ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΣΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΚΡΙΕΩΝ ΚΑΙ ΤΜΠΕΡΙΦΟΡΑ *Τίτλοσ εγγράφου+ Πρόγραμμα Ψυχικισ και Κοινοτικισ Τγείασ

Πρόγραμμα Ψυχικισ και Κοινοτικισ Τγείασ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΣΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΚΡΙΕΩΝ ΚΑΙ ΤΜΠΕΡΙΦΟΡΑ *Τίτλοσ εγγράφου+ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΡΑΑΛΛΘΛΘ ΣΤΘΙΞΘ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: ΔΙΑΧΕΙΙΣΘ ΚΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΡΕΙΦΟΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ: Ρροβλιματα Συμπεριφοράσ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙV: Θ Ραράλλθλθ Στιριξθ ωσ μοντζλο Συνεκπαίδευςθσ ΚΕΦΑΛΑΙΟ V: Ο/θ εκπαιδευτικόσ Ε.Α.Ε. ςε ςχολικι μονάδα Γενικισ Εκπαίδευςθσ ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI: Μελζτεσ Ρερίπτωςθσ ωτθρία Α. Καρολίδου (https://sotiriakarolidou.wordpress.com) Δευτζρα 28 & Σετάρτθ 30 Αυγοφςτου 2017

Πίνακασ Περιεχομζνων ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: Παράλλθλθ τιριξθ 3 1. Νομοκεςία ςτθν Ελλάδα για τθν Ειδικι Αγωγι 3 1.1. Ν. 2817/2000 1.2. Ν. 3194/2003 1.3. Ν. 3699/2008 3 4 5 1.3.1. Άρκρο 1 5 1.3.2. Άρκρο 2 5 1.3.3. Άρκρο 3 6 1.3.4. Άρκρο 4 6 1.3.5. Άρκρο 16 7 1.3.6. Άρκρο 17 7 1.3.7. Άρκρο 18 7 1.4. Ν. 4115/2013 8 1.5. Ν. 4048/2012 8 1.5.1. Παράλλθλθ τιριξθ 8 1.5.1.1. Πότε χορθγείται Παράλλθλθ τιριξθ 1.5.1.2. Ο/θ εκπαιδευτικόσ τθσ Παράλλθλθσ τιριξθσ 1.5.1.3. Παράλλθλθ τιριξθ Κωφϊν, Συφλϊν και Αυτιςτικϊν μακθτϊν 9 9 12 1.6. τιριξθ ςε μακθτζσ που δεν αυτοεξυπθρετοφνται 14 1.7. Ενθμζρωςθ για τθν Παράλλθλθ τιριξθ υνεκπαίδευςθ μακθτϊν από ειδικό προςωπικό χολικό νοςθλευτι ζτουσ 2017-2018 1.7.1. Νομοκεςία και ςχετικά άρκρα 1.7.2. Παράλλθλθ τιριξθ υνεκπαίδευςθ 1.7.3. Επιςθμάνςεισ 1.8. Παιδιά με ειδικζσ ανάγκεσ 1.8.1. Ορολογία 1.8.2. Ποςοςτά 1.8.3. Ιςτορικι αναδρομι 1.8.4. Διακιρυξθ τθσ αλαμάνκα 1.9. Δομζσ ειδικισ αγωγισ 1.9.1. Ειδικό ςχολείο 1.9.2. Σμιμα ζνταξθσ 1.9.3. ΚΕ.Δ.Δ.Τ. 1.10. χολικζσ μονάδεσ ειδικισ αγωγισ 23 1.11. υνεκπαίδευςθ 24 1.11.1. Οριςμόσ 1.11.2. Βαςικζσ αρχζσ τθσ υνεκπαίδευςθσ 1.11.3. Προχποκζςεισ για τθ υνεκπαίδευςθ 1.11.4. Εφαρμογι τθσ υνεκπαίδευςθσ 24 24 24 25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: Διαχείριςθ Κρίςεων 26 2.1. Η ζννοια του όρου «κρίςθ» 2.2. Ο όροσ «κρίςθ» ςτο ςχολείο 2.3. Χαρακτθριςτικά και ςυςτατικά ςτοιχεία τθσ «κρίςθσ» 2.4. Σα κφρια χαρακτθριςτικά και «ο κφκλοσ ηωισ μιασ κρίςθσ» 2.5. Κρίςεισ ςτον χϊρο τθσ εκπαίδευςθσ 2.6. Διαχείριςθ Κρίςεων 2.6.1. Οι πρωτοπόροι τθσ Διαχείριςθσ Κρίςεων 2.6.2. Προετοιμαςία για τθ Διαχείριςθ κρίςεων ςτο ςχολείο ανάγκθ ετοιμότθτασ και πρόλθψθσ 2.6.3. Μοντζλα Διαχείριςθσ κρίςεων 15 15 15 17 19 19 20 20 21 22 22 22 23 26 27 28 29 31 33 33 34 35 1

2.6.4. Δθμιουργία χεδίου Διαχείριςθσ Κρίςεων (.Δ.Κ.) 38 2.6.5. Εκπαιδευτικοί Παράλλθλθσ τιριξθσ και Διαχείριςθ Κρίςεων και υμπεριφορϊν 42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ: Προβλιματα υμπεριφοράσ 44 3.1. Οριςμόσ 44 3.2. Αιτίεσ που προκαλοφν τα προβλιματα ςυμπεριφοράσ 44 3.2.1. Εγγενείσ παράγοντεσ 44 3.2.2. Παράγοντεσ περιβαλλοντικισ φφςεωσ 44 3.2.3. Προβλιματα ςυμπεριφοράσ ςτθ χολικι τάξθ 45 3.2.4. τρατθγικζσ αντιμετϊπιςθσ των προβλθμάτων τθσ ςχολικισ τάξθσ 45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV: Η Παράλλθλθ τιριξθ ωσ μοντζλο υνεκπαίδευςθσ 46 4.1. υμπεριλθπτικι Εκπαίδευςθ υνεκπαίδευςθ 4.1.2. Μοντζλα υνεκπαίδευςθσ 4.1.2.1. Κοινωνία τθσ Μάκθςθσ 4.1.2.2. Προςαρμοςμζνα περιβάλλοντα μάκθςθσ 4.1.2.3. Επιτυχία για όλουσ 4.1.2.4. Αρχάριοι και προχωρθμζνοι μακθτζσ 4.1.2.5. Σάξθ μζςα ςτθν τάξθ 4.1.2.6. 20/20 Ανάλυςθ 4.1.3. Ο ρόλοσ των εκπαιδευτικϊν ςε προγράμματα ςυμπεριλθπτικισ εκπαίδευςθσ 4.1.3.1. Η ςυνεργατικι διδαςκαλία (co teaching) κατά τθ υμπεριλθπτικι Εκπαίδευςθ ΚΕΦΑΛΑΙΟ V: Ο/θ εκπαιδευτικόσ Ε.Α.Ε. ςε ςχολικι μονάδα Γενικισ Εκπαίδευςθσ 50 5. Πριν τθν Κρίςθ 50 5.1. Οργάνωςθ 50 5.1.1. Προςερχόμενοι ςτθ ςχολικι κοινότθτα 50 5.1.2. Οργάνωςθ τθσ διδαςκαλίασ 51 5.2. χζδιο Διαχείριςθσ Κρίςθσ ςτθ χολικι Μονάδα 52 ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI: Μελζτεσ Περίπτωςθσ 6.1. Ενδεικτικι Προςζγγιςθ 53 54 Βιβλιογραφικζσ Αναφορζσ 58 46 46 46 47 47 48 48 49 49 49 2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: Παράλλθλθ τιριξθ 1. Νομοκεςία ςτθν Ελλάδα για τθν Ειδικι Αγωγι Στθν Ελλάδα θ ειδικι αγωγι: ζγινε κομμάτι του εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ με τθν ίδρυςθ του Γραφείου Ειδικισ Εκπαίδευςθσ του Τπουργείου Παιδείασ το 1969 το 1906 ιδρφεται ο Οίκοσ Συφλϊν το 1923 ιδρφεται το Κδρυμα Κωφϊν και Βαρικοων και το 1937 ιδρφεται το Πρότυπο Ειδικό χολείο Ακθνϊν ςτθν Καιςαριανι από τθ όηα Ιμβριϊτθ. τθν ίδια εποχι ιδρφεται το Μαράςλειο Διδαςκαλείο Μετεκπαίδευςθσ Ειδικϊν Δαςκάλων και Νθπιαγωγϊν, κεςμόσ ο οποίοσ υπιρχε και ςε άλλεσ πόλεισ τθσ Ελλάδασ μζχρι το 2012. Ο νόμοσ 1143 «περί αγωγισ ειδικισ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ, απαςχόλθςθσ και κοινωνικισ μζριμνασ των αποκλινόντων εκ του φυςιολογικοφ ατόμων» που ψθφίςτθκε το 1980, ιταν αρκετά μεταρρυκμιςτικόσ μια και ενςωμάτωςε τισ αρχζσ τθσ ομαλοποίθςθσ, δθλαδι των ίςων ευκαιριϊν, αλλά και τθσ ενςωμάτωςθσ. Το αποτζλεςμα ιταν θ ραγδαία ανάπτυξθ των ειδικϊν τάξεων μζςα ςτα κανονικά ςχολεία (Τηουριάδου, 2013). 1.1. Ν.2817/2000 Σφμφωνα με το πρϊτο άρκρο του Ν.2817/2000 1 για τθν ειδικι εκπαίδευςθ, που αποτελεί και τθν πρϊτθ απόπειρα κεςμοκζτθςθσ τθσ ζνταξθσ και τθσ από κοινοφ εκπαίδευςθσ μακθτϊν με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ και τυπικϊν μακθτϊν ςτθν Ελλάδα, γίνεται προςδιοριςμόσ των ατόμων με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ ωσ εξισ: 1. Άτομα με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ κατά τθν ζννοια του παρόντοσ, κεωροφνται τα άτομα που ζχουν ςθμαντικι δυςκολία μάκθςθσ και προςαρμογισ εξαιτίασ ςωματικϊν, διανοθτικϊν, ψυχολογικϊν, ςυναιςκθματικϊν και κοινωνικϊν ιδιαιτεροτιτων. 2. Στα άτομα αυτά περιλαμβάνονται όςοι ζχουν: α) νοθτικι ανεπάρκεια θ ανωριμότθτα. β) ιδιαίτερα ςοβαρά προβλιματα όραςθσ (τυφλοί, αμβλφωπεσ) ι ακοισ (κωφοί, βαρικοοι). γ) ςοβαρά νευρολογικά ι ορκοπεδικά ελαττϊματα ι προβλιματα υγείασ. δ) προβλιματα λόγου και ομιλίασ. 1 http://www.eedip.tuc.gr/fileadmin/users_data/eedip/nomoi/n2817_2000.pdf 3

ε) ειδικζσ μακθςιακζσ δυςκολίεσ ςτθ μάκθςθ, όπωσ δυςλεξία, δυςαρικμθςία, δυςαναγνωςία). ςτ) ςφνκετεσ γνωςτικζσ ςυναιςκθματικζσ και κοινωνικζσ δυςκολίεσ και όςοι παρουςιάηουν αυτιςμό και άλλεσ διαταραχζσ ανάπτυξθσ. 3. Στα άτομα με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ περιλαμβάνονται, επίςθσ, πρόςωπα νθπιακισ, παιδικισ και εφθβικισ θλικίασ που δεν ανικουν ςε μια από τισ προθγοφμενεσ περιπτϊςεισ, αλλά ζχουν ανάγκθ από ειδικι εκπαιδευτικι προςζγγιςθ και φροντίδα για οριςμζνθ περίοδο ι για ολόκλθρθ τθν περίοδο τθσ ςχολικισ ηωισ τουσ. Ο οριςμόσ «άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ» είναι ο ίδιοσ και ςτουσ προθγοφμενουσ νόμουσ του 1981 αναγνωρίηεται θ ανάγκθ για ίςεσ ευκαιρίεσ μεταξφ των μακθτϊν (ομαλοποίθςθ), για ςχολικι και κοινωνικι ενςωμάτωςθ και του 1985 (Ν.1143/81 2 και Ν.1566/85 3 ). Το 2001 ιδρφονται τα πρϊτα διαγνωςτικά κζντρα τα Κ.Δ.Α.Τ (Κζντρα Διάγνωςθσ Αξιολόγθςθσ και Υποςτιριξθσ), τα οποία λειτουργοφν ςτισ ζδρεσ των νομαρχιϊν. Αναλαμβάνουν να διαγνϊςουν και να ειςθγθκοφν τθν ζνταξθ των μακθτϊν ςε δομζσ τθσ ειδικισ εκπαίδευςθσ. Αποτελοφν ζναν υποςτθρικτικό τομζα για το δάςκαλο, ο οποίοσ ςτρζφεται όλο και περιςςότερο προσ αυτι τθν κατεφκυνςθ προκειμζνου να αντιμετωπίςει τα προβλιματα που απορρζουν από τισ δυςκολίεσ μάκθςθσ (Βαξοβάνου, 2015-2016). 1.2. Ν.3194/2003 Στο άρκρο 2 του Ν.3194/2003 4 επιςθμαίνεται: θ προτεραιότθτα των εκπαιδευτικϊν με αναπθρία 67% και άνω ςτισ κζςεισ εκπαιδευτικοφ προςωπικοφ ςτισ ςχολικζσ μονάδεσ Σ.Μ.Ε.Α (Σχολικζσ Μονάδεσ Ειδικισ Αγωγισ)και ςτα τμιματα ζνταξθσ. τα ΚΕΔΔΤ (Κζντρα Διαφοροδιάγνωςθσ, Διάγνωςθσ και Υποςτιριξθσ Ειδικϊν Εκπαιδευτικϊν Αναγκϊν) ςκοπό ζχουν τθν υλοποίθςθ προγραμμάτων ςυςτθματικισ παιδαγωγικισ παρζμβαςθσ με εξειδικευμζνα και κατάλλθλα προςαρμοςμζνα εκπαιδευτικά εργαλεία το άρκρο 4 του παρόντοσ νόμου: οι ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ των μακθτϊν με αναπθρίεσ διαπιςτϊνονται και διερευνϊνται από: τα ΚΕΔΔΤ τθν ΕΔΕΑ(Ειδικι Διαγνωςτικι Επιτροπι Αξιολόγθςθσ) και από διάφορα πιςτοποιθμζνα Ιατροπαιδαγωγικά κζντρα. 2 http://www.pi-schools.gr/special_education_new/ftp/nomoi/nomoi-e-a/n.%201143%20-1981- %20FEK.%2050%20-31-3-1981.pdf 3 https://www.esos.gr/sites/default/files/articles-legacy/n_1566_1985.pdf 4 https://nomoi.info/%ce%a6%ce%95%ce%9a-%ce%91-267-2003-%cf%83%ce%b5%ce%bb-1.html 4

1.3. Ν.3699/2008 - ΦΕΚ 199/Α'/2.10.2008 Ειδικι Αγωγι και Εκπαίδευςθ ατόμων με αναπθρία ι με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ. (Ν.3699/2008 - ΦΕΚ 199/Α'/2.10.2008) 5, 6 1.3.1. Άρκρο 1 Ζννοιεσ - κοπόσ Παράγραφοσ 1 Ειδικι Αγωγι και Εκπαίδευςθ (ΕΑΕ) είναι το ςφνολο των παρεχόμενων εκπαιδευτικϊν υπθρεςιϊν ςτουσ μακθτζσ με αναπθρία και διαπιςτωμζνεσ ειδικζσ εκπαιδευ τικζσ ανάγκεσ ι ςτουσ μακθτζσ με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ. Η πολιτεία δεςμεφεται να διαςφαλίηει ςε όλουσ τουσ πολίτεσ με αναπθρία και διαπιςτωμζνεσ ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ, ίςεσ ευκαιρίεσ για πλιρθ ςυμ μετοχι και ςυνειςφορά ςτθν κοινωνία, ανεξάρτθτθ δι αβίωςθ, οικονομικι αυτάρκεια και αυτονομία, με πλιρθ κατοχφρωςθ των δικαιωμάτων τουσ ςτθ μόρφωςθ και ςτθν κοινωνικι και επαγγελματικι ζνταξθ. Παράγραφοσ 2 Ωσ «διάγνωςθ» νοείται θ εκπαιδευτικι αξιολόγθςθ με ςκοπό τθ ςυγκζντρωςθ ςτοιχείων και δεδομζνων που κα βοθκι ςουν ςτο ςχεδιαςμό και τθν εφαρμογι εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων - παρεμβάςεων. Διαφορικι διάγνωςθ ι διαφοροδιάγνωςθ είναι θ διαγνωςτικι διαδικαςία μζςω τθσ οποίασ αποκλείονται πακιςεισ με παρόμοια ςυμπτϊματα, ϊςτε να καταλιξουμε ςτθν επικρατζςτερθ διάγνωςθ. Θ διαφορικι διάγνωςθ αποτελεί μζροσ τθσ διεπιςτθμονικισ αξιολόγθςθσ με ςκοπό τθ ςυγκζντρωςθ των αναγκαίων δεδομζνων για το ςχεδιαςμό και τθν εφαρμογι κατάλλθλων εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων και τθν παροχι κατάλλθλων υποςτθρικτικϊν δομϊν και υπθρεςιϊν. 1.3.2. Άρκρο 2 Οργάνωςθ και ςτόχοι τθσ ΕΑΕ υμμετοχι του αναπθρικοφ κινιματοσ Παράγραφοσ 1 5 https://www.seepeaa.gr/lh2uploads/itemscontent/417/%ce%9d%ce%9f%ce%9c%ce%9f%ce%a3-3699-toy-2008-%ce%95%ce%99%ce%94%ce%99%ce%9a%ce%97- %CE%91%CE%93%CE%A9%CE%93%CE%97-%CE%9A%CE%91%CE%99- %CE%95%CE%9A%CE%A0%CE%91%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A5%CE%A3%CE%97- %CE%91%CE%A4%CE%9F%CE%9C%CE%A9%CE%9D-%CE%9C%CE%95- %CE%91%CE%9D%CE%91%CE%A0%CE%97%CE%A1%CE%99%CE%91-%CE%97-%CE%9C%CE%95- %CE%95%CE%99%CE%94%CE%99%CE%9A%CE%95%CE%A3- %CE%95%CE%9A%CE%A0%CE%91%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A5%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9 5%CE%A3-%CE%91%CE%9D%CE%91%CE%93%CE%9A%CE%95%CE%A3.pdf 6 http://www.dsanet.gr/epikairothta/nomothesia/n3699_08.htm 5

Η ΕΑΕ, όπωσ και θ γενικι εκπαίδευςθ, είναι υποχρεωτικι και λειτουργεί ωσ αναπόςπαςτο τμιμα τθσ ενιαίασ δθμόςιασ και δωρεάν εκπαίδευςθσ. Σο κράτοσ υποχρεοφται να παρζχει ΕΑΕ ςε ςχολεία Ρροςχολικισ, Ρρωτοβάκμιασ και Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ. Αποκλειςτικόσ φορζασ τθσ ΕΑΕ είναι το Υπουργείο Εκνικισ Ραιδείασ και Θρθςκευμάτων (ΥΡ.Ε.Ρ.Θ.) 1.3.3. Άρκρο 3 Μακθτζσ με αναπθρία και με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ Παράγραφοσ 1 Μακθτζσ με αναπθρία και ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ κεωροφνται όςοι για ολόκλθρθ ι οριςμζνθ περίοδο τθσ ςχολικισ τουσ ηωισ εμφανίηουν ςθμαντικζσ δυςκολίεσ μάκθςθσ εξαιτίασ αιςκθτθριακϊν, νοθτικϊν, γνωςτικϊν, αναπτυξιακϊν προβλθμάτων, ψυχικϊν και νευροψυχικϊν διαταραχϊν οι οποίεσ, ςφμφωνα με τθ διεπιςτθμονικι αξιολόγθςθ, επθρεάηουν τθ διαδικαςία τθσ ςχολικισ προςαρμογισ και μάκθςθσ Στουσ μακθτζσ με αναπθρία και ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ ςυγκαταλζγονται ιδίωσ όςοι παρουςιάηουν νοθτικι αναπθρία, αιςκθτθριακζσ αναπθρίεσ όραςθσ (τυφλοί, αμβλφωπεσ με χαμθλι όραςθ), αιςκθτθριακζσ αναπθρίεσ ακοισ (κωφοί, βαρικοοι), κινθτικζσ αναπθρίεσ, χρόνια μθ ιάςιμα νοςιματα, διαταραχζσ ομιλίασ-λόγου, ειδικζσ μακθςιακζσ δυςκολίεσ (όπωσ δυςλεξία, δυςγραφία, δυςαρικμθςία, δυςαναγνωςία, δυςορκογραφία), ςφνδρομο ελλειμματικισ προςοχισ με ι χωρίσ υπερκινθτικότθτα, διάχυτεσ αναπτυξιακζσ διαταραχζσ (φάςμα αυτιςμοφ), ψυχικζσ διαταραχζσ και πολλαπλζσ αναπθρίεσ. Παράγραφοσ 2 Οι μακθτζσ με ςφνκετεσ γνωςτικζσ, ςυναιςκθματικζσ και κοινωνικζσ δυςκολίεσ, παραβατικι ςυμπεριφορά λόγω κακοποίθςθσ, γονεϊκισ παραμζλθςθσ και εγκατάλειψθσ ι λόγω ενδοοικογενειακισ βίασ, ανικουν ςτα άτομα με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ. Παράγραφοσ 3 Μακθτζσ με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ είναι και οι μακθτζσ που ζχουν μία ι περιςςότερεσ νοθτικζσ ικανότθτεσ και ταλζντα ανεπτυγμζνα ςε βακμό που υπερβαίνει κατά πολφ τα προςδοκϊμενα για τθν θλικιακι τουσ ομάδα. 1.3.4. Άρκρο 4 Διαγνωςτικοί, αξιολογικοί και υποςτθρικτικοί φορείσ 6

Οι ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ των μακθτϊν με αναπθρία και με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ διερευνϊνται και διαπιςτϊνονται από: τα ΚΕΔΔΤ, τθν Ειδικι Διαγνωςτικι Επιτροπι Αξιολόγθςθσ (ΕΔΕΑ) και τα πιςτοποιθμζνα από το Τπουργείο Εκνικισ Παιδείασ και Θρθςκευμάτων Ιατροπαιδαγωγικά Κζντρα (ΙΠΔ) άλλων Τπουργείων. 1.3.5. Άρκρο 16 Εκπαιδευτικό Προςωπικό Παράγραφοσ 1 Θ ςτελζχωςθ των ΣΜΕΑΕ, των ΤΕ, των προγραμμάτων πρϊιμθσ παρζμβαςθσ, των προγραμμάτων παράλλθλθσ ςτιριξθσ και παροχισ διδαςκαλίασ ςτο ςπίτι γίνεται από εκπαιδευτικοφσ τθσ πρωτοβάκμιασ και δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ με ςπουδζσ ςτθν ΕΑΕ, οι οποίοι τοποκετοφνται με τα ιςχφοντα κριτιρια τθσ γενικισ εκπαίδευςθσ με μετάκεςθ, διοριςμό, απόςπαςθ ι αναπλιρωςθ. Παράγραφοσ 3 Οι εκπαιδευτικοί των τμθμάτων ζνταξθσ, των προγραμμάτων πρϊιμθσ παρζμβαςθσ, παροχισ διδαςκαλίασ ςτο ςπίτι και παράλλθλθσ ςτιριξθσ, για ςυμπλιρωςθ του διδακτικοφ τουσ ωραρίου και με ειςιγθςθ του ςχολικοφ ςυμβοφλου ΕΑΕ, δφνανται να προςφζρουν εκπαιδευτικό ζργο και ςε μακθτζσ με αναπθρία και ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ άλλων ςχολείων. Στισ ΣΜΕΑΕ που φοιτοφν μακθτζσ οι οποίοι ανικουν ςτο φάςμα του αυτιςμοφ τοποκετοφνται κατά προτεραιότθτα εκπαιδευτικοί οι οποίοι ζχουν ςπουδζσ ι εξειδίκευςθ ςτον αυτιςμό. 1.3.6. Άρκρο 17 Ειδικό Εκπαιδευτικό Προςωπικό (ΕΕΠ) Παράγραφοσ 1 Για τθ ςτελζχωςθ των ΚΕΔΔΥ και των ΣΜΕΑΕ προβλζπεται ΕΕΡ. 1.3.7. Άρκρο 18 Ειδικό Βοθκθτικό Προςωπικό (ΕΒΠ) Για κζματα αυτοεξυπθρζτθςθσ, κακθμερινισ διαβίωςθσ και λειτουργικϊν διευκολφνςεων των μακθτϊν με αναπθρία και με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ που φοιτοφν ςτα γενικά ςχολεία προςχολικισ, πρωτοβάκμιασ και δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ χωρίσ παράλλθλθ ςτιριξθ από εκπαιδευτικό ΕΑΕ ι που φοιτοφν ςε ΣΜΕΑΕ, προςλαμβάνεται ΕΒΡ. 7

1.4. Ν.4115/2013 7 άρκρο 39 παρ.4: ιδρφεται θ Ε.Δ.Ε.Α.Τ, ζνα πρωτοβάκμιο όργανο διάγνωςθσ και υποςτιριξθσ των εκπαιδευτικϊν αναγκϊν των μακθτϊν ςε κάκε ςχολικι μονάδα γενικισ εκπαίδευςθσ. Ο κεςμόσ αυτόσ είναι καινοφριοσ, ςτθρίηεται ςτισ νζεσ αντιλιψεισ και πρακτικζσ που επιτάςςουν οι Διεκνείσ Συμβάςεισ για τα Ανκρϊπινα Δικαιϊματα και για τθν εκπαίδευςθ των παιδιϊν (Ν.2101, ΦΕΚ 192 /1992 8 ) και φιλοδοξεί να ενιςχφςει διεπιςτθμονικά τισ ςχολικζσ μονάδεσ και τουσ εκπαιδευτικοφσ των κοινϊν ςχολείων, ϊςτε να αναπτφξουν πρακτικζσ υποςτιριξθσ και ςυμπλθρωματικϊν υπθρεςιϊν Ειδικισ Αγωγισ και Εκπαίδευςθσ που είναι αναπόςπαςτο ςτοιχείο τθσ γενικισ εκπαίδευςθσ. 1.5. Ν.4048/2012 (ΦΕΚ 34/τΑϋ/-23-02-2014) - Ειδικι Αγωγι και Εκπαίδευςθ 9 Δθμόςια Διαβοφλευςθ για το ςχζδιο νόμου «Ειδικι Αγωγι και Εκπαίδευςθ» 10 Άρκρο 06: Φοίτθςθ 11 Παράγραφοσ 1 Οι μακθτζσ με αναπθρία και ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ μποροφν να φοιτοφν: ςε ςχολικι τάξθ του γενικοφ ςχολείου, εφόςον πρόκειται για μακθτζσ με ιπιεσ μακθςιακζσ δυςκολίεσ, υποςτθριηόμενοι από τον εκπαιδευτικό τθσ τάξθσ, ο οποίοσ ςυνεργάηεται κατά περίπτωςθ με τα ΚΕΔΔΥ, με τουσ ςχολικοφσ ςυμβοφλουσ γενικισ και ειδικισ εκπαίδευςθσ και τουσ ςυμβοφλουσ ΕΕΡ και τθν ΕΔΕΑΥ. ςε ςχολικι τάξθ του γενικοφ ςχολείου, με παράλλθλθ ςτιριξθςυνεκπαίδευςθ, από εκπαιδευτικοφσ ΕΑΕ. 1.5.1. Παράλλθλθ τιριξθ (Άρκρο 06: Φοίτθςθ, παράγραφοσ 1,β1) τόχοσ τθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ είναι ο μακθτισ ςταδιακά να αυτονομθκεί ωσ παρουςία ςτθν ςυνικθ ςχολικι τάξθ, ϊςτε να μθν απαιτείται ο εκπαιδευτικόσ να παρευρίςκεται ςτο ςφνολο των ωρϊν τθσ ςχολικισ τάξθσ 7 https://eklektorika.aegean.gr/sites/eklektorika.aegean.gr/files/n.%204115-2013%20%28%ce%a6%ce%95%ce%9a%2024%2c%20%ce%91%ce%84%29.pdf 8 https://www.e-nomothesia.gr/kat-anilikoi/nomos-2101-1992-phek-192-a-2-12-1992.html 9 file:///e:/%ce%a0%ce%91%ce%a1%ce%9f%ce%a5%ce%a3%ce%99%ce%91%ce%a3%ce%95%ce %99%CE%A3.%20%CE%A0%CE%91%CE%9D%CE%95%CE%A0%CE%99%CE%A3%CE%A4%CE%97%CE% 9C%CE%99%CE%9F%20%CE%91%CE%99%CE%93%CE%91%CE%99%CE%9F%CE%A5/3.%20%CE%A0% CE%91%CE%A1%CE%91%CE%9B%CE%9B%CE%97%CE%9B%CE%97%20%CE%A3%CE%A4%CE%97%CE %A1%CE%99%CE%9E%CE%97%20%CE%9A%CE%91%CE%99%20%CE%94%CE%99%CE%91%CE%A7%C E%95%CE%99%CE%A1%CE%99%CE%A3%CE%97%20%CE%9A%CE%A1%CE%99%CE%A3%CE%95%CE% A9%CE%9D/%CE%9D.3699,%20%CE%95%CE%9A%CE%A5%CE%9A%CE%9B%CE%99%CE%9F%CE%A3 %202017-2018/document.pdf 10 http://www.opengov.gr/ypepth/?p=1963 11 http://www.opengov.gr/ypepth/?p=1957 8

Η παράλλθλθ ςτιριξθ παρζχεται ωσ ενιςχυτικόσ και ενταξιακόσ κεςμόσ τθσ παιδαγωγικισ πράξθσ και τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ και δεν ζχει ςε καμία περίπτωςθ χαρακτιρα φφλαξθσ του παιδιοφ ι εξυπθρζτθςθσ ςτθν κακθμερινι διαβίωςθ Παράλλθλθ ςτιριξθ δζχεται κάκε μακθτισ με αναπθρία ι με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ εφ όςον μπορεί ν ανταποκρικεί ςτο αναλυτικό πρόγραμμα τθσ τάξθσ φοίτθςισ του κακϊσ και ςε κάκε εκδιλωςθ ςχολικισ διαδικαςίασ Απαραίτθτθ προχπόκεςθ είναι θ δυνατότθτα του μακθτι να παραμείνει ςτθν τάξθ και ςτο ςχολείο χωρίσ υποςτιριξθ για διάςτθμα ίςο με το μιςό του πρωινοφ ωραρίου Για τον λόγο αυτό: υποβάλλεται ειςιγθςθ από τθν ΕΔΕΑΥ ι αν δεν υπάρχει, από τον ςφλλογο διδαςκόντων μζςω του Διευκυντι του ςχολείου ςε ςυνεδρίαςθ ειδικά για τον ςκοπό αυτό, προσ το οικείο ΚΕΔΔΥ. Εξαίρεςθ ςε αυτό μποροφν να αποτελοφν το Νθπιαγωγείο, θ Αϋ και θ Βϋ τάξθ του Δθμοτικοφ, εφόςον το ΚΕΔΔΥ ζχει απολφτωσ δικαιολογθμζνα ειςθγθκεί κάτι τζτοιο. Όλεσ οι παράλλθλεσ ςτθρίξεισ, υποβάλλονται προσ αξιολόγθςθ από τα οικεία ΚΕΔΔΥ μζχρι 30 Ιουνίου. Κατ εξαίρεςθ, οι αιτιςεισ για παράλλθλθ ςτιριξθ που αφοροφν μακθτζσ τθσ Α τάξθσ και πρϊτθσ εγγραφισ του Νθπιαγωγείου, μποροφν να κατατίκενται μζχρι 20 επτεμβρίου ςτα οικεία ΚΕΔΔΥ και εν ςυνεχεία μζχρι 10 Οκτωβρίου ςτισ Ρεριφερειακζσ Διευκφνςεισ για ζγκριςθ. 1.5.1.1. Πότε χορθγείται παράλλθλθ ςτιριξθ Θ παράλλθλθ ςτιριξθ χορθγείται μζχρι και τθν Γϋ τάξθ του Γυμναςίου. Στισ περιπτϊςεισ κωφϊν και τυφλϊν μακθτϊν, χορθγείται και ςτο ΓΕΛ. Ππου υπάρχει ιδρυμζνο και λειτουργεί Τ.Ε. (Τμιμα ζνταξθσ) δεν χορθγείται παράλλθλθ ςτιριξθ. Το ίδιο ιςχφει και για τισ ΣΜΕΑΕ. Μακθτζσ που φοιτοφν ςε ςχολεία τθσ γενικισ εκπαίδευςθσ ι ςε ΤΕ μποροφν να υποςτθρίηονται με τθν παρουςία Ειδικοφ Βοθκθτικοφ Ρροςωπικοφ (ΕΒΡ), ανάλογα με το είδοσ τθσ αναπθρίασ τουσ και τισ ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ που απορρζουν από αυτι. Δεν μπορεί ς ζνα ςχολείο να παραβρίςκεται εκτόσ των εκπαιδευτικϊν των τάξεων παραπάνω από ζνασ εκπαιδευτικόσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ, εκτόσ εάν αυτό προκφπτει από απολφτωσ δικαιολογθμζνθ ειςιγθςθ των ΚΕΔΔΥ. 1.5.1.2. Ο/θ εκπαιδευτικόσ τθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ Εάν υπάρχει ςοβαρόσ λόγοσ, με ειςιγθςθ του οικείου ςχολικοφ ςυμβοφλου και του ςυμβοφλου ΕΑΕ προσ τθν Διεφκυνςθ Εκπαίδευςθσ, μπορεί να εξυπθρετιςει διδακτικζσ ανάγκεσ ΕΑΕ ςτο ςχολείο. 9

Ο/θ εκπαιδευτικόσ τθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ κεωρείται δεφτεροσ/θ εκπαιδευτικόσ τθσ τάξθσ, ςυνεργάηεται υποχρεωτικά με τον/τθν εκπαιδευτικό τθσ τάξθσ και ωσ εκ τοφτου, δφναται θ δυνατότθτα εναλλαγισ των ρόλων μεταξφ των εκπαιδευτικϊν εντόσ τθσ τάξθσ, με πρωτοβουλία του εκπαιδευτικοφ τθσ τάξθσ. Θ παράλλθλθ ςτιριξθ δφναται να χορθγθκεί είτε για το ςφνολο των ωρϊν διδαςκαλίασ ςτθν Ρρωτοβάκμια, είτε για ζνα μζροσ αυτισ, είτε για ςυγκεκριμζνεσ ϊρεσ και μακιματα ςτθν Ρρωτοβάκμια και Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ. Ο εκπαιδευτικόσ τθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ ςυμμετζχει ιςότιμα ςε όλεσ τισ εκδθλϊςεισ του ςχολείου με το υπόλοιπο προςωπικό και ζχει τισ ίδιεσ υποχρεϊςεισ και δικαιϊματα που απορρζουν από τθν ιςχφουςα νομοκεςία. Σο ωρολόγιο πρόγραμμα είναι απαραίτθτο να ςυντάςςεται από τον εκπαιδευτικό τθσ παράλλθλθσ ςε ςυνεργαςία με εκείνον τθσ τάξθσ, διαρκρϊνεται πάνω ςτο ωρολόγιο πρόγραμμα του ςχολείου και υποβάλλεται ςτον Σφμβουλο τθσ ΕΑΕ προσ ζγκριςθ. Στθν παράλλθλθ ςτιριξθ τοποκετοφνται αποκλειςτικά εκπαιδευτικοί ΕΑΕ των κλάδων ΠΕ71, ΠΕ61, ΠΕ70.50, ΠΕ60.50, για τθ Πρωτοβάκμια και ΠΕ02.50, ΠΕ03.50 και ΠΕ04.50 για τθν Δευτεροβάκμια. ΕΠΙΠΛΕΟΝ!!!! το ν. 3699/2008 (Αϋ 199) επζρχονται οι ακόλουκεσ τροποποιιςεισ (Ν. 3699/2011, Άρκρο 56: Θζματα Ειδικισ Αγωγισ και Εκπαίδευςθσ (Ε.Α.Ε.), παράγραφοσ 2(α), φφλλο: 2386) 12 «Από τθν 1.9.2010, θ παράλλθλθ ςτιριξθ ςυνεκπαίδευςθ μπορεί να παρζχεται και μζςω προγραμμάτων εξειδικευμζνθσ εκπαιδευτικισ υποςτιριξθσ για ζνταξθ μακθτϊν με αναπθρία ι/και ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ, τα οποία εντάςςονται ςε Πράξεισ που ςυγχρθματοδοτοφνται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ και από το Δθμόςιο ςτο πλαίςιο του Εκνικοφ τρατθγικοφ Πλαιςίου Αναφοράσ (ΕΣΠΑ), από εκπαιδευτικοφσ των κλάδων ΠΕ 60 και ΠΕ 70 που ζχουν τα τυπικά προςόντα τοποκζτθςθσ ςτθν ΕΑΕ, ΠΕ 61, ΠΕ 71, ΠΕ 02.50, ΠΕ 03.50 και ΠΕ 04.50. Αν οι ανωτζρω εκπαιδευτικοί δεν επαρκοφν, ςτα προγράμματα αυτά μπορεί να ςυμμετζχουν και οι λοιποί εκπαιδευτικοί των κλάδων ΠΕ 60 και ΠΕ 70, κακϊσ και εκπαιδευτικοί των κλάδων ΠΕ 02, ΠΕ 03 και ΠΕ 04. Οι εκπαιδευτικοί όλων των ανωτζρω κλάδων μπορεί να παρζχουν ςυμπλθρωματικά και: αα) ενιςχυτικι διδαςκαλία ςτουσ μακθτζσ με αναπθρία ι/και ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ, ςτουσ οποίουσ παρζχεται παράλλθλθ ςτιριξθ ςυνεκπαίδευςθ, μετά το πζρασ των μακθμάτων τουσ, με απόφαςθ του ςυλλόγου διδαςκόντων, φςτερα από πρόταςθ του οικείου ΚΕΔΔΤ και με τθ ςυγκατάκεςθ των αςκοφντων τθ γονικι μζριμνα των 12 http://aee.iep.edu.gr/sites/default/files/iep_files/%ce%9d%ce%bf%ce%bc%ce%bf%ce%b8%ce%b 5%CF%83%CE%AF%CE%B1/%CE%9D_3966_2011%2C%20%CE%A0%CF%81%CF%8C%CF%84%CF%85% CF%80%CE%B1%20%CE%A0%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE %BA%CE%AC%20%CE%A3%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%B1.pdf 10

μακθτϊν, ββ) εξατομικευμζνο υποςτθρικτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα ςτο πλαίςιο τθσ ςυνεκπαίδευςθσ και ςε άλλουσ μακθτζσ με αναπθρία ι/και ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ, που κακορίηεται κατά περίπτωςθ, ωσ προσ τθν αναγκαιότθτα και τισ ϊρεσ υποςτιριξθσ, από το οικείο ΚΕΔΔΤ. Οι εκπαιδευτικοί όλων των ανωτζρω κλάδων παρακολουκοφν πρόγραμμα επιμόρφωςθσ. Κατά τθ διάρκεια τθσ παρακολοφκθςθσ του προγράμματοσ αυτοφ, οι επιμορφοφμενοι κεωρείται ότι τελοφν ςε διατεταγμζνθ υπθρεςία και ο χρόνοσ επιμόρφωςθσ προςμετράται ςτθν προχπθρεςία τουσ. Το ΦΕΚ 449 /3-4-2007 (ς. 9390) προβλζπει ότι οι Εκπαιδευτικοί παράλλθλθσ ςτιριξθσ 13 : 1. Ενθμερϊνονται από το διευκυντι του ςχολείου ςχετικά με τισ ανάγκεσ του μακθτι, για τον οποίο ζχει εγκρικεί παράλλθλθ ςτιριξθ φςτερα από ςχετικι πρόταςθ του ΚΔΑΥ ι των πιςτοποιθμζνων ιατροπαιδαγωγικϊν υπθρεςιϊν και ειςιγθςθ του ςχολικοφ ςυμβοφλου ειδικισ αγωγισ. 2. Αξιολογοφν τισ εκπαιδευτικζσ δυνατότθτεσ του μακθτι και ςυντάςςουν εξατομικευμζνο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ςε ςυνεργαςία με το ΚΔΑΥ και το ςχολικό ςφμβουλο ειδικισ αγωγισ. Για τθν υλοποίθςθ του ςυνεργάηονται με το διευκυντι, τουσ υπεφκυνουσ εκπαιδευτικοφσ του τμιματοσ και τουσ άλλουσ εκπαιδευτικοφσ του ςχολείου για τθν ενιαία αντιμετϊπιςθ των προβλθμάτων του ςυγκεκριμζνου μακθτι. 3. Τλοποιοφν το εξατομικευμζνο εκπαιδευτικό πρόγραμμα μζςα και ζξω από τθν τάξθ και είναι ςυνολικά υπεφκυνοι για όλεσ τισ δραςτθριότθτεσ τθσ ςχολικισ ηωισ (διαλείμματα, επιςκζψεισ, εκδθλϊςεισ κ.λπ.) ςτισ οποίεσ ςυμμετζχει ο μακθτισ. 4. υνεργάηονται με το ςχολικό ςφμβουλο ειδικισ αγωγισ και τα ΚΔΑΤ ςτισ περιπτϊςεισ μακθτϊν που παρουςιάηουν ιδιαίτερθ δυςκολία και προβλιματα. 5.υντάςςουν ατομικό εκπαιδευτικό και εβδομαδιαίο πρόγραμμα υποςτθρικτικϊν δραςτθριοτιτων του μακθτι και το υποβάλλουν ςε τρία αντίτυπα, ςτο ςχολικό ςφμβουλο ειδικισ αγωγισ, ο οποίοσ και παρακολουκεί τθν εφαρμογι του. 6.Προςφζρουν τισ υπθρεςίεσ τουσ ςε μακθτζσ ςυςτεγαηόμενου ι όμορου ςχολείου που χρειάηονται παράλλθλθ ςτιριξθ φςτερα από ειςιγθςθ του ςχολικοφ ςυμβοφλου ειδικισ αγωγισ και του Διευκυντι Εκπαίδευςθσ. 7.Καταρτίηουν το πρόγραμμα παράλλθλθσ ςτιριξθσ ςε ςυνεργαςία με το ςχολικό ςφμβουλο ειδικισ αγωγισ και το ΚΔΑΤ, με κριτιρια τισ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ του μακθτι και τισ δυνατότθτεσ ζνταξθσ ςτθν τάξθ του. 13 http://www.pi-schools.gr/special_education_new/ftp/nomoi/nomothesia_%20e- A_SMEA_KDAY/APOF.%202007%20-%20FEK.%20449%20-B-%203-4-2007.pdf 11

1.5.1.3. Παράλλθλθ ςτιριξθ κωφϊν, τυφλϊν και αυτιςτικϊν μακθτϊν (Α) Συγκεκριμζνα, το άρκρο 7, παράγραφοσ 1 του Ν.3699/2008, αφορά ςτθν υποςτιριξθ μακθτϊν κωφϊν: Ωσ πρϊτθ γλϊςςα των κωφϊν και βαρικοων μακθτϊν αναγνωρίηεται θ Ελλθνικι Νοθματικι γλϊςςα και ωσ δεφτερθ γλϊςςα τουσ θ Νζα Ελλθνικι, θ οποία προςλαμβάνεται και εκφζρεται με τθ γραπτι τθσ μορφι, ενϊ θ προφορικι τθσ αντίλθψθ και ζκφραςθ αποτελεί πρόςκετθ κοινωνικι επιλογι των κωφϊν μακθτϊν. Η Ελλθνικι Νοθματικι και θ Νζα Ελλθ-νικι γλϊςςα αναγνωρίηονται ωσ ιςότιμεσ μεταξφ τουσ, οπότε και θ ενδεδειγμζνθ γλωςςικι παιδαγωγικι προςζγγιςθ είναι θ δίγλωςςθ εκπαίδευςθ (Β) το άρκρο 7, παράγραφοσ 2 του Ν.3699/2008, αφορά ςτθν υποςτιριξθ μακθτϊν τυφλϊν και με χαμθλι όραςθ χωρίσ νοθτικι υςτζρθςθ ι άλλθσ μορφισ ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ: Οι τυφλοί μακθτζσ και οι μακθτζσ με χαμθλι όραςθ χωρίσ νοθτικι υςτζρθςθ ι άλλθσ μορφισ ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ μποροφν να φοιτοφν, με βάςθ τθ γνωμάτευςθ του οικείου ΚΕΔΔΤ, ςτισ ςχολικζσ τάξεισ του Γενικοφ χολείου υποςτθριηόμενοι από τον εκπαιδευτικό τθσ τάξθσ και κατά περίπτωςθ με τθν υποςτιριξθ μζλουσ ΕΕΠ του κλάδου ΠΕ31 ι ΕΒΠ. (Γ) Συγκεκριμζνα, το άρκρο 7, παράγραφοσ 4 του Ν.3699/2008, αφορά ςτθν υποςτιριξθ παιδιϊν με αυτιςμό: Για τουσ αυτιςτικοφσ μακθτζσ με ι χωρίσ λόγο, ωσ επίςθμθ γλϊςςα αναγνωρίηεται θ Νζα Ελλθνικι, θ οποία προςλαμβάνεται και εκφζρεται με τθν προφορικι τθσ μορφι, με τθ γραπτι τθσ μορφι ι/και με τθ μορφι ςυμβόλων εικόνων. Επικυμθτι προχπόκεςθ για τθν τοποκζτθςθ εκπαιδευτικϊν και ΕΕΠ ςτισ ειδικζσ ςχολικζσ μονάδεσ για τον αυτιςμό, επιπλζον των άλλων προςόντων, ορίηεται και θ εξειδίκευςθ και κατάρτιςθ των εκπαιδευτικϊν ςε τροποποιθμζνεσ υποβοθκοφμενεσ μορφζσ επικοινωνίασ. Με βάςθ τουσ ιδιαίτερουσ κοινωνικοφσ περιοριςμοφσ που επιβάλλει ο αυτιςμόσ ωσ αναπθρία ςτουσ μακθτζσ, θ φοίτθςι τουσ ςτισ εκπαιδευτικζσ δομζσ μπορεί να γίνεται ωσ εξισ: α) Οι αυτιςτικοί μακθτζσ υψθλισ λειτουργικότθτασ (ςφνδρομο Asberger) μποροφν να φοιτοφν ςτισ ςχολικζσ τάξεισ του Γενικοφ χολείου υποςτθριηόμενοι από τον εκπαιδευτικό τθσ τάξθσ και κατά περίπτωςθ, με βάςθ τθ γνωμάτευςθ του οικείου ΚΕΔΔΤ, με παράλλθλθ ςτιριξθ από εκπαιδευτικό Ειδικισ Αγωγισ, ο οποίοσ διακζτει κατά προτίμθςθ εξειδίκευςθ ςτον αυτιςμό. β) Οι αυτιςτικοί μακθτζσ μζςθσ και χαμθλισ λειτουργικότθτασ μποροφν να φοιτοφν ςτα Σμιματα Ζνταξθσ των Γενικϊν χολείων και να παρακολουκοφν 12

κοινό και εξειδικευμζνο αναλυτικό πρόγραμμα με παράλλθλθ ςτιριξθ από εκπαιδευτικό Ειδικισ Αγωγισ, ενϊ ςτισ ςοβαρότερεσ των περιπτϊςεων μποροφν να φοιτοφν ςε χολικζσ Μονάδεσ Ειδικισ Αγωγισ με κατεφκυνςθ τον αυτιςμό. γ) Οι παράλλθλεσ ςτθρίξεισ των αυτιςτικϊν μακθτϊν διακόπτονται μόνο κατόπιν γνωμοδότθςθσ του οικεί ου ΚΕΔΔΤ και τθσ γνϊμθσ των γονζων. Η παράλλθλθ ςτιριξθ των αυτιςτικϊν μακθτϊν μπορεί επίςθσ να υλοποιείται και από ειδικό βοθκό που ειςθγείται και διακζτει θ οικογζνεια του μακθτι, κατόπιν ςφμφωνθσ γνϊμθσ του Διευκυντι τθσ χολικισ μονάδασ και του υλλόγου Διδαςκόντων δ) ε περίπτωςθ αυτιςμοφ που ςυνοδεφεται από βαριά νοθτικι υςτζρθςθ, θ φοίτθςθ των μακθτϊν εξυπθρετείται από τισ δομζσ που περιγράφονται ςτο εδάφιο βϋ παράγραφοσ 4 του άρκρου 6 του παρόντοσ νόμου. (Γ) (1) Εγκφκλιοσ: Αρ.Πρωτ.66606/Γ6/14-06-2011/ΤΠΔΒΜΘ 14 φμφωνα με το άρκρο 7 4 εδάφιο γ': "Θ παράλλθλθ ςτιριξθ των αυτιςτικϊν μακθτϊν μπορεί να υλοποιείται και από ειδικό βοθκό που ειςθγείται και διακζτει θ οικογζνεια του μακθτι, κατόπιν ςφμφωνθσ γνϊμθσ του Διευκυντι τθσ Σχολικισ μονάδασ και του Συλλόγου Διδαςκόντων ". Απαραίτθτεσ προχποκζςεισ για τθν ζγκριςθ τθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ των αυτιςτικϊν μακθτϊν από ειδικό βοθκό (ιδιϊτθ) είναι: 1. Γνωμάτευςθ και πρόταςθ παροχισ παράλλθλθσ ςτιριξθσ από το οικείο ΚΕΔΔΤ, δθλαδι το ΚΕΔΔΥ τθσ περιοχισ του ςχολείου φοίτθςθσ του μακθτι,άρκρο 6 1 εδάφιο β' του ν.3699/2008 τθν παράλλθλθ ςτιριξθ ειςθγείται αποκλειςτικά το οικείο ΚΕΔΔΥ). 2. Αίτθςθ του γονζα ι κθδεμόνα προσ τθ Διεφκυνςθ του Σχολείου. 3. Βιογραφικό και Ποινικό Μθτρϊο του προτεινόμενου από τθν οικογζνεια του μακθτι για τθν υλοποίθςθ τθσ ιδιωτικισ παράλλθλθσ ςτιριξθσ. 4. φμφωνθ γνϊμθ του Διευκυντι του Σχολείου φοίτθςθσ και του Συλλόγου Διδαςκόντων. Σφμφωνα με το παραπάνω άρκρο δεν τίκεται προκεςμία για τθν ζγκριςθ τθσ ιδιωτικισ παράλλθλθσ ςτιριξθσ και ο Διευκυντισ του Σχολείου Θα πρζπει να γνωςτοποιεί τθν φπαρξθ του ιδιϊτθ ειδικοφ βοθκοφ ςτθ Διεφκυνςθ Εκπαίδευςθσ που υπάγεται το ςχολείο φοίτθςθσ του μακθτι. 14 https://edu.klimaka.gr/leitoyrgia-sxoleivn/eidikhs-agoghs/1427-parallhlh-sthrixh-aytistikoimathites.html 13

Ο ειδικόσ βοθκόσ που ειςθγείται και διακζτει θ οικογζνεια του μακθτι προβλζπεται από το νόμο μόνο για τουσ αυτιςτικοφσ μακnτζσ, δεν προβλζπεται για άλλεσ περιπτϊςεισ αναπθρίασ και ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν οφτε για τθ βοικεια μακθτϊν που δεν αυτοεξυπθρετοφνται. Για τισ περιπτϊςεισ αυτζσ ςτιριξθ παρζχεται μόνο από εκπαιδευτικό ι ειδικό βοθκθτικό προςωπικό του Υπουργείου Ραιδείασ, Δια Βίου Μάκθςθσ και Θρθςκευμάτων ςφμφωνα με τισ κείμενεσ διατάξεισ (εγκφκλιοσ αρικμ. πρωτ. 61660/Γ6/31-05-2011 15 ). 1.6. τιριξθ ςε μακθτζσ που δεν αυτοεξυπθρετοφνται - Αρ.Πρωτ.66606/Γ6/14-06- 2011/ΤΠΔΒΜΘ 16 Για τουσ μακθτζσ που δεν αυτοεξυπθρετοφνται οι διατάξεισ του άρκρου 6, παράγραφοσ 2 του ν.3699/2008 προβλζπουν τθ ςτιριξθ από ειδικό βοθκθτικό προςωπικό (Ε.Β.Ρ.). Θ αίτθςθ για ζγκριςθ και παροχι ςτιριξθσ από Ε.Β.Ρ. ςε μακθτζσ που δεν αυτοεξυπθρετοφνται υποβάλλεται ςτο ςχολείο φοίτθςθσ του μακθτι από τον γονζα ι κθδεμόνα του το διάςτθμα από τθν θμερομθνία εγγραφισ ζωσ και τθν 31θ Ιουλίου 2011, εκτόσ αν θ ανάγκθ για ςτιριξθ από Ε.Β.Ρ. προκφψει μετά τθν ανωτζρω προκεςμία. Με τθν αίτθςθ του για παροχι ςτιριξθσ από Ε.Β.Ρ., ο γονζασ ςυνυποβάλλει γνωμάτευςθ από το οικείο ΚΕΔΔΤ ι από πιςτοποιθμζνο Ιατροπαιδαγωγικό Κζντρο ι από δθμόςια υγειονομικι επιτροπι. Οι ανωτζρω αιτιςεισ κακϊσ και βεβαιϊςεισ εγγραφισ ι φοίτθςθσ, διαβιβάηονται από τθ Δ/νςθ του ςχολείου ςτθ Δ/νςθ Ειδικισ Αγωγισ του ΥΡ.Ε.Ρ.Θ. μζςω τθσ αντίςτοιχθσ Ρεριφερειακισ Δ/νςθσ αμζςωσ μετά τθν υποβολι τθσ αίτθςθσ. Θ ςτιριξθ των μακθτϊν που δεν αυτοεξυπθρετοφνται παρζχεται μόνο από ειδικό βοθκθτικό προςωπικό που προςλαμβάνεται από το ΤΠ.Ε.Π.Θ., ςφμφωνα με τισ κείμενεσ διατάξεισ. Δεν δφναται να εγκρικεί για τον ίδιο μακθτι ταυτόχρονα θ παροχι παράλλθλθσ ςτιριξθσ από εκπαιδευτικοφσ και ςτιριξθσ Ε.Β.Ρ. Σε περίπτωςθ που ςτο ίδιο ςχολείο εγκρικεί ςτιριξθ με ειδικό βοθκθτικό προςωπικό για δφο μακθτζσ τότε το ΚΕΔΔΥ με ειςιγθςθ του κα μπορεί να προβλζπει τθν κάλυψθ των αναγκϊν των μακθτϊν αυτϊν από ζναν ειδικό Βοθκό. Με απόφαςθ του ΥΡ.Ε.Ρ.Θ. εγκρίνεται θ παροχι παράλλθλθσ ςτιριξθσ ςε μακθτζσ που δεν αυτοεξυπθρετοφνται για μια ςχολικι χρονιά. Σφμφωνα με τθν εγκφκλιο αρ.102224/γ6/25-08.2009 17 οι πιςτϊςεισ για τθν κάλυψθ λειτουργικϊν κενϊν ςε προςωπικό (εκπαιδευτικοφσ, Ε.Ε.Ρ. και Ε.Β.Ρ.) ςτθν Ειδικι Αγωγι κα διατίκενται κατά προτεραιότθτα ωσ εξισ: 15 https://edu.klimaka.gr/leitoyrgia-sxoleivn/eidikhs-agoghs/1342-enhmerwsh-gia-thn-parallhlhsthrixh.html 16 http://6dim-metam.att.sch.gr/autosch/joomla15/images/pdf/par.stirixi.pdf 14

ΣΜΕΑΕ Τμιμα ζνταξθσ και Ραροχι παράλλθλθσ ςτιριξθσ και ςτιριξθσ από Ε.Β.Ρ. 1.7. Ενθμζρωςθ για τθν Παράλλθλθ τιριξθ - ςυνεκπαίδευςθ μακθτϊν από ειδικό προςωπικό - χολικό νοςθλευτι ζτουσ 2017-2018 18 1.7.1. Νομοκεςία και ςχετικά άρκρα Αρ.Πρωτ.87755/Δ3/25-05-2017/ΤΠΠΕΘ 1. Άρκρα 4, 5 και 18 του ν. 3699/2008 (ΦΕΚ 199/τΑϋ/2-10-2008) 2. Άρκρο 6 παρ. 1β του ν. 3699/2008 (ΦΕΚ 199/τΑϋ/2-10-2008), όπωσ αντικαταςτάκθκε και ιςχφει από τισ διατάξεισ τθσ παρ. 5β του άρκρου 56 του ν.3966/2011 (ΦΕΚ 118/τΑϋ/ 24-5-2011) 3. Άρκρο 6 παρ. 2 του ν. 3699/2008 (ΦΕΚ 199/τΑϋ/2-10-2008), όπωσ αντικαταςτάκθκε και ιςχφει από τισ διατάξεισ τθσ παρ. 16 του ν. 4186/2013 (ΦΕΚ 193/τΑϋ/17-9-2013) 4. Άρκρο 7 παρ. 4 του ν. 3699/2008 (ΦΕΚ 199/τΑϋ/2-10-2008), όπωσ αντικαταςτάκθκε και ιςχφει από τισ διατάξεισ τθσ παρ. 18 του ν. 4186/2013 (ΦΕΚ 193/τΑϋ/17-9-2013) ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ϋ 1.7.2. Παράλλθλθ ςτιριξθ - ςυνεκπαίδευςθ *Σφμφωνα με τθν περ. β) τθσ παρ. 1 του άρκρου 6 του ν. 3699/2008 (199 Αϋ) 19 ] Οι μακθτζσ με αναπθρία και ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ μποροφν να φοιτοφν: β) Σε ςχολικι τάξθ του γενικοφ ςχολείου, με παράλλθλθ ςτιριξθ-ςυνεκπαίδευςθ, από εκπαιδευτικοφσ ΕΑΕ, όταν αυτό επιβάλλεται από το είδοσ και το βακμό των ειδικϊν εκπαιδευτικϊν αναγκϊν. Θ παράλλθλθ ςτιριξθ παρζχεται ςε μακθτζσ που μποροφν με κατάλλθλθ ατομικι υποςτιριξθ να παρακολουκιςουν το αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα τθσ τάξθσ, ςε μακθτζσ με ςοβαρότερεσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ όταν ςτθν περιοχι τουσ δεν υπάρχει άλλο πλαίςιο ΕΑΕ (ειδικό ςχολείο, 17 https://edu.klimaka.gr/leitoyrgia-sxoleivn/anakoinvseis/145-parallhlh-sthrixh-mathhtwn.html 18 https://edu.klimaka.gr/leitoyrgia-sxoleivn/eidikhs-agoghs/1342-enhmerwsh-gia-thn-parallhlhsthrixh.html 19 https://www.seepeaa.gr/lh2uploads/itemscontent/417/%ce%9d%ce%9f%ce%9c%ce%9f%ce%a 3-3699-TOY-2008-%CE%95%CE%99%CE%94%CE%99%CE%9A%CE%97- %CE%91%CE%93%CE%A9%CE%93%CE%97-%CE%9A%CE%91%CE%99- %CE%95%CE%9A%CE%A0%CE%91%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A5%CE%A3%CE%97- %CE%91%CE%A4%CE%9F%CE%9C%CE%A9%CE%9D-%CE%9C%CE%95- %CE%91%CE%9D%CE%91%CE%A0%CE%97%CE%A1%CE%99%CE%91-%CE%97-%CE%9C%CE%95- %CE%95%CE%99%CE%94%CE%99%CE%9A%CE%95%CE%A3- %CE%95%CE%9A%CE%A0%CE%91%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A5%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9 5%CE%A3-%CE%91%CE%9D%CE%91%CE%93%CE%9A%CE%95%CE%A3.pdf 15

τμιμα ζνταξθσ) ι όταν θ παράλλθλθ ςτιριξθ κακίςταται απαραίτθτθ - βάςει τθσ γνωμάτευςθσ του ΚΕΔΔΥ - εξαιτίασ των ειδικϊν εκπαιδευτικϊν τουσ αναγκϊν.» Η ζγκριςθ νζασ παράλλθλθσ ςτιριξθσ ιςχφει: α) για όςουσ μακθτζσ κα υποβλθκεί για πρϊτθ φορά αντίςτοιχο αίτθμα κατά το τρζχον ςχολικό ζτοσ 2017-2018 β) για όςουσ μακθτζσ δεν είχε υποβλθκεί αίτθμα το απερχόμενο ςχολικό ζτοσ 2016-17, ανεξάρτθτα εάν είχε υποβλθκεί αντίςτοιχο αίτθμα τα προθγοφμενα ςχολικά ζτθ και ζχουν γνωμάτευςθ ςε ιςχφ και γ) για όςουσ μακθτζσ μεταβαίνουν προσ φοίτθςθ από τθν Ρρωτοβάκμια ςτθν Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ. Η ανανζωςθ τθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ-ςυνεκπαίδευςθσ αφορά -μακθτζσ για τουσ οποίουσ είχε υπάρξει ςχετικι ζγκριςθ κατά το ςχολικό ζτοσ 2016-17. Στισ περιπτϊςεισ που θ ανανζωςθ τθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ αφορά μετάβαςθ ςε άλλθ βακμίδα εκπαίδευςθσ (από τθ Ρρωτοβάκμια ςτθ Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ), απαιτείται γνωμάτευςθ του οικείου ΚΕ.Δ.Δ.Υ.. Διευκρινίηεται ότι θ μετάβαςθ από το Νθπιαγωγείο ςτο Δθμοτικό Σχολείο αφορά τθν ίδια βακμίδα εκπαίδευςθσ (Ρρωτοβάκμια Εκπαίδευςθ) και ωσ εκ τοφτου δεν κεωρείται νζα παράλλθλθ ςτιριξθ και δεν απαιτείται νζα γνωμάτευςθ, εκτόσ αν υπάρχει διαφορετικι πρόταςθ ςτθ γνωμάτευςθ του οικείου ΚΕ.Δ.Δ.Υ.. Ο χρόνοσ υποβολισ αιτιςεων παράλλθλθσ ςτιριξθσ-ςυνεκπαίδευςθσ ορίηεται από τθν θμερομθνία εγγραφισ ςτο ςχολείο μζχρι τθν 20θ Οκτωβρίου 2017. Απαραίτθτα δικαιολογθτικά για τθν ζγκριςθ νζασ ι τθν ανανζωςθ παράλλθλθσ ςτιριξθσ-ςυνεκπαίδευςθσ μακθτϊν με αναπθρία ι/και ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ από τθ Διεφκυνςθ Ειδικισ Αγωγισ και Εκπαίδευςθσ του Υπουργείου Ραιδείασ, Ζρευνασ και Θρθςκευμάτων είναι τα παρακάτω: Α) Αίτθςθ γονζα ι κθδεμόνα ςτον/ςτθν Διευκυντι/ντρια, Ρροϊςτάμενο/θ τθσ ςχολικισ μονάδασ φοίτθςθσ του/τθσ μακθτι/τριασ, Β) Γνωμάτευςθ του οικείου ΚΕ.Δ.Δ.Τ. ςε ιςχφ, θ οποία προςκομίηεται με τθν ανωτζρω αίτθςθ και θ οποία ειςθγείται αναλόγωσ και κακορίηει τισ αναγκαίεσ ϊρεσ για τθν παράλλθλθ ςτιριξθ-ςυνεκπαίδευςθ του/τθσ μακθτι/τριασ Γ) Βεβαίωςθ φοίτθςθσ του μακθτι/μακιτριασ, ςτθν οποία αναγράφεται θ τάξθ ςτθν οποία κα φοιτιςει ο/θ μακθτισ/τρια το Σεπτζμβριο του 2017, θ οποία ςυμπεριλαμβάνεται ςτο διαβιβαςτικό του/τθσ Διευκυντι/ ντριασ τθσ ςχολικισ μονάδασ προσ τθν οικεία Διεφκυνςθ Εκπαίδευςθσ, Δ) Πίνακασ, αντιςτοίχωσ ςυμπλθρωμζνοσ ςτα ςχετικά πεδία για τθν Ρρωτοβάκμια και Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ (ΡΙΝΑΚΑΣ 1) 16

Ε) Παιδαγωγικι ζκκεςθ του ςχολείου για τον/τθν μακθτι /τρια είτε υλοποιικθκε θ παράλλθλθ ςτιριξθ είτε όχι κατά το ςχολικό ζτοσ 2016-17, μόνο ςτθν περίπτωςθ αίτθςθσ ανανζωςθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ. Διαδικαςία υποβολισ αιτθμάτων παράλλθλθσ ςτιριξθσ-ςυνεκπαίδευςθσ 1) Oι Διευκυντζσ/ντριεσ, Προϊςτάμενοι/εσ των ςχολικϊν μονάδων υποβάλλουν ζωσ τθν Τετάρτθ 21 Ιουνίου 2017: α) τθν αίτθςθ του γονζα (Υπόδειγμα 1) με διαβιβαςτικό (Υπόδειγμα 2), χωρίσ να επιςυνάψουν τθν γνωμάτευςθ του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. θ οποία παραμζνει ςτο αρχείο του ςχολείου, ςτθν οικεία Διεφκυνςθ Εκπαίδευςθσ, αντίςτοιχα για τθν Ρρωτοβάκμια και Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ και β) τθν παιδαγωγικι ζκκεςθ του ςχολείου για τον/τθν μακθτι/τρια, με διαβιβαςτικό ςτο οικείο ΚΕ.Δ.Δ.Υ., μόνο ςτθν περίπτωςθ αίτθςθσ ανανζωςθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ. 2) Οι Διευκυντζσ/ντριεσ των Διευκφνςεων Εκπαίδευςθσ, αφοφ επαλθκεφςουν τθν εγκυρότθτα των αιτθμάτων, ςυμπλθρϊνουν τα ςχετικά πεδία ςτον επιςυναπτόμενο ΡΙΝΑΚΑ 1, αναλόγωσ ςτο αντίςτοιχο φφλλο αν πρόκειται για ζγκριςθ νζασ ι ανανζωςθ παράλλθλθσ ςτιριξθσ και με διαβιβαςτικό τουσ αποςτζλλουν θλεκτρονικά το ςχετικό αρχείο ςτα οικεία ΚΕ.Δ.Δ.Υ., ζωσ τθν Ραραςκευι 30 Ιουνίου 2017. 3) Οι Προϊςτάμενοι/εσ των ΚΕ.Δ.Δ.Τ. αφοφ επαλθκεφςουν τθν εγκυρότθτα των ςυμπλθρωμζνων ςτοιχείων ςφμφωνα με το αρχείο τουσ και αφοφ λάβουν υπόψθ τουσ τισ παιδαγωγικζσ εκκζςεισ των ςχολείων για τισ περιπτϊςεισ ανανζωςθσ παράλλθλθσ ςτιριξθσ και ειςθγθκοφν επί αυτϊν των αιτθμάτων, ςυμπλθρϊνουν τον πίνακα ςτο πεδίο «ΡΑΙΔΑΓΩΓΙΚΘ ΑΞΙΟΛΟΓΘΣΘ ΣΧΟΛΕΙΟΥ» (ΝΑΙ ι ΟΧΙ) και ςτο πεδίο «ΕΙΣΘΓΘΣΘ ΚΕ.Δ.Δ.Υ.» (ΘΕΤΙΚΘ ι ΑΝΘΤΙΚΘ), υποβάλλουν αυτόν με διαβιβαςτικό τουσ, ςτο οποίο επιβεβαιϊνεται θ εγκυρότθτα των περιεχομζνων ςτον πίνακα, θλεκτρονικά ςτθν οικεία Διεφκυνςθ Εκπαίδευςθσ, ζωσ τθν Ραραςκευι 7 Ιουλίου 2017. 4) Οι Διευκφνςεισ Εκπαίδευςθσ αφοφ ελζγξουν τθν πλθρότθτα ςυμπλιρωςθσ των ςχετικϊν πινάκων, υποβάλλουν αυτοφσ θλεκτρονικά ςτο Υ.Ρ.ΡΕ.Θ, Διεφκυνςθ Ειδικισ Αγωγισ και Εκπαίδευςθσ, Τμιμα Αϋ, ςτθν θλεκτρονικι διεφκυνςθ : t08dea1@minedu.gov.gr, ζωσ τθν Ραραςκευι 14 Ιουλίου 2017. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γϋ 1.7.3. Επιςθμάνςεισ Οι Διευκυντζσ/ντριεσ και οι Ρροϊςτάμενοι/εσ ςχολικϊν μονάδων, οι Διευκυντζσ/ντριεσ ΔΙΡΕ και ΔΙΔΕ, οι Ρροϊςτάμενοι/εσ ΚΕ.Δ.Δ.Υ. και οι Ρεριφερειακοί/ζσ Διευκυντζσ/ντριεσ Εκπαίδευςθσ καλοφνται όπωσ τθριςουν αυςτθρά και απαρζγκλιτα τα αναφερόμενα χρονοδιαγράμματα υποβολισ των αιτθμάτων για παράλλθλθ ςτιριξθ-ςυνεκπαίδευςθ και για 17

υποςτιριξθ από Ε.Β.Ρ. ι Σχολικό Νοςθλευτι. Αιτιματα τα οποία υποβάλλονται πζραν τθσ λιξθσ των ανωτζρω χρονοδιαγραμμάτων προωκοφνται από τισ Διευκφνςεισ Ρρωτοβάκμιασ και Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ με τθν ίδια διαδικαςία. Δεν προωκοφνται αιτιςεισ γονζων/κθδεμόνων για παράλλθλθ ςτιριξθ-ςυνεκπαίδευςθ μακθτϊν που υποβάλλονται μετά τθν 20θ Οκτωβρίου 2017, ενϊ αιτιματα για υποςτιριξθ από Ε.Β.Ρ. ι Σχολικό Νοςθλευτι γίνονται δεκτά, εξετάηονται και προωκοφνται κακ όλθ τθ διάρκεια του ςχολικοφ ζτουσ. Επιςθμαίνεται ότι οι Ρεριφερειακζσ Διευκφνςεισ Εκπαίδευςθσ, οι Διευκφνςεισ Ρρωτοβάκμιασ και Δευτεροβάκμιασ Εκπαίδευςθσ, τα ΚΕ.Δ.Δ.Υ. και οι ςχολικζσ μονάδεσ διατθροφν ςτα αρχεία τουσ όλα τα ζντυπα, δικαιολογθτικά και τουσ ςχετικοφσ πίνακεσ που κατά περίπτωςθ επεξεργάςτθκαν, ϊςτε να είναι ςτθ διάκεςθ τθσ Υπθρεςίασ μασ. Δεν δφναται να εγκρικεί για τον ίδιο μακθτι ταυτόχρονα θ παροχι παράλλθλθσ ςτιριξθσ-ςυνεκπαίδευςθσ και ταυτόχρονα ςτιριξθσ από Ε.Β.Ρ. ι Σχολικό Νοςθλευτι. Σφμφωνα με τισ ςχετικζσ διατάξεισ υποςτιριξθ από Ε.Β.Ρ. χορθγείται αποκλειςτικά και μόνο για κζματα αυτοεξυπθρζτθςθσ, κακθμερινισ διαβίωςθσ και λειτουργικϊν διευκολφνςεων των μακθτϊν/τριων με αναπθρία ι/και με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ και ςε καμία περίπτωςθ για τθν υποςτιριξθ μακθτϊν/τριων με προβλιματα υγείασ οι οποίοι χριηουν υποςτιριξθσ από Σχολικό Νοςθλευτι. Για όλεσ τισ παραπάνω περιπτϊςεισ κα πρζπει υποχρεωτικά όλα τα ζγγραφα, εκτόσ των γνωματεφςεων Δθμόςιων Νοςοκομείων, να φζρουν ςτο υποςζλιδο κάκε ςελίδασ τουσ το λογότυπο του ΕΣΡΑ (Βλ. ςυνθμμζνο ζγγραφο). Σε αντίκετθ περίπτωςθ, τα ανωτζρω ζγγραφα, χωρίσ το ςυγκεκριμζνο λογότυπο του ΕΣΡΑ, δεν κα λαμβάνονται υπόψθ για τθν ολοκλιρωςθ τθσ διαδικαςίασ ζγκριςθσ. Πςον αφορά τθν υποςτιριξθ του μακθτι από ειδικό βοθκό που ειςθγείται και διακζτει θ οικογζνεια του μακθτι, ςφμφωνα με τθν παρ. 4 του άρκρου 7 τουν.3699/2008 (199 Αϋ), όπωσ τροποποιικθκε με τθν παρ. 18 του άρκρου 28 του νόμου 4186/2013 (ΦΕΚ 193Α) 20 και με τθν παρ. 3 του άρκρου 11 του ν.4452/2017 (17 Αϋ) 21, απαραίτθτεσ προχποκζςεισ είναι : α) Αίτθςθ του γονζα ι κθδεμόνα προσ τθ Διεφκυνςθ του Σχολείου, β) Βιογραφικό και Ροινικό Μθτρϊο του προτεινόμενου από τθν οικογζνεια του μακθτι για τθν υλοποίθςθ τθσ υποςτιριξθσ και γ) Σφμφωνθ γνϊμθ του Διευκυντι και του Συλλόγου Διδαςκόντων του Σχολείου, με καταγραφι ςε ςχετικό πρακτικό. 20 https://www.esos.gr/sites/default/files/articles-legacy/nomos_4186_2013_fek193.pdf 21 https://www.e-nomothesia.gr/kat-ekpaideuse/nomos-4452-2017-phek-17a15-2-2017.html 18

Για τθν ζγκριςθ τθσ υποςτιριξθσ από ειδικό βοθκό δεν τίκεται προκεςμία και ο Διευκυντισ του Σχολείου γνωςτοποιεί εγγράφωσ, ςτθν οικεία Διεφκυνςθ Εκπαίδευςθσ, τθν παρουςία του ειδικοφ βοθκοφ και τθν φπαρξθ των ανωτζρω προχποκζςεων. Σα ζγγραφα, τα οποία απαιτείται να φζρουν το λογότυπο του ΕΠΑ είναι τα εξισ: α) H αίτθςθ του γονζα ι κθδεμόνα (Υπόδειγμα 1) β) Θ παιδαγωγικι ζκκεςθ του ςχολείου που αποςτζλλεται ςτο ΚΕ.Δ.Δ.Υ. γ) Θ γνωμάτευςθ του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. δ) Ρίνακεσ που αφοροφν α) τισ νζεσ παράλλθλεσ ςτθρίξεισ β) τισ ανανεϊςεισ παράλλθλων ςτθρίξεων (ΡΙΝΑΚΑΣ 1) ε) Ρίνακεσ που αφοροφν τθν ςτιριξθ με Ε.Β.Ρ. (ΡΙΝΑΚΑΣ 2) ςτ) Ρίνακεσ που αφοροφν τθν ςτιριξθ με Σχολικό Νοςθλευτι (ΡΙΝΑΚΑΣ 3) η) Το διαβιβαςτικό του Σχολείου φοίτθςθσ του μακθτι προσ τθν Διεφκυνςθ Εκπαίδευςθσ (Υπόδειγμα 2) θ) Το διαβιβαςτικό τθσ Διεφκυνςθσ Εκπαίδευςθσ προσ το ΚΕ.Δ.Δ.Υ. ι τθν Ρ.Δ.Ε. κ) Το διαβιβαςτικό του ΚΕ.Δ.Δ.Υ. προσ τθν Ρ.Δ.Ε. ι) Το διαβιβαςτικό τθσ Ρεριφερειακισ Διεφκυνςθσ Εκπαίδευςθσ προσ το ΥΡ.Ρ.Ε.Θ. 1.8. Παιδιά με ειδικζσ ανάγκεσ 1.8.1. Ορολογία Νομοςχζδιο του 1983 για τθν ειδικι αγωγι: προτάκθκε αρχικά ο όροσ «παιδιά με ειδικζσ ανάγκεσ» Νόμοσ 1566/85: εντάχκθκε ο όροσ «παιδιά με ειδικζσ ανάγκεσ» Νόμοσ 2817/2000: αντικαταςτάκθκε από τον όρο «άτομα με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ» Νόμοσ 3699/2008: αντικαταςτάκθκε από τον όρο «άτομα με αναπθρία ι με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ» Ο τελευταίοσ όροσ κεωρείται ότι δεν ζχει μεγάλθ ςυναιςκθματικι φόρτιςθ και αποφεφγει τθν ετικετοποίθςθ κακϊσ δεν περιγράφουν το είδοσ ι το βακμό τθσ αναπθρίασ ι τθσ ειδικισ αγωγισ αλλά τονίηουν το κοινό χαρακτθριςτικό τθν ανάγκθ για υποςτιριξθ και ειδικι αγωγι τα οποία είναι αναγκαία ϊςτε να εξελιχκοφν οι μακθτζσ μακθςιακά, ςυναιςκθματικά, κοινωνικά και να ενκαρρφνουν τθν ςχολικι και κοινωνικι ενςωμάτωςθ (Ρολυχρονοποφλου, 2012). Οι νόμοι 2817/2000 (Εκπαίδευςθ των ατόμων με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ και άλλεσ διατάξεισ) και 3699/2008 (Ειδικι αγωγι και εκπαίδευςθ ατόμων με αναπθρία ι με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ) βελτίωςαν ςθμαντικά τθν αντιμετϊπιςθ των 19

ηθτθμάτων που τίκενται ςτο πλαίςιο των ατόμων με αναπθρία. Οι νόμοι αυτοί κακόριςαν τθν υποχρεωτικι φοίτθςθ των ατόμων με αναπθρία, τθν ιεραρχικι δομι τθσ εκπαίδευςθσ των ατόμων με αναπθρία κακϊσ και τα διαγνωςτικά κζντρα που είναι υπεφκυνα για τθ διάγνωςθ των δυςκολιϊν όςο και για τθ μακθςιακι και ψυχοκοινωνικι τουσ ζνταξθ ςτο εκπαιδευτικό πλαίςιο. Ζκεςαν τα όρια επιμόρφωςθσ και εκπαίδευςθσ των εκπαιδευτικϊν και των ειδικοτιτων που εργάηονται ςτον τομζα αυτό (Ραπάνθσ, Γιαβρίμθσ, Βίκθ, 2011). 1.8.2. Ποςοςτά Στθ Βρετανία 1 ςτα 5 παιδιά ςχολικισ θλικίασ ζχουν ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ και το ίδιο περίπου ςυμβαίνει και ςτισ περιςςότερεσ χϊρεσ (Westwood, 2011). ωματικζσ αναπθρίεσ, προβλιματα όραςθσ και ακοισ, όλα ςχετίηονται με χαμθλισ ςυχνότθτασ ανεπάρκειεσ γφρω ςτο 2-3% του ςχολικοφ πλθκυςμοφ. Ραρόλα αυτά οι ανεπάρκειεσ αυτζσ περιλαμβάνουν πολφ ςθμαντικζσ ομάδεσ των παιδιϊν με ειδικζσ ανάγκεσ. Τα παιδιά με νοθτικι κακυςτζρθςθ τθν περαςμζνθ δεκαετία ιταν με ποςοςτό 3%.Ρολλά παιδιά του δθμοτικοφ ςχολείου με νοθτικι κακυςτζρθςθ και μερικά με ιπια νοθτικι κακυςτζρθςθ παρακολουκοφν τϊρα κανονικά δθμοτικά ςχολεία παρά ειδικά ι ειδικζσ τάξεισ. Στο γυμνάςιο θ ζνταξθ αυτϊν των παιδιϊν γίνεται πιο προβλθματικι εξαιτίασ των αυξθμζνων απαιτιςεων του προγράμματοσ. Ραιδιά με ςοβαρζσ ανεπάρκειεσ όπωσ κωφά και τυφλά ι πολλαπλζσ αναπθρίεσ είναι μια μικρι ομάδα κάτω από 1%.Τα άτομα αυτά ςυνικωσ πθγαίνουν ςε ειδικά ςχολεία. Στα πρόςφατα χρόνια ζχουν γίνει αυξιςεισ ςτον αρικμό των παιδιϊν με γλωςςικά προβλιματα, υπερκινθτικότθτασ και αυτιςμό. Δεν ζχει ξεκακαριςτεί αν είναι αποτζλεςμα πραγματικισ αφξθςθσ ι απλά αποτζλεςμα τθσ βελτίωςθσ τθσ αξιολόγθςθσ και τθσ αναγνϊριςθσ από νωρίσ Σθμαντικά ςυναιςκθματικά και ςυμπεριφοριςτικά προβλιματα είναι περίπου το 9% με διπλάςιο τον αρικμό των παιδιϊν που τείνουν να εμφανίςουν τζτοια προβλιματα. Ρολλοί μακθτζσ με γενικά μακθςιακά προβλιματα ζχουν επίςθσ ςθμαντικά ςυναιςκθματικά προβλιματα και προβλιματα ςυμπεριφοράσ. Σε μερικζσ περιπτϊςεισ αυτά τα προβλιματα είναι τα αίτια για τισ μακθςιακζσ δυςκολίεσ, αλλά και ςε άλλεσ περιπτϊςεισ τα ςυναιςκθματικά προβλιματα απορρζουν από τθ ςυνεχι και ςυχνι ςχολικι αποτυχία. 1.8.3. Ιςτορικι αναδρομι Στθν δεκαετία του 1970 παρατθρείται ςτροφι από τθ ιατρικι προςζγγιςθ των παιδιϊν με ειδικζσ ανάγκεσ ςτθν παιδαγωγικι. Θ προςζγγιςθ αυτι βαςίηεται ςτθ βαςικι αντίλθψθ τθσ ενςωμάτωςθσ που οδθγεί ςτθ ςχολικι και κοινωνικι ζνταξθ 20

(Βαξοβάνου, 2015-2016). Οι Hegarty, Pocklington και Lucas (1981) ςυνοψίηουν τισ οργανωτικζσ δομζσ ωσ εξισ: Κανονικι τάξθ, χωρίσ υποςτιριξθ Κανονικι τάξθ με ςτιριξθ δαςκάλου και μακθτζσ μζςα ςτθν τάξθ Κανονικι τάξθ, με εξωτερικι ςτιριξθ Κανονικι τάξθ-ειδικι τάξθ μερικισ απαςχόλθςθσ Ειδικι τάξθ κανονικι τάξθ μερικισ απαςχόλθςθσ Ολοιμερθ ειδικι τάξθ Μιςόσ χρόνοσ ςε ειδικό ςχολείο μιςόσ χρόνοσ ςε κανονικό Μόνο ειδικό ςχολείο (Βαξοβάνου, 2015-2016). Στισ αρχζσ του 20ου αιϊνα δόκθκε ζμφαςθ ςτθν προςαρμογι του παιδιοφ ςτο περιβάλλον και ςτθν ανάπτυξθ διαφόρων πρακτικϊν για τθν επίτευξθ του ςτόχου αυτοφ. Από το 1990-2008 πραγματοποιείται άνοιγμα του γενικοφ ςχολείου για να ςυμπεριλάβει όλουσ τουσ μακθτζσ. Επίςθσ γίνονται μεταρρυκμίςεισ και πραγματοποιοφνται αλλαγζσ ςτθ γενικι εκπαίδευςθ. Δθμιουργοφνται διαφορετικά μοντζλα ςυνεκπαίδευςθσ και ςυγκλινόντων προγραμμάτων. Σε διεκνζσ επίπεδο τα αποτελζςματα των ερευνϊν και θ ιδζα τθσ ευρωπαϊκισ ςφγκλιςθσ για τθ ςυμπερίλθψθ.οδιγθςαν ςτθν διακιρυξθ τθσ Salamanca 1994 «Ζνα ςχολείο για όλουσ» (Τηουριάδου,2013). Τα τελευταία χρόνια αρχίηει ςτθν Ελλάδα να ςυηθτείται όλο και περιςςότερο θ πρϊιμθ παρζμβαςθ με τθν οποία μποροφμε να ζχουμε ςε πολλζσ περιπτϊςεισ κετικά αποτελζςματα ςτθ ςωματικι, ψυχολογικι και ςυναιςκθματικι εξζλιξθ των παιδιϊν. Ζτςι διευκολφνεται θ ζνταξθ των παιδιϊν και των γονιϊν τουσ ςτο κοινωνικό ςφνολο και ςτο γενικό ςχολείο (Ηϊνιου-Σιδζρθ, 2011). 1.8.4. Διακιρυξθ τθσ αλαμάνκα Σφμφωνα με τθ διακιρυξθ τθσ Σαλαμάνκα Salamanca- «Εκπαίδευςθ - για - Πλουσ» (Ιςπανία 1994), που ςυμφωνικθκε από 92 κυβερνιςεισ και 25 διεκνείσ οργανιςμοφσ κατά τθ παγκόςμια διάςκεψθ του 1994 για τθν ειδικι εκπαίδευςθ, τα κανονικά ςχολεία που ζχουν προςανατολιςμό χωρίσ αποκλειςμοφσ είναι το πιο αποτελεςματικό μζςο για τθν καταπολζμθςθ διακρίςεων και δθμιουργοφν μια φιλόξενθ κοινότθτα, τθν οικοδόμθςθ μιασ κοινωνίασ χωρίσ αποκλειςμοφσ και τθν επίτευξθ μιασ εκπαίδευςθσ για όλουσ. Επιπλζον, τα ςχολεία αυτά παρζχουν αποτελεςματικι εκπαίδευςθ ςτθν πλειονότθτα των παιδιϊν για τθν βελτίωςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ. Μια ςυμμετοχικι εκπαίδευςθ όπωσ αυτι που προβλζπεται ςτθ Διακιρυξθ τθσ Σαλαμάνκα, βαςίηεται ςτθν ζννοια τθσ δικαιοςφνθσ και είναι ςυνεπισ με ζνα κοινωνικό μοντζλο τθσ αναπθρίασ. Τζςςερισ υποκζςεισ που ςυνδζονται με αυτιν τθν αντίλθψθ τθσ εκπαίδευςθσ χωρίσ αποκλειςμοφσ είναι οι παρακάτω (Βαξοβάνου, 2015-2016): Πλοι οι μακθτζσ ζρχονται ςτο ςχολείο με διαφορετικζσ ανάγκεσ και ικανότθτεσ και μ αυτιν τθν ζννοια κάκε μακθτισ είναι διαφορετικόσ. Είναι ευκφνθ του εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ να ανταποκρίνεται ς όλουσ τουσ ςπουδαςτζσ. 21

Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα παρζχει υψθλζσ προςδοκίεσ και πρότυπα, ακαδθμαϊκι ποιότθτα, πρόγραμμα ςπουδϊν και διδαςκαλίασ που είναι ευζλικτο και ςχετικό με ζνα προςιτό περιβάλλον και εκπαιδευτικοφσ που είναι καλά προετοιμαςμζνοι για τθ αντιμετϊπιςθ των εκπαιδευτικϊν αναγκϊν όλων των μακθτϊν. Θ πρόοδοσ ςτθν γενικι εκπαίδευςθ είναι μια διαδικαςία που αποδεικνφεται από τα ςχολεία και τισ κοινότθτεσ που εργάηονται μαηί για να δθμιουργιςουν τουσ πολίτεσ μιασ κοινωνίασ χωρίσ αποκλειςμοφσ, εκπαιδευμζνουσ να απολαφςουν όλα τα οφζλθ, τα δικαιϊματα και τισ εμπειρίεσ τθσ κοινωνικισ ηωισ. Για άτομα με πιο εμφανι αναπθρία υπάρχουν τζςςερισ παραδοχζσ: Θ αναπθρία είναι μια πακολογικι κατάςταςθ που κάνει κάκε μακθτι διαφορετικό από τουσ άλλουσ. Θ διαφορικι διάγνωςθ και θ τοποκζτθςθ του ατόμου με αναπθρία ςε ειδικό περιβάλλον είναι αντικειμενικι και χριςιμθ. Θ ειδικι εκπαίδευςθ ςε ξεχωριςτά περιβάλλοντα με ειδικοφσ κακθγθτζσ είναι ζνα ςυντονιςμζνο ςφςτθμα υπθρεςιϊν που ωφελεί τουσ διαγνωςμζνουσ ςπουδαςτζσ. Ρρόοδοσ ςτθ ειδικι αγωγι είναι μια τεχνικι διαδικαςία ςταδιακϊν βελτιϊςεων ςε διαγνωςτικζσ και ειδικζσ εκπαιδευτικζσ πρακτικζσ (Peters, 2007). 1.9. Δομζσ Ειδικισ Αγωγισ 1.9.1. Ειδικό ςχολείο Το Ειδικό Σχολείο αποτελεί μια «ειδικι μορφι» τθσ βαςικισ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ. Στθ λειτουργία του χρθςιμοποιεί τισ ίδιεσ διδακτικζσ μεκόδουσ, μζτρα, ςχολικά προγράμματα, ςτόχουσ, όπωσ τα γενικά ςχολεία και είναι υπό τθν εποπτεία του Υπουργείου παιδείασ (Ηϊνιου- Σιδζρθ, 2011, ς.132). 1.9.2. Σμιμα Ζνταξθσ Με τον νόμο 2817/2000 προωκείται θ ςχολικι ενςωμάτωςθ με τθν υποςτιριξθ των μακθτϊν με αναπθρία μζςα ςτθν κοινι τάξθ, θ οποία παρζχεται: από εκπαιδευτικό ειδικισ αγωγισ (παράλλθλθ ςτιριξθ) ι ςε κατάλλθλα οργανωμζνα τμιματα, τα τμιματα ζνταξθσ. Με το ςυγκεκριμζνο πρόγραμμα (Σμιμα Ζνταξθσ) το παιδί απομακρφνεται προςωρινά από τθν τάξθ για να δεχκεί βοικεια ςε κάποια άλλθ αίκουςα, από κάποιον εκπαιδευτικό ειδικευμζνο ςε κζματα ειδικισ αγωγισ. Κφριοσ ςτόχοσ είναι θ 22

πλιρθσ και ςυντομότερθ ζνταξθ του παιδιοφ μζςα ςτθ ςυνθκιςμζνθ τάξθ (Ρολυχρονοποφλου, 2012, ς.106). 1.9.3. ΚΕ.Δ.Δ.Τ. Σφμφωνα με τον Νόμο 2817/2000, ιδρφονται τα «Κζντρα Διάγνωςθσ Αξιολόγθςθσ και Τποςτιριξθσ» τα Κ.Δ.Α.Τ.. Το 2008 ο Νόμοσ 3699/2008 τα μετονομάηει ςε «Κζντρα Διαφοροδιάγνωςθσ Διάγνωςθσ και Τποςτιριξθσ» ΚΕ.Δ.Δ.Υ.. Το ΚΕ.Δ.Δ.Υ. αποτελεί το βαςικό διαγνωςτικό, αξιολογικό και υποςτθρικτικό φορζα του Υπουργείου Ραιδείασ. 1.10. χολικζσ Μονάδεσ Ειδικισ Αγωγισ Η εηδηθή αγσγή πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, θαζώο θαη ε εηδηθή επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε, παξέρεηαη δσξεάλ από ην θξάηνο ζε δεκόζηα ζρνιεία. Η κνξθή ησλ ζρνιείσλ πξνζδηνξίδεηαη από ην είδνο θαη ην βαζκό ησλ εηδηθώλ αλαγθώλ θάζε αηόκνπ. Η εηδηθή αγσγή θαη ε επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε ησλ αηόκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο παξέρεηαη: α) ζε κανονικά ζσολεία, ζηα νπνία είλαη εληαγκέλα ηα άηνκα απηά, β) ζε ειδικέρ ηάξειρ, ημήμαηα ή ομάδερ πνπ ιεηηνπξγνύλ κέζα ζε θαλνληθά ζρνιεία ή ζε εηδηθέο ηάμεηο ή ηκήκαηα παξαηήξεζεο πνπ ιεηηνπξγνύλ κε ζθνπό ηε βαζύηεξε δηάγλσζε δύζθνισλ πεξηπηώζεσλ θαη εθαξκόδνπλ εηδηθά πξνγξάκκαηα, γ) ζε ειδικά νηπιαγωγεία και ζε αςηοηελή ειδικά ζσολεία πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο δ) ζε ειδικά ζσολεία, ειδικέρ ηάξειρ ή ημήμαηα ή ομάδερ πνπ ιεηηνπξγνύλ σο παξαξηήκαηα ζε λεπξνςπρηαηξηθά, νξζνπεδηθά θαη άιια λνζνθνκεία θαη θιηληθέο ή ηαηξνπαηδαγσγηθά θέληξα ή ζεξαπεπηηθά θαηαζηήκαηα αλειίθσλ, ε) ζε ειδικέρ επαγγελμαηικέρ ζσολέρ ή ζε ειδικά ημήμαηα επαγγελμαηικήρ εκπαίδεςζηρ κέζα ζε θαλνληθά ζρνιεία, θαζώο θαη ζε εηδηθά επαγγεικαηηθά εξγαζηήξηα, ζη) ζε οποιονδήποηε σπόνο και σώπο εκηόρ ηηρ οικογένειαρ, ηδίσο ζε ζεξαπεπηήξηα θαηαζηήκαηα αλειίθσλ, όπνπ ηα λήπηα, ηα παηδηά θαη νη έθεβνη έρνπλ γηα νπνηνλδήπνηε ιόγν εηδηθέο ζπλζήθεο δηαβίσζεο. Σε εμαηξεηηθέο πεξηπηώζεηο παξέρεηαη εηδηθή αγσγή ζην ζπίηη θαη ζπγρξόλσο γίλεηαη δηαθώηηζε ηεο νηθνγέλεηαο, 23