ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ι: ΜΑΚΡΟΘΔΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙKH

ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ρνιή Οηθνλνκηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Σκήκα Πνιηηηθήο Επηζηήκεο θαη Δεκόζηαο Δηνίθεζεο ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ι: ΜΑΚΡΟΘΔΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙKH Νίθνο Κνπηζηαξάο ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο Κπξηάθν Φηιίλε θαη άθε Μαλνχδα

ΠΗΓΔ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Burda, M. - Wyplosz, Ch. (2007) Εςπυπαφκή Μακποοικονομική, Σφκνο Α, Gutenberg, Αζήλα Krugman, P. - Wells, R. (2009) Μακποοικονομική, Δπίθεληξν, Θεζζαινλίθε Mankiw, N. G. -Taylor, M. P. (2010) Απσέρ Οικονομικήρ Θευπίαρ, Σφκνο Β, Gutenberg, Αζήλα Samuelson, P. - Nordhaus, W. (2000) Οικονομική, Σφκνο Β, Παπαδήζεο, Αζήλα Stiglitz, J. E. - Walsh,C. E. (2009) Απσέρ τηρ Μακποοικονομικήρ, Παπαδήζεο, Αζήλα

ΑΝΣΙΠΑΡΑΘΕΕΙ πεξί ηελ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ

Υξεηάδεηαη λα αζθείηαη ζηαζεξνπνηεηηθή καθξννηθνλνκηθή πνιηηηθή; Ναη, γηαηί νη νηθνλνκίεο, απφ κφλεο ηνπο, παξνπζηάδνπλ δηαθπκάλζεηο. ε άζθεζε επεθηαηηθήο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο (κείσζε ησλ θφξσλ ή/θαη αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ) θαη λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο (κείσζε ησλ επηηνθίσλ θαη αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο) κπνξνχλ, βξαρπρξόληα, λα επεξεάζνπλ ην παξαγφκελν πξντφλ θαη ηελ απαζρφιεζε (άξζε ηεο θιαζζηθήο δηρνηόκνπ). νη νηθνλνκηθέο δηαθπκάλζεηο δελ νθείινληαη απιψο ζηηο κεηαηνπίζεηο ηνπ ΑΔΠ θαη νη κηζζνί δελ πξνζαξκφδνληαη αξθεηά γξήγνξα ψζηε λα δηαηεξεζεί ηζνξξνπία ζηελ αγνξά εξγαζίαο, δεκηνπξγψληαο θπθιηθή αλεξγία. Όρη, γηαηί ε λνκηζκαηηθή θαη δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή δελ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ην πξντφλ θαη ηελ απαζρφιεζε άκεζα (πξόβιεκα πζηέξεζεο). ηφζν ε λνκηζκαηηθή, φζν θαη ε δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή είλαη αλαπνηειεζκαηηθέο, ηε καθξνρξόληα πεξίνδν, θαζψο δελ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ην παξαγφκελν πξντφλ θαη ηελ απαζρφιεζε (θιαζζηθή δηρνηόκνο). νη δηαθπκάλζεηο νθείινληαη ζε εμσηεξηθά ζνθ θαη νη αγνξέο πξνζαξκφδνληαη γξήγνξα θαη απνηειεζκαηηθά (ζεωξία ηνπ πξαγκαηηθνύ νηθνλνκηθνύ θύθινπ).

Η λνκηζκαηηθή πνιηηηθή πξέπεη λα αζθείηαη κε θαλόλεο; Ναη, γηαηί κηα θεληξηθή ηξάπεδα πνπ δελ είλαη αλεμάξηεηε κπνξεί λα αζθεί επεθηαηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, πεξηνξίδνληαο ηελ αλεξγία, βξαρπρξόληα, πξνθεηκέλνπ ε θπβέξλεζε λα απνθνκίζεη πνιηηηθά νθέιε (πνιηηηθόο θύθινο). Μαθξνρξόληα, φκσο, ζα απμεζεί ην επίπεδν ησλ ηηκψλ θαη ην πνζνζηφ αλεξγίαο ζα επαλέιζεη ζην αξρηθφ ηνπ επίπεδν. φηαλ αζθείηαη ειεχζεξα ε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, νη ελέξγεηεο ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο ελδέρεηαη λα απνθιίλνπλ απφ ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη αλαθνηλψζεη (ρξνληθή αλαθνινπζία ηεο πνιηηηθήο). Όρη, γηαηί ε θεληξηθή ηξάπεδα ζα πξέπεη λα ζπλεθηηκά, θάζε θνξά, ηελ νηθνλνκηθή ζπγθπξία ζηελ άζθεζε λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο. Γηα παξάδεηγκα, ζε πεξηφδνπο νηθνλνκηθήο χθεζεο, ε κείσζε ησλ επηηνθίσλ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αχμεζε ησλ επελδχζεσλ θαη, θαη επέθηαζε, ηεο ζπλαζξνηζηηθήο δήηεζεο, παξά ηε δεκηνπξγία πιεζσξηζηηθψλ πηέζεσλ.

Η θεληξηθή ηξάπεδα πξέπεη λα επηδηώθεη κεδεληθό πιεζωξηζκό; Ναη, γηαηί ν πιεζσξηζκφο δεκηνπξγεί ζηξεβιψζεηο ζηελ νηθνλνκία (κεηαβιεηφηεηα ζρεηηθψλ ηηκψλ, αχμεζε ησλ θνξνινγηθψλ ππνρξεψζεσλ, κείσζε ηεο αγνξαζηηθήο αμίαο ηνπ ρξήκαηνο θαη ησλ ζηαζεξψλ εηζνδεκάησλ, απζαίξεηεο αλαθαηαλνκέο πινχηνπ κεηαμχ δαλεηζηψλ θαη δαλεηδφκελσλ, θφζηνο ηηκνθαηαιφγσλ θαη θφζηνο παποςτσιών). ν ζηφρνο ηνπ κεδεληθνχ πιεζσξηζκνχ απνηειεί πην αμηφπηζηε δέζκεπζε γηα ηελ ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ, έλαληη ηνπ κέηξηνπ πιεζσξηζκνχ. ηε βξαρπρξφληα πεξίνδν, ην θφζηνο ηνπ ρακεινχ πιεζσξηζκνχ ζε φξνπο αλεξγίαο κπνξεί λα κεησζεί αλ πεξηνξηζηνχλ νη πιεζσξηζηηθέο πξνζδνθίεο. Οη πιεζσξηζηηθέο πξνζδνθίεο, κε ηε ζεηξά ηνπο, επεξεάδνληαη απφ ην βαζκφ αλεμαξηεζίαο ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο θαη απφ ηελ αλάιεςε, εθ κέξνπο ηεο, αμηφπηζησλ δεζκεχζεσλ γηα ηε δηαηήξεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ζε ρακειφ επίπεδν. Όρη, γηαηί ην θφζηνο επίηεπμεο κεδεληθνχ πιεζσξηζκνχ ελδέρεηαη λα είλαη πνιχ κεγαιχηεξν απφ απηφ πνπ πξνθχπηεη απφ έλαλ κέηξην ρακειφ πιεζσξηζκφ, ελψ ηα αλακελφκελα νθέιε δελ είλαη αλάινγα. ε δηαηήξεζε ελφο ρακεινχ, αιιά ζηαζεξνχ ξπζκνχ πιεζσξηζκνχ ζπκβάιιεη ζηελ είζνδν λέσλ επηρεηξήζεσλ ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαη ζηελ αχμεζε ησλ επελδχζεσλ. ε επίηεπμε πνιχ ρακεινχ πιεζσξηζκνχ κπνξεί λα πξνθαιέζεη, βξαρπρξόληα, αχμεζε ηεο αλεξγίαο.

Η θεληξηθή ηξάπεδα πξέπεη λα επηδηώθεη κεδεληθό πιεζωξηζκό; Ναη, γηαηί Όρη, γηαηί...εάλ πηνζεηεζεί έλαο επίζεκνο ζηφρνο γηα ηνλ...κηα θεληξηθή ηξάπεδα πξέπεη λα αζρνιείηαη πιεζσξηζκφ θαη εθπιεξσζεί ζα εληζρπζεί θαη ε αμηνπηζηία ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο. εμίζνπ κε ηε δηαηήξεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ζε ρακειά επίπεδα θαη ηε ζηαζεξνπνίεζε ηεο...ε πηνζέηεζε ηεο ζηφρεπζεο ηνπ πιεζσξηζκνχ νηθνλνκίαο ζε θαζεζηψο πιήξνπο κπνξεί λα ζεζκνπνηήζεη ηελ θαιή πνιηηηθή θαη λα απαζρφιεζεο. ζπλδξάκεη ζην λα εμαξηάηαη απηή ιηγφηεξν απφ ηελ...ε πηνζέηεζε ελφο επίζεκνπ ζηφρνπ εθάζηνηε θπβεξλεηηθή εμνπζία. Έηζη κεηψλεηαη θαη πιεζσξηζκνχ ζα κεηψζεη ηελ επειημία ηεο ε αβεβαηφηεηα. θεληξηθήο ηξάπεδαο ζην λα αληαπνθξηζεί ζε λέεο νηθνλνκηθέο πξνθιήζεηο πνπ ζα απαηηνχζαλ ζρέζεηο αληαιιαγήο, φπσο αχμεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ γηα ηε κείσζε ηεο νηθνλνκηθήο χθεζεο.

Η θεληξηθή ηξάπεδα πξέπεη λα εθαξκόδεη αληηζπκβαηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή; Ναη, γηαηί ην ζπκβαηηθφ κέζν κε ην νπνίν αζθεί ε Κεληξηθή Σξάπεδα ηελ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή είλαη ην επηηφθην. Η απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ επηηνθίνπ νξηνζεηείηαη απφ ην γεγνλφο πσο ην επηηφθην δελ κπνξεί λα πάξεη αξλεηηθέο ηηκέο. Όηαλ ην επηηφθην είλαη ήδε κεδέλ, ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα δπζιεηηνπξγεί θαη ε νηθνλνκία βξίζθεηαη ζε βαζηά χθεζε θαη εγθισβηζκέλε ζηελ αλαηξνθνδνηνχκελε παγίδα απνπιεζσξηζκνχ-ρξένπο, ηφηε ε Κεληξηθή Σξάπεδα ζα πξέπεη λα εθαξκφζεη πνιηηηθή λνκηζκαηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο. Η πνιηηηθή απηή ζπλίζηαηαη ζηελ ηχπσζε λένπ ρξήκαηνο κε ην νπνίν ε Κεληξηθή Σξάπεδα ζα αγνξάζεη θπβεξλεηηθά νκφινγα κε κεδεληθφ επηηφθην θαη δεδεισκέλε πξφζεζε λα ηα δηαηεξήζεη ζην ελεξγεηηθφ ηεο εηο ην δηελεθέο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, ε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή ρξεκαηνδνηεί ηελ άζθεζε επεθηαηηθήο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο θαη κεγηζηνπνηεί ηελ πηζαλφηεηα αμηνπνίεζεο ηεο ξεπζηφηεηαο πνπ ζα δηνρεηεχζεη ζηελ νηθνλνκία, θαζψο παξαθάκπηεη ην δπζιεηηνπξγηθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα θαη δηνρεηεχεη ρξήκα ζηα ηκήκαηα ηνπ πιεζπζκνχ κε ηελ πςειφηεξε νξηαθή ξνπή πξνο θαηαλάισζε. Η επεθηαηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή απηνχ ηνπ ηχπνπ, είλαη γλσζηή θαη σο πίτη σπήματορ από το ελικόπτεπο. Όρη, γηαηί ε λνκηζκαηηθή ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ρξένπο, αξγά ή γξήγνξα, ζα πξνθαιέζεη αχμεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ. Δπηπιένλ, ζεκαηνδνηεί απψιεηα ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο απφ ηελ πνιηηηθή εμνπζία θαη πξνθαιεί βαζχ πιήγκα ζηελ αληηπιεζσξηζηηθή ηεο αμηνπηζηία. πξνθχπηεη δήηεκα εζηθνχ θηλδχλνπ γηα ηελ θπβέξλεζε, ε νπνία επαλαπαπφκελε ζηελ λνκηζκαηηθή δηεπθφιπλζε, αλαβάιεη πνιηηηθψο δαπαλεξά κέηξα γηα ηελ κείσζε ηνπ ρξένπο θαη ηελ πινπνίεζε δηαξζξσηηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ.

Απνπιεζωξηζκόο: Επείγνπζα αληηκεηώπηζε ή δηαηήξεζή ηνπ; Επείγνπζα αληηκεηώπηζε Όηαλ ζε κία νηθνλνκία θαηαγξαθεί απνπιεζσξηζκφο, απηφο ζα πξέπεη λα θαηαπνιεκεζεί άκεζα, πξηλ επεξεάζεη ηηο πιεζσξηζηηθέο πξνζδνθίεο θαη ζέζεη ηελ νηθνλνκία ζε κία παγίδα απνπιεζσξηζκνχ-ρξένπο θαη χθεζεο. Η Κεληξηθή Σξάπεδα ζα πξέπεη λα αζθήζεη επεθηαηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή κεηψλνληαο ην επηηφθην, θαη, αλ απηφ δελ θαηαζηεί αξθεηφ, λα πξνβεί ζε κέηξα αληηζπκβαηηθήο λνκηζκαηηθήο ραιάξσζεο. Δηαηήξεζε ηνπ απνπιεζωξηζκνύ Ο απνπιεζσξηζκφο δελ ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη σο αξλεηηθφ θαηλφκελν. πκβάιιεη ζηελ βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο νηθνλνκίαο θαη ζηελ ελίζρπζε ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο ησλ εξγαδνκέλσλ. Δπίζεο, σθειεί φζνπο ζπλαξηνχλ ηελ θαηαλάισζή ηνπο απφ ζρεηηθψο ζηαζεξά νλνκαζηηθά εηζνδήκαηα (π.ρ. ζπληαμηνχρνη). Σέινο, ε επεθηαηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, είλαη πηζαλφ λα πξνθαιέζεη θνχζθεο ζην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα, λα νμχλεη ηελ εηζνδεκαηηθή αληζφηεηα θαη λα πιήμεη ηελ αληηπιεζσξηζηηθή αμηνπηζηία ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο.

Δηαθωλία θνξπθήο γύξω από ηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή ηεο Ιαπωλίαο Η λενεθιεγείζα θπβέξλεζε ηεο Ιαπσλίαο έρεη θαηαζηήζεη ζαθέο πσο ε πεξαηηέξσ ραιάξσζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή ησλ πξνηεξαηνηήησλ ηεο. Ωζηφζν, ν Πξσζππνπξγφο Shinzo Abe βξίζθεηαη ζε αλνηθηή δηαθσλία κε ηνλ Τπνπξγφ Οηθνλνκηθψλ Taro Asho, αλαθνξηθά κε ηελ έθηαζε ηεο λνκηζκαηηθήο ραιάξσζεο. Μάιηζηα, ε δηάζηαζε απφςεσλ κεηαμχ ησλ δχν, πξνθάιεζε αζηάζεηα ζηελ ηζνηηκία ηνπ γηελ, ην νπνίν γηα δηαδνρηθέο εκέξεο, αθνινχζεζε δηαδξνκή «αζαλζέξ». Δηδηθφηεξα, ν Ιάπσλαο Τπνπξγφο Οηθνλνκηθψλ δήισζε πσο δελ είλαη πξνο ην ζπκθέξνλ ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο ρψξαο ε αγνξά μέλσλ ηίηισλ, ππξνδνηψληαο έηζη ηελ αλαηίκεζε ηνπ γηελ θαη πξνθαιψληαο παξάιιεια ηελ επηδνθηκαζία ησλ νκνιφγσλ ηνπ ζην πιαίζην ηνπ G20, φπνπ ε ελ ιφγσ δήισζε εξκελεχηεθε σο ζηαζεξή πξνζήισζε ζηελ απνθπγή ρεηξαγψγεζεο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο γηα πξφζθαηξα νθέιε αληαγσληζηηθφηεηαο. Απφ ηελ άιιε φκσο, ν Ιάπσλαο Πξσζππνπξγφο δελ δίζηαζε λα δηαθνξνπνηήζεη ηε ζέζε ηνπ δειψλνληαο πσο, κέξνο ηεο πνιηηηθήο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο ρψξαο, ζηελ θνηλή πξνζπάζεηα απεγθισβηζκνχ απφ ηνλ απνπιεζσξηζκφ, ζα είλαη θαη ε εθηεηακέλε αγνξά μέλσλ ηίηισλ. Πέξαλ απηήο ηεο δηαθσλίαο, ν θ. Abe, δελ έρεη απνθιείζεη ην ελδερφκελν αλαζεψξεζεο ηνπ βαζκνχ αλεμαξηεζίαο πνπ απνιακβάλεη ν δηνηθεηήο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο ρψξαο, πξννπηηθή πνπ δελ ζπκκεξίδεηαη ζε θακία πεξίπησζε ν θ. Asho. The Financial Times, 19/02/2013

Πξέπεη λα επηβάιινληαη θαλόλεο ζηελ άζθεζε δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο; Ναη, γηαηί νη κειινληηθέο γεληέο ζα επηβαξπλζνχλ ην θφζηνο ησλ ηξερφλησλ ειιεηκκάησλ. ε ζπζζψξεπζε δεκνζηνλνκηθψλ ειιεηκκάησλ πξνθαιεί ηνλ εθηνπηζκφ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαη, εηδηθφηεξα, ηε κείσζε ησλ επελδχζεσλ. Όρη, πάληα, γηαηί ζε πεξηφδνπο νηθνλνκηθήο χθεζεο ε κείσζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ θαη ε αχμεζε ηεο θνξνινγίαο, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε ηζνζθέιηζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ, ζα πξνθαιέζνπλ πεξαηηέξσ ζπξξίθλσζε ηνπ παξαγφκελνπ πξντφληνο θαη ηεο απαζρφιεζεο. γηαηί έλαο ηζνζθειηζκέλνο πξνυπνινγηζκφο δελ είλαη, πάληα, δηθαηφηεξνο ελφο ειιεηκκαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ κεηαμχ ησλ γελεψλ.

Η δεκνζηνλνκηθή ιηηόηεηα ωο κέζν αληηκεηώπηζεο ηνπ ρξένπο Τπέξ ηεο δεκνζηνλνκηθήο ιηηόηεηαο Η εθαξκνγή κέηξσλ ιηηφηεηαο βειηηψλεη ην δεκνζηνλνκηθφ ηζνδχγην θαη, φηαλ θαηαιήγεη λα δεκηνπξγεί πξσηνγελή πιενλάζκαηα, νδεγεί ζε κείσζε ηνπ ιφγνπ ρξένπο πξνο ΑΔΠ, εθφζνλ ε θπβέξλεζε δαλείδεηαη κφλν γηα ηελ απνπιεξσκή ηφθσλ ηνπ ππάξρνληνο ρξένπο. Ο ιφγνο ρξένπο πξνο ΑΔΠ κεηψλεηαη κέζσ κείσζεο ηνπ αξηζκεηή. Παξάιιεια, ε βειηίσζε ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ηζνδπγίνπ απμάλεη ηελ επέλδπζε ιφγσ κείσζεο ηνπ επηηνθίνπ θαη ηελ θαηαλάισζε ιφγσ κείσζεο ηεο πξνζδνθψκελεο κειινληηθήο θνξνινγίαο. Έηζη, ε δεκνζηνλνκηθή ιηηφηεηα θαηαιήγεη λα κεηψλεη ην ιφγν δεκφζηνπ ρξένπο πξνο ΑΔΠ θαη κέζσ ηεο αχμεζεο ηνπ παξνλνκαζηή. Πξφθεηηαη γηα ηελ πεξίπησζε ηεο αναπτςξιακήρ λιτότηταρ. Καηά ηεο δεκνζηνλνκηθήο ιηηόηεηαο Η ιηηφηεηα κεηψλεη ηελ ζπλνιηθή δήηεζε θαη ην ζπλνιηθφ πξντφλ θαη θαηαιήγεη, κέζσ κείσζεο ηνπ παξνλνκαζηή, λα απμάλεη ηνλ ιφγν ρξένπο πξνο ΑΔΠ. πγρξφλσο, ε χθεζε, απμάλεη ην έιιεηκκα κέζσ ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ απηφκαησλ ζηαζεξνπνηεηψλ θαη δηνγθψλεη ηνλ ιφγν ρξένπο πξνο ΑΔΠ κέζσ αχμεζεο ηνπ αξηζκεηή. Η πνιηηηθή κείσζεο ηνπ ρξένπο ζα πξέπεη λα εθαξκφδεηαη, φηαλ ε νηθνλνκία βξίζθεηαη ζηελ αλνδηθή θάζε ηνπ θχθινπ, ψζηε λα απνθεχγεηαη ε πξνθπθιηθή ιεηηνπξγία ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο. Θα πξέπεη, επηπιένλ, λα ζπλνδεχεηαη απφ ραιάξσζε ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο, ψζηε λα απνηξέπεηαη ε πθεζηαθή επίδξαζε ησλ κέηξσλ κείσζεο ηνπ ειιείκκαηνο.

Πωο επεξεάδνληαη νη κειινληηθέο γεληέο από ην δεκόζην ρξένο Σν δεκφζην ρξένο ησλ ΗΠΑ αλέξρεηαη ζήκεξα ζηα 5 ηξηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα ή, ρνλδξηθά, θάζε άληξαο, γπλαίθα θαη παηδί ζηελ ρψξα ρξσζηάεη 17.000 δνιάξηα. Γαλεηδφκελε, αληί λα απμήζεη ηνπο θφξνπο γηα λα ρξεκαηνδνηήζεη ηηο δαπάλεο ηεο, ε ρψξα κεηαθέξεη ην βάξνο ηεο κεησκέλεο θαηαλάισζεο ζηνπο κειινληηθνχο θνξνινγνχκελνπο. Λφγνπ ράξηλ απηφ ζπλέβε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ Β Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ φηαλ ην ακεξηθαληθφ δεκφζην πξνηίκεζε λα ρξεκαηνδνηήζεη ηνλ πφιεκν κέζσ ηνπ δαλεηζκνχ θαη φρη κέζσ ηεο αχμεζεο ηεο θνξνινγίαο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν κέξνο ησλ εμφδσλ ηνπ πνιέκνπ ην επσκίδεηαη ε γεληά πνπ κπήθε ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ κεηά ην ηέινο ηνπ πνιέκνπ. Σα ειιείκκαηα ρξεζηκεχνπλ ζην λα κεηαηνπίδνληαη πφξνη απφ ηελ κία γεληά ζηελ άιιε. Καη απηφ δηφηη ε θπβέξλεζε ελ ηέιεη ζα αλαγθαζηεί λα απμήζεη ηελ θνξνινγία ή/θαη λα κεηψζεη ηηο δαπάλεο νχησο ψζηε λα απνπιεξψζεη ηα δάλεηα. Stiglitz, J. E.- Walsh,C. E. (2009) Απσέρ τηρ Μακποοικονομικήρ, Παπαδήζεο, Αζήλα, ζει. 791-792.

Οηθνλνκηθέο πλέπεηεο ηωλ Ειιεηκκάηωλ θαη ηωλ Πιενλαζκάηωλ χκθσλα κε ηελ παξαδνζηαθή άπνςε ηα ειιείκκαηα κεηψλνπλ ην κειινληηθφ εηζφδεκα, είηε επεηδή νη κηθξφηεξεο δαπάλεο ηδησηηθήο επέλδπζεο νδεγνχλ ζε κηθξφηεξν απφζεκα θεθαιαίνπ είηε επεηδή ν δαλεηζκφο απφ ην εμσηεξηθφ πξέπεη λα απνπιεξσζεί. Ωζηφζν πξφθεηηαη κηα κία ειιηπή αλαιπηηθή δηαδηθαζία ε νπνία εζηηάδεη απνθιεηζηηθά ζην θφζηνο δαλεηζκνχ. ε κία πην δηεμνδηθή εμέηαζε ζα πξέπεη λα ιάβνπκε ππφςε ηνπο ζθνπνχο γηα ηνπο νπνίνπο δαλείδεηαη ην θξάηνο. Γηα παξάδεηγκα ην θξάηνο έρεη λφεκα λα δαλείδεηαη γηα λα ρξεκαηνδνηήζεη έξγα πνπ ζα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα πνιιά ρξφληα, φπσο είλαη έλαο δξφκνο, έλα ζρνιείν ή ε βηνκεραληθή αλάπηπμε. Βέβαηα ην λα δαλείδεηαη κία ρψξα πεξηζζφηεξα απφ απηά πνπ κπνξεί άλεηα λα απνπιεξψζεη ή ην λα δαλείδεηαη γηα λα θαιχςεη ηα ηξέρνληα έμνδα δεκηνπξγεί πξαγκαηηθά πξνβιήκαηα. ηηο ΗΠΑ ππάξρεη έληνλε αλεζπρία φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ δεκφζηνπ δαλεηζκνχ ζήκεξα (φπσο είρε ζπκβεί θαη θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1980) δελ ρξεζηκνπνηείηαη γηα πξνγξάκκαηα επέλδπζεο πνπ ζα απνδψζνπλ κειινληηθφ εηζφδεκα. Οη δαπάλεο πνπ βάζεη ησλ ζεκεξηλψλ εθηηκήζεσλ ζα απμήζνπλ ηα κειινληηθά ειιείκκαηα εληάζζνληαη θπξίσο ζηνπο ηνκείο ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη ηεο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο. Ωο εθ ηνχηνπ νη πιεξσκέο απηέο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ρξεκαηνδφηεζε θαηαλαισηηθψλ δαπαλψλ. Θα πξέπεη βέβαηα εδψ λα αλαθέξνπκε πσο νη δαπάλεο γηα πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ θαη σο επέλδπζε αθνχ θαζηζηνχλ ηα άηνκα πεξηζζφηεξν παξαγσγηθά εθφζνλ βειηηψλνπλ ηελ πγεία ηνπο. Stiglitz, J. E.- Walsh,C. E. (2009) Απσέρ τηρ Μακποοικονομικήρ, Παπαδήζεο, Αζήλα, ζ.790-791

Δεκνζηνλνκηθή Vs. Ννκηζκαηηθή Πνιηηηθή Οι επιπηώζειρ ηηρ δημοζιονομικήρ πολιηικήρ ζηη ζςναθποιζηική ζήηηζη είναι αμεζόηεπερ από αςηέρ ηηρ νομιζμαηικήρ πολιηικήρ. Επηθπιάμεηο ωο πξνο ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο επεθηαηηθήο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο: νη κηθξννηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο είλαη, ζπλήζσο, εληνλφηεξεο ζε ζρέζε κε απηέο πνπ πξνθαινχληαη απφ ηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή. Γηα παξάδεηγκα, κηα αχμεζε ηεο θνξνιφγεζεο ηεο εξγαζίαο απνδπλακψλεη ηα θίλεηξα γηα εξγαζία. ε επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή δελ επεξεάδεη ηελ θαηαλάισζε θαη ζπλεπψο ηε ζπλαζξνηζηηθή δήηεζε, γηαηί: α) ε κείσζε ηεο θνξνινγίαο ζην παξφλ αθήλεη αλεπεξέαζηε ηελ ηξέρνπζα θαηαλάισζε, θαζψο αλακέλεηαη αχμεζε ηεο θνξνινγίαο ζην κέιινλ (Ρηθαξληηαλή ηζνδπλακία) θαη β) πξνθαιεί αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ, αθήλνληαο, ηειηθά, ηελ θαηαλάισζε θαη θαη επέθηαζε ηε ζπλαζξνηζηηθή δήηεζε ακεηάβιεηεο (δεκνζηνλνκηθή ζεωξία ηνπ επηπέδνπ ηωλ ηηκώλ). ε επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή πξνθαιεί αχμεζε ησλ επηηνθίσλ θαη κείσζε ησλ επελδχζεσλ (εθηνπηζκφο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα). Όζν πην ειαζηηθέο είλαη νη επελδχζεηο σο πξνο ην επηηφθην, ηφζν ιηγφηεξν απνηειεζκαηηθή είλαη ε επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή. Αξθεί κηα κηθξή αχμεζε ηνπ επηηνθίνπ, εμαηηίαο ηεο αχμεζεο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ, γηα λα πξνθιεζεί κηα αλαινγηθά κεγαιχηεξε κείσζε ησλ επελδχζεσλ.

Δεκνζηνλνκηθή Vs. Ννκηζκαηηθή Πνιηηηθή Ανηιθέηωρ όζο πιο ελαζηικέρ είναι οι επενδύζειρ ωρ ππορ ηο επιηόκιο, ηόζο πιο αποηελεζμαηική είναι η επεκηαηική νομιζμαηική πολιηική, ένανηι ηηρ δημοζιονομικήρ. Απκεί μια μικπή μείωζη ηος επιηοκίος, πποκειμένος να αςξηθούν, αναλογικά πεπιζζόηεπο, οι επενδύζειρ. Επηθπιάμεηο ωο πξνο ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο επεθηαηηθήο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο: ε αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο δεκηνπξγεί πιεζσξηζηηθέο πηέζεηο. ζε πνιχ ρακειά επίπεδα επηηνθίσλ κηα αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο δελ κπνξεί λα πξνθαιέζεη πεξαηηέξσ κείσζή ηνπο, αθήλνληαο ακεηάβιεηεο ηηο επελδχζεηο θαη ηε ζπλαζξνηζηηθή δήηεζε (παγίδα ξεπζηόηεηαο).

Ση πήγε ιάζνο κε ηα νηθνλνκηθά; Πξηλ κεξηθά ρξφληα ηα νηθνλνκηθά ρξεζηκνπνηνχληαλ σο βάζε γηα λα εμεγεζνχλ θαηλφκελα απ φινπο ηνπο ππφινηπνπο ηνκείο ηεο δσήο, ελψ ζην επξχ θνηλφ νη νηθνλνκνιφγνη ήηαλ πνιχ πην αμηφπηζηνη απ φηη νη ίδηνη νη πνιηηηθνί. Απηφ θαίλεηαη πιένλ λα έρεη αιιάμεη. Όπσο επηζεκαίλεη θαη ν Barry Eichergreen, ε θξίζε «νδήγεζε ζηελ ακθηζβήηεζε φζσλ λνκίδακε πσο μέξακε γηα ηα νηθνλνκηθά». ήκεξα νη θεληξηθνί ππιψλεο ησλ καθξννηθνλνκηθψλ επαλεμεηάδνληαη θαη ηξία είλαη ηα βαζηθά ζέκαηα κειέηεο: φηη νη νηθνλνκνιφγνη βνήζεζαλ ζηε δεκηνπξγία ηεο θξίζεο, απέηπραλ ζηνλ εληνπηζκφ ηεο θαη δελ έρνπλ ηδέα γηα ηελ αληηκεηψπηζή ηεο. Σν πξψην ίζσο είλαη ζσζηφ. Οη νηθνλνκνιφγνη ήηαλ απφιπηνη ζηε δηαρείξηζε ηνπ πιεζσξηζκνχ θαη ππεξφπηεο κπξνζηά ζηε θνχζθα ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ, ελψ παξάιιεια δελ δίζηαδαλ λα δηακνξθψζνπλ ζεσξίεο πεξί απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ αγνξψλ, ηξνθνδνηψληαο ηελ άπνςε φηη νη αγνξέο ζα ξπζκίδνληαλ κφλεο ηνπο θαη φηη νη νηθνλνκηθέο θαηλνηνκίεο είλαη πάληα γηα ην θαιφ. Βάζηκν είλαη επίζεο ην επηρείξεκα φηη νη νηθνλνκνιφγνη απέηπραλ ζηνλ εληνπηζκφ ηεο θξίζεο, αλ θαη θάπνηνη, φπσο νη Robert Shiller ηνπ Yale, Nouriel Roubini ηνπ New York University θ.ά., καο είραλ πξνεηδνπνηήζεη. Άιινη πάιη πηάζηεθαλ εμ απήλεο. ίγνπξα, πάλησο, νπδείο πξνέβιεπε ην κέγεζνο θαη ηηο επηπηψζεηο ηεο θξίζεο απηήο. ηελ πξνζπάζεηα δηφξζσζεο ηεο θαηάζηαζεο αλαθχπηεη θαη ην δήηεκα επαλαπξνζδηνξηζκνχ ησλ νηθνλνκηθψλ. Αθξηβψο φπσο ζπλέβε ην 1930 κε ηελ Κευλζηαλή ζεσξία θαη ην 1970 κε ηνλ ζηαζηκνπιεζσξηζκφ πνπ έθεξε ζεσξεηηθέο αληηδξάζεηο. Έηζη θαη ηψξα, δνχκε κηα θαηάζηαζε δεκηνπξγηθήο θαηαζηξνθήο, αθνχ νη νηθνλνκνιφγνη δελ είλαη αθξηβψο θνηλσληθνί επηζηήκνλεο πνπ πξνζπαζνχλ λα θαηαιάβνπλ ηνλ θφζκν θαη ε θξίζε ζήκεξα έρεη αιιάμεη ηνλ θφζκν απηφ. THE ECONOMIST, 16/07/2009

Tώξα; Ξεράζηε όζα μέξαηε! Ήηαλ νηθνλνκνιφγνο ν Adam Smith; Ο Keynes, ν Ricardo ή ν Schumpeter; Με βάζε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα φρη! Καη πηζαλφηαηα αλ δεηνχζαλ δνπιεηά ζε απηφλ ηνλ θιάδν ζα ηνπο απέξξηπηαλ. Απ ηε δνπιεηά ηνπο έιεηπε ε «αλαιπηηθή απζηεξφηεηα» θαη ην είδνο ηεο αθαηξεηηθήο ινγηθήο πνπ απαηηνχλ ηα ζχγρξνλα νηθνλνκηθά. Η ηξνπνπνίεζε ησλ νηθνλνκηθψλ μεθίλεζε ην 1970 κε ηελ εηζαγσγή δχν λέσλ ηδεψλ: ησλ «ινγηθψλ» επελδπηψλ θαη ηεο «απνηειεζκαηηθήο» αγνξάο, πνπ παξά ην γεγνλφο φηη είλαη παξαπιαλεηηθέο θαη επηθίλδπλεο, έρνπλ πιένλ εδξαησζεί ζηνλ αθαδεκατθφ θφζκν, ζηελ πνιηηηθή αιιά θαη ζηηο ίδηεο ηηο αγνξέο. Βάζεη απηψλ νδεγεζήθακε ζηε ζεκεξηλή ρξεκαηνπηζησηηθή θξίζε, αθνχ δεκηνχξγεζαλ έλαλ θφζκν επηθίλδπλνπ ρξένπο θαη θαθήο πνιηηηθήο, κε ηεξάζηηνπο κηζζνχο γηα ηα επηρεηξεκαηηθά ζηειέρε θαη ππέξνγθα bonus γηα ηνπο ρξεκαηηζηέο. Σψξα ηη θάλνπκε; Σα νηθνλνκηθά σο έρνπλ ζήκεξα πξέπεη είηε λα πεζάλνπλ είηε λα ππνζηνχλ κηα ξηδηθή επαλάζηαζε. Οθείινπλ λα δηεπξχλνπλ ηνπο νξίδνληέο ηνπο θαη λα γίλνπλ πην ηαπεηλά. Πξέπεη λα αλαγλσξίζνπλ ηελ αμία ησλ ππνινίπσλ θνηλσληθψλ επηζηεκψλ θαη ηζηνξηθψλ εξεπλψλ θαη λα επηζηξέςνπλ ζηηο ξίδεο ηνπο. Οη Smith, Keynes, Hayek, Schumpeter θαη φινη νη ππφινηπνη κεγάινη νηθνλνκνιφγνη κειεηνχζαλ ηελ νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα, βαζίδνληαλ ζε αιεζηλέο αλζξψπηλεο ζπκπεξηθνξέο θαη ε δηνξαηηθφηεηά ηνπο ήξζε κεηά απφ πνιχρξνλε ηζηνξηθή κειέηε θαη ςπρνινγηθή θαη πνιηηηθή θαηαλφεζε. Σα αλαιπηηθά ηνπο εξγαιεία ήηαλ νη ιέμεηο θαη φρη ηα καζεκαηηθά. Όπσο αλαθέξεη ν Thomas Kuhn, ηέηνηα κεηαζηξνθή δελ ζα είλαη εχθνιε, παξά ηε θαλεξή απνηπρία ησλ αθαδεκατθψλ νηθνλνκηθψλ. Όκσο ην δίιεκκα γηα ηνπο αθαδεκατθνχο νηθνλνκνιφγνπο είλαη μεθάζαξν: είηε ζα ζηξαθνχλ ζε λέεο ηδέεο, είηε ζα πξέπεη λα δψζνπλ πίζσ ηηο θξαηηθέο ρνξεγίεο, ηα βξαβεία Νφκπει θαη ηα ηξαπεδηθά bonus πνπ δηθαηνιφγεζαλ θαη ελέπλεπζαλ. PROSPECT MAGAZINE, ηεχρνο 157, Απξίιηνο 2009

Υάλνληαο ηελ νπζία! ηηο 2 επηεκβξίνπ 2009 ν Ννκπειίζηαο νηθνλνκνιφγνο Paul Krugman έγξαςε ζηε New York Times φηη έλαο απφ ηνπο ιφγνπο πνπ ην 2008 νδεγεζήθακε ζηε ρξεκαηνπηζησηηθή θξίζε ήηαλ φηη νη νηθνλνκνιφγνη κπεξδεχηεθαλ κε ηελ νκνξθηά ησλ καζεκαηηθψλ θαη λφκηδαλ πσο ήηαλ ε αιήζεηα ησλ αγνξψλ. Ο Krugman ζεσξεί, φπσο θαη ν Ronald Coase, ν Wassily Leontief θαη ν Milton Friedman, πσο ηα νηθνλνκηθά κεηαηξάπεθαλ ζε εθεξκνζκέλα καζεκαηηθά, ρσξίο θακία ζχλδεζε κε ηνλ αιεζηλφ θφζκν ηεο αγνξάο. Έηζη πήξε ηελ πξσηνβνπιία πξνψζεζεο κηαο δηαδηθηπαθήο δήισζεο, ε νπνία θαηακεηξά πέξαλ ησλ 2.000 ππνγξαθψλ θαη αθνξά ζηελ αλακφξθσζε ησλ νηθνλνκηθψλ. Η απνθιεηζηηθή εθπαίδεπζε ησλ νηθνλνκνιφγσλ ζηελ εθαξκνγή καζεκαηηθψλ θαη ην ζρεδηαζκφ κνληέισλ είλαη κία απφ ηηο θπξηφηεξεο αηηίεο ηεο απνηπρίαο ησλ νηθνλνκηθψλ λα εθηηκήζνπλ ηηο αζηάζεηεο ηεο αγνξάο θαη λα πξνεηδνπνηήζνπλ γηα ηνπο θηλδχλνπο. Τπεξαπινχζηεπζαλ θαη νδεγήζεθαλ ζε ιαλζαζκέλα ζπκπεξάζκαηα, αθνχ δελ ειάκβαλαλ ππφςε ηνπο ηελ πεξηπινθφηεηα ηνπ πξαγκαηηθνχ θφζκνπ. Σα καζεκαηηθά είλαη ρξήζηκα, αιιά ζα πξέπεη λα έρνπλ ξφιν ππεξέηε θαη φρη αθέληε ησλ νηθνλνκηθψλ.

Ση θάλεη ε θπβέξλεζε; Ο θχξηνο Posner ζην λέν ηνπ βηβιίν A Failure of Capitalism: The Crisis of '08 and the Descent into Depression επηζεκαίλεη πσο θάπνηνη ζπληεξεηηθνί ζεσξνχλ φηη ε χθεζε νθείιεηαη ζε ιαλζαζκέλεο θπβεξλεηηθέο πνιηηηθέο. Ο ίδηνο, κάιηζηα, ζεσξεί πσο ε θπβέξλεζε καδί κε άιινπο παξάγνληεο επέηξεςε λα δηνγθσζεί ε χθεζε ζε θξίζε. Υσξίο ηηο θπβεξλεηηθέο πνιηηηθέο, σζηφζν, ζα κέλακε γηα πνιχ πεξηζζφηεξν ζηελ θαηάζηαζε απηή απ φηη ηψξα. Αλ θάηη δηδαρζήθακε απφ ηηο ζεκεξηλέο ζπλζήθεο είλαη φηη ρξεηαδφκαζηε κηα πην ελεξγή θαη έμππλε θπβέξλεζε ψζηε λα ζπγθξαηεί ηελ θαπηηαιηζηηθή νηθνλνκία θαη λα εκπνδίδεη ηνλ εθηξνρηαζκφ ηεο. Ο θχξηνο Posner, πάλησο, δηαηππψλεη ηηο αλεζπρίεο ηνπ. Γηα παξάδεηγκα, ζεσξεί πσο ηα δηάθνξα κέηξα πνπ εθαξκφζηεθαλ θνζηίδνπλ αθξηβά θαη πσο, καθξνπξφζεζκα, κπνξεί λα βιάςνπλ ηελ νηθνλνκία. Η ηεξάζηηα αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο, γξάθεη, ζα δεκηνπξγήζεη πξνβιήκαηα, γηαηί ε θεληξηθή ηξάπεδα δχζθνια ζα κπνξέζεη λα «καδέςεη» ηε κεγάιε ξεπζηφηεηα κφιηο ε νηθνλνκία αλαθάκςεη. Κάπνηεο ξπζκίζεηο φκσο είλαη, θαηά ηε γλψκε ηνπ, επηζπκεηέο, φπσο ε κείσζε ηεο κφριεπζεο, ε ελίζρπζε ησλ θξηηεξίσλ πηζηνιεπηηθήο ηθαλφηεηαο, αιιά θαη ν επαλαθαζνξηζκφο ηνπ πνζνζηνχ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ ζηηο ηξάπεδεο, έηζη ψζηε λα απνθεχγνπλ ηνπο πνιχ κεγάινπο θηλδχλνπο. Σν ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα έρεη λα επηηειέζεη έλα ρξήζηκν θνηλσληθφ ξφιν, ζπκβάιινληαο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηεο νηθνλνκίαο. Άιισζηε, θάπνηνο πξέπεη λα παίξλεη ηα ρξήκαηα απφ ηνπο δαλεηζηέο θαη λα ηα δηαζέηεη ζηνπο δαλεηδφκελνπο. Κίλδπλνη πάληνηε ζα αλαθχπηνπλ, αιιά πξέπεη λα γίλεηαη αληηιεπηφ πνηνη είλαη ζε ζέζε λα ρεηξηζηνχλ ηνπο θηλδχλνπο θαη αλαιφγσο λα θαηαλέκνληαη ηα δαλεηαθά θεθάιαηα. NEW YORK REVIEW OF BOOKS, VOLUME 56, NUMBER 8, 14/05/2009

Γηαηί δηαθωλνύλ νη νηθνλνκνιόγνη; Παξά ηε ζεκαληηθή πξφνδν πνπ έρεη επηηειεζηεί φζνλ αθνξά ζηελ θαηαλφεζε θαη εξκελεία ησλ νηθνλνκηθψλ θαηλνκέλσλ, νη δηαθσλίεο κεηαμχ νηθνλνκνιφγσλ ζρεηηθά κε δεηήκαηα πνπ εκπίπηνπλ ζηε ζθαίξα ηεο καθξννηθνλνκηθήο ζεσξίαο θαη πνιηηηθήο είλαη ζπρλέο. Σν γεγνλφο πσο ηα δεηήκαηα απηά αθνξνχλ άκεζα ηνπο πνιίηεο εληείλεη ηηο ζπγθεθξηκέλεο δηαθσλίεο θαη ηηο θέξλεη ζηελ πξψηε γξακκή ηεο επηθαηξφηεηαο. Ωο έλα βαζκφ, ε δηαθσλία κεηαμχ ησλ νηθνλνκνιφγσλ εξκελεχεηαη απφ ηε δηάθξηζε κεηαμχ ζεηηθήο θαη δενληνινγηθήο αλάιπζεο ηεο καθξννηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Η ζεηηθή αλάιπζε κηαο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο εμεηάδεη ηηο νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο, αιιά δελ αζρνιείηαη κε ην θαηά πφζν απηέο είλαη επηζπκεηέο. Η δενληνινγηθή αλάιπζε κηαο πνιηηηθήο επηδηψθεη λα πξνζδηνξίδεη αλ απηή ζα πξέπεη λα εθαξκνζηεί. Οη νηθνλνκνιφγνη κπνξεί λα κελ δηαθσλνχλ σο πξνο ηε ζεηηθή αλάιπζε ελφο πξνβιήκαηνο, αιιά σο πξνο ηε δενληνινγηθή, ιφγσ ηνπ φηη ελζηεξλίδνληαη δηαθνξεηηθά αμηνινγηθά ζπζηήκαηα. Abel A., Bernanke B., (2002), Μακποοικονομική, Σφκνο Β, 4 ε Έθδνζε, Κξηηηθή, Αζήλα, ζει. 52