ΠΑΡΑΓΧΓΗ ΒΑΙΛΙΚΟΤ ΠΟΛΣΟΤ ΥΧΡΙ ΑΦΑΙΡΔΗ Η ΠΔΡΙΟΡΙΜΟ ΣΗ ΒΑΙΛΙΑ Γ. Γκόρας, Δ. Λαδαρίδοσ, Π. Φελεκίδοσ, Γ. Ιωάννοσ, Α. Θραζσβούλοσ Δξγαζηήξην Μειηζζνθνκίαο Σεξνηξνθίαο, Α.Π.Θ. e-mail: panthakk@hotmail.com ΠΔΡΙΛΗΦΗ Αλαπηχρζεθε κέζνδνο παξαγσγήο βαζηιηθνχ πνιηνχ απφ κειίζζη δέθα πιαηζίσλ ρσξίο αθαίξεζε ή πεξηνξηζκφ ηεο βαζίιηζζαο. Τα απνηειέζκαηα ηεο κεζφδνπ ζπγθξίζεθαλ κε ηελ παξαγσγή βαζηιηθνχ πνιηνχ ζε κειίζζηα ρσξίο βαζίιηζζα θαη ζε κειίζζηα κε πεξηνξηζκφ ηεο βαζίιηζζαο ηχπνπ «ηξηπιήο» θαηά ην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα. Βξέζεθε φηη απφ ηξία (3) δεθάξηα κειίζζηα κε βαζίιηζζα πνπ δελ πεξηνξίζηεθε, παξάρζεθαλ κεηά απφ 48 εκβνιηαζκνχο 830 γξακκάξηα βαζηιηθνχ πνιηνχ κε κέζν φξν 0,205 γξακκάξηα αλά θειί. Απφ ηξία (3) κειίζζηα ρσξίο βαζίιηζζα κεηά απφ 41-50 εκβνιηαζκνχο παξάρζεθαλ 1580 γξακκάξηα κε κέζν φξν 0,220 γξακκάξηα αλά θειί. Απφ δχν (2) «ηξηπιέο» κεηά απφ 48 εκβνιηαζκνχο παξάρζεθαλ 1297 γξακκάξηα κε κέζν φξν 0,181 γξακκάξηα αλά θειί. Η δπλαηφηεηα παξαγσγήο βαζηιηθνχ πνιηνχ ζε επαγγεικαηηθφ επίπεδν απφ κειίζζηα κε βαζίιηζζα πνπ δελ πεξηνξίδεηαη κε θάπνην ηξφπν πξνυπνζέηεη α) ηε ρξήζε λεαξψλ βαζηιηζζψλ ειηθίαο κηθξφηεξεο ηνπ ελφο έηνπο θαη β) ηε ρξεζηκνπνίεζε κειηζζηψλ έλαξμεο γηα ηνλ πξψην κφλν εκβνιηαζκφ θαηά ηελ έλαξμε ηεο εθαξκνγήο ηεο κεζφδνπ. Διζαγωγή Η αλαγλψξηζε ηεο δηαηξνθηθήο αμίαο ηνπ βαζηιηθνχ πνιηνχ θεξδίδεη φιν θαη πεξηζζφηεξν έδαθνο ζηηο κέξεο καο κε απνηέιεζκα ην αγνξαζηηθφ ελδηαθέξνλ λα κεγαιψλεη θαη ην θαηαλαισηηθφ θνηλφ λα αλαδεηά ην πξντφλ απηφ ζηε θπζηθή ηνπ κνξθή απφ παξαγσγνχο κειηζζνθφκνπο. Έηζη αλαθχπηεη ε αλάγθε γηα δπλαηφηεηα παξαγσγήο βαζηιηθνχ πνιηνχ απφ ηνπο, Έιιελεο κειηζζνθφκνπο, ζε ηθαλνπνηεηηθά επίπεδα. Τα ηειεπηαία ρξφληα έρεη γίλεη πξνζπάζεηα λα αλαπηπρζνχλ ζρεηηθέο κέζνδνη (Λαδαξίδνπ θαη ζπλεξγάηεο 2002) Σηε κειηζζνθνκηθή πξαθηηθή ε παξαγσγή βαζηιηθνχ πνιηνχ βαζίδεηαη ζηελ αθαίξεζε ηεο βαζίιηζζαο ή ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο κε βαζηιηθφ δηάθξαγκα. Σηελ παξνχζα εξγαζία δνθηκάζηεθε κηα λέα κέζνδνο παξαγσγήο βαζηιηθνχ πνιηνχ ζε κειίζζη φπνπ ε βαζίιηζζα δελ πεξηνξίζηεθε κε θάπνην ηξφπν. Απφ βηβιηνγξαθηθά δεδνκέλα είλαη γλσζηφ φηη ηα κειίζζηα εθηξέθνπλ βαζίιηζζεο παξνπζία ηεο βαζίιηζζαο φηαλ ηελ αληηθαζηζηνχλ (βαζίιηζζεο αληηθαηάζηαζεο), φηαλ ζκελνπξγνχλ (βαζίιηζζεο ζκελνπξγίαο) θαη γηα κηθξφ δηάζηεκα φηαλ ηα βαζηιηθά θειηά είλαη «μεθηλεκέλα» δειαδή έρνπλ γίλεη δεθηά πξνεγνχκελα απφ άιιν νξθαλφ κειίζζη (Lensky 1971, Garry and Morse 1962, Boch 1979, Θξαζπβνχινπ 1984). Η εθαξκνγή κηαο ηέηνηαο κεζφδνπ παξνπζηάδεη ηδηαίηεξα κεγάιν πξαθηηθφ ελδηαθέξνλ γηαηί δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ κειηζζνθφκν λα παξάγεη βαζηιηθφ πνιηφ θαη παξάιιεια λα δηαηεξεί ηα κειίζζηα ηνπ δπλαηά. -1-
Τλικά και Μέθοδοι Τν πείξακα έγηλε ην ρξνληθφ δηάζηεκα απφ 17/6/2003 έσο 9/10/2003 ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ Δξγαζηεξίνπ Μειηζζνθνκίαο Σεξνηξνθίαο, ζην Αγξφθηεκα ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο. Γηα ηε ζπγθξηηηθή κειέηε ηνπ πεηξάκαηνο ρξεζηκνπνηήζεθαλ αθφκα ηξία (3) ηζνδχλακα κειίζζηα απφ ηα νπνία είρε αθαηξεζεί ε βαζίιηζζα θαη 2 ηζνδχλακα κειίζζηα ζε ηξηπιή θπςέιε. Γηα 7 ζπλερείο εκέξεο πξηλ ηνλ πξψην εκβνιηαζκφ φια ηα κειίζζηα ηξνθνδνηήζεθαλ δηεγεξηηθά κε ζηξφπη αλαινγίαο 1:1 Ομάδα Α : Χξεζηκνπνηήζεθαλ 3 κειίζζηα κε βαζίιηζζα πιεζπζκνχ 10 πιαηζίσλ ην θαζέλα. Πξνθεηκέλνπ ηα εκβνιηαζκέλα ηερλεηά βαζηιηθά θειηά λα γίλνπλ δεθηά ηνπνζεηήζεθαλ πξψηα ζε έλα νξθαλφ κειίζζη (κειίζζη έλαξμεο) γηα κηα εκέξα. Τελ επνκέλε κεηαθέξζεθαλ (60 θειηά αλά κειίζζη) ζηα κειίζζηα κε ηηο βαζίιηζζεο θαη ηελ ηξίηε εκέξα απφ ηνλ εκβνιηαζκφ ζπιιέρζεθε ν βαζηιηθφο πνιηφο ελψ αθνινχζσο ηνπνζεηήζεθαλ λέα βαζηιηθά θειηά ρσξίο θακία πξνθχιαμε. Ομάδα Β : Χξεζηκνπνηήζεθαλ 3 κειίζζηα νξθαλά πιεζπζκνχ 10 πιαηζίσλ ηα νπνία απνηεινχληαλ απφ 2 πιαίζηα ζθξαγηζκέλνπ γφλνπ, 1 2 κε πιαίζηα αλνηρηνχ γφλνπ θαη ηα ππφινηπα πιαίζηα κε γχξε θαη κέιη. Απφ ηα κειίζζηα απηά αθαηξέζεθαλ φια ηα πιαίζηα ηνπ αλνηρηνχ γφλνπ ηελ εκέξα ηνπ εκβνιηαζκνχ θαη ηνπνζεηήζεθαλ ηα εκβνιηαζκέλα βαζηιηθά θειηά (60 θειηά αλά κειίζζη) ελψ αθνινχζεζε ηξνθνδφηεζε κε ζηξφπη 1:1 θαη γπξεφπηηα. Κάζε ηξίηε εκέξα εκβνιηάδνληαλ 60 βαζηιηθά θειηά, αθαηξνχληαλ ν βαζηιηθφο πνιηφο απφ ηα πξνεγνχκελα θαη γηλφηαλ έιεγρνο ζην κειίζζη γηα πηζαλά θπζηθά βαζηιηθά θειηά ηα νπνία θαη θαηαζηξέθνληαλ. Κάζε έθηε κέξα γηλφηαλ ελίζρπζε ηνπ κειηζζηνχ κε 2 πιαίζηα εθθνιαπηφκελνπ γφλνπ. Ομάδα Γ : Χξεζηκνπνηήζεθαλ 2 κειίζζηα ηχπνπ ηξηπιήο. Κάζε ηξηπιή απνηειείηαη απφ 3 ρψξνπο πνπ επηθνηλσλνχλ νξηδφληηα κε βαζηιηθφ δηάθξαγκα (εηθφλα 1). Σε θάζε ρψξν ηνπνζεηήζεθαλ 10 πιαίζηα πιεζπζκφ κειηζζψλ (30 ζην ζχλνιν). Η βαζίιηζζα είλαη πεξηνξηζκέλε ζε έλα ή δχν ρψξνπο απφ ηνπο ηξεηο θαη ν εκβνιηαζκφο ησλ βαζηιηθψλ θειηψλ γίλεηαη ζην ρψξν φπνπ απνπζηάδεη ε βαζίιηζζα θαη βξίζθεηαη ππφ κεξηθή νξθάληα. Δθαξκφζηεθαλ 2 κέζνδνη ζε απηνχ ηνπ ηχπνπ ηα κειίζζηα. Απφ ηελ αξρή ηνπ πεηξάκαηνο (17/6/2003) κέρξη ηηο 5/7/2003 (7 εκβνιηαζκνί) ππήξρε βαζίιηζζα ζηνπο αθξηαλνχο ρψξνπο θαη ε κεξηθή νξθάληα φπνπ θαη ηνπνζεηήζεθε ην πιαίζην κε ηα εκβνιηαζκέλα θειηά ήηαλ ζην θέληξν. Απφ ηηο 11/7/2003 έσο ηηο 9/10/2003 (31 εκβνιηαζκνί) ε βαζίιηζζα ππήξρε κφλν ζην θέληξν θαη ηα βαζηιηθά θειηά ηνπνζεηνχληαλ ζηνπο αθξηαλνχο ρψξνπο. Σε θάζε πεξίπησζε ν ρψξνο ρσξίο βαζίιηζζα απνηεινχληαλ απφ 3 πιαίζηα αλνηρηνχ γφλνπ, 2 πιαίζηα ζθξαγηζκέλνπ γφλνπ θαη ηα ππφινηπα ήηαλ πιαίζηα κε γχξε θαη κέιη. Γηα ηνλ πξψην εκβνιηαζκφ ρξεζηκνπνηήζεθαλ κειίζζηα έλαξμεο, νξθαλά δειαδή κειίζζηα ηα νπνία θηινμέλεζαλ ηα εκβνιηαζκέλα βαζηιηθά θειηά γηα κηα κέξα πξνθεηκέλνπ λα απμεζεί ην πνζνζηφ απνδνρήο απφ ηελ πξψηε θνξά. Μηα κέξα κεηά κεηαθέξζεθαλ ηα θειηά απφ ην κειίζζη έλαξμεο ζηελ ηξηπιή. Ο αξηζκφο ησλ θειηψλ ήηαλ 120 γηα θάζε ηξηπιή. Καηά ηελ πξψηε κέζνδν ηα 120 θειηά ηνπνζεηνχληαλ ζην -2-
κειίζζη φια καδί ζε έλα πιαίζην δεμηά θαη αξηζηεξά ηνπ νπνίνπ ππήξρε αλνηρηφο γφλνο (εηθφλα 2). Καηά ηε δεχηεξε κέζνδν ζηελ νπνία είρακε κηα βαζίιηζζα ζην θέληξν θαη νξθαλά ζηηο άθξεο, ηνπνζεηνχληαλ ζε θάζε έλα 60 βαζηιηθά θειηά θαη ε δηάηαμε ησλ πιαηζίσλ ήηαλ φπσο θαίλεηαη ζηελ εηθφλα 3. Κάζε έθηε εκέξα γηλφηαλ κεηαθνξά πιαηζίσλ αλνηρηνχ γφλνπ απφ ηελ πεξηνρή πνπ ππήξρε βαζίιηζζα ζηελ πεξηνρή εθηξνθήο ησλ βαζηιηθψλ θειηψλ. Δικόνα 1 : Κπςέιε κε 3 ρψξνπο (ηξηπιή) κε δπλαηφηεηα λα «θηινμελήζεη» κειίζζη κε πιεζπζκφ 30 πιαηζίσλ. Ο θάζε ρψξνο δηαρσξίδεηαη κε θάζεην βαζηιηθφ δηάθξαγκα Δικόνα 2 : Τνπνζέηεζε 120 θειηψλ ζε έλα πιαίζην φπνπ δεμηά θαη αξηζηεξά απηνχ ππάξρνπλ πιαίζηα κε αλνηρηφ γφλν Δικόνα 3 : Γηάηαμε ησλ πιαηζίσλ ζηελ ηξηπιή θαηά ηελ εθαξκνγή ηεο δεχηεξεο κεζφδνπ Σε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο κεηά ηε ζπιινγή ησλ πιαηζίσλ κε ηα βαζηιηθά θειηά γηλφηαλ έιεγρνο γηα θπζηθά βαζηιηθά θειηά ηα νπνία θαη θαηαζηξέθνληαλ, ελψ κεηά ηνλ εκβνιηαζκφ θαη ηελ ηνπνζέηεζε ησλ θειηψλ αθνινπζνχζε ηξνθνδφηεζε κε ζηξφπη 1 lt 1:1 θαη γπξεφπηηα. -3-
Αποηελέζμαηα Σηνλ Πίλαθα 1 θαη 2 παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα απφ ηελ εθαξκνγή ησλ 3 κεζφδσλ φζνλ αθνξά ηελ απνδνρή θαη απφδνζε αληίζηνηρα ζηα εκβνιηαζκέλα ηερλεηά βαζηιηθά θειηά. Τα κειίζζηα ρσξίο βαζίιηζζα παξνπζηάδνπλ ηα κεγαιχηεξα πνζνζηά απνδνρήο θαη απφδνζεο ζε βαζηιηθφ πνιηφ. Σηα κειίζζηα φπνπ ε βαζίιηζζα δελ πεξηνξίζηεθε κε θάπνην ηξφπν ε απνδνρή είλαη πεξίπνπ 50% θαη ε απφδνζε κηθξφηεξε απφ ηηο άιιεο 2 κεζφδνπο αιιά φρη ακειεηέα. Πίνακας 1 : Απνδνρή βαζηιηθψλ θειηψλ απφ ηηο 3 κεζφδνπο Αξηζκφο Σχλνιν εκβνιηαζκέλσλ εκβνιηαζκψλ θειηψλ Σχλνιν απνδεθηψλ θειηψλ Χσξίο βαζίιηζζα 39 6600 5603 (84,8%) Με βαζίιηζζα 39 7020 3573 (50,8%) Τξηπιέο 38 9120 5687 (62,3%) Πίνακας 2 : Απφδνζε βαζηιηθψλ θειηψλ απφ ηηο 3 κεζφδνπο Χσξίο βαζίιηζζα Με βαζίιηζζα Τξηπιέο Σχλνιν απνδεθηψλ θειηψλ Σχλνιν Β.Π. (γξ.) Β.Π. /θειί (γξ.) 5603 1254,7 0,22 3573 732,6 0,20 5687 1071,0 0,18 Σηνλ Πίλαθα 3 θαη 4 παξνπζηάδεηαη ν κέζνο φξνο θαη ν ζπληειεζηήο παξαιιαθηηθφηεηαο (CV %) ηεο απνδνρήο αληίζηνηρα. Τα κεγαιχηεξα πνζνζηά απνδνρήο εκθαλίδνληαη ζηα κειίζζηα ρσξίο βαζίιηζζα ελψ ηα κηθξφηεξα ζε απηά κε ηε βαζίιηζζα. Παξ φι απηά ε απνδνρή ζε απηά ηα κειίζζηα φπσο θαίλεηαη παξνπζηάδεη απμεηηθή ηάζε. Δμαίξεζε απνηειεί ε ηειεπηαία πεξίνδνο ηνπ κήλα Οθησβξίνπ θαηά ηελ νπνία φκσο ζε φιεο ηηο κεζφδνπο παξνπζηάδεηαη αηζζεηή κείσζε ηεο απνδνρήο θαη δελ παξαηεξνχληαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζηηο 3 επεκβάζεηο. Σηηο ηξηπιέο ε απνδνρή απμήζεθε κε ηελ αιιαγή ηεο κεζφδνπ εθαξκνγήο θαη ηα απνηειέζκαηα ήηαλ πην ζεηηθά ζηελ κεηέπεηηα πνξεία κε ηελ εθαξκνγή ηεο δεχηεξεο κεζφδνπ φπνπ δειαδή ππάξρεη βαζίιηζζα ζην θέληξν θαη είλαη νξθαλά νη δχν αθξηαλνί ρψξνη κε ηε δηάηαμε πνπ θαίλεηαη ζηελ εηθφλα 3. Καηά ηνπο κήλεο Αχγνπζην θαη Σεπηέκβξην δελ παξαηεξνχληαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο, φζνλ αθνξά ηελ απνδνρή, κεηαμχ ησλ κειηζζηψλ κε βαζίιηζζα θαη ηηο ηξηπιέο. Ο ζπληειεζηήο παξαιιαθηηθφηεηαο δείρλεη ηελ νκνηνκνξθία πνπ εκθαλίδεηαη κεηαμχ ησλ ηηκψλ κηαο επέκβαζεο θαη φζν κεγαιχηεξνο είλαη απηφο ηφζν ε παξαιιαθηηθφηεηα απμάλεη. Παξαηεξνχκε φηη ζηα νξθαλά κειίζζηα φιεο νη ηηκέο είλαη -4-
κηθξφηεξεο ηνπ 20 πξάγκα πνπ ππνδειψλεη φηη ππάξρεη νκνηνκνξθία φζνλ αθνξά ηελ απνδνρή, δειαδή δελ παξνπζηάδνπλ παξαιιαθηηθφηεηα ζηα πνζνζηά απνδνρήο. Σηα κειίζζηα κε βαζίιηζζα παξαηεξείηαη ζηαδηαθή κείσζε ηνπ ζπληειεζηή παξαιιαθηηθφηεηαο θαη απφ ηελ ηξίηε πεξίνδν (Αχγνπζηνο κήλαο) δελ εκθαλίδεηαη παξαιιαθηηθφηεηα ζηνπο εκβνιηαζκνχο φζνλ αθνξά ηα πνζνζηά απνδνρήο. Τέινο νη ηξηπιέο παξνπζηάδνπλ κεγάιε παξαιιαθηηθφηεηα ζηελ πξψηε πεξίνδν εθαξκνγήο (νξθαλφ ζην θέληξν), ελψ κε ηελ εθαξκνγή ηεο δεχηεξεο κεζφδνπ (νξθαλά ηα δχν άθξα θαη ε βαζίιηζζα ην θέληξν) ν ζπληειεζηήο παξαιιαθηηθφηεηαο παξνπζηάδεη ηηκή κηθξφηεξε ηνπ 20 αιιά απφ ηνλ κήλα Σεπηέκβξην ζηαδηαθά απμάλεηαη θαη ηα πνζνζηά απνδνρήο παξνπζηάδνπλ κεγάιε παξαιιαθηηθφηεηα. Πίνακας 3 : Μ.Ο. απνδνρήο βαζηιηθψλ θειηψλ (%) Ηκεξνκελία Χσξίο βαζίιηζζα Με βαζίιηζζα Τξηπιέο 17/6 5/7 85,9 a 38,5 b,c 50,2 c 11/7 29/7 78,0 a 50,0 b 78,3 a 1/8 31/8 87,3 a 56,0 b,c 64,4 c 3/9 30/9 76,0 a 59,4 b,c 63,9 c 3/10 9/10 55,5 a 40,7 a 40,7 a Όπνπ δηαθνξεηηθφ ιαηηληθφ γξάκκα, ππάξρνπλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζχκθσλα κε ην Multiple Range Test. Η ζχγθξηζε γίλεηαη πάληνηε νξηδφληηα. Πίνακας 4 : CV % απνδνρήο Ηκεξνκελία Χσξίο βαζίιηζζα Με βαζίιηζζα Τξηπιέο 17/6 5/7 12,7 28,4 44,9 11/7 29/7 15,3 27,7 8,7 1/8 31/8 8,6 20,0 17,6 3/9 30/9 17,8 19,4 21,7 3/10 9/10 5,5 8,7 40,8 Σηνλ πίλαθα 5 δίλεηαη ν κέζνο φξνο ηεο πνζφηεηαο ηνπ βαζηιηθνχ πνιηνχ απφ ηελ θάζε νκάδα κειηζζηψλ ζε θάζε εκβνιηαζκφ. Η κεγαιχηεξε πνζφηεηα παξέρεηαη απφ ηα κειίζζηα ρσξίο βαζίιηζζα θαη ε κηθξφηεξε απφ ηα κειίζζηα κε ηε βαζίιηζζα. Καη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε φκσο ζηε κέζνδν απηή παξνπζηάδεηαη απμεηηθή ηάζε κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ κε εμαίξεζε ηελ ηειεπηαία πεξίνδν (κήλαο Οθηψβξηνο) θάηη φκσο πνπ παξαηεξείηαη θαη ζηηο 3 κεζφδνπο. Μάιηζηα ηνλ κήλα Σεπηέκβξην θαη Οθηψβξην δελ παξαηεξήζεθαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζηελ πνζφηεηα ηνπ βαζηιηθνχ πνιηνχ πνπ ζπιιέρζεθε απφ κειίζζηα ρσξίο ή κε ηε βαζίιηζζα. Πίνακας 5 : Μ.Ο. πνζφηεηαο Β.Π. ζε γξ. Ηκεξνκελία Χσξίο βαζίιηζζα Με βαζίιηζζα Τξηπιέο 17/6 5/7 38,5 a 15,4 b 18,1 b 11/7 29/7 36,6 a 20,3 b 36,5 a 1/8 31/8 35,9 a 20,4 b 27,6 c 3/9 30/9 24,4 a 20,8 a 33,0 b 3/10 9/10 15,9 a 12,5 a 17,9 a Όπνπ δηαθνξεηηθφ ιαηηληθφ γξάκκα, ππάξρνπλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζχκθσλα κε ην Multiple Range Test. Η ζχγθξηζε γίλεηαη πάληνηε νξηδφληηα. -5-
Σηνλ πίλαθα 6 παξνπζηάδνληαη νη αθξαίεο ηηκέο γηα ηηο 3 κεζφδνπο φζνλ αθνξά ηελ απνδνρή, απφδνζε θαη πνζφηεηα ηνπ βαζηιηθνχ πνιηνχ αλά θειί. Γηα ηελ πεξίπησζε ηεο κεζφδνπ κε ηηο ηξηπιέο ε πξψηε γξακκή αλαθέξεηαη ζηελ εθαξκνγή ηεο πξψηεο κεζφδνπ πνπ εθαξκφζηεθε γηα ην δηάζηεκα 17/6 5/7 (βαζίιηζζα ζην θάζε αθξηαλφ κειίζζη θαη νξθαλφ ην θεληξηθφ κειίζζη). Η δεχηεξε γξακκή αλαθέξεηαη ζηε δεχηεξε κέζνδν κε ηε βαζίιηζζα ζην θεληξηθφ κειίζζη θαη νξθαλά ηα 2 αθξηαλά κειίζζηα. Παξαηεξνχκε φηη ηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα φζνλ αθνξά ηελ απνδνρή θαη απφδνζε δίλνληαη απφ ηα κειίζζηα ρσξίο βαζίιηζζα. Όζνλ αθνξά φκσο ηελ πνζφηεηα ηνπ βαζηιηθνχ πνιηνχ αλά θειί δηαπηζηψλνπκε φηη δελ ππάξρεη δηαθνξά κεηαμχ ησλ 3 κεζφδσλ. Πίνακας 6 : Αθξαίεο ηηκέο Χσξίο βαζίιηζζα Με βαζίιηζζα Τξηπιέο min max min max min max Απνδνρή (%) 60,0 97,2 23,9 80 10,8 80 21,6 85,4 Απφδνζε αλά εκβνιηαζκφ (γξ.) 26,4 44,7 9,6 26,7 6,5 28,2 9,0 48,3 Β.Π. / θειί (γξ.) 0,16 0,29 0,15 0,26 0,13 0,25 0,13 0,31 Έλα θαηλφκελν πνπ παξαηεξήζεθε λα ζπκβαίλεη ζπρλά ζηα κειίζζηα κε βαζίιηζζα είλαη νξηζκέλα βαζηιηθά θειηά κεηά ηελ απνδνρή ηνπο λα θαηαζηξέθνληαη απφ ηηο κέιηζζεο νη νπνίεο αθαηξνχζαλ ηε ιάξβα θαη θαηαλάισλαλ ηνλ βαζηιηθφ πνιηφ (εηθφλα 4). Αθφκα ζε έλα κειίζζη κε βαζίιηζζα ήηαλ ζπρλφ ην θαηλφκελν λα εκθαλίδνληαη, ζηα θειηά πνπ δελ γίλνληαλ απνδεθηά, απγά (εηθφλα 5) Δικόνα 4 : Νεθξή ιάξβα ζε βαζηιηθφ θειί θαη πνιηφο πνπ μεθίλεζε λα θαηαλαιψλεηαη απφ ηηο κέιηζζεο -6-
σμπεράζμαηα Δίλαη δπλαηή ε παξαγσγή βαζηιηθνχ πνιηνχ ζε κειίζζηα κε βαζίιηζζα ρσξίο απηή λα αθαηξεζεί ή πεξηνξηζζεί κε θάπνην ηξφπν. Η απνδνρή θαη ε απφδνζε ζε απηά ηα κειίζζηα είλαη κηθξφηεξε ζε ζρέζε κε ηα νξθαλά αιιά ρσξίο ζεκαληηθή δηαθνξά ζε ζρέζε κε ηηο ηξηπιέο θαη ζίγνπξα φρη ακειεηέα. Αθφκα θαίλεηαη πσο έρεη ζηαδηαθή αχμεζε κε ην ρξφλν θαη θαηά ηνπο θζηλνπσξηλνχο κήλεο (Σεπηέκβξην θαη Οθηψβξην) δελ παξνπζηάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο κε ηα νξθαλά κειίζζηα. Η κέζνδνο απηή παξνπζηάδεη νξηζκέλα πιενλεθηήκαηα έλαληη ησλ άιισλ θαη απηά νθείινληαη ζηελ παξνπζία ηεο βαζίιηζζαο. Έηζη δε ρξεηάδεηαη ε πξνζζήθε γφλσλ θάζε 6 εκέξεο φπσο ζπκβαίλεη ζηηο άιιεο κεζφδνπο. Αθφκα ζηα κειίζζηα απηά δελ παξαηεξείηαη ε θαηαζθεπή θπζηθψλ βαζηιηθψλ θειηψλ πξάγκα πνπ θάλεη ηελ επηζεψξεζε πην εχθνιε θαη ζχληνκε. Τέινο επεηδή ηα κειίζζηα απηά ηξνθνδνηνχληαη θάζε 3 εκέξεο κε ζηξφπη θαη γπξεφπηηα, ε βαζίιηζζα δηεγείξεηαη γηα ζπλερή σνηνθία κε απνηέιεζκα ηα κειίζζηα λα είλαη ηδηαίηεξα αλαπηπγκέλα θαη λα είλαη εθηθηή ε κεηαθνξά ηνπο γηα παξαγσγή πεπθφκεινπ ην θζηλφπσξν κεηά ην ηέινο παξαγσγήο βαζηιηθνχ πνιηνχ. Απηνλφεηα, ηα κειίζζηα απηά σο δπλαηά μερεηκσληάδνπλ πνιχ θαιά. Οξηζκέλεο θνξέο ζηα κειίζζηα κε βαζίιηζζα θάπνηα θειηά ελψ αξρηθά γίλνληαη απνδεθηά, παξαηεξείηαη ην θαηλφκελν λα αθαηξείηαη ε ιάξβα απφ ηηο κέιηζζεο θαη λα θαηαλαιψλεηαη ν βαζηιηθφο πνιηφο πνπ έρνπλ πξνζζέζεη λσξίηεξα. Σε νξηζκέλα βαζηιηθά θειηά πνπ δελ έγηλαλ απνδεθηά εκθαλίδνληαη απγά γελλεκέλα πηζαλφλ απφ ηε βαζίιηζζα. Η επίδξαζε ηεο ειηθίαο ηεο βαζίιηζζαο ζηελ απφδνζε ηνπ κειηζζηνχ φζνλ αθνξά ηνλ βαζηιηθφ πνιηφ δηεξεπλάηαη. PRODUCTION OF ROYAL JELLY IN QUEENRIGHT COLONIES G. Goras, E. Lazaridou, P. Felekidou, D. Ioannou, A. Thrasyvoulou Apiculture Sericulture Laboratory, Aristotle Univ. of Thessloniki -7-
We developed a method of production royal jelly in queenright colony without restriction of the queen. We compared this method with others that produced royal jelly a) without the queen (queenless colonies) and b) have the queen restricted in triple horizontal colonies. The production of royal jelly from three (3) queenright colonies was 830 gr (0,205 gr / cell) after 48 graftings. From three (3) queenless colonies we produced 1580 gr (0,220 gr / cell) after 41-50 graftings. The two (2) triple horizontal colonies produced 1297 gr (0,181 gr / cell) after 48 graftings. The success of this method is based on the use of young queens (less than 1 year old) so that can accept the artificial queen cells that are grafted. Also it is important to use at the first (and only the first) grafting a queenless colony which will keep the grafted queen cells for one day so that increase the acceptance. ******************** -8-