγή φζν θαη ε πνηφηεηα ησλ ρξπζαλζέκσλ. Οη θπξηφηεξνη ερζξνί θαη αζζέλεηεο αλαγξάθνληαη παξαθάησ: Ηψζεηο: Πξνθαινχλ «κσζατθσζε» ζηα θχιια θαη «παξακφξθσζε» ζηα αλζηθά θεθάιηα. Δπεηδή δελ ππάξρεη θάπνηα θαηαπνιέκεζε ηεο

αζζέλεηαο, ζα πξέπεη ηα κνζρεχκαηα πνπ πξνέξρνληαη απφ κεηξηθή θαιιηέξγεηα απαιιαγκέλε απφ ηψζεηο. Σα θπηά απηά ζα πξέπεη λα πξνέξρνληαη απφ κεξηζησκαηηθφ πνιιαπιαζηαζκφ. θσξίαζε: Δκθαλίδνληαη ζθνχξεο θαθέ μαλζίζεηο ζηελ θάησ επηθάλεηα ησλ θχιισλ. Διέγρεηαη κε πξνιεπηηθνχο ςεθαζκνχο κε δηάθνξα κπθεηνθηφλα. Σν παζνγφλν πνπ είλαη ππεχζπλν γηα ηελ αζζέλεηα είλαη ην Puccinia Chrysanthemi. Πξέπεη λα απνθεχγεηαη ε δηαβξνρή ησλ θχιισλ, λα δηαηεξείηαη ε ζρεηηθή πγξαζία ζε ρακειά επίπεδα θαη λα γίλνληαη πξνιεπηηθνί ςεθαζκνί κε θαηάιιεια κπθεηνθηφλα. επηφξηα: Δκθαλίδεηαη επί ησλ θχιισλ ζαλ θειίδεο κε ραξαθηεξηζηηθφ αλνηρηφρξσκν πεξίγπξν. Οη θειίδεο απηέο ζε πην πξνρσξεκέλε πξνζβνιή παίξλνπλ θαζηαλφ ρξψκα. Γηα ηελ θαηαπνιεκήζεη ζπληζηψληαη πξνιεπηηθνί ςεθαζκνί γηα απνηειεζκαηηθφ έιεγρν ηεο αζζέλεηαο. Σν παζνγφλν πνπ είλαη ππεχζπλν γηα ηελ αζζέλεηα είλαη ην Septoria chrysanthemella. Σν παζνγφλν εμαπιψλεηαη κε ηα πδξνζηαγνλίδηα θαηά ην πφηηζκα θαη επλνείηαη κε ηελ δηαηήξεζε ελφο ζηξψκαηνο λεξνχ ζηα θχιια. Σα πξνζβαιιφκελα θχιια θηηξηλίδνπλ θαη μεξαίλνληαη. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αζζέλεηαο κπνξνχκε επίζεο λα απνθχγνπκε ηελ πςειή ζρεηηθή πγξαζία θαη δηαβξνρή ηνπ θπιιψκαηνο. Βνηξχηεο: Μχθεηαο πνπ πξνζβάιεη φια ηα κέιε ηνπ θπηνχ δεκηνπξγψληαο ραξαθηεξηζηηθή ζαπίζεη θαηνχ ρξψκαηνο. Γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αζζέλεηαο ζπληζηψληαη πξνιεπηηθνί ςεθαζκνί κε βνηξπδηνθηφλα. Ο κχθεηαο επλνείηαη κε ρακειή ζεξκνθξαζία (10-16 ν C) θαη πςειή ζεξκνθξαζία. Δκθαλίδεηαη ζε αλνηγκέλα άλζε δεκηνπξγψληαο κπθειηαθέο πθέο πνπ φηαλ μεξαζνχλ απνθηνχλ έλα άζπξν ρξψκα. Δπίζεο πξνζβάιιεη ηα θπηά πνπ έρνπλ εγθαχκαηα απφ ηνλ ήιην. θιεξνηίληα: Δκθαλίδεη ηα ζπκπηψκαηα πξνζβνιήο ηνπ βνηξχηε κε ηε δηαθνξά φηη ην κπθήιην ηνπ κχθεηα είλαη ιεπθφ θαη ζπλνδεχεηαη κε

ραξαθηεξηζηηθά καχξα ζθιεξψηηα. Ζ θαηαπνιέκεζε ηεο αζζέλεηαο γίλεηε φπσο θαη ζηελ πεξίπησζε ηνπ βνηξχηε. Θξίπεο, Αθίδεο, Λπξηφκπδα, θαη λπθηφβηα ιεπηδφπηεξα: Με ηα ζπλήζε εληνκνθηφλα θαηαπνιεκνχληαη ζρεηηθά εχθνια. Δμαίξεζε παξνπζηάδεη ε Λπξηφκπδα πνπ απαηηνχληαη πην εμεηδηθεπκέλα εληνκνθηφλα ζε ζπλδπαζκφ κε θαηάιιειεο ρξσκνπαγίδεο

ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΙΙ ΤΓΚΡΙΣΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΔΓΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΤΓΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΔΡΓΔΙΑ ΥΡΤΑΝΘΔΜΟΤ 2.1. Δηζαγωγή θνπφο ηνπ πεηξάκαηνο ήηαλ ε κέηξεζε ησλ πνηνηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ δξεπηψλ αλζέσλ ρξπζάλζεκνπ φηαλ ε θχηεπζε ηνπ γίλεη ζην έδαθνο θαη ζε ππνζηξψκαηα πδξνπνλίαο. Ζ πξνζπάζεηα γηα ηελ βειηίσζε ηνπ ππνζηξψκαηνο αλάπηπμεο ησλ θπηψλ μεθίλεζε απφ ηελ βειηίσζε ηνπ ππάξρνληνο εδάθνπο ησλ ζεξκνθεπίσλ, πέξαζε απφ κέζα απφ ηα ηερληθά ππνζηξψκαηα θαη έθηαζε ζήκεξα κέρξη θαη ηελ πδξνπνληθή θαιιηέξγεηα δειαδή ηελ θαιιηέξγεηα ρσξίο ηελ παξνπζία εδάθνπο. εκαληηθφ ξφιν γηα ηελ θαιή αλάπηπμε ησλ θπηψλ, γηα ηελ παξαγσγή ρξπζαλζέκσλ αιιά θαη γηα άιισλ ινπινπδηψλ παίδεη θαη ην ππφζηξσκα πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί. Ζ επηινγή ελφο θαηάιιεινπ ππνζηξψκαηνο δηακνξθψλεη έλα θαιχηεξν νηθνλνκηθφ απνηέιεζκα πνπ ζέιεη ν παξαγσγφο (Παπαδεκεηξίνπ θ.ά., 2001). 2.2. Τιηθά θαη Μέζνδνη ηα πιαίζηα ηεο πεηξακαηηθήο εξγαζίαο εθηηκήζεθε ε πνηφηεηα δπν πνηθηιηψλ ρξπζαλζέκσλ: γηα δξεπηφ άλζνο ηεο PACIFIC GREEN θαη ηεο EURO WHITE QUEEN ζε εδαθηθή θαιιηέξγεηα θαη ζε δχν ππνζηξψκαηα πδξνπνλίαο ην rock wool (εκπνξηθφ φλνκα grodan) θαη ζην cocosoil (εκπνξηθφ φλνκα θφθνο). Γηα ην ζθνπφ απηφ κεηξήζεθαλ ην χςνο (κήθνο), ν αξηζκφο ησλ αλζέσλ, ην βάξνο, θαη νη εκέξεο απφ ηελ θχηεπζε έσο ηελ ζπγθνκηδή (πξσηκφηεηα). Σν πείξακα πξαγκαηνπνηήζεθε ζην πιαζηηθφ ζεξκνθήπην αλζνθνκίαο πνπ βξίζθεηαη ζην αγξφθηεκα ηνπ Σ.Δ.Η Κξήηεο. Σν ρξπζάλζεκν φπσο έρεη πξναλαθεξζεί θαη παξαπάλσ έρεη αλάγθε απφ εθαξκνγή κεγάιεο λχθηαο ψζηε λα δηαθνξνπνηεζνχλ νη νθζαικνί ηνπ. Γη απηφ ην ιφγν ην πείξακα ηνπνζεηήζεθε ζε εηδηθφ ζάιακν ζπζθφηηζεο ζε ζεξκνθήπην κε θάιπςε πιαζηηθνχ ζην Αγξφθηεκα ηνπ ΣΔΗ Κξήηεο. Ο ζάιακνο ζπζθφηηζεο ήηαλ καχξνο εζσηεξηθά

ελψ εμσηεξηθά απνηεινχληαλ απφ ίλεο αινπκηλίνπ. Σν άλνηγκα θαη ην θιείζηκν ηνπ ζαιάκνπ γηλφηαλ εκηαπηφκαηα απφ ηνλ ειεθηξηθφ πίλαθα ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Ζ θχηεπζε ησλ ρξπζαλζέκσλ έγηλε ζηηο 25 Φεβξνπαξίνπ ηνπ 2009. Υξεζηκνπνηήζεθαλ 12 πιάθεο πεηξνβάκβαθα (Grodan) θαη 12 ζάθνη θφθνπ (Cocosoil) φπνπ θπηεχηεθαλ 12 ρξπζάλζεκα ζηνλ θαζέλα θαη ηνπνζεηήζεθαλ ζε εηδηθά δηακνξθσκέλν ζακάξη πάλσ ζε πιαζηηθφ κε δπλαηφηεηα απνκάθξπλζεο ηνπ ζξεπηηθνχ δηαιχκαηνο απνξξνήο) ζε πιήξσο ηζνπεδσκέλν έδαθνο θαη επίζεο θπηεχηεθαλ ρξπζάλζεκα ζε ζακάξη ζην έδαθνο (ακκνπειψδεο κε πξνζζήθε 5% ηχξθεο θαη βαζηθή ιίπαλζε) ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Ο πεηξνβάκβαθαο είλαη ην πιένλ δηαδεδνκέλν δηεζλψο ππφζηξσκα πδξνπνληθψλ θαιιηεξγεηψλ. Δίλαη έλα αλφξγαλν ηλψδεο πιηθφ ην νπνίν παξάγεηαη κε ζεξκηθή επεμεξγαζία ελφο κείγκαηνο πνπ απνηειείηαη θαηά 60% απφ δηαβάζε, 20% απφ αζβεζηφιηζν θαη 20% απφ άλζξαθα. Σν κείγκα απηφ ζεξκαίλεηαη ζηνπο 1600 0 C. Ο άλζξαθαο ρξεζηκεχεη θπξίσο ζαλ θαχζηκε χιε γηα ηελ επίηεπμε απηήο ηεο ζεξκνθξαζίαο. ' απηή ηε ζεξκνθξαζία, ην κείγκα ξεπζηνπνηείηαη θαη νδεγείηαη ζε έλα πεξηζηξεθφκελν ηχκπαλν απφ ηνλ ρψξν ηνπ νπνίνπ εμέξρεηαη ζε κνξθή ιεπηψλ βεινλψλ πάρνπο 6-8 κηθξψλ, δειαδή 0,005 mm θαη κήθνπο 3 mm. ηε ζπλέρεηα νη ιεπηέο απηέο βειφλεο ζπκπιέθνληαη θαη ζπγθνιιψληαη κεηαμχ ηνπο ζε κηα ραιαξή πιέμε κε ηελ βνήζεηα κηαο ζπλδεηηθήο ξεηηληθήο νπζίαο πνπ νλνκάδεηαη βαθειιίηεο, νπφηε πξνθχπηεη έλα πξντφλ ειαθξχ θαη πνξψδεο κε βακβαθψδε εκθάληζε. Σν Cocosoil πξνέξρεηαη απφ ηνλ θνθνθνίληθα. Ζ ηλψδεο κνξθή ηνπ αιιά θαη ε πεξηεθηηθφηεηά ηνπ ζε ιηγλίηε (πάλσ απφ 45%) ζπκβάιινπλ ζην λα δηαηεξεί ηα θπζηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά γηα πνιχ κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα (πάλσ απφ 5 ρξφληα). Έρεη απμεκέλε πδαηντθαλφηεηα θαη θπξίσο δηαηεξεί πάληα κηα πνιχ θαιή ζρέζε λεξνχ θαη αέξα. Πξνέξρεηαη απφ ην παρχ κεζνθάξπην ηνπ θαξπνχ ηεο θαξχδαο (coir, cocos, nunifera L) θαη επνκέλσο είλαη απαιιαγκέλν αζζελεηψλ. Πεξηέρεη δε έλα κεγάιν αξηζκφ κπθήησλ ηνπ γέλνπο Trichoderma, νη νπνίνη δξψληαο αληαγσληζηηθά, απνηξέπνπλ ηελ αλάπηπμε ησλ γλσζηψλ κπθεηνινγηθψλ αζζελεηψλ ηνπ ξηδηθνχ ζπζηήκαηνο ησλ θπηψλ.

ηε ζπλέρεηα ηνπνζεηήζεθε ην αξδεπηηθφ ζχζηεκα θαη δίρηπ ζηήξημεο (Δηθφλα 1 θαη 2) Δηθφλα 1. Φχηεπζε ζε ππνζηξψκαηα Grodan θαη Cocosoil

Δηθφλα 2. Φχηεπζε ζην έδαθνο Ζ θαιιηέξγεηα θπηεχηεθε επνρή κε κεγάιε δηάξθεηα εκέξαο θαη φηαλ ηα θπηά έθηαζαλ ζε χςνο 50 πεξίπνπ εθαη. ρξεζηκνπνηήζεθε ν ζάιακνο ζπζθφηηζεο (black out) γηα 5 βδνκάδεο.oη θνπξηίλεο άλνηγαλ 9 ην πξσί θαη έθιεηλαλ ζηηο 6 ην απφγεπκα θάζε κέξαο. Όηαλ ηα θπηά έθηαζαλ ζε ηθαλνπνηεηηθφ κέγεζνο έγηλε θνξπθνιφγεκα ηνπ θεληξηθνχ κπνπκπνπθηνχ έηζη ψζηε λα βγνπλ πιεπξηθά άλζε. Ζ ιίπαλζε γηλφηαλ δπν κε ηξεηο θνξέο ηελ εβδνκάδα αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ησλ θπηψλ. Σα ιηπάζκαηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ήηαλ : Νηηξηθή Ακκσλία Νηηξηθφ Κάιην Θεηηθφ Μαγλήζην

Φσζθνξηθφ νμχ Ηρλνζηνηρεία Βφξαθαο Μίγκα ηρλνζηνηρείσλ 20-20-20 Υειηθφο ζίδεξνο Σα ιηπάζκαηα πξνζζέηνληαλ ζην βαξέιη πνηίζκαηνο ηνπ ζεξκνθεπίνπ αθνχ πξψηα είραλ δηαιπζεί ζε δνρείν κε λεξφ. 2.3. Απνηειέζκαηα- ζπδήηεζε Σα ρξπζάλζεκα ζπγθνκίδνληαλ, φηαλ ην 50 60 % ησλ αλζέσλ ηεο ηαμηαλζίαο ήηαλ αλνηθηά. Ζ ζπγθνκηδή γηλφηαλ ζπλήζσο ηηο πξσηλέο ψξεο, ψζηε λα κελ έρνπκε αιινίσζε ησλ απνηειεζκάησλ θπξίσο ηνπ βάξνπο ησλ ρξπζαλζέκσλ, ιφγν πςειψλ ζεξκνθξαζηψλ. Σν ζεκείν θνπήο ήηαλ 10 cm πάλσ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ ππνζηξψκαηνο. Ζ ζπγθνκηδή ησλ πξψησλ ρξπζαλζέκσλ μεθίλεζε απφ 14 Μαΐνπ 2009. ηελ ζπλέρεηα έγηλαλ κεηξήζεηο ησλ παξαθάησ παξακέηξσλ. Βάξνο Μήθνο Αξηζκόο ηωλ αλζέωλ αλα ηαμηαλζία Ηκέξεο από ηε θύηεπζε ωο ηε ζπγθνκηδή Καη ζηε ζπλέρεηα έγηλε εμαγσγή ηνπ κέζνπ φξνπ γηα θάζε πνηθηιία παξνπζηάδνληαη ζηνπο παξαθάησ πίλαθεο θαη γξαθήκαηα. φπσο

Πίλαθαο 1. Μέζνο φξνο κεηξήζεσλ ησλ δπν δηαθνξεηηθψλ πνηθηιηψλ ζην έδαθνο θαη ζε δχν ππνζηξψκαηα πδξνπνλίαο ΔΠΔΜΒΑΔΗ ΒΑΡΟ ΜΖΚΟ ΑΡΗΘΜΟ ΖΜΔΡΔ ΑΠΟ (gr) (cm) ΑΝΘΔΧΝ ΦΤΣΔΤΖ ΔΧ ΤΓΚΟΜΗΓΖ PACIFIC GREEN ΣΟ GRODAN 85,88 113,74 9,83 91 PACIFIC GREEN ΣΟ COCOSOIL 93,8 112,04 10,42 94 PACIFIC GREEN ΣΟ ΔΓΑΦΟ 120,44 107,15 12,54 91 EURO WHITE OUEEN ΣΟ GRODAN 84,65 116,5 9,64 92 EURO WHITE OUEEN ΣΟ COCOSOIL 85,02 101,21 10,34 91 EURO WHITE OUEEN ΣΟ ΔΓΑΦΟ 86,12 95,32 10,29 92

140 120 120,44 100 80 85,88 93,8 84,65 85,02 86,12 ΒΑΡΟ ΑΝΘΔΩΝ(gr) 60 40 ΒΑΡΟ (gr) 20 0 ΕΠΕΜΒΑΕΙ ρήκα 1. Δπίδξαζε ηωλ ππνζηξωκάηωλ ζην βάξνο ηωλ αλζέωλ ηωλ δύν πνηθηιηώλ Όπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 1 νη πνηθηιίεο πνπ είραλ θπηεπηεί ζην έδαθνο είραλ κεγαιχηεξν βάξνο ζε ζρέζε κε ηηο πνηθηιίεο πνπ είραλ θπηεπηεί ζην Grodan θαη ζην Cocosoil. ηελ πνηθηιία Pacific Green ε θαιιηέξγεηα ζην έδαθνο δίλεη ηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα. Αθνινπζεί ε εγθαηάζηαζε ζε Cocosoil θαη ηέινο ε επέκβαζε ζην Grodan. ηελ πνηθηιία Euro White Queen νη δηαθνξέο ζην βάξνο είλαη πνιχ κηθξέο. Διαθξά κεγαιχηεξν βάξνο έρεη ε επέκβαζε ζην έδαθνο ελψ

αθνινπζνχλ κε πνιχ κηθξή δηαθνξά νη επεκβάζεηο ζην Cococoil θαη ζην Grodan. 120 113,74 112,04 107,15 116,5 100 101,21 95,32 80 ΜΗΚΟ (cm) ΜΗΚΟ ΑΝΘΔΩΝ (cm) 60 40 20 0 ΕΠΕΜΒΑΕΙ ρήκα 2. Δπίδξαζε ηωλ ππνζηξωκάηωλ ζην κήθνο ηωλ αλζέωλ ηωλ δύν πνηθηιηώλ Όπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 2 ε πνηθηιία Euro White Queen πνπ είρε θπηεπηεί ζε ππφζηξσκα κε Grodan έρεη ην κεγαιχηεξν κήθνο, ρσξίο κεγάιε δηαθνξά απφ ηελ πνηθηιία Pacific Green ζην Grodan θαη ζην Cocosoil.

Ζ πνηθηιία Pacific Green ζε ππφζηξσκα Grodan έρεη πνιχ κηθξή δηαθνξά ζε ζρέζε κε ηελ επέκβαζε ζε Cocosoil ελψ αθνινπζεί κε ζεκαληηθή δηαθνξά ε επέκβαζε ζην έδαθνο. ηελ πνηθηιία Euro White Queen νη δηαθνξέο είλαη αξθεηά κεγάιεο αθνχ θαίλεηαη θαζαξά φηη ε θχηεπζε ζε ππφζηξσκα Grodan έρεη πνιχ δίλεη θαιχηεξα απνηειέζκαηα απφ ηηο άιιεο δπν, αθνινπζεί ε θχηεπζε ζε Cocosoil κε ζεκαληηθή δηαθνξά θαη ζηελ ζπλέρεηα κε αθφκα κεγαιχηεξε δηαθνξά ε επέκβαζε ζην έδαθνο. 14 12 10 9,83 10,42 12,54 10,34 10,29 9,64 ΑΡΙΘΜΟ ΑΝΘΔΩΝ 8 6 4 2 ΑΡΙΘΜΟ ΑΝΘΕΩΝ 0 ΕΠΕΜΒΑΕΙ ρήκα 3. Δπίδξαζε ηωλ ππνζηξωκάηωλ ζηνλ αξηζκό ηωλ αλζέωλ ηωλ δύν πνηθηιηώλ Όπσο βιέπνπκε ζην ζρήκα 3 κεγαιχηεξν αξηζκφ αλζέσλ έρεη ε πνηθηιία Pacific Green ζην έδαθνο. Με κηθξή ε δηαθνξά απφ ηηο άιιεο επεκβάζεηο. ηελ πνηθηιία Euro White Queen νη δηαθνξέο κεηαδχ ησλ δηαθφξσλ ππνζηξσκάησλ θαιιηέξγεηαο είλαη πνιχ κηθξέο.

94,5 94 93,5 93 92,5 ΗΜΕΡΕ ΑΠΟ ΦΤΣΕΤΗ- ΤΓΚΟΜΙΔΗ ΗΜΔΡΔ (ΦΤΣΔΤΗ- ΤΓΚΟΜΙΓΗ) 92 91,5 91 90,5 90 89,5 ΕΠΕΜΒΑΕΙ ρήκα 4. Δπίδξαζε ηωλ ππνζηξωκάηωλ ζηελ πξωηκόηεηα ηωλ πνηθηιηώλ Όπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 4 πην πξψηκεο πνηθηιίεο είλαη ε Pacific Green θπηεκέλε ζε Grodan θαη ζην έδαθνο θαη ε Euro White Queen ζην Cocosoil. ηελ ζπλέρεηα αθνινπζεί ε πνηθηιία Euro White Queen ζην Grodan θαη ζην έδαθνο θαη ηειεπηαία έξρεηαη ε Pacific Green ζην Cocosoil.

2.4. πκπέξαζκα Απφ ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα ζπκπεξαίλεηαη φηη ε θχηεπζε ζην έδαθνο βειηίσζε ην βάξνο ησλ ρξπζαλζέκσλ θαη ηνλ αξηζκφ ησλ αλζέσλ αλά ηαμηαλζία. Όκσο αχμεζε ηνπ κήθνπο ησλ ρξπζαλζέκσλ θαη κεγαιχηεξε πξσηκφηεηα παξαηεξήζεθε φηαλ ε θχηεπζε έγηλε ζηα ππνζηξψκαηα πεηξνβάκβαθα θαη θφθνπ. Δπνκέλσο θαηά ηε γλψκε καο είλαη δπλαηφλ νη παξαγσγνί λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηα ζπγθεθξηκέλα ππνζηξψκαηα εάλ επηζπκνχλ κεγαιχηεξν χςνο θπηψλ αιιά θαη πξσίκεζε ηεο παξαγσγήο. Θεσξνχκε πάλησο φηη ε θαιιηέξγεηα ζην έδαθνο είλαη επθνιφηεξε, θζελφηεξε θαη δελ ρξεηάδεηαη πςειή ηερλνγλσζία, φπσο ε πδξνπνλία, θαη γηα ηνλ ιφγν απηφ ε πδξνπνλία ζπζηήλεηαη κφλν ζε πξννδεπηηθνχο παξαγσγνχο πνπ δηαζέηνπλ ήδε ηνλ ζρεηηθφ ηερλνινγηθφ εμνπιηζκφ. Δηθφλα 3. Υξπζάλζεκα αλεπηπγκέλα ζην έδαθνο θαη ζηα δχν ππνζηξψκαηα (Grodan,Cocosoil)

ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ 1. ΓΔΝΙΚΑ ΚΑΙ ΣΔΥΝΙΚΑ ΣΟΙΥΔΙΑ ΚΑΛΛΙΔΡΓΔΙΑ ΣΟΤ ΛΤΙΑΝΘΟΤ 3.1. Δηζαγωγή Ο ιπζίαλζνο (Eustoma grandiflorum νηθ. Gentianaceae) είλαη θπηφ ηζαγελέο ησλ λνηηφηεξσλ πεξηνρψλ ησλ Ζ.Π.Α θαη απαληάηαη ζηνπο πγξνχο ιεηκψλεο πνπ εθηείλνληαη απφ ηε Νεκπξάζθα κέρξη ην Κνινξάλην θαη ην Σέμαο. Χο θαιιηεξγνχκελν αλζνθνκηθφ θπηφ πξσηνμεθίλεζε απφ ηελ Ηαπσλία φπνπ εηζήρζε πξηλ 60 ρξφληα. Απφ ηφηε πνιιέο πνηθηιίεο κε πνιιά δηαθνξεηηθά ρξψκαηα θαη κνλά ή δηπιά άλζε κε πέηαια ρσλνεηδή ή θσδσλνεηδή έρνπλ δεκηνπξγεζεί. (Ohkawa and Sakaki, 1999). Απφ ηελ Ηαπσλία ην 1981 εηζήρζε ε ζεξκνθεπηαθήο κνξθήο θαιιηέξγεηα ηνπ ζε πνιιέο ρψξεο θχξηα ζηελ Οιιαλδία θαη ην Ηζξαήι κε ην φλνκα ιπζίαλζνο. Έηζη ελψ είλαη πνιπεηέο θπηφ αλνημηάηηθεο άλζηζεο ζε θπζηθφ πεξηβάιινλ, ζην ζεξκνθήπην κπνξεί λα θαιιηεξγεζεί ζρεδφλ θάζε επνρή ηνπ ρξφλνπ ηφζν σο δξεπηφ φζν θαη σο γιαζηξηθφ. Ζ ηαρεία εμάπισζε ηεο θαιιηέξγεηαο ηνπ δηεζλψο είλαη αμηνζεκείσηε θαη ην φηη έρεη γίλεη πνιχ δεκνθηιέο νθείιεηαη ζηε πξφνδν πνπ έρεη ζεκεηψζεη ε γελεηηθή ηνπ βειηίσζε κε ηελ δεκηνπξγία λέσλ πνηθηιηψλ θαη πβξηδίσλ κε πνιιά ρξψκαηα θαη ηχπνπο αλζέσλ, κε πνιχ θαιή κεηαζπιιεθηηθή ζπκπεξηθνξά θαη δηάξθεηα δσήο, θαζψο θαη δπλαηφηεηα θαιιηέξγεηαο θαη δηάζεζεο ζηελ αγνξά φιν ην ρξφλν (Παπαδεκεηξίνπ,2001). Ζ θαιιηέξγεηα ηνπ Eustoma μεθίλεζε ζηηο εχθξαηεο θιηκαηηθέο δψλεο κε ζθνπφ ηνλ εθνδηαζκφ ηεο αγνξάο ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο αιιά ηειεπηαία έρεη δηαδνζεί θαη ζε ζεξκφηεξεο πεξηνρέο γηα πξστκφηεξε άλζεζε. ήκεξα ην 80% ηεο παξαγσγήο ιακβάλεηαη απφ ηελ Άλνημε κέρξη ην Φζηλφπσξν. Σν 1995 κφλν ζηελ Ηαπσλία παξάρζεθαλ 115 εθαη. δξεπηά άλζε ιηζίαλζνπ ζεκεηψλνληαο κηα εηήζηα αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 30% ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Ζ δήηεζε ηνπ ιπζίαλζνπ παξά ηε δηζηαθηηθφηεηα ηεο αγνξάο. ιφγσ ηνπ πξνβιήκαηνο πνπ παξνπζηάζηεθε κε ηε κηθξή δηαηεξεζηκφηεηα, έρεη απμεηηθή ηάζε θαη απφ πνιινχο ζεσξείηαη σο κηα απφ ηηο θαιιηέξγεηεο ηνπ κέιινληνο.

Δπεηδή ην θφζηνο θαιιηέξγεηαο είλαη κηθξφ θαη ν βηνινγηθφο ηνπ θχθινο ζχληνκνο, αθήλεη ζεκαληηθά πεξηζψξηα θέξδνπο, αξθεί ε ηνπνζέηεζε ηνπ ζηελ ειιεληθή αγνξά λα γίλεη αξγά κε ηδηαίηεξε πξνζνρή αιιά θαη κε ηελ εθαξκνγή ησλ θαηάιιεισλ πξν θαη κεηαζπιιεθηηθψλ ρεηξηζκψλ (Παπαδεκεηξίνπ 2005). Οη ζεκεξηλέο πνηθηιίεο είλαη θπξίσο πβξίδηα F1 θαη θπθινθνξνχλ ζε δηάθνξνπο ρξσκαηηζκνχο απφ κπιε, ιεπθά, ξνδ, κσβ, κέρξη θαη δίρξσκα άλζε. Σειεπηαία είλαη δηαζέζηκεο θαη πνηθηιίεο κε δηπιά άλζε. Οη πην γλσζηέο κε κνλά άλζε θαηά ζεηξά πξσηκφηεηαο είλαη νη Candy, Royal, Fuji, Kyoto θαη Charm θαζψο θαη ε Echo κε δηπιφ άλζνο. Σν αλζηθφ ζηέιερνο θέξεη 8-12 άλζε ζε κηα ηαμηαλζία απινχ βφηξπνο. Σν χςνο ησλ θπηψλ θπκαίλεηαη απφ 70-100 εθαη. θαη ησλ αλζηδίσλ ηεο ηαμηαλζίαο απφ 5-8 εθαη. Σα πβξίδηα αλήθνπλ ζε δηάθνξεο νκάδεο, αλάινγα κε ην ρξψκα, ην ζρήκα, ην κέγεζνο ησλ αλζέσλ ηελ ηαρχηεηα αλάπηπμεο θαη άλζηζεο ηνπο. Οη θχξηεο νκάδεο πβξηδίσλ είλαη ε Fuji, ε Yodel, ε Echo/Dream, ε Limo θαηάιιειεο γηα ρεηκεξηλή θαη αλνημηάηηθε θχηεπζε θαη ε Kyoto γηα θαινθαηξηλή θχηεπζε (Παπαδεκεηξίνπ 2005). Δηθφλα 1. Αλζηζκέλν άλζνο ιπζίαλζνπ (πνηθηιία:sapphire Blue Chip) 3.2. Πνιιαπιαζηαζκόο Ο ιπζίαλζνο πνιιαπιαζηάδεηαη θπξίσο κε ζπφξν ηειεπηαία φκσο κε επάθξηα κνζρεχκαηα θαη κε ηζηνθαιιηέξγεηα. Ο ζπφξνο θπηεχεηαη πνιχ ξερά

(ζηελ θνξπθή ηνπ ππνζηξψκαηνο) ηνπνζεηείηε ζε ζεξκνθξαζία 22-25 ν C κε θσηηζκφ 5.000 lux. Οη ζπφξνη είλαη πνιχ κηθξνί (15.000 ζπφξνη/γξ.) θαη δηαηίζεληαη απφ εμεηδηθεπκέλνπο ζπνξνπαξαγσγηθνχο νίθνπο. Φπηξψλνπλ ζπλήζσο ζε 10-15 εκέξεο. Μεηά ην θχηξσκα ηα θπηά πξέπεη λα ζθιεξαγσγεζνχλ ζε ζεξκνθξαζίεο 15-18ºC θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο θαη 22-25ºC ηελ εκέξα. Τςειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο επλννχλ ηελ ξνδεηνπνίεζε ηνπ θπηνχ. Ζ έιιεηςε ηνπ ειηαθνχ θσηφο θαη ε πςειή πγξαζία ζπληεινχλ ζηε δεκηνπξγία αδχλακσλ θπηψλ θαη επαίζζεησλ ζηηο αζζέλεηεο ηνπ ξηδηθνχ ζπζηήκαηνο. Σα ζπνξφθπηα είλαη αξγήο αλάπηπμεο θαη απφ ηε ζπνξά κέρξη ηελ άλζεζε κεζνιαβνχλ 5-6 κήλεο. Γηα ην ιφγν απηφ νη παξαγσγνί πξνηηκνχλ λα πξνκεζεχνληαη έηνηκα ζπνξφθπηα, θεξδίδνληαο 6-12 εβδνκάδεο θαιιηέξγεηαο. Γηαηίζεληαη ζε παιέηεο ησλ 300-600 ζπνξφθπησλ, αλάινγα κε ην ζηάδην αλάπηπμεο ηνπο. Δίλαη έηνηκα γηα κεηαθχηεπζε ζην ζεξκνθήπην, φηαλ έρνπλ απνθηήζεη 3-5 δεχγε πξαγκαηηθψλ θχιισλ. ηνλ αγελή πνιιαπιαζηαζκφ ρξεζηκνπνηνχληαη κνζρεχκαηα βιαζηηθψλ θνξπθψλ, πνπ ξηδνβνινχλ ζηελ πδξνλέθσζε ζε ζεξκνθξαζία 24 ν C θαη θσηηζκφ καθξάο εκέξαο ηα νπνία ξηδνβνινχλ ζε 2-3 εβδνκάδεο. Γηα ρεηκεξηλή θαη αλνημηάηηθε θχηεπζε (Γεθέκβξηνο- κέζα Απξηιίνπ) επηιέγνληαη ηαρχηεξεο αλάπηπμεο πνηθηιίεο θαη δίλνπλ παξαγσγή απφ ηέινο Μαξηίνπ έσο Ηνχιην. Γηα θαινθαηξηλή θχηεπζε (Απξίιην- Ηνχιην) πξέπεη λα θπηεχνληαη πνηθηιίεο βξαδχηεξεο αλάπηπμεο, πνπ κπνξνχλ λα θαιιηεξγεζνχλ ην θαινθαίξη, ρσξίο πηψζε ηεο πνηφηεηαο ηνπο,δίλνληαο παξαγσγή απφ ηνλ Αχγνπζην έσο ηα κέζα Ννεκβξίνπ. Ζ θχηεπζε ηνλ Ηνχλην δίλεη θνληνζηέιερα άλζε γη απηφ ην ιφγν δε ζπληζηάηαη. Παξά ηηο πξνζπάζεηεο ησλ Ηαπψλσλ γελεηηζηψλ, ππάξρεη δπζθνιία ζηε δεκηνπξγία θαηάιιεισλ πνηθηιηψλ γηα θζηλνπσξηλή θχηεπζε θαη ζπγθνκηδή ην ρεηκψλα. 3.3. πλζήθεο πεξηβάιινληνο 3.3.1. Φωο Σν θπηφ κε βάζε ηε θσηνπεξηνδηθή ηνπ αληίδξαζε αλήθεη ζηα θπηά καθξάο εκέξαο, δειαδή νη αλζηθέο ηνπ θαηαβνιέο ζρεκαηίδνληαη γξεγνξφηεξα ζην ηέινο ηεο άλνημεο ή ην θαινθαίξη. Γεληθά,πξνηηκάηαη κηθξή κέξα ζηα αξρηθά ζηάδηα ηεο αλάπηπμεο ηνπ θαη κεγάιε κέξα ζηε ζπλέρεηα γηα λα επηηαρπλζεί ε

άλζεζε ηνπ. ε φςηκεο θαη αλνημηάηηθεο θπηεχζεηο θαζψο ην θπηφ ακέζσο κεηά ηελ εγθαηάζηαζή ηνπ βξίζθεηαη ζε πεξίνδν καθξάο εκέξαο αλζίδεη γξήγνξα, ρσξίο λα απνθηήζεη ην επηζπκεηφ χςνο κε απνηέιεζκα ηελ κείσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ ζαλ δξεπηφ άλζνο. Λφγσ ηεο πςειήο έληαζεο ηνπ θσηφο, δελ πξστκίδεη, ελ ηνχηνηο απμάλεη ηνλ αξηζκφ θαη ηελ επξσζηία ησλ αλζέσλ. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ, ην ζεξκνθήπην ζα πξέπεη λα ζθηάδεηαη γηα ηελ απνθπγή ηεο ππεξβνιηθήο δέζηεο. 3.3.2. Θεξκνθξαζία Ζ αλάπηπμε ηνπ ιπζίαλζνπ επεξεάδεηαη πνιχ απφ ηελ ζεξκνθξαζία. ηνπο 10-12 o C ηα θπηά αλαπηχζζνληαη πνιχ αξγά, ελψ ζηνπο 20-25 ν C ε αλάπηπμε ηνπο είλαη πην γξήγνξε ζε βάξνο ηεο πνηφηεηαο ηνπ άλζνπο. Ζ άξηζηε ζεξκνθξαζία εκέξαο είλαη νη 17-20 o C θαη ηεο λχρηαο νη 15 ν C. Τπάξρεη αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ζεξκνθξαζίαο θαη θσηνπεξηφδνπ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο καθξάο εκέξαο ηα απνηειέζκαηα είλαη θαιχηεξα φηαλ έρνπκε πςειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο. Όζνλ αθνξά ηε ζεξκνθξαζία εδάθνπο δελ πξέπεη λα είλαη κηθξφηεξε απφ ηνπο 15 ν C. 3.4. Καιιηεξγεηηθή ηερληθή 3.4.1. Πξνεηνηκαζία εδάθνπο-θύηεπζε Ο ιπζίαλζνο πξνηηκά ειαθξχ θαη ζηξαγγεξφ έδαθνο πινχζην ζε νξγαληθή νπζία. ε πεξηνρέο ηδηαίηεξα κε δεζηφ θαη πγξφ θαινθαίξη ην έδαθνο είλαη πξνηηκφηεξν λα δηακνξθψλεηαη ζε ζακάξηα 70-100 εθαη. ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη θαιή ζηξάγγηζε. Σν άξηζην ph ηνπ εδάθνπο είλαη 6-7 θαη ε EC 1-1.2 ms. πληζηάηαη ε απνιχκαλζε κε αηκφ ηνπ εδάθνπο κεηά απφ θάζε θαιιηέξγεηα ή κεηά απφ θάζε ελαιιαγή θαιιηεξγεηψλ. Γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ θπηψλ ρξεζηκνπνηείηαη κεηαιιηθφ ή πιαζηηθφ δίρηπ κε αλνίγκαηα 12.5Υ12.5 εθ. ζε κηα ζηξψζε πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θαη σο νδεγφο θχηεπζεο. 3.4.2. Κνξπθνιόγεκα Δάλ επηζπκνχκε πεξηζζφηεξα απφ έλα αλζηθφ ζηέιερνο αλά θπηφ ηα θπηά θπηεχνληαη αξαηφηεξα θαη γίλεηαη θνξπθνιφγεκα ζην 3 ν -4 ν κεζνγνλάηην ηελ 6 ε

εβδνκάδα κεηά ην θχηεκα. Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ νςίκηζε θαηά 2-3 εβδνκάδεο θαη ηελ κηθξή πηψζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξαγσγήο. πλήζσο φκσο απνθεχγεηαη ην θνξπθνιφγεκα θαη πξνηηκνχληαη ηα κνλνζηέιερα θπηά πνπ βνεζνχλ θαη ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο παξαγσγήο. ε πξψηκεο θπηεχζεηο (Γεθ Ηαλ ) νπφηε ε ζπγθνκηδή γίλεηαη Απξίιην Μάην (θφβνληαο ην αλζηθφ ζηέιερνο ζην δεχηεξν ή ηξίην θφκβν) ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα ιεθζεί κηα δεχηεξε παξαγσγή 8 10 εβδνκάδεο αξγφηεξα. 3.4.3. Άξδεπζε-ιίπαλζε Καηά ηε δηάξθεηα ηεο θαιιηέξγεηαο ην έδαθνο πξέπεη λα δηαηεξείηαη πγξφ ελψ κεηά ηελ έλαξμε ησλ ζπγθνκηδψλ πξέπεη λα κεηψλεηαη ε πγξαζία. Ζ άξδεπζε γίλεηαη κε θαηαηνληζκφ κέρξη ηελ εκθάληζε ηνπ πξψηνπ άλζνπο θαη ζηε ζπλέρεηα κε ζηαγφλεο. πρλά είλαη απαξαίηεηε ε εθαξκνγή βαζηθήο ιίπαλζεο πνπ εμαξηάηαη απφ ηα επίπεδα ησλ ζξεπηηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ εδάθνπο. Γεληθά ζα πξέπεη λα βξίζθνληαη 1.3 Κ, 1.8 Ca, 1.0 Mg, 3.0 N, 1.3 SO 4 θαη 0.15 P ζε mmol/l ζην πδαηηθφ εθρχιηζκα 1:2 θαη φγθν. Ζ θαιιηέξγεηα ηνπ ιπζίαλζνπ κπνξεί λα γίλεη ζε φινπο ηνπο ηχπνπο ησλ εδαθψλ. ηελ αξρή ε EC δελ πξέπεη λα είλαη πςειή (max 1.2 ms). Αξγφηεξα κπνξεί λα απμεζεί φρη φκσο πνιχ, δηφηη κπνξεί λα πξνθαιέζεη δηαθνπή ηεο αλάπηπμεο, εμ αηηίαο ησλ αιάησλ. ηελ αξρή ηεο θαιιηέξγεηαο είλαη απαξαίηεηo ην Ν, ην Ca θαη αξγφηεξα ην Κ. Σν ζξεπηηθφ δηάιπκα ζηηο επηθαλεηαθέο ιηπάλζεηο πξέπεη λα πεξηέρεη 0.9 ΝΖ 4, 3.1 Κ, 1.8 Ca, 1.0 Mg, 7.6 NO 3 θαη 1.5 SO 4 mmol/l. 3.5. Δρζξνί θαη αζζέλεηεο Οη θπξηφηεξεο αζζέλεηεο ηνπ ιπζίαλζνπ είλαη ην Πχζην, ε Φπηφθζνξα, ε Ρηδνθηνλία ν Φεπδνπεξνλφζπνξνο θαη ν Βνηξχηεο, ελψ νη ερζξνί ν Θξίπαο, νη Κάκπηεο λπθηφβησλ ιεπηδνπηέξσλ θαη ε Λπξηφκπδα. 3.6. Φπζηνινγηθέο αλωκαιίεο 3.6.1 Θξαύζε ζηειέρνπο θαη θακέλε θνξπθή Δκθαλίδνληαη ηελ Άλνημε θαη νθείινληαη ζηελ αληζνξξνπία κεηαμχ απνξξφθεζεο θαη δηαπλνήο θαζψο θαη ζηελ έιιεηςε Ca πνπ εληείλεηαη ζε

ζπλζήθεο ρακεινχ θσηηζκνχ. Καηά ην ζηάδην ηεο ηαρείαο αλάπηπμεο ν ηζηφο είλαη πδαξήο θαη επαίζζεηνο. Δπίζεο αλ ην έδαθνο είλαη πνηηζκέλν ε ξηδηθή πίεζε ηνπ λεξνχ είλαη κεγάιε θαη ε δηαπλνή κηθξή ηφηε ην πξφβιεκα είλαη πην έληνλν θαη πξέπεη λα απμήζνκε ηελ δηαπλνή ηνπ θπηνχ. Ζ θακέλε θνξπθή εκθαλίδεηαη φηαλ έρνπλ ζρεκαηηζζεί ηα κπνπκπνχθηα θαη απμεζεί απφηνκα ε ειηαθή αθηηλνβνιία ελψ ν ηζηφο είλαη αθφκα αδχλαηνο. Ζ πιένλ επαίζζεηε πνηθηιία είλαη ε Fuji. 3.6.2. Γεκηνπξγία ξνδέηαο Σελ άλνημε θαη ηδηαίηεξα ην θαινθαίξη κε ηηο πςειέο ζεξκνθξαζίεο νξηζκέλεο πνηθηιίεο φπσο ε ιεπθή Fuji ζρεκαηίδνπλ ξνδέηα θαη δελ αλαπηχζζνληαη θαλνληθά θαη νκνηφκνξθα. Ζ εθαξκνγή γηββεξειιίλεο κεηψλεη ην αλεπηζχκεην θαηλφκελν. Ζ επέκβαζε γίλεηαη ςεθάδνληαο ηα ξνδεηνπνηεκέλα θπηά ή νιφθιεξε ηελ θπηεία κε κία ηακπιέηα ( 1 γξ. θαζ. νπζίαο / 10 ιίηξα λεξνχ ). 3.7. πγθνκηδή O ιπζίαλζνο ζπγθνκίδεηαη ζην ζηάδην ησλ 3-4 ζρεδφλ αλνηθηψλ θαη πιήξσο ρξσκαηηζκέλσλ αλζηδίσλ ηεο αλζνηαμίαο κεηά ηελ αθαίξεζε ηνπ θεληξηθνχ άλζνπο. Ζ θνπή πξέπεη λα γίλεηαη ηηο πξσηλέο ψξεο θαη λα ηνπνζεηείηαη ακέζσο ζε λεξφ ρακειήο αιαηφηεηαο ζην νπνίν έρεη πξνζηεζεί ε επξέσο θάζκαηνο βαθηεξηνζηαηηθή νπζία ζεηηθή ή θηηξηθή πδξνμπθηλνιίλε (200-300 ppm) ή πγξφ ριψξην (100 ppm) πνπ θπθινθνξεί κε ην εκπνξηθφ φλνκα Florissant 520. ην ςπγείν κπνξεί λα ζπληεξεζεί 2-3 κέξεο κέζα ζε λεξφ ζε ζεξκνθξαζία 2-4 ν C.

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ΤΓΚΡΙΣΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΔΓΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΤΓΡΟΠΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΔΡΓΙΑ ΣΟΤ ΛΤΙΑΝΘΟΤ 4.1. Δηζαγωγή Ο ιπζίαλζνο θαιιηεξγείηαη ηφζν ζην έδαθνο φζν θαη ζε εθηφο εδάθνπο θαιιηέξγεηα κε θαιέο απνδφζεηο θαη ζηα δχν είδε θαιιηέξγεηαο. ηελ Διιάδα φκσο δελ έρεη θαιιηεξγεζεί αθφκα ζε πδξνπνληθή κνξθή θαιιηέξγεηαο Σα ηειεπηαία ρξφληα δηεμάγεηαη ζεκαληηθή έξεπλα κε αληηθείκελν ηελ βειηίσζε ηεο θαιιηεξγεηηθήο ηερληθήο θαη ηε κεηαζπιιεθηηθή κεηαρείξηζε ηνπ δξεπηνχ άλζνπο ηνπ ιπζίαλζνπ. Οη έξεπλεο απηέο βαζίδνληαη ηδηαίηεξα ζηελ γελεηηθή ηνπ βειηίσζε κε ηελ δεκηνπξγία λέσλ πνηθηιηψλ, ηελ εθαξκνγή ρεκηθψλ ζπληεξεηηθψλ δηαιπκάησλ πνπ ζθνπφ έρνπλ ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο, ηε ζθιεξαγψγεζε, ην ηερλεηφ άλνηγκα ησλ κπνπκπνπθηψλ, ην ρεηξηζκφ πξηλ ηε κεηαθνξά θαη ηελ παξάηαζε ηεο δσήο ησλ αλζέσλ ζην αλζνδνρείν θ.ιπ. Σα ζπληεξεηηθά απηά πεξηέρνπλ θαηά θχξην ιφγν βαθηεξηνζηαηηθά, ζάθραξα, δηαβξεθηηθέο νπζίεο, αλαζηνιείο αηζπιελίνπ θ.α. (Παπαδεκεηξίνπ θ.α. 2001) Σν θπξηφηεξν πξφβιεκα ζηελ θαιιηέξγεηα ηνπ ιπζίαλζνπ είλαη κεηαζπιιεθηηθφ θαη έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη κεηά ηελ ηνπνζέηεζε ηνπ ζην αλζνδνρείν δελ αλνίγνπλ φια ηα άλζε ηεο ηαμηαλζίαο θαη ε δηαηεξεζηκφηεηα ηνπο δελ θξαηάεη γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα. Με ην πξφβιεκα απηφ έρνπλ αζρνιεζεί πξφζθαηα ηάπσλεο εξεπλεηέο. Ο Ichimura (1998) έδεημε φηη ε εθαξκνγή 2% ζαθραξφδεο ζην λεξφ δηαηήξεζεο ζην αλζνδνρείν βειηίσζε ζεκαληηθά ηελ δηαηεξεζηκφηεηα ηνπ άλζνπο. Ο ίδηνο εξεπλεηήο θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ ζε άιιε εξγαζία (Ichimura et al. 1998) βξήθαλ φηη ν ιπζίαλζνο παξάγεη αηζπιέλην θαη φηη ηα άλζε δελ είλαη επαίζζεηα ζηελ επίδξαζε εμσγελψο αηζπιελίνπ ζην ζηάδην ηεο εκπνξηθήο ζπγθνκηδήο αιιά ε επαηζζεζία ηνπο απμάλεηαη κε ηελ πάξνδν ηνπ γεξαζκνχ. ηελ εξγαζία πνπ αθνινπζεί κειεηήζεθαλ ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θαιιηέξγεηαο ηνπ ιίζίαλζνπ ζε εδαθηθή θαη ζε εθηφο εδάθνπο θαιιηέξγεηα θαη παξάιιεια έγηλε θαη κηα πεηξακαηηθή δνθηκή γηα ηελ κειέηε ηεο

δηαηεξεζηκφηεηαο ησλ αλζέσλ ζην βάδν ηφζν ηεο εδαθηθήο φζν θαη ηεο πδξνπνληθήο θαιιηέξγεηαο ζε ηξία ζπληεξεηηθά δηαιχκαηα. 4.2. Τιηθά θαη Μέζνδνη ην πείξακα κειεηήζεθε ε θαιιηέξγεηα ηνπ ιπζίαλζνπ ζε δχν δηαθνξεηηθά ππνζηξψκαηα: 1 Καιιηέξγεηα ζε πιάθεο πεηξνβάκβαθα (GRODAN) 2. Καιιηέξγεηα ζην έδαθνο Ζ θχηεπζε έγηλε ζην πιαζηηθφ θαη ζην γπάιηλν ζεξκνθήπην. Υξεζηκνπνηήζεθαλ 24 πιάθεο πεηξνβάκβαθα πνπ ηνπνζεηήζεθαλ ζην γπάιηλν ζεξκνθήπην θαη ζηελ ζπλέρεηα έγηλε ε θχηεπζε ηνπ ιπζίαλζνπ, ελψ ε θχηεπζε ζην έδαθνο έγηλε ζην πιαζηηθφ ζεξκνθήπην. Ζ θχηεπζε ηνπ ιπζίαλζνπ θαη ζηα δπν ζεξκνθήπηα έγηλε ζηηο 10 Φεβξνπαξίνπ ηνπ 2009. Γηα ηελ ζηήξημε ηνπ θπηνχ ηνπνζεηήζεθε εηδηθφ δίρηπ. Ζ ζπγθνκηδή έγηλε αθνχ είρε γίλεη πξψηα θνξπθνιφγεκα ηνπ θεληξηθνχ άλζνπο έηζη ψζηε λα καο δψζεη πιεπξηθά άλζε. Ζ πην ζεκαληηθή απφ ηηο θαιιηεξγεηηθέο εξγαζίεο πνπ έγηλαλ θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ πεηξάκαηνο ήηαλ ε πδξνιίπαλζε. πνπ γηλφηαλ ηαπηφρξνλα κε ηελ άξδεπζε 2-3 θνξέο ηελ εβδνκάδα αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ησλ θπηψλ. Σα ιηπάζκαηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ήηαλ : Νηηξηθή Ακκσλία Νηηξηθφ Κάιην Θεηηθφ Μαγλήζην Φσζθνξηθφ νμχ Ηρλνζηνηρεία Βφξαθαο Μίγκα ηρλνζηνηρείσλ 20-20-20 Υειηθφο ζίδεξνο

Σα ιηπάζκαηα πξνζηέζεθαλ ζην βαξέιη πνηίζκαηνο ηνπ ζεξκνθεπίνπ αθνχ πξψηα είραλ δηαιπζεί ζε θνπβά κε λεξφ. Ζ ζπγθνκηδή ησλ πξψησλ θπηψλ ιπζίαλζνπ μεθίλεζε απφ 29 Μαΐνπ 2009. Καηά ηελ ζπγθνκηδή ησλ αλζέσλ πνπ γηλφηαλ φηαλ είραλ αλνίμεη 3-4 άλζε ηεο ηαμηαλζίαο κεηξηφληαλ 1.Σν βάξνο 2.Σν κήθνο 3.Ο αξηζκφο ησλ αλζέσλ 4.Ζ εκέξεο απφ ηελ θχηεπζε έσο ηελ ζπγθνκηδή ηελ πεηξακαηηθή δνθηκή γηα ηελ κειέηε ηεο δηαηεξεζηκφηεηα ησλ αλζέσλ έγηλε επηινγή ησλ αλζηθψλ ζηειερψλ έγηλε έηζη ψζηε ηα θπηά ηνπ ιπζίαλζνπ λα ήηαλ φζν ην δπλαηφλ νκνηφκνξθεο αλάπηπμεο. Κφπεθαλ θπηά θαη απφ ηα δπν ππνζηξψκαηα (Έδαθνο-Grodan). Ακέζσο κεηά ηελ παξαιαβή ησλ ινπινπδηψλ ηα αλζηθά ζηειέρε κεηαθέξζεθαλ ζηνλ ρψξν ηνπ εξγαζηεξίνπ Αλζνθνκίαο θαη ηνπνζεηήζεθαλ ρσξηζηά απηά πνπ ζπγθνκίζηεθαλ απφ ηελ εδαθηθή ή ηελ πδξνπνληθή θαιιηέξγεηα ζε βάδα κε ηξία δηαθνξεηηθά ζπληεξεηηθά δηαιχκαηα: α. Νεξφ απηνληζκέλν, β. Νεξφ απηνληζκέλν + ην Βαθηεξηνζηαηηθφ DICA 50 ppm θαη γ. Νεξφ απηνληζκέλν + ην Βαθηεξηνζηαηηθφ DICA 50 ppm + 1% αθραξφδε Μεηξήζεθε ε δσή ζην βάδν, ε απνξξφθεζε θαη ε απψιεηα λεξνχ απφ ηα αλζηθά ζηειέρε, αιιά θαη ην λσπφ βάξνο ησλ αλζηθψλ ζηειερψλ θαηά ηελ παξακνλή ηνπο ζην βάδν. ηελ ζπλέρεηα έγηλε εμαγσγή ηνπ κέζνπ φξνπ γηα θάζε ππφζηξσκα φπσο παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα θαη γξαθήκαηα.

Πίλαθαο 1. Μέζνη φξνη ησλ παξακέηξσλ πνηφηεηαο θαη πξσηκφηεηαο ησλ αλζέσλ ζην έδαθνο θαη ζην ππφζηξσκα Grodan. ΔΠΔΜΒΑΔΗ ΒΑΡΟ (gr) ΜΖΚΟ (cm) ΑΡΗΘΜΟ ΑΝΘΔΧΝ ΖΜΔΡΔ ΑΠΟ ΦΤΣΔΤΖ- ΤΓΚΟΜΗΓΖ (ΔΓΑΦΟ) 160,35 87,69 42,89 121 (GRODAN) 88,1 89,91 20,21 126 Δηθφλα 1. Αλάπηπμε ιπζίαλζνπ ζην έδαθνο

Δηθφλα 2. Αλάπηπμε ιπζίαλζνπ ζην ππφζηξσκα Grodan 4.3. Απνηειέζκαηα- πδήηεζε 180 160 140 120 ΒΑΡΟ ΑΝΘΔΩΝ (gr) 100 80 60 40 160,35 88,1 ΒΑΡΟ 20 0 ΔΓΑΦΟ GRODAN ΔΠΔΜΒΑΔΙ ρήκα 1. Δπίδξαζε ηωλ δύν ηύπωλ θαιιηέξγεηαο ζην βάξνο ηωλ αλζέωλ

Παξαηεξνχκε φηη ην έδαθνο έδσζε πνιχ θαιχηεξα απνηειέζκαηα απφ φηη ην ππφζηξσκα ηνπ Grodan. Μάιηζηα ηα απνηειέζκαηα είλαη ζρεδφλ δηπιάζηα. πλεπψο ην Grodan δελ βνήζεζε ζην λα πάξνπκε θπηά κε κεγάινο βάξνο. 90,5 90 89,5 89 ΜΗΚΟ ΑΝΘΔΩΝ (cm) 88,5 89,91 ΜΗΚΟ 88 87,5 87 87,69 86,5 (ΕΔΑΦΟ) ΔΠΔΜΒΑΔΙ (GRODAN) ρήκα 2. Δπίδξαζε ηωλ δύν ηύπωλ θαιιηέξγεηαο ζην κήθνο ηωλ αλζέωλ ην παξαπάλσ ζρήκα θαίλεηαη φηη ην ππφζηξσκα Grodan καο έδσζε θπηά κε κεγαιχηεξν κήθνο απφ απηά ηνπ εδάθνπο. Ζ δηαθνξά δελ είλαη θαη ηφζν

κεγάιε αιιά είλαη αξθεηή γηα λα καο δείμεη πσο ην Grodan δίλεη θπηά κε κεγαιχηεξν χςνο. 50 45 40 35 ΑΡΙΘΜΟ ΑΝΘΕΩΝ 30 25 20 42,89 ΑΡΙΘΜΟ ΑΝΘΕΩΝ 15 10 20,21 5 0 ΕΔΑΦΟ GRODAN ΕΠΕΜΒΑΕΙ ρήκα 3. Δπίδξαζε ηωλ δύν ηύπωλ θαιιηέξγεηαο ζηνλ αξηζκό ηωλ αλζέωλ Όζνλ αθνξά ηψξα ηνλ αξηζκφ ηνλ αλζέσλ αλά ηαμηαλζία βιέπνπκε φηη ην έδαθνο καο δίλεη πνιιά πεξηζζφηεξα άλζε απ φηη ην ππφζηξσκα Grodan. Ζ δηαθνξά εδψ είλαη παξαπάλσ απφ δηπιάζηα. πλεπψο θαη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε ην ππφζηξσκα Grodan δελ βνήζεζε ζην λα πάξνπκε αξθεηά άλζε.

127 126 125 124 ΗΜΔΡΔ (ΦΤΣΔΤΗ- ΤΓΚΟΜΙΓΗ) 123 122 126 ΗΜΕΡΕ ΑΠΟ ΦΤΣΕΤΗ- ΤΓΚΟΜΙΔΗ 121 120 121 119 118 (ΕΔΑΦΟ) ΔΠΔΜΒΑΔΙ (GRODAN) ρήκα 4. Δπίδξαζε ηωλ δύν ηύπωλ θαιιηέξγεηαο ζηελ πξωηκόηεηα ηεο παξαγωγήο Σέινο φζνλ αθνξά ηελ πξσηκφηεηα παξαηεξνχκε φηη ηα άλζε ηνπ ιπζίαλζνπ ζην έδαθνο ζπγθνκίζηεθαλ 4 κέξεο λσξίηεξα απφ φηη ηα άλζε ησλ θπηψλ ζην Grodan.

Πίλαθαο 2. Δπίδξαζε ησλ επεκβάζεσλ ηεο πεηξακαηηθήο δνθηκήο ζηε δηαηεξεζηκφηεηα ησλ αλζέσλ ΔΠΔΜΒΑΔΙ ΓΙΑΣΗΡΗΙΜΟΣΗΣΑ(ΗΜΔΡΔ) Απηνληζκέλν Νεξφ(ΤΓΡΟΠΟΝΗΑ) 7 Απηνληζκέλν Νεξφ(ΔΓΑΦΟ) 9 DICA (ΤΓΡΟΠΟΝΗΑ) 10 DICA+ΑΚΥΑΡΟΕΖ(ΤΓΡΟΠΟΝΗΑ) 12 DICA (ΔΓΑΦΟ) 13 DICA+ΑΚΥΑΡΟΕΖ(ΔΓΑΦΟ) 16 ηνλ πίλαθα παξαηεξνχκε φηη κεγαιχηεξε δηάξθεηα δσήο ζην βάδν είραλ ηα αλζε ηνπ εδάθνπο πνπ ηνπνζεηήζεθαλ ζε δηάιπκα DICA+ζαθραξφδε θαη αθνινχζεζαλ θαηά θζίλνπζα ζεηξά ηα εδάθνπο πνπ ηνπνζεηήζεθαλ ζην DICA, ηεο πδξνπνλίαο ζην DICA+ζαθραξφδε, ηεο πδξνπνλίαο ζην DICA, ηνπ εδάθνπο ζην λεξφ θαη ηεο πδξνπνλίαο ζην λεξφ. Πίλαθαο 3. Δπίδξαζε ησλ επεκβάζεσλ ηνπ πεηξάκαηνο ζηελ κεηαβνιή ηνπ λσπνχ βάξνπο ησλ αλζέσλ(gr) θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ εκεξψλ ΔΠΔΜΒΑΔΙ 3 ΗΜΔΡΑ 6 ΗΜΔΡΑ 9 ΗΜΔΡΑ Απηνληζκέλν Νεξφ(ΤΓΡΟΠΟΝΗΑ) 101 88 70 Απηνληζκέλν Νεξφ(ΔΓΑΦΟ) 106 91 74 DICA(ΤΓΡΟΠΟΝΗΑ) 110 99 71 DICA+ΑΚΥΑΡΟΕΖ(ΤΓΡΟΠΟΝΗΑ) 115 105 86 DICA(ΔΓΑΦΟ) 109 100 85 DICA+ΑΚΥΑΡΟΕΖ(ΔΓΑΦΟ) 118 116 102

120 100 ΜΔΣΑΒΟΛΗ ΝΩΠΟΤ ΒΑΡΟΤ(gr)/ 100 gr ΑΝΘΔΩΝ 80 60 40 20 3 ΗΜΕΡΑ 6 ΗΜΕΡΑ 9 ΗΜΕΡΑ 0 ΔΠΔΜΒΑΔΙ ρήκα 1. Μεηαβνιή λωπνύ βάξνπο( gr) ζηελ δηάξθεηα ηωλ εκεξώλ Παξαηεξνχκε φηη ε κεγαιχηεξε κείσζε λσπνχ βάξνπο θαηά ην δηάζηεκα ησλ ελλέα εκεξψλ ζεκεηψζεθε ζηα άλζε ηεο πδξνπνλίαο πνπ είραλ ηνπνζεηεζεί ζε ζαθραξφδε, αθνινπζνχλ ηα άλζε πνπ ζπληεξήζεθαλ κφλν ζην λεξφ ηφζν ζην έδαθνο φζν θαη ζηελ πδξνπνλία, θαηφπηλ ηεο πδξνπνλίαο ζε δηάιπκα Dica +ζαθραξφδε ζηε ζπλέρεηα ηα άλζε ηνπ εδάθνπο ζε ζαθραξφδε θαη ηέινο ηα άλζε απφ ην έδαθνο ζε δηάιπκα Dica +ζαθραξφδε.

Πίλαθαο 4. Δπίδξαζε ησλ επεκβάζεσλ ηνπ πεηξάκαηνο ζηελ απνξξφθεζε λεξνχ ησλ αλζέσλ θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ εκεξψλ ΔΠΔΜΒΑΔΙ 3 ε ΗΜΔΡΑ 6 Η ΗΜΔΡΑ 9 Η ΗΜΔΡΑ Απηνληζκέλν Νεξφ(ΤΓΡΟΠΟΝΗΑ) 106 71 65 Απηνληζκέλν Νεξφ(ΔΓΑΦΟ) 108 73 64 DICA(ΤΓΡΟΠΟΝΗΑ) 128 101 30 DICA+ΑΚΥΑΡΟΕΖ(ΤΓΡΟΠΟΝΗΑ) 105 84 52 DICA(ΔΓΑΦΟ) 91 54 32 DICA+ΑΚΥΑΡΟΕΖ(ΔΓΑΦΟ) 103 72 45 140 120 100 80 ΑΠΟΡΡΟΦΗ Η ΝΔΡΟΤ(gr) /100 gr ΑΝΘΔΩΝ 60 40 20 0 3η ΗΜΕΡΑ 6Η ΗΜΕΡΑ 9Η ΗΜΕΡΑ ΔΠΔΜΒΑΔΙ ρήκα 2. Απνξξόθεζε λεξνύ (gr) ζηελ δηάξθεηα ηωλ εκεξώλ ρεηηθά κε ηελ απνξξφθεζε λεξνχ απφ ηα αλζηθά ζηειέρε παξαηεξνχκε φηη ηα άλζε πνπ απνξξφθεζαλ πεξηζζφηεξν λεξφ θαηά ην δηάζηεκα ησλ ελλέα εκεξψλ δηαηήξεζεο ήηαλ ηα άλζε ηεο πδξνπνλίαο ζε δηάιπκα Dica