Μουσικοκινητική Αγωγή B εξάμηνο Θεωρία Μίχα Παρασκευή, PhD Μουσικολόγος, Μουσικοπαιδαγωγός 1 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 1 Μουσικά Παραμύθια 2 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 2 1
Ο Πέτρος και ο Λύκος Σεργκέι Προκόφιεφ 3 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 3 Σεργκέι Σεργκέγιεβιτς Προκόφιεφ Ρώσος μουσικοσυνθέτης και πιανίστας (1891-1953). Στην ηλικία των πέντε χρόνων φανέρωσε το μουσικό του ταλέντο, όταν σύνθεσε το πρώτο του έργο. Στην ηλικία 12 χρόνων έγραψε πολλά μικρά έργα για πιάνο, τραγούδια και δύο όπερες. Εμπνεύστηκε από τη Ρωσική λαϊκή παράδοση και έγραψε μεταξύ άλλων το θαυμάσιο μουσικό παραμύθι "Ο Πέτρος και ο λύκος" Ήταν ένας νεωτεριστής που δημιούργησε ένα πρωτότυπο ύφος και έπλασε τα προσωπικά εκφραστικά του μέσα Οι δεσμοί του με τη ρωσική μουσική παράδοση τον ανέδειξαν σε ένα συνθέτη που συνδύαζε την εξωτερική περιγραφή με την ψυχολογική διείσδυση. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 4 2
Ο Πέτρος και ο Λύκος Η ιστορία για το ζωηρό Πέτρο έχει επηρεάσει βαθιά πολλές γενιές παιδιών που μαγεύτηκαν από τη δύναμή του. Είναι ένα μουσικό παραμύθι με το οποίο τα παιδιά εξοικειώνονται με τα μουσικά όργανα (και τους ήχους) μιας συμφωνικής ορχήστρας μέσα από τις περιπέτειες του μικρού Πέτρου και των ζώων που συναντάει. «Ο Πέτρος και ο λύκος» σε κείμενο του ίδιου του Προκόφιεφ πρωτοπαρουσιάστηκε στη Μόσχα το 1936 Έχει παρουσιαστεί από τις σπουδαιότερες ορχήστρες ανά τον κόσμο, αλλά και από σπουδαίους αφηγητές. Στην Ελλάδα, αγαπήθηκε ιδιαίτερα με τον Δημήτρη Χορν να το αφηγείται. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 5 Ο Πέτρος και ο Λύκος Η επιτυχία του έργου έγκειται στο ότι, αν και παιδαγωγικό και διδακτικό, με στόχο να μυήσει τα παιδιά στα βασικά ηχοχρώματα της ορχήστρας Δεν υστερεί καθόλου σε ποιητικότητα, αυθορμητισμό, απλότητα και φυσικότητα. Ο Πέτρος και ο Λύκος είναι μια ιστορία, όπου οι πρωταγωνιστές προσωποποιούνται και ταυτίζονται με τα ηχοχρώματα ενός ή περισσοτέρων οργάνων (κάτι άλλωστε που το συναντούμε και στο Καρναβάλι των ζώων του Σαιν-Σανς). Η σύμβαση είναι δεδομένη εξ αρχής: ο αφηγητής μοιράζει τους ρόλους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το παραμύθι που θα ακολουθήσει στερείται της μαγείας και της έκπληξης. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 6 3
Ο Πέτρος και ο Λύκος «Θα σας πω μια ιστορία. Μια μουσική ιστορία. Σκοπός, παιδιά, είναι να ακούσετε τον ήχο που βγάζουν ορισμένα μουσικά όργανα». Στην ιστορία, κάθε χαρακτήρας ερμηνεύεται και από διαφορετικό όργανο. Το φλάουτο κάνει το πουλί Το όμποε την πάπια Το κλαρινέτο κάνει την γάτα Το φαγκότο τον αυστηρό παππού του Πέτρου Τρία κόρνα παίζουν τον γκρίζο λύκο Τα έγχορδα, όλα μαζί, τον Πέτρο τον σπουδαίο Τους κυνηγούς τα ξύλινα πνευστά Τύμπανα και γκρανκάσα βροντούν σαν τις τουφεκιές των κυνηγών». Και η ιστορία μας αρχίζει. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 7 Η υπόθεση Ο Πέτρος είναι ένα ορφανό παιδί που ζει σε ένα αγροτόσπιτο με τον Παππού του. Ο Πέτρος έχει μόνο δύο φίλους, την Πάπια του και ένα σκανταλιάρικο Πουλί, που τον προτρέπουν να αναζητήσει την περιπέτεια πέρα από τον φράχτη του αγροτόσπιτου. Παρά τις απαγορεύσεις του Παππού, η περιέργεια του Πέτρου τον παρακινεί να πάει παραπέρα. Η πρώτη περιπέτεια λήγει άδοξα και ο Πέτρος αναγκάζεται να γυρίσει στο σπίτι. Αλλά τότε εμφανίζεται ο λύκος έτοιμος να χορτάσει την πείνα του με τα ζώα της αυλής. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 8 4
Η υπόθεση Ο Πέτρος το σκάει με τη βοήθεια του Πουλιού και βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τα δόντια του Λύκου. Η μάχη μεταξύ τους είναι άγρια. Δυο κυνηγοί εισχωρούν στο δάσος και πέφτουν πάνω στον Πέτρο και τον εξαντλημένο Λύκο και αρχίζουν να πυροβολούν προς κάθε κατεύθυνση. Ο Παππούς τρέχει έξω με το όπλο στο χέρι και μαζί βάζουν τον Λύκο σε ένα κλουβί. Όλοι θαυμάζουν τον Πέτρο που έπιασε τον Λύκο. Το πλήθος πειράζει τον κλειδωμένο Λύκο αλλά ο Πέτρος καταλαβαίνει τις συνέπειες της πράξης του. Πριν είναι πολύ αργά, ανοίγει το κλουβί. Ο Λύκος τρέχει ανάμεσα στο πανικόβλητο πλήθος και χάνεται στα βάθη του δάσους. Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 9 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 10 5
Φάση 1η: Αναγνώριση του μουσικού έργου 1. Παθητική ακρόαση εξοικείωση με τη μουσική Το έργο (ή μέρη ) ακούγονται στην αίθουσα την ώρα που τα παιδιά κάνουν άλλες εργασίες (παίζουν, ζωγραφίζουν, ξεκουράζονται) Αν τους αρέσει ένα συγκεκριμένο θέμα (μουσικό/νοηματικό) το επαναλαμβάνουμε Αν δεν τους αρέσει κάποιο άλλο συζητάμε τους λόγους (φόβος, ενόχληση, αναστάτωση κλπ) 11 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 11 Φάση 1η: Αναγνώριση του μουσικού έργου 2. Εισαγωγή στους χαρακτήρες-παραμύθι Κάνουμε εισαγωγή στους χαρακτήρες χωρίς να αναφερθούμε στο παραμύθι Δραστηριότητες Δείχνουμε τις εικόνες με τους χαρακτήρες Ρωτάμε τα παιδιά την σχέση των χαρακτήρων μεταξύ τους Ζητάμε από τα παιδιά να φτιάξουν μια δική τους ιστορία με τους χαρακτήρες Ζητάμε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν την ιστορία τους ή να την διηγηθούν (ηχογραφήστε αν θέλετε) 12 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 12 6
Φάση 1η: Αναγνώριση του μουσικού έργου 3. Ενεργητική ακρόαση- Εισαγωγή στα μουσικά θέματα Ακούμε τα θέματα του έργου ενα-ένα Συζητάμε για το κάθε θέμα έχοντας τους χαρακτήρες μπροστά μας Ποιος μπορεί να είναι αυτός; Πως το καταλάβατε ; Τι νομίζετε ότι κάνει; Γιατί ο συνθέτης χρησιμοποίησε αυτό το όργανο για τη γάτα / πάπια /..κλπ ; Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 13 Φάση 1η: Αναγνώριση του μουσικού έργου 4. Τραγούδι Προετοιμάζουμε τα παιδιά για το τραγούδι: «Περπατώ Περπατώ εις το δάσος..» Να ξέρουν το τραγούδι και να τραγουδούν σωστά 5. Όργανα Θα ασχοληθούμε σε αυτή τη φάση με το βιολί και το κλαρινέτο Δείχνουμε εικόνες Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 14 7
Φάση 2η: Κατανόηση το μουσικού έργου 1. Ενεργητική ακρόαση Αναγνώριση μουσικών θεμάτων χαρακτήρων Εξοικειώνουμε τα παιδιά με τα μουσικά θέματα όλων των χαρακτήρων. Βεβαιωθείτε ότι έχουν ακούσει τη μουσική του «παππού», «Λύκου και «Κυνηγών») 2. Κατασκευές- Εικαστικά Φτιάχνουμε μινι κουστούμια (Αυτιά για τις γάτες, Καπέλο τιράντες για τον Πέτρο, Μπαστούνι μουστάκι για τον παππού, ράμφος, φτερά για τα πουλιά, κιάλια όπλα για τους κυνηγούς Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 15 Φάση2η: Κατανόηση του μουσικού έργου 3. Αυτοσχεδιασμός- Μουσικά όργανα Με τη χρήση μουσικών οργάνων (αυτοσχέδιων ή συμβατικών φτιάχνουμε έναν μουσικό αυτοσχεδιασμό για την παρουσίαση ενός αποτους ήρωες όπως την αντιλαμβάνονται τα παιδιά Πριν ξεκινήσετε δοκιμάστε με ιδεοθύελλα (brain storming )(*) τις γνώμες των παιδιών (π.χ. ο παππούς: περπατά αργά, φυσάει τη μύτη του, έχει παντόφλες, δίνει δώρα) 4. Τραγούδι: Επανάληψη του «Περπατώ εις το δάσος» (*) Ιδεοθύελλα: (Καταιγισμός ιδεών) Τεχνική κατά την οποία οι μαθητές καλούνται να εκφράσουν τις αντιλήψεις ή τις ιδέες τους για ένα θέμα ελεύθερα. Με αφορμή μια ιδέα ή ένα ερώτημα οι μαθητές αναπτύσσουν τις σκέψεις τους χωρίς να αξιολογούνται ή να κρίνονται. Σκοπός είναι οι διάφορες ιδέες που προκύπτουν να ομαδοποιηθούν ώστε να προκύψουν οι διαφορετικές πτυχές του προβλήματος Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 16 8
Φάση 3η: Αφομοίωση 1. Προετοιμασία για το τέλος της ιστορίας Ακούμε το τέλος της ιστορίας και συζητάμε για το τι μπορεί να συμβαίνει με τους χαρακτήρες της ιστορίας σε αυτό το σημείο (πως ακούγεται η μουσική; Είναι ευχάριστη; Τι νομίζεται ότι συμβαίνει ;) 2. Τραγούδι Επανάληψη του «Περπατώ εις το δάσος» 3. Όργανα : Δείχνουμε τα υπόλοιπα όργανα και κάνουμε αντιστίχοιση με τους χαρακτήρες Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 17 Φάση 3η: Αφομοίωση 4. Συμπεριφορά ακροατηρίου Εξηγείστε στα παιδιά ότι μπορεί να πάνε σε συναυλία Προετοιμάζουμε θετικά για την εμπειρία αυτή Εξηγούμε τη συμπεριφορά (Δεν τρώμε, δεν πίνουμε δεν φωνάζουμε δεν μιλάμε) Εξηγούμε το ρόλο του μαέστρου Εξηγούμε το «κούρδισμα» των οργάνων με τη βοήθεια του όμποε (η «πάπια» στο παραμύθι μας) Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 18 9
Φάση 4η: Ανακεφαλαίωση Συζητάμε για την εμπειρία με τα παιδιά Αφήνουμε να την εκφράσουν με ζωγραφιές Οργανώνουμε το πορτφόλιο της τάξης μας (φωτογραφίες, ζωγραφιές, κουστούμια, βίντεο) κλπ Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 19 Προεκτάσεις Ι Αγωγή υγείας: Ο συναισθηματικός κόσμος των παιδιών και η σχέση τους με τους άλλους 20 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 20 10
21 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 21 Προεκτάσεις ΙΙ Μουσική & άλλες μορφές τέχνης 22 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 22 11
23 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 23 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 24 12
Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 25 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 26 13
Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) ΜΙΧΑ Παρασκευή 27 14