Σελίδα 1 από 26
ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΕΛΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Πρόγραμμα Σπουδών Διοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών Θεματική Ενότητα ΔΕΟ 11- Εισαγωγή στη Διοικητική Επιχειρήσεων & Οργανισμών Ακαδ. Έτος 2008-09 1. Οι οριστικές αποφάσεις αναφορικά με τη σκοπιμότητα ή όχι της παραγωγής ενός νέου προϊόντος, λαμβάνεται αφού προηγηθούν κάποια συγκεκριμένα στάδια τεκμηρίωσης. Να περιγράψετε, συνοπτικά, αυτά τα στάδια σχολιάζοντας και τις μεταξύ τους διαφορές. ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1.3. Οι οριστικές αποφάσεις που αφορούν ένα νέο προϊόν λαμβάνονται αφού προηγηθούν τα επόμενα τρία (3) στάδια τεκμηρίωσης. Η μελέτη ευκαιρίας Η προμελέτη σκοπιμότητας και Η μελέτη σκοπιμότητας (ΕΑΠ, Τόμος Β, σελ.31-32) Θέμα 3 ο 3.1 Να εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους η διαχείριση των αποθεμάτων αποτελεί σημαντική λειτουργία της επιχείρησης. Επίσης, να αναφέρετε τα είδη κόστους, που σχετίζονται με τα αποθέματα και να εξηγήσετε καθένα από αυτά. ΑΠΑΝΤΗΣΗ 3.1. Τα αποθέματα υλικών και η διαχείρισή τους αντιπροσωπεύουν συνήθως πολύ σημαντικό ποσοστό των κεφαλαίων οποιασδήποτε επιχείρησης που παράγει ή προωθεί προϊόντα στην αγορά. Πράγματι, τα αποθέματα δεσμεύουν μεγάλο ποσοστό του κεφαλαίου κίνησης των επιχειρήσεων. Από την άλλη μεριά, η προμήθεια, φύλαξη, συντήρηση, ασφάλιση και γενικά η διαχείριση των αποθεμάτων κοστίζουν. Σελίδα 2 από 26
Θέμα 4 ο Εκτός, από τη χρηματοοικονομική διάσταση του θέματος, τα αποθέματα και η διαχείρισή τους έχουν και άλλες συνέπειες για μια επιχείρηση. Συγκεκριμένα : Δεσμεύουν σημαντικό μέρος των εγκαταστάσεών της Με τη διατήρηση αποθεμάτων τελικών προϊόντων η επιχείρηση αποσυνδέεται από τις διακυμάνσεις της ζήτησης, αφού η αύξηση της ζήτησης σε κάποια περίοδο μπορεί να αντιμετωπισθεί με υπάρχοντα αποθέματα, χωρίς δηλαδή αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής κατά την περίοδο αυτή. Η ύπαρξη επαρκών πρώτων υλών και ενδιάμεσων αποθεμάτων εξασφαλίζει τη συνεχή, χωρίς διακοπές τροφοδότηση του παραγωγικού συστήματος, τη διατήρηση της ομαλής ροής της παραγωγής, την ανεξάρτητη λειτουργία μεταξύ των παραγωγικών σταδίων, την αύξηση του ρυθμού παραγωγής και την ελάττωση του βιομηχανικού κόστους. Με την αξιοποίηση των εκπτώσεων, μέσω της αποθεματοποίησης πρώτων υλών, επιτυγχάνεται μείωση του κόστους των αποθεμάτων. (Β Τόμος, ΕΑΠ, σελ.168) Το κόστος που σχετίζεται με τα αποθέματα εμπίπτει σε τρεις κατηγορίες : Κόστος παραγγελίας, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα είδη κόστους που σχετίζονται με την ετοιμασία μιας παραγγελίας για αγορά. Κόστος διατήρησης αποθεμάτων εμπορεύματος, το οποίο περιλαμβάνει το κόστος αποθήκευσης για τα στοιχεία των αποθεμάτων συν το κόστος των χρημάτων που έχουν δεσμευθεί σε αποθέματα. Κόστος έλλειψης (εξάντλησης) αποθεμάτων, το οποίο περιλαμβάνει τα είδη του κόστους που προκύπτουν όταν ένα αντικείμενο δεν έχει απόθεμα. Σε αυτό περιλαμβάνεται το απολεσθέν μικτό περιθώριο κέρδους επί των πωλήσεων συν την απώλεια φήμης στην πελατεία. (ΕΑΠ, Τόμος Β, σελ.169) 4.1 α) Ποιοι είναι οι κυριότεροι στόχοι που επιδιώκουμε με τη διοίκηση ενός έργου; β) Να εξηγήσετε, στην περίπτωση πολλών έργων, ποια είναι η οργανωτική δομή που εφαρμόζεται συνήθως, ώστε να επιτυγχάνεται η αποτελεσματική διοίκησή τους. 4.1. α)οι κυριότεροι στόχοι της διοίκησης ενός έργου, περιγράφονται αναλυτικά στον Τόμο Β ΕΑΠ, σελ. 229) β) Η οργανωτική δομή, στην περίπτωση πολλών έργων, που εφαρμόζεται Σελίδα 3 από 26
συνήθως για την αποτελεσματική διοίκηση αυτών των έργων είναι η δομή πλεγματικού τύπου ή δομή μήτρας. (ΕΑΠ, Τόμος Β, σελ.246-247) Επαναληπτικές Τελικές Εξετάσεις (Τετάρτη, 23 Ιουνίου 2010) 1.1 Σε μια επιχείρηση, η διεργασία παραγωγής ενός προϊόντος περιλαμβάνει κατά σειρά δύο στάδια (στάδιο Ι και στάδιο ΙΙ). Το εργατικό δυναμικό της επιχείρησης εργάζεται σε δύο (2) οκτάωρες βάρδιες ανά ημέρα και η απαιτούμενη ετήσια παραγωγή για το συγκεκριμένο προϊόν, συνολικά, ανέρχεται σε 360.000 τεμάχια. Με βάση τα στοιχεία του επόμενου πίνακα και δεδομένου ότι η παραγωγική διεργασία λειτουργεί 300 ημέρες το χρόνο, να προσδιοριστεί ο απαιτούμενος αριθμός μηχανών σε κάθε στάδιο παραγωγής: Στάδιο Ι Στάδιο ΙΙ Μέσος χρόνος παραγωγής ενός τεμαχίου 9 13 (min) Συντελεστής αξιοποίησης μηχανών (%) 92 90 Ποσοστό σκάρτων (%) 3 2 1.2 Για τον προσδιορισμό του αναγκαίου εξοπλισμού (αριθμός μηχανών), σε κάθε στάδιο της παραγωγικής διεργασίας, χρησιμοποιείται η σχέση: T 1 E (τόμος Β, ΕΑΠ, σελ. 55-57) 60 Επειδή για τη συγκεκριμένη παραγωγική διεργασία, έχουμε: Ν=360000/300=1200 (μη σκάρτα τεμάχια προϊόντος/ημέρα) και Δ= 16 hrs (χρονική διάρκεια μιας εργάσιμης ημέρας =2*8 ώρες) Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα του πίνακα και την παραπάνω σχέση, προκύπτει: Απαιτούμενος αριθμός μηχανών στο στάδιο ΙΙ: 131200 1560 1 0,02 0,98 E 18,42 60160,90 864 Απαιτούμενος αριθμός μηχανών στο στάδιο Ι: 91200 10800 1 0,03 1 0,02 0,9506 11361,24 E 12,86 60160,92 883,20 883,20 Έτσι, στο στάδιο Ι απαιτούνται 13 μηχανές και στο στάδιο ΙΙ απαιτούνται 19 μηχανές. Σελίδα 4 από 26
2.2 Να αναπτύξετε τα κυριότερα οφέλη, που προκύπταν σε μια επιχείρηση παραγωγής προϊόντων, από την εφαρμογή του συστήματος Just in Time. Χρησιμοποιείστε κάποια παραδείγματα. 2.1 Μερικά οφέλη που προκύπτουν από την εφαρμογή ενός συστήματος Just in Time είναι: Η μείωση των αποθεμάτων στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο. Με το σύστημα JIT, οι επιχειρήσεις παραλαμβάνουν μικρές ποσότητες σε πιο συχνά χρονικά διαστήματα, συνάπτοντας μακροχρόνιες συμφωνίες με τους προμηθευτές τους, μειώνοντας έτσι το μέσο ύψος του αποθέματος και κατά συνέπεια το κόστος αποθεματοποίησης. Μείωση των χρόνων προετοιμασίας της παραγωγής και Μείωση της τήρησης και συντήρησης μεγάλων αρχείων δεδομένων (βλέπε και τόμος Β, ΕΑΠ, σελ. 190-191) Τελικές Εξετάσεις ( Κυριακή, 22 Μαΐου 2011 ) 1.1. Ένα σύστημα MRP ορίζεται ως ο προγραμματισμός μέσω του οποίου καθορίζονται με ακρίβεια οι ποσότητες των απαιτούμενων υλικών, των πρώτων υλών, των εξαρτημάτων κ.λ.π. καθώς και οι αντίστοιχες χρονικές περίοδοι κατά τις οποίες αυτά θα είναι διαθέσιμα. Αυτός ο προγραμματισμός στηρίζεται στις απαιτήσεις, που καθορίζει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα παραγωγής, και όχι σε προβλέψεις. Στόχος ενός συστήματος MRP είναι η εξασφάλιση των ποσοτήτων των απαιτούμενων υλικών, ώστε να είναι διαθέσιμα κατά τους χρόνους που θα χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν, χωρίς να δημιουργούνται καταστάσεις υποαποθέματος ή υπεραποθέματος με τις αντίστοιχες συνέπειες. Με δύο λόγια, ένα σύστημα MRP απαντά στα ερωτήματα : «Πόσο να παραγγελθεί» και «Πότε να παραγγελθεί» κάθε υλικό, που χρησιμοποιείται ως εισροή στην παραγωγική διεργασία. Το σύστημα Προγραμματισμού Παραγωγικών Πόρων (MRP ΙΙ), ορίζεται ως ο δυναμικός προγραμματισμός όλων των διοικητικών λειτουργιών και δραστηριοτήτων από τη διοίκηση, και τον έλεγχο της παραγωγής έως την χρηματοοικονομική διοίκηση και τη διοίκηση των πωλήσεων που είναι απαραίτητες για την άσκηση αποτελεσματικής διοίκησης. Ένα σύστημα MRP αντιμετωπίζει τα προβλήματα προγραμματισμού, τα οποία δημιουργεί η εξαρτημένη ζήτηση για εξαρτήματα και υλικά που απαιτούνται σε ένα πρόγραμμα παραγωγής, ενώ ένα σύστημα MRP ΙΙ Σελίδα 5 από 26
αντιμετωπίζει συνολικά το σύνθετο πρόβλημα οργανώσεως, προγραμματισμού και ελέγχου της επιχείρησης, ως παραγωγικού συστήματος. (Τόμος Β ΕΑΠ, σελ. 184-185 και 189-190) Θέμα 3 ο 3.1 Σχετικά με το πρόβλημα επιλογής της θέσης εγκατάστασης ενός παραγωγικού συστήματος: Να αναπτύξετε πως μπορεί να προκύψει αυτό το πρόβλημα και πως μπορεί να τεκμηριωθεί η επιλογή της θέσης εγκατάστασης. 2.1 Το πρόβλημα της επιλογής εγκατάστασης μπορεί να προκύψει: Κατά τον αρχικό σχεδιασμό μίας επιχείρησης, οπότε εμφανίζεται σε συνδυασμό κυρίως με το ζήτημα της δυναμικότητάς της. Ως πρόβλημα μετεγκατάστασης όταν μεταβληθούν δυσμενώς οι όροι που χαρακτηρίζουν τη θέση στην οποία έχει εγκατασταθεί μια επιχείρηση (π.χ. με την εξάντληση μιας πηγής πρώτων υλών). Όταν βελτιωθούν δραστικά οι όροι που χαρακτηρίζουν μια άλλη θέση εγκατάστασης με σπουδαία στρατηγικά πλεονεκτήματα, η οποία όμως αρχικά είχε αποκλειστεί για κάποιο σημαντικό λόγο που ήδη έχει εκλείψει (π.χ. κατασκευή λιμανιού). Ως πρόβλημα επέκτασης ενός ήδη εγκαταστημένου συστήματος, όταν η υπάρχουσα δυναμικότητα δεν επαρκεί για να καλύψει την προβλεπόμενη ζήτηση. Στην τελευταία περίπτωση η επιλογή γίνεται μεταξύ διάφορων υποψήφιων θέσεων εγκατάστασης της νέας δυναμικότητας, στις οποίες περιλαμβάνεται και η θέση που είναι ήδη εγκατεστημένο το σύστημα, εφόσον αυτό είναι δυνατό. Στο σύνολο των πιθανών λύσεων, πάντως θα πρέπει να περιληφθούν και οι εναλλακτικοί τρόποι κάλυψης της αυξημένης ζήτησης. Στους τρόπους αυτούς περιλαμβάνονται η χρήση πρόσθετων βαρδιών ή υπερωριών, η αποθεματοποίηση κατά τις περιόδους χαμηλής ζήτησης (αν υπάρχουν εποχικές διακυμάνσεις) και η ανάθεση παραγγελιών σε υποκατασκευές. Σελίδα 6 από 26
Σε κάθε περίπτωση η επιλογή της θέσης εγκατάστασης θα τεκμηριωθεί με την απαραίτητη μελέτη σκοπιμότητας, στην οποία θα ληφθούν υπόψη όλα τα οικονομικά και άλλα συγκριτικά στοιχεία που επηρεάζουν το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας. (Βλέπε τόμος Β ΕΑΠ, σελ. 101)(Κλίμακα βαθμολογίας: 0-1.6). ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ (Τετάρτη 15 Ιουνίου 2011) 1.2 Το σύστημα διαχείρισης αποθεμάτων Just-In-Time (JIT), χρησιμοποιείται με βασικό στόχο της Διοίκησης τη μείωση των αποθεμάτων στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο. Ποια είναι η βασική διαφορά στη φιλοσοφία αυτού του συστήματος (JIT) σε σχέση με τη προσέγγιση των άλλων συστημάτων διαχείρισης αποθεμάτων; Το σύστημα JIT είναι ένα σύνολο δραστηριοτήτων σχεδιασμένων έτσι ώστε να πετύχουν υψηλή ποσότητα παραγωγής με όσο το δυνατόν λιγότερα αποθέματα πρώτων υλών, εξαρτημάτων και τελικών προϊόντων. Τα εξαρτήματα φτάνουν σε μια μονάδα εργασίας just-in-time και συμπληρώνονται και μεταφέρονται στην επόμενη μονάδα γρήγορα. Τα εξαρτήματα παράγονται στο χρόνο και την ποιότητα που απαιτείται για να παραχθεί μια συγκεκριμένη ποσότητα τελικού προϊόντος. Στόχος ενός συστήματος JIT είναι η ελαχιστοποίηση των non-value-added δραστηριοτήτων από όλες τις λειτουργίες για την επίτευξη υψηλής ποιότητας προϊόντων με υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας και χαμηλά αποθέματα. Χαρακτηριστικά των JIT συστημάτων Pull System. Το σύστημα JIT βασίζεται στην φιλοσοφία ότι τίποτα δεν παράγεται μέχρις ότου χρειαστεί. Η ανάγκη δημιουργείται όταν υπάρχει πραγματική ζήτηση για το προϊόν. Όταν πουληθεί ένα προϊόν, η αγορά, θεωρητικά, απαιτεί αντικατάσταση στην τελική θέση στη γραμμή παραγωγής. Αυτό προκαλεί μια εντολή στην παραγωγική μονάδα του εργοστασίου, όταν ο εργαζόμενος παίρνει μια μονάδα του προϊόντος για να αντικαταστήσει αυτό που έφυγε. Αυτή η παραγωγική μονάδα θα πάρει Σελίδα 7 από 26
εξαρτήματα από την προηγούμενη και η μεταφορά αυτή θα συνεχιστεί μέχρι τις πρώτες ύλες. Για να δουλεύει ομαλά αυτή η διαδικασία προώθησης των εξαρτημάτων, το σύστημα JIT απαιτεί υψηλά επίπεδα ποιότητας σε κάθε επίπεδο παραγωγικής διαδικασίας, δυνατές σχέσεις με τους πωλητές (vendors) και μια σχετικά προβλέψιμη ζήτηση για το τελικό προϊόν. Υψηλή Ποιότητα. Τα συστήματα JIT ελέγχουν την Ποιότητα στην πηγή δηλαδή θα πρέπει να γίνονται όλα σωστά από την αρχή και, όταν κάτι πηγαίνει στραβά, θα πρέπει να σταματάει η παραγωγική διαδικασία αμέσως. Οι εργαζόμενοι γίνονται οι ίδιοι επιθεωρητές της ποιότητας της δικής τους δουλείας. Ο κάθε εργαζόμενος επικεντρώνεται σε ένα μέρος της δουλείας τη φορά και συνεπώς δεν μπορεί να καλύψει τυχόν προβλήματα ποιότητας. Στενές Σχέσεις με Προμηθευτές. Καθώς τα συστήματα JIT λειτουργούν με χαμηλά επίπεδα αποθέματος, οι στενές σχέσεις με τους προμηθευτές είναι απαραίτητες. Η αποστολή των εμπορευμάτων πρέπει να γίνεται συχνά, να έχει μικρό χρόνο υστέρησης, να φτάνει χωρίς καθυστερήσεις και να έχει υψηλή ποιότητα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα συμβόλαια απαιτούν από τους προμηθευτές να παραδίδουν υλικά σε ένα εργοστάσια ακόμα και αρκετές φορές τη μέρα. Οι επιχειρήσεις, για να επιτύχουν στενές σχέσεις με τους προμηθευτές τους προβαίνουν στις ακόλουθες ενέργειες. Μειώνουν τον αριθμό των προμηθευτών, χρησιμοποιούν τοπικούς προμηθευτές και βελτιώνουν τις σχέσεις τους μαζί τους. Η βασική διαφορά στη φιλοσοφία του συστήματος JIT σε σχέση με την προσέγγιση άλλων συστημάτων διαχείρισης αποθεμάτων είναι η εξής: το σύστημα JIT βασίζεται στην πραγματική ζήτηση, όπως εκδηλώνεται σε πραγματικό χρόνο, στην οποία αντιδρά άμεσα δημιουργώντας κατάλληλες εντολές παραγωγής που μεταφέρονται από τμήμα σε τμήμα από το τέλος της αλυσίδας (ζήτηση) προς την αρχή (παραγωγικά τμήματα). Η ζήτηση επομένως τραβάει έλκει την παραγωγή (σύστημα pull), με την έννοια ότι καθορίζει άμεσα και δυναμικά τι και πόσο θα παραχθεί. Τα άλλα συστήματα βασίζονται κυρίως σε πρόβλεψη της ζήτησης (συστήματα push). ΕΡΓΑΣΙΑ Ν.2. 2011-2012 ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 2.1 Προσδιορίστε τις κρίσιμες περιοχές δράσης της επιχείρησης, δηλαδή τις περιοχές ελέγχου. Ορίστε πρότυπα απόδοσης για κάθε περιοχή δράσης. Σελίδα 8 από 26
2.1. Οι κρίσιµες περιοχές δράσης της επιχείρησης αφορούν στις περιοχές που είναι σηµαντικές για τη συνολική αποτελεσµατικότητα της επιχείρησης. Στην εταιρία ΧΨΖ οι κρίσιµες περιοχές αφορούν στους πόρους που χρησιµοποιεί η εταιρία, στην παραγωγικότητα, στην αγορά, στην καινοτοµία και στις αλλαγές. Συγκεκριµένα, σε σχέση µε τους πόρους, η εταιρία ενδιαφέρεται για αποτελέσµατα που αφορούν κυρίως στις πρώτες ύλες, στον εξοπλισµό και στις εγκαταστάσεις που χρησιµοποιεί. Σε σχέση µε την παραγωγικότητα, η εταιρία ενδιαφέρεται για την ποιότητα και την ποσότητα των προϊόντων, την αξιοποίηση του εξοπλισµού και των εγκαταστάσεων. Σε σχέση µε την αγορά, η εταιρία ενδιαφέρεται για το µερίδιο αγοράς, την παρουσία σε νέες αγορές όπως αυτές της Ευρώπης και των Βαλκανίων, τα δίκτυα διανοµής. Σε σχέση µε την καινοτοµία και τις αλλαγές, η εταιρία ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη νέων προϊόντων και διεργασιών παραγωγής. Τα πρότυπα απόδοσης πρέπει να αναζητηθούν σε συνδυασµό µε τα ακόλουθα: Πόροι: ποιότητα πρώτων υλών, απόκτηση νέου εξοπλισµού, εγκαταστάσεων. Παραγωγικότητα : ποιότητα προϊόντων, όγκος παραγωγής, κόστος παραγωγής, απόδοση µηχανηµάτων, αξιοποίηση εγκαταστάσεων. µερίδιο αγοράς εγχώριας και εξωτερικού, αριθµός supermarkets, αριθµός άλλων δικτύων διανοµής. Καινοτοµία και αλλαγές: Αριθµός νέων προϊόντων, αριθµός ν έων διεργασιών παραγωγής. Θα αξιολογηθεί η ικανότητα του φοιτητή ή της φοιτήτριας στη συγκεκριµενοποίηση των προτύπων απόδοσης που προτείνει. Για παράδειγµα, ένα πρότυπο απόδοσης σε σχέση µ ε το µερίδιο αγοράς πρέπει να αναφέρεται σε µ ια συγκεκριµένη γεωγραφική περιοχή ( ή χώρα) και περιλαµβάνει ένα αριθµητικό ποσοστό π.χ. 3,2%. Στην παραγωγικότητα πρέπει να έχει αναφορά σε παραγωγή ανά ανθρωποώρα, στην καινοτοµία να είναι συγκεκριµένο σε αριθµό προϊόντων που πετυχαίνουν καλές πωλήσεις, κ.λπ. Με τη λογική αυτή θα ξεχωρίσουν οι καλές από τις µέτριες απαντήσεις. Θα κριθεί η ικανότητα προτύπων που µπορούν να χρησιµοποιηθούν από τη ΧΨΖ. Επίσης, να αξιολογηθεί η ικανότητα ιεραρχηµένης τοποθέτησης των προτύπων. Στις πωλήσεις, για παράδειγ µα, µπορεί το µ ερίδιο αγοράς να είναι συγκεκριµένο για κάποιο προϊόν όµως µε πολλά προϊόντα παρόντα έχουµε σύνθεση των προτύπων απόδοσης. Βλ. Ενότητα 6.2., σελ..244-245, Τόµος Α, ΕΑΠ Σελίδα 9 από 26
ΘΕΜΑ 1o 1.1. Να περιγράψετε το πρόβλημα του σχεδιασμού της δυναμικότητας ενός παραγωγικού συστήματος. Ποιος είναι ο χρονικός ορίζοντας του σχεδιασμού και ποια τα βασικά ερωτήματα, που μας απασχολούν; Στη διαδικασία του σχεδιασμού της δυναμικότητας, με ποιο τρόπο εμπλέκονται διοικητικά στελέχη από διαφορετικά ιεραρχικά επίπεδα (κατώτερα, μεσαία και ανώτερα) της επιχείρησης; Να δώσετε κάποια παραδείγματα με βάση τις γνώσεις ή / και την εμπειρία σας; 1.1. Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε το πρόβλημα του σχεδιασμού της δυναμικότητας ενός συστήματος, ως την προσπάθεια να προσδιοριστούν ποσοτικά οι απαραίτητοι πόροι (βασικές υποδομές, εξοπλισμός, ανθρώπινο δυναμικό, χρήματα, κ.λ.π), ώστε το σύστημα να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στην προβλεπόμενη ζήτηση τη στιγμή και στον τόπο που αυτή αναμένεται να εκδηλωθεί μέσα στη διάρκεια του ορίζοντα σχεδιασμού. Τα βασικά ερωτήματα που μας απασχολούν στο πρόβλημα του σχεδιασμού της δυναμικότητας είναι τα εξής : Ποιο είναι το μέγεθος της δυναμικότητας (σε εγκαταστάσεις, εξοπλισμό, ανθρώπινο δυναμικό, κ.λ.π.) που απαιτείται προκειμένου να ικανοποιηθεί η (μελλοντική) ζήτηση, τόσο για τα υφιστάμενα προϊόντα ή υπηρεσίες όσο και για τα νέα που σχεδιάζονται; Αρκούν οι υφιστάμενες υποδομές ή απαιτείται επέκταση, συρρίκνωση, ή τροποποίησή τους; Πότε και πού είναι σκόπιμο να αναπτυχθεί η απαιτούμενη αυτή δυναμικότητα; Ποιο είναι το συνολικό κόστος (απόκτηση συμπληρωματικών πόρων κ.λ.π.) της ανάπτυξής της; Από τα παραπάνω σημεία γίνεται φανερό ότι το πρόβλημα του σχεδιασμού της δυναμικότητας υφίσταται όχι μόνο κατά τον αρχικό σχεδιασμό ενός παραγωγικού συστήματος, αλλά ακόμα και όταν το σύστημα έχει ήδη εγκατασταθεί και λειτουργεί. Σχετικά τώρα με τη χρονική διάσταση για την οποία εξετάζεται, ο σχεδιασμός της δυναμικότητας μπορεί να εντάσσεται τόσο στο μακροχρόνιο (3-5 χρόνια) όσο και στο μεσοχρόνιο (1-2 χρόνια) ή βραχυχρόνιο (έως 1 χρόνο) προγραμματισμό μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού. Σε κάθε ένα από αυτά τα χρονικά επίπεδα διαφοροποιούνται ως ένα βαθμό οι συγκεκριμένοι στόχοι που τίθενται, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τα εμπλεκόμενα στελέχη της επιχείρησης ή του οργανισμού, που καλούνται να καθορίσουν αλλά και να υλοποιήσουν αυτούς του στόχους. Έτσι, για παράδειγμα, σε μια αυτοκινητοβιομηχανία, ο Σελίδα 10 από 26
πρόεδρος ή ο αντιπρόεδρος της εταιρίας αντιμετωπίζει το πρόβλημα του σχεδιασμού της δυναμικότητας για το σύνολο των παραγωγικών μονάδων της εταιρίας έχοντας κυρίως στο μυαλό του την εξασφάλιση των αναγκαίων οικονομικών πόρων για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης των μονάδων αυτών. Ο υπεύθυνος ενός εργοστασίου της εταιρίας αντιμετωπίζει το πρόβλημα του σχεδιασμού της δυναμικότητας περιοριζόμενος αποκλειστικά και μόνο στη δική του μονάδα ευθύνης και προσπαθεί να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους (εξοπλισμό, υλικά, ανθρώπινο δυναμικό, κ.λ.π.) για την υλοποίηση της συνολικής παραγωγής, που έχει αποφασισθεί και για την οποία έχει δεσμευτεί η συγκεκριμένη μονάδα να ολοκληρώσει. Αντίθετα, ένα μεσαίο ή κατώτερο στέλεχος της επιχείρησης, που έχει στην ευθύνη του ένα τμήμα σε μία συγκεκριμένη παραγωγική μονάδα, αντιμετωπίζει το πρόβλημα του σχεδιασμού της δυναμικότητας σε άμεση συνάρτηση με τις ανάγκες της ημερήσιας παραγωγής. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η κρισιμότητα των αποφάσεων που θα ληφθούν από όλα τα στελέχη, ανεξαρτήτως της ιεραρχικής βαθμίδας στην οποία ανήκουν, είναι υψηλή και μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη λειτουργία του παραγωγικού συστήματος. (βλέπε και κεφ. 2.1.2, β τόμος ΕΑΠ). Σελίδα 11 από 26
1.2. Στο τμήμα ελέγχου ποιότητας μίας παραγωγικής μονάδας, όπου διεξάγεται έλεγχος του τελικού προϊόντος της παραγωγικής διεργασίας,, προσέρχονται προς επιθεώρηση 3 είδη (Α, Β και Γ) του τελικού προϊόντος. Ο έλεγχος του είδους Α απαιτεί 1 min, του είδους Β 2 min και του είδους Γ 2,5 min, ανά τεμάχιο, αντίστοιχα. Υποθέτουμε ότι ο βαθμός απόδοσης των εργαζομένων στο τμήμα ελέγχου ποιότητας είναι 0,85, που σημαίνει ότι ο χρόνος που δαπανάται για προσωπικές τους ανάγκες και μη προγραμματισμένη εργασία είναι της τάξεως του 15 % του διαθέσιμου χρόνου τους. Με την προϋπόθεση ότι κάθε εργαζόμενος δουλεύει 8 ώρες (ημερησίως) και ότι ο όγκος της απαιτούμενης ημερήσιας παραγωγής είναι 2000, 1000 και 500 τεμάχια ανά είδος τελικού προϊόντος, αντίστοιχα : Nα προσδιοριστεί ο συνολικός αριθμός εργαζομένων που απαιτείται στο τμήμα ελέγχου ποιότητας της παραγωγικής διεργασίας. (Για να απαντήσετε σ αυτό το ερώτημα μελετήστε προσεκτικά την παράγραφο 2.2.5, σελ. 55-56, Β τόμος ΕΑΠ, σχετικά με τον προσδιορισμό του αναγκαίου εξοπλισμού και εργατικού δυναμικού). 1.2. Στην παράγραφο 2.2.5 Προσδιορισμός αναγκαίου εξοπλισμού και εργατικού δυναμικού (β Τόμος ΕΑΠ), η έκφραση στον τύπο (2) γράφεται : E=((T1*Π1)+(Τ2*Π2)+(Τ3*Π3)) / (60*Δ*ε) Όπου, Ε= απαιτούμενος αριθμός εργαζομένων ε= βαθμός απόδοσης κάθε εργαζομένου Τi (i=1,2,3)=απαιτούμενος χρόνος ελέγχου για κάθε είδος προιόντος Πi (i=1,2,3)=όγκος της απαιτούμενης ημερήσιας παραγωγής Δηλ. Ε= ((1*2000)+(2*1000)+(1,5*500))/(60*8*0,85) =12,86 Ε= 13 εργαζόμενοι και μη Δασμολογικοί στους Σελίδα 12 από 26
ΘΕΜΑ 2o Η εταιρεία ABC, χρησιμοποιεί μια καμπύλη μάθησης 80%, (1) για όλα τα νέα προϊόντα που δημιουργεί. Η δοκιμαστική παραγωγή 500 μονάδων ενός νέου προϊόντος δείχνει ότι το συνολικό κόστος σχετικά με την εργασία (άμεσο κόστος εργασίας, έμμεσο κόστος εργασίας και πρόσθετες παροχές σε εργαζόμενους) ανέρχεται σε 120.000 ευρώ. Η Διοίκηση προγραμματίζει την παραγωγή 1500 μονάδων του νέου προϊόντος για το επόμενο έτος. 2.1. Να υπολογιστεί το προβλεπόμενο ετήσιο κόστος εργασίας για την παραγωγή των 1500 μονάδων 2. 1 Με δεδομένο ότι η εταιρία ABC χρησιμοποιεί καμπύλη μάθησης 80%, θα έχουμε μείωση του μοναδιαίου κόστους κατά 20% όταν διπλασιάζεται ο όγκος παραγωγής. Έτσι, αφού για 500 μον. προιόντος, το συνολικό κόστος είναι 120.000, συνεπάγεται ότι το μέσο κόστος/μονάδα θα είναι 120.000/500=240. Διπλασιάζοντας τον όγκο παραγωγής, δηλαδή 2*500=1000 μονάδες προιόντος, το μέσο κόστος/μονάδα θα μειώνεται κατά 20%, δηλαδή θα είναι : 240(0,80)=192. Έτσι, το συνολικό κόστος των 1000 μονάδων προιόντος, θα είναι : 192*1000=192.000. Στη συνέχεια, διπλασιάζοντας τον όγκο παραγωγής από 1000 μον. προιόντος σε 2000 μονάδες, το μέσο κόστος/μονάδα θα είναι 192(0,80)=154 και το συνολικό κόστος θα ανέρχεται σε 154*2000=308.000. Επομένως, 2000 μον.προιόντος κοστίζουν 308.000 μον. προιόντος κοστίζουν 120.000 Έτσι, 1500 μον. προιόντος κοστίζουν 188.000 2.2. Να βρεθεί το κόστος παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος για το επόμενο έτος όσον αφορά το κόστος το σχετικό με την εργασία. 2. 2. Το κόστος παραγωγής/μονάδα προιόντος, για το επόμενο έτος, με βάση το συνολικό κόστος των 1500 μονάδων, από το ερώτημα (2.1), θα είναι 188.000/1500=125,33 Σελίδα 13 από 26
ΘΕΜΑ 3o Η Διοίκηση μιας βιομηχανικής μονάδας εξετάζει τρεις (3) τοποθεσίες για την εγκατάσταση του παραγωγικού της συστήματος : Στην περιοχή Αθηνών (Α), στην περιοχή Θεσσαλονίκης (Θ) και στην περιοχή Πάτρας (Π). Η επιλογή της τοποθεσίας εγκατάστασης προτείνεται να γίνει: 1 η περίπτωση : Βάσει της οικονομικότερης τοποθεσίας για αναμενόμενο όγκο 4000 μονάδων προϊόντος ετησίως, με δεδομένο την επόμενη διάρθρωση κόστους του προϊόντος (Πίνακας 1). Πίνακας 1 Πιθανή Μεταβλητό Κόστος Σταθερό Κόστος Τοποθεσία ανά μονάδα ( ) ανά μονάδα ( ) Αθήνα (Α) 75 150000 Θεσ/κη (Θ) 50 200000 Πάτρα (Π) 25 400000 2 η περίπτωση : Βάσει της αξιολόγησης συγκεκριμένων παραγόντων, που έχουν εντοπιστεί ότι επηρεάζουν την απόφαση επιλογής της τοποθεσίας εγκατάστασης, λαμβανομένων υπόψη των συντελεστών βαρύτητας που αποδίδονται σ αυτούς τους παράγοντες και της αντίστοιχης βαθμολογίας που έχει αξιολογηθεί κάθε εναλλακτική τοποθεσία εγκατάστασης, όπως δίδονται στον επόμενο Πίνακα 2. Πίνακας 2 Συντελεστής Βαθμολογία-Αξιολόγησης Παράγοντες Βαρύτητας των 3 εναλλακτικών τοποθεσιών Α Θ Π Προσφορά εργασίας 0,33 40 30 30 Αγορές 0,25 80 80 70 Περιβάλλον 0,20 70 45 55 Προσφορά Υλικών 0,05 70 50 40 Κόστος Τοποθεσίας και κατασκευής 0,02 60 90 80 Λειτουργικό Κόστος 0,15 90 50 40 Σελίδα 14 από 26
Ποια τοποθεσία εγκατάστασης θα επιλέγατε : 3.1 α. Υπολογίζοντας και παριστάνοντας γραφικά, στην πρώτη περίπτωση, το συνολικό κόστος για κάθε τοποθεσία. 3.1. (α) (ΤC) A=150.000+75(4000)=450.000 δαπανηρή) (ΤC) Θ=200.000+50(4000)=400.000 οικονομικότερη (λιγότερο (ΤC) Π=400.000+25(4000)=500.000 β. Να υποδείξετε την επιλογή της τοποθεσίας εγκατάστασης που θα κάνατε όταν ο όγκος παραγωγής αναμένεται να είναι : μικρότερος των 2000 μονάδων προϊόντος, από 2000-8000 μονάδες προϊόντος και μεγαλύτερος των 8000 μονάδων προϊόντος. (β) Από την γραφική απεικόνιση του (ΤC) για κάθε επιλογή φαίνεται ότι η καλύτερη τοποθεσία είναι η ΑΘΗΝΑ (Α) για όγκο έως 2000 μονάδες προιόντος. Η Θεσ/κη (Θ) για 2000 έως 8000 μονάδες προιόντος και Η Πάτρα (Π) για όγκο προιόντος μεγαλύτερο των 8000 μονάδων. Σελίδα 15 από 26
3.2 Χρησιμοποιώντας, στη δεύτερη περίπτωση, έναν απλό δείκτη σχετικής καταλληλότητας. 3.2. Με βάση τα δεδομένα του Πίνακα 2, συνδυάζοντας την βαθμολογία αξιολόγησης κάθε εναλλακτικής τοποθεσίας με τον συντελεστή βαρύτητας, για καθένα από τους παράγοντες, προκύπτει ο επόμενος πίνακας βαθμολογίας για καθεμία από τις 3 τοποθεσίες : Σταθμισμένη Συνολική Βαθμολογία= Βαθμολογία Αξιολόγησης * Συντελεστή Βαρύτητας A Θ Π 40(0,33) 30(0,33) 30(0,33) 80(0,25) 80(0,25) 70(0,25) 70(0,20) 70(0,05) 60(0,02) 90(0,15) Σταθμισμένη Συνολική Βαθμολογία 65,40 50,70 48,00 Επομένως, θα επιλεγεί η ΑΘΗΝΑ (Α) ως καταλληλότερη τοποθεσία εγκατάστασης, επειδή συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη συνολική βαθμολογία αξιολόγησης. Σελίδα 16 από 26
ΘΕΜΑ 4o Ο υπεύθυνος αγορών μιας μικρής βιοτεχνίας, που είναι αρμόδιος για την παραγγελία πρώτων υλών, έχει εκτιμήσει ότι το οικονομικό μέγεθος παραγγελίας είναι 500 μονάδες, ότι ο ανεκτός χρόνος παράδοσης είναι 4 εβδομάδες, ότι η μέση εβδομαδιαία ζήτηση είναι 60 μονάδες και ότι η μέγιστη αναμενόμενη εβδομαδιαία ζήτηση είναι 70 μονάδες. Με βάση αυτές τις πληροφορίες, να υπολογιστεί : α) Το απόθεμα ασφαλείας και β) Το σημείο αναπαραγγελίας. 4.1. Με βάσει τις σχετικές πληροφορίες, έχουμε : α. Aπόθεμα Ασφαλείας = (Μέγιστη Ζήτηση-Μέση Ζήτηση) Εβδομαδιαίως * (Ανεκτό χρόνο παράδοσης ) εβδομαδιαίως Δηλ. Απόθεμα Ασφαλείας=(70-60)μονάδες/εβδομ.*4εβδομ=40 μονάδες. β. Για το σημείο Αναπαραγγελίας (Reorder Point =ROP), έχουμε Σ.Α.=(Αναμενόμενη Ζήτηση κατά τον ανεκτό χρόνο παράδοσης)+απόθεμα Ασφαλείας = Μέση Ζήτηση/μονάδα χρόνου*ανεκτό χρόνο παράδοσης+απόθεμα Ασφαλείας = 60μον/εβδ*4εβδ+40μον.=240+40=280μον. Σ.Α. = ROP=280μονάδες 4.2. Ο ιδιοκτήτης της παραπάνω βιοτεχνίας, από την πολυετή εμπειρία του, έχει διαπιστώσει ότι η ζήτηση των πρώτων υλών που διαθέτει στους πελάτες του δεν είναι ακριβώς σταθερή, όπως εκτιμά ο υπεύθυνος αγορών, αλλά παρουσιάζει αβεβαιότητα. Συγκεκριμένα υποστηρίζει ότι η ζήτηση των πρώτων υλών είναι μια τυχαία μεταβλητή, η οποία ακολουθεί την κανονική κατανομή, με μέση τιμή 100 μονάδες και τυπική απόκλιση 12 μονάδες. Σ αυτή την περίπτωση: α) Ποιο είναι το απόθεμα ασφαλείας που θα πρέπει να διατηρείται, ώστε το επίπεδο εξυπηρέτησης να είναι 99%; β) Ποιο είναι το σημείο αναπαραγγελίας; 4.2. Στη σελίδα 182 (Β Τόμος ΕΑΠ), το σημείο αναπαραγγελίας εκφράζεται από την : S=Z + νσz Σελίδα 17 από 26
όπου, Ζ : μέση ζήτηση και σz : τυπική απόκλιση της ζήτησης. ν : θετικός αριθμός που εκφράζει το πλήθος τυπικών αποκλίσεων. Στην περίπτωσή μας, για επίπεδο εξυπηρέτησης 99% (0,99), ο αριθμός ν=2,33 (κανονική κατανομή) Άρα, (α) νσz=απόθεμα ασφαλείας=2,33 x 12=27,96 ή 28 μονάδες και (β) ROP= S=100+28=128 μονάδες 4.3. Να απαντήσετε στα επόμενα : α) Τι είναι τα συστήματα προγραμματισμού Απαιτούμενων Υλικών (MRP) και ποια είναι τα οφέλη από τη χρήση τους; β) Ποια είναι η σύνδεση του MRP με το MRPΙΙ (Προγραμματισμός Παραγωγικών Πόρων); γ) Ποιοι είναι οι στόχοι της φιλοσοφίας ενός συστήματος Just-in-Time (JIT); 4.3. α. Το MRP είναι ένα ηλεκτρονικό πληροφοριακό σύστημα ειδικά αναπτυγμένο για να βοηθήσει στη διαχείριση αποθεμάτων εξαρτημένης ζήτησης και προγραμματισμού τοποθέτησης παραγγελιών. Το MRP σύστημα δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να μειώσουν το επίπεδο των αποθεμάτων, χρησιμοποιώντας το ανθρώπινο δυναμικό και τον εξοπλισμό τους καλύτερα και βελτιώνοντας το επίπεδο εξυπηρέτησης των πελατών. Η στατιστική πρόβλεψη για στοιχεία που παρουσιάζουν διακυμάνσεις στη ζήτηση έχει ως αποτέλεσμα μεγάλα λάθη πρόβλεψης. Το MRP υπολογίζει την εξαρτημένη ζήτηση των στοιχείων για τα προγράμματα παραγωγής παρέχοντας μια καλύτερη πρόβλεψη των απαιτήσεων των στοιχείων. Σελίδα 18 από 26
Τα συστήματα MRP παρέχουν στους υπεύθυνους παραγωγής χρήσιμες πληροφορίες για το σχεδιασμό και καθορισμό της δυναμικότητας της παραγωγής. Τα συστήματα MRP αυτομάτως ανανεώνουν την εξαρτημένη ζήτηση των αντικειμένων όταν μεταβάλλονται οι τεχνικές προδιαγραφές ή παρουσιάζονται αλλαγές στα αποθέματα των κύριων προϊόντων. Προειδοποιούν επίσης τους σχεδιαστές όταν απαιτείται να ληφθούν αποφάσεις αναφορικά με τις απαιτήσεις σε κάποιο στοιχείο. β. Το βασικό σύστημα MRP έχει τις ρίζες του, στην παραγωγή παρτίδων διακριτών κομματιών που χρησιμοποιούνται στη συναρμολόγηση για να υποστηρίξουν μελλοντικές απαιτήσεις παραγωγής. Η εστίαση έγκειται στην παραγωγή προγραμμάτων τα οποία ικανοποιούν τις ανάγκες υλικών που έχουν αναγνωριστεί στο κύριο πρόγραμμα παραγωγής. Οι πληροφορίες που προέρχονται από ένα σύστημα MRP είναι χρήσιμες και για άλλες λειτουργικές περιοχές εκτός της παραγωγής. Αυτό έγινε αντιληπτό και οδήγησε στην ανάπτυξη του MRPII για το σχεδιασμό των πόρων παραγωγής. Το MRPII είναι ένα σύστημα που συνδέει το βασικό MRP με το οικονομικό σύστημα της εταιρείας. Πληροφορίες από το MRP II χρησιμοποιούνται από τους υπευθύνους παραγωγής στην παραγωγή, στις προμήθειες, το μάρκετινγκ, το σχεδιασμό, τα οικονομικά και τα λογιστικά. Οι αναφορές του MRPII βοηθούν στην ανάπτυξη και παρακολούθηση ενός συνολικού επιχειρησιακού σχεδίου και την αναγνώριση ευκαιριών για πωλήσεις, δυναμικότητες παραγωγής και χρηματοοικονομικούς περιορισμούς. Βλ. σελίδες 184-191, Β Τόμος ΕΑΠ. γ. Βασικός στόχος της διοίκησης είναι η μείωση των αποθεμάτων στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται συνήθως με Σελίδα 19 από 26
τη μείωση της αβεβαιότητας που χαρακτηρίζει τη ζήτηση και τον χρόνο υστέρησης σε κάθε κύκλο. Η αβεβαιότητα είναι ο λόγος που επιβάλλει την ανάγκη διατήρησης αποθεμάτων ασφαλείας. Στο σύστημα JIT οι επιχειρήσεις επιδιώκουν να παραλαμβάνουν μικρές ποσότητες πιο συχνά, με τη σύναψη μακροχρόνιων συμφωνιών με τους προμηθευτές τους που είναι εγκαταστημένοι στην περιοχή τους.. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται το μέσο ύψος του αποθέματος, συνεπώς και το κόστος αποθεματοποίησης. Βέβαια, αυξάνει το κόστος διαχείρισης (παραγγελίας), αλλά επιδιώκεται να μειωθεί και αυτό στο χαμηλότερο επίπεδο με τη βελτίωση των διαδικασιών και την τροποποίηση του χρησιμοποιούμενου εξοπλισμού. Για να επιτευχθεί αυτός ο βασικός στόχος πρέπει η επιχείρηση να επιτύχει στους ακόλουθους επιμέρους στόχους: - όσο το δυνατό λιγότερα ελαττώματα - όσο το δυνατό λιγότερες πλεονάζουσες παρτίδες παραγωγής - όσο το δυνατό λιγότεροι χρόνοι προετοιμασίας - όσο το δυνατό λιγότερες βλάβες - όσο το δυνατό λιγότερους χειρισμούς - όσο το δυνατό λιγότερο διάστημα χρόνων παράδοσης - όσο το δυνατό λιγότερες διακυμάνσεις. Το JIT είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία και ο σκοπός τέτοιων στόχων είναι να εμπνεύσουν ένα περιβάλλον διαρκούς βελτίωσης. Βλ. σελίδες 190,191, Β Τόμου Σελίδα 20 από 26
ΑΠΟ ΕΡΓΑΣΙΑ 2008-2009. 2.2. Το Τμήμα Συντήρησης μιας επιχείρησης για την ετήσια συντήρηση (εσωτερική και εξωτερική) των εγκαταστάσεών της (εργοστάσιο, αποθηκευτικοί χώροι, γραφεία κλπ) χρειάζεται 3.600 κιλά χρώμα. Το κόστος ανά παραγγελία είναι ίσο με 9 ευρώ, το ετήσιο κόστος διατήρησης μιας μονάδας αποθέματος είναι ίσο προς το 25% της επένδυσης σε απόθεμα και η τιμή ανά κιλό χρώματος είναι 4 ευρώ. Αν θεωρήσετε ότι ένα έτος έχει 250 εργάσιμες ημέρες να προσδιορίσετε τα ακόλουθα Την Οικονομική Ποσότητα (ΟΠΠ) του χρώματος που θα πρέπει να παραγγέλνει κάθε φορά το Τμήμα Συντήρησης. Κάθε πότε θα πρέπει να τοποθετεί τις παραγγελίες για να έχει η επιχείρηση το ελάχιστο κόστος. Το ολικό ετήσιο κόστος αποθέματος της επιχείρησης καθώς και το κόστος διατήρησής του. 2. 2. i. Η Οικονομική Ποσότητα (ΟΠΠ=Q) κάθε παραγγελίας δίνεται από την ακόλουθη σχέση Όπου : ΟΠΠ Q 2 c R p c h R : η ετήσια ζήτηση χρώματος c : το κόστος διαχείρισης ανά παραγγελία p c h : το κόστος διατήρησης μιας μονάδας ανά έτος Αντικαθιστώντας στη παραπάνω σχέση έχουμε : ΟΠΠ Q 2 c R p c h 2 9 3.600 0.25 4 255 κιλά/παραγγελία ii. Το κάθε πότε θα τοποθετείτε μια παραγγελία δίνεται από τους παρακάτω δύο εναλλακτικούς τρόπους Σελίδα 21 από 26
t Q R 255 κιλά 3.600 κιλά ετος 0.07 έτη x 250 ή ημέρες έτος 17,7 ημέρες 18 ημέρες t R 3.600 n Q 255 1 n Όπου 1 14 2 c p c h R c R h 2 c p 0.25 4 3.600 14.1 2 9 παραγγελίες 14 έτος 2 9 ημερ 0.07 έτη x 250 17.7 18 ημέρες 0.25 4 3.600 έτος R : η ετήσια ζήτηση Q : οικονομική ποσότητα παραγγελίας n: ο αριθμός των παραγγελιών ανά έτος Με βάση τα παραπάνω κάθε παραγγελία θα πρέπει να τοποθετείται κάθε 18 ημέρες iii. Το ετήσιο ολικό κόστος αποθεμάτων (ΟΚΑ) όταν η τιμή μονάδος είναι p δίνεται από τη παρακάτω σχέση Q R 255 3.600 ΟΚΑ pr c c 4 3.600 0.25 4 9 14.655 h 2 p Q 2 255 και το ετήσιο κόστος διατήρησης είναι Q 255 c 0.25 4 127,50 h 2 2 Κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, σε τι διαφέρουν οι διάφοροι παράγοντες, που λαμβάνονται υπόψη, για την επιλογή της τοποθεσίας εγκατάστασης ενός παραγωγικού συστήματος παροχής υπηρεσιών σε σχέση με ένα αντίστοιχο σύστημα παραγωγής προϊόντων; Οι εταιρείες παραγωγής αγαθών ενδιαφέρονται περισσότερο για την τοποθεσία των πρώτων υλών, το κόστος μεταφοράς, την ύπαρξη υποδομής και άλλα σχετικά, ενώ οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών επικεντρώνονται περισσότερο στην άνεση, στην πρόσβαση στην αγορά, στη ροή της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων και στην εξυπηρέτηση των πελατών. Στη βιομηχανία, το κόστος διανομής και οι χρόνοι εξυπηρέτησης είναι σημαντικοί παράγοντες, ενώ για τις υπηρεσίες κρίσιμοι παράγοντες είναι η τοποθεσία εγκατάστασης σε σχέση με τη ζήτηση και τον ανταγωνισμό, καθώς και ο χρόνος ανταπόκρισης. Σελίδα 22 από 26
1.1. Τα βασικά στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού ενός νέου προϊόντος δίνονται στο σχήμα που ακολουθεί Προσδιορισμός Αναγκών για τη Δημιουργία/Ανάπτυξη Νέου Προϊόντος Προσδιορισμός Προδιαγραφών Νέου Προϊόντος Δημιουργία Εναλλακτικών Σχεδίων και Ανάπτυξη Πρωτότυπου Δοκιμαστική Παραγωγή Δοκιμαστική Διάθεση στην Αγορά 1.1. Να περιγράψετε συνοπτικά κάθε στάδιο της παραπάνω διαδικασίας. Η διαδικασία σχεδιασμού ξεκινάει με τον προσδιορισμό των αναγκών των πελατών και της αγοράς από την επιχείρηση, δηλαδή με το τι θέλουν και τι χρειάζονται οι πελάτες. Τα μηνύματα αυτά τα λαμβάνει η επιχείρηση μέσω του τμήματος πωλήσεων και marketing που κατά κύριο λόγο επικοινωνούν και έρχονται σε επαφή με τους πελάτες. Επίσης, η επιχείρηση μπορεί να λάβει τα σχετικά μηνύματα και από τους προμηθευτές της οι οποίοι έρχονται σε επαφή με ανταγωνιστές της. Το δεύτερο στάδιο της διαδικασίας αυτής είναι ο προσδιορισμός των προδιαγραφών του νέου προϊόντος που θα πρέπει να έχει έτσι ώστε να ικανοποιεί τη παραγωγική διαδικασία και τους πελάτες. Σκοπός του σταδίου αυτού είναι ο προσδιορισμός των τεχνικών και ποιοτικών προδιαγραφών. Επίσης, το κόστος του προϊόντος καθώς και τους περιορισμούς της παραγωγής. Αφού προσδιοριστούν οι προδιαγραφές του προϊόντος δημιουργούνται εναλλακτικά σχέδια και επιλέγεται εκείνο βάση του οποίου θα δημιουργηθεί το πρωτότυπο προϊόν που θα ενσωματώνει όλα τα επιθυμητά χαρακτηριστικά. Έχοντας δημιουργήσει το πρωτότυπο προϊόν, η επιχείρηση προχωρεί στη παραγωγή περιορισμένων ποσοτήτων ώστε να προσδιοριστούν προβλήματα και αστοχίες που δεν προβλέφθηκαν σε προηγούμενα στάδια του σχεδιασμού του προϊόντος. Το τελικό στάδιο της διαδικασίας αυτής είναι η δοκιμαστική διάθεση του προϊόντος στην αγορά, έτσι ώστε να προσδιοριστεί αν αυτό ικανοποιεί τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες της. Έτσι, η επιχείρηση λαμβάνει μηνύματα σχετικά με τα χαρακτηριστικά του προϊόντος και την προσαρμογή του στις απαιτήσεις των πελατών. Σελίδα 23 από 26
1.2. Εταιρεία παραγωγής αλατιού έχει συγκεντρώσει δεδομένα για τις βλάβες ανά μήνα στη λειτουργία της μονάδας κρυστάλλωσης τα τελευταία δύο χρόνια, τα οποία παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα: Αριθμός βλαβών 0 1 2 3 4 Αριθμός μηνών που αυτό συνέβη 2 8 10 3 1 Η επιδιόρθωση κάθε βλάβης κοστίζει στην εταιρεία 300 ευρώ. Μια εταιρεία συντήρησης έχει κάνει προσφορά στην εταιρεία αλατιού για τη συντήρηση της μονάδας κρυστάλλωσης με κόστος 100 ευρώ μηνιαίως. Η εταιρεία συντήρησης εγγυάται ότι οι βλάβες δε θα υπερβαίνουν τη μία το μήνα. Σε διαφορετική περίπτωση, θα αναλαμβάνει το επιπλέον κόστος. Να εξετάσετε εάν είναι προς το συμφέρον της επιχείρησης η υπογραφή της συμφωνίας με την εταιρεία συντήρησης. Από τα δεδομένα του πίνακα ο συνολικός αριθμός των βλαβών στη διάρκεια των 24 μηνών είναι: 2 x 0 + 8 x 1 + 10 x 2 + 3 x 3 +1 x 4 = 41: 24 =1,71 βλάβες το μήνα. Έτσι, το συνολικό κόστος της επιδιόρθωσης των βλαβών ανά μήνα θα είναι: Κόστος βλαβών μηνιαίως=1,71 x 300 ευρώ ανά βλάβη= 513 ευρώ το μήνα. Το κόστος υπογραφής του συμβολαίου μηνιαίως θα είναι : Κόστος συμβολαίου ανά μήνα= 1 βλάβη ανά μήνα x 300 ευρώ η βλάβη + 100 ευρώ το μήνα = 400 ευρώ το μήνα. Συνεπώς η υπογραφή του συμβολαίου συντήρησης είναι οικονομικά συμφέρουσα για την επιχείρηση. 2.3. Να προσδιορίσετε τα είδη αποθεμάτων, που μπορεί να διατηρεί καθένα από τα επόμενα συστήματα παραγωγής: Εργοστάσιο Νοσοκομείο (Υγειονομική Μονάδα) Εστιατόριο Παραγωγικό Είδη Αποθεμάτων Σύστημα Πρώτες ύλες και Βοηθητικά Υλικά Εργοστάσιο Ημικατεργασμένα Προϊόντα Τελικά Προϊόντα Νοσοκομείο Εστιατόριο Αριθμός κρεβατιών Αριθμός Εξειδικευμένου Προσωπικού Φάρμακα και Αναλώσιμα (γάζες, σύριγγες, κλωστές, κλπ) Αναλώσιμα Υλικά (είδη γραφείου, χαρτί φωτοτυπικού κλπ) Αριθμός Τραπεζιών Αριθμός Εξειδικευμένου Προσωπικού (Μάγειροι, Σερβιτόροι κλπ) Σελίδα 24 από 26
Φρούτα, Λαχανικά, Ποτά, Αναψυκτικά 4.3. Στον επόμενο πίνακα δίνονται στοιχεία σχετικά με: τους παράγοντες, που έχουν εντοπιστεί ότι επηρεάζουν την απόφαση επιλογής της τοποθεσίας εγκατάστασης ενός παραγωγικού συστήματος. το συντελεστή βαρύτητας, που αποδίδεται σε αυτούς τους παράγοντες και τη βαθμολογία, που έχει αξιολογηθεί κάθε εναλλακτική τοποθεσία εγκατάστασης, βάσει των παραπάνω παραγόντων. Να υποδείξετε ποια τοποθεσία εγκατάστασης θα επιλέγατε και γιατί; (Χρησιμοποιείστε έναν απλό δείκτη σχετικής καταλληλότητας). ΠΙΝΑΚΑΣ: Παράγοντες που επηρεάζουν την τοποθεσία εγκατάστασης Συντελεστής Βαθμολογία Αξιολόγησης τριών εναλλακτικών τοποθεσιών Παράγοντες Βαρύτητας Χ Υ Ζ Πρώτες ύλες 0.40 80 70 80 Αγορά 0.20 40 60 80 Κόστος μεταφοράς 0.10 90 70 50 Κόστος εργασίας 0.20 70 70 60 Κόστος κατασκευής 0.10 90 80 60 4.3. Βαθμολογία με βαρύτητα για τις εναλλακτικές τοποθεσίες Παράγοντες X Y Z Πρώτες ύλες 32 28 32 Αγορά 8 12 16 Κόστος Μεταφοράς 9 7 5 Kόστος Εργασίας 14 14 12 Κόστος Κατασκευής 9 8 6 Σελίδα 25 από 26
ΣΥΝΟΛΟ 72 69 71 Η συνολική βαθμολογία, για κάθε τοποθεσία Χ, Υ, Ζ δίνεται στον παραπάνω πίνακα. Συνεπώς, επιλέγουμε την τοποθεσία Χ με τη μεγαλύτερη συνολική βαθμολογία. Σελίδα 26 από 26