ΠΡΓΩΓ Παράγωγο ονομάζεται ένας τίτλος ο οποίος βασίζεται στην ύπαρξη ενός στοιχειώδους αγαθού, δηλαδή σε ένα υλικό αγαθό ή και σε έναν άυλο τίτλο. Για παράδειγμα μπορεί να υπάρξει παράγωγο πάνω στο χρυσό, στο ασήμι, σε μετοχές, στα διαμάντια, στον καφέ, στο τσάι κτλ.. Γενικά μπορεί να δημιουργηθεί παράγωγο πάνω σε οποιοδήποτε αγαθό ή άυλο στοιχείο. ΕΙΔΗ ΠΡΓΩΓΩΝ ) Προθεσμιακά Συμβόλαια (forwards) και Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης ΣΜΕ (futures) Πρόκειται για συναλλαγές που θα εκτελεστούν στο μέλλον σε τιμή που συμφωνείται από σήμερα. Είναι δεσμευτικές τόσο για τον αγοραστή όσο και για τον πωλητή. Παράδειγμα Έστω ότι ένας επενδυτής επιθυμεί να αγοράσει 50 μετοχές της Εθνικής τράπεζας στην τιμή των 12 ανά μετοχή στις 30/4. Για να είναι σίγουρος ότι θα αγοράσει τη μετοχή στην τιμή και στην ποσότητά που θέλει το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να κλείσει τη συμφωνία από σήμερα. Οι όροι λοιπόν του προθεσμιακού συμβολαίου ή του ΣΜΕ σχετίζονται με την τιμή στην οποία θα γίνει η συναλλαγή (12 ), την ποσότητα (50 μετοχές ΕΤΕ) και την ημερομηνία πραγματοποίησής της (30 πριλίου). Η συμφωνία είναι δεσμευτική και για τις δύο πλευρές. Δηλαδή τόσο για τον αγοραστή όσο και για τον πωλητή.

Προθεσμιακά Συμβόλαια Forwards: Πρόκειται για ιδιωτικά συμφωνητικά τα χαρακτηριστικά των οποίων συμφωνούν μεταξύ του οι αντισυμβαλλόμενοι. Παράδειγμα: συμφωνείται η αγορά 7 μετοχών της ΕΤΕ στην τιμή των 10 η μία. Σε αυτήν την περίπτωση ο επενδυτής επιλέγει ακριβώς αυτό που επιθυμεί. Δηλαδή συμφωνεί με έναν αντισυμβαλλόμενο ο οποίος είναι διατεθειμένος να του πουλήσει ακριβώς 7 μετοχές της ΕΤΕ, στην τιμή των 10 ανά μετοχή και τη χρονική στιγμή που συμφωνούν. Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης ΣΜΕ Futures : Πρόκειται για τυποποιημένα χρηματιστηριακά προϊόντα. Παράδειγμα ΠΙΝΚΣ ΠΡΟΘΕΣΜΙΚΩΝ ΣΥΜΟΛΙΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΣΠΕΖΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙ ΛΗΞΗΣ ΤΙΜΗ ΠΚΕΤΟΥ 31/03 (10 /μετοχή) 30/04 110 (11 /μετοχή) 31/05 120 (12 /μετοχή) Σημ. Το κάθε πακέτο αναφέρεται σε 10 μετοχές της ΕΤΕ Σε αυτήν την περίπτωση ο κάθε επενδυτής θα επιλέξει το πακέτο που είναι πιο κοντά στις δικές του προσδοκίες. Λοιπές Διαφορές: Στα forwards οι αντισυμβαλλόμενοι μπορούν να αποκτήσουν με κατάλληλη διαπραγμάτευση αυτό ακριβώς που επιθυμούν ενώ στα ΣΜΕ θα αναγκαστούν να κάνουν συμβιβασμούς. Ωστόσο επειδή τα ΣΜΕ διεξάγονται σε οργανωμένες χρηματαγορές οι επενδυτές νιώθουν «ασφάλεια» ως προς την ολοκλήρωση των συναλλαγών τους ενώ στα Forwards βασίζονται στην καλή μεταξύ τους πίστη.

Δικαιώματα ( options) : Πρόκειται για συμφωνίες οι οποίες προσφέρουν στον κάτοχό τους αγοραστή του option - το δικαίωμα να μην τηρήσει τη συμφωνία αν το επιθυμεί. Τα δικαιώματα έχουν κάποιο κόστος το οποίο καταβάλλεται αμέσως ως αμοιβή του πωλητή του option επειδή ο αγοραστής έχει τη δυνατότητα σε κάθε περίπτωση να επιλέξει αυτό που τον συμφέρει. Επομένως ο πωλητής από την άσκηση του δικαιώματος είναι χαμένος γι αυτό το λόγο εισπράττει ως αμοιβή το κόστος του δικαιώματος. Το κόστος του δικαιώματος δεν επιστρέφεται σε περίπτωση μη άσκησης του δικαιώματος. Δικαίωμα αγοράς : προσφέρει τη δυνατότητα να αγοράσει ο κάτοχός του τον υποκείμενο τίτλο. Π.χ. δικαίωμα αγοράς 10 μετοχών της ΕΤΕ έναντι 7 / μετοχή Δικαίωμα πώλησης : προσφέρει τη δυνατότητα να πουλήσει ο κάτοχός του τον υποκείμενο τίτλο. Π.χ. δικαίωμα πώλησης 10 μετοχών της ΕΤΕ έναντι 7 / μετοχή ΘΕΣΕΙΣ ΣΤ ΠΡΓΩΓ Στα παράγωγα συμβόλαια παίρνουμε θέσεις. α) Θετική θέση ή θέση αγοράς (σημαίνει ότι θα πραγματοποιηθεί αγορά ενός αγαθού ή ενός τίτλου μελλοντικά). Θα πάρουμε θετική θέση όταν αναμένουμε άνοδο της τιμής του υποκείμενου αγαθού. Δηλαδή στη θετική θέση έχουμε κέρδος από την αύξηση της τιμής του υποκείμενου αγαθού. Για παράδειγμα αν υποθέσουμε ότι θέλουμε να αγοράσουμε μια ποσότητα χρυσού σε ένα μήνα από σήμερα και έχουμε πληροφορίες ότι η τιμή του χρυσού τις επόμενες ημέρες πρόκειται να αυξηθεί. υτό που θα κάνουμε είναι να συμφωνήσουμε την αγορά του χρυσού στην τιμή που ισχύει σήμερα για μία συναλλαγή σε ένα μήνα (P 0 ) την οποία θα καταβάλλουμε όταν πραγματοποιηθεί η αγορά σ ένα μήνα. ν επαληθευτούν οι πληροφορίες μας και όντως η τιμή του χρυσού αυξηθεί (P 1 >P 0 ) τότε σημαίνει ότι κάναμε μια καλή συμφωνία και είμαστε κερδισμένοι. ν όμως δεν επαληθευτούν οι πληροφορίες και η τιμή του χρυσού μειωθεί (P 2 <P 0 ) τότε εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να τηρήσουμε τη συμφωνία και να αγοράσουμε το χρυσό στην τιμή που συμφωνήσαμε (P 0 ) και όχι στην τρέχουσα ( P 2 ). Το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει το κέρδος και τη ζημιά από τη θέση αγοράς. Θέση αγοράς Ρ 2 Ρ 0 Ρ 1 πό το παραπάνω σχήμα παρατηρούμε ότι όταν η τιμή του χρυσού σε ένα μήνα διαμορφωθεί πράγματι σε επίπεδο Ρ 0 δεν υπάρχει ούτε ζημιά ούτε κέρδος. Όταν είναι Ρ 1, δηλαδή μεγαλύτερη από Ρ 0 έχουμε κέρδος (σημείο ) ενώ όταν είναι Ρ 2 δηλαδή μικρότερη από Ρ 0 έχουμε ζημιά (σημείο ).

β) ρνητική θέση ή θέση πώλησης (σημαίνει ότι θα πραγματοποιηθεί πώληση ενός αγαθού ή ενός τίτλου μελλοντικά). Θα πάρουμε αρνητική θέση όταν αναμένουμε πτώση της τιμής του υποκείμενου αγαθού. Δηλαδή στην αρνητική θέση έχουμε κέρδος από τη μείωση της τιμής του υποκείμενου αγαθού. Για παράδειγμα αν υποθέσουμε ότι θέλουμε να πουλήσουμε μια ποσότητα χρυσού σε ένα μήνα από σήμερα και έχουμε πληροφορίες ότι η τιμή του χρυσού τις επόμενες ημέρες πρόκειται να μειωθεί. υτό που θα κάνουμε είναι να συμφωνήσουμε την πώληση του χρυσού από σήμερα για μία συναλλαγή σε ένα μήνα (P 0 ) την οποία και θα εισπράξουμε όταν πραγματοποιηθεί η αγορά. ν επαληθευτούν οι πληροφορίες μας και όντως η τιμή του χρυσού μειωθεί τότε σημαίνει ότι είμαστε κερδισμένοι ( P 2 <P 0 ). ν όμως δεν επαληθευτούν οι πληροφορίες και η τιμή του χρυσού αυξηθεί (P 1 >P 0 ) τότε θα τηρήσουμε τη συμφωνία και θα πουλήσουμε το χρυσού στην τιμή που συμφωνήσαμε η οποία είναι μικρότερη της τρέχουσας. Το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει το κέρδος και τη ζημιά από τη θέση πώλησης. Δ Ρ 2 Ρ 0 Ρ 1 Γ πό το παραπάνω σχήμα παρατηρούμε ότι όταν η τιμή του χρυσού σε ένα μήνα διαμορφωθεί πράγματι σε επίπεδο Ρ 0 δεν υπάρχει ούτε ζημιά ούτε κέρδος. Όταν είναι Ρ 1, δηλαδή μεγαλύτερη από Ρ 0 έχουμε ζημιά (σημείο Γ) ενώ όταν είναι Ρ 2 δηλαδή μικρότερη από Ρ 0 έχουμε κέρδος (σημείο Δ). Οι παραπάνω θέσεις, αγοράς και πώλησης, ονομάζονται προθεσμιακές θέσεις καθώς αναφέρονται σε μελλοντικές συναλλαγές. Οι προθεσμιακές θέσεις αντιδιαστέλλονται με τη θέση μετρητοίς η οποία μπορεί επίσης να είναι αγοράς ή πώλησης. Η θέση μετρητοίς περιγράφει την τρέχουσα κατάσταση στη οποία βρίσκεται ο επενδυτής.

Η προθεσμιακή θέση είναι πάντα αντίθετη από τη θέση μετρητοίς. Παράδειγμα 1: ν ένας επενδυτής κατέχει ουγκιές χρυσού οι οποίες τιμώνται προς 1. / ουγκιά τότε στην αγορά μετρητοίς έχει θέση αγοράς διότι κερδίζει από την άνοδο της τιμής του χρυσού. Έτσι αν λ.χ. η τιμή του χρυσού ανέβει στα 1.200$ η ουγκιά αυτός θα αποκομίσει ένα κέρδος ίσο με $ / ουγκιά. ντίστοιχα θα χάσει $ ανά ουγκιά εφόσον η τιμή μειωθεί στα $ η ουγκιά. ΓΡΦΗΜ ΘΕΣΗΣ ΜΕΤΡΗΤΟΙΣ Θέση αγοράς - ν τώρα ο επενδυτής θέλει να προστατευθεί έναντι αυτού του κινδύνου θα πρέπει να πουλήσει προθεσμιακά τις ουγκιές που κατέχει έστω στην τρέχουσα τιμή των 1. / ουγκιά. Στην τιμή δηλαδή που διαπραγματεύεται ένα προθεσμιακό συμβόλαιο πώλησης ουγκιάς χρυσού (για λόγους απλούστευσης το θέσαμε ίσο με την τιμή μετρητοίς του χρυσού δεν είναι πάντα) Με τον τρόπο αυτό ο επενδυτής λαμβάνει θέση πώλησης στην προθεσμιακή αγορά δηλαδή κερδίζει από την πτώση της τιμής και χάνει από την άνοδο. ΓΡΦΗΜ ΠΡΟΘΕΣΜΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ -

Ενώνοντας τώρα τις δύο θέσεις και παρουσιάζοντάς τες σε ένα κοινό γράφημα έχουμε σε κάθε περίπτωση μηδενικό κέρδος / ζημιά δηλαδή πλήρη αντιστάθμιση του κινδύνου της θέσης μετρητοίς από την προθεσμιακή θέση. Κοινό Γράφημα Θέσης Μετρητοίς & Προθεσμιακής Θέσης Θέση αγοράς (μετρητοίς) - (Προθεσμιακή) Παράδειγμα 2: ν ένας επενδυτής πουλάει σήμερα ουγκιές χρυσού οι οποίες τιμώνται προς 1. / ουγκιά τότε στην αγορά μετρητοίς έχει θέση πώλησης διότι κερδίζει από την πτώση της τιμής του χρυσού. Έτσι αν λ.χ. η τιμή του χρυσού πέσει στα η ουγκιά αυτός θα αποκομίσει ένα κέρδος ίσο με / ουγκιά. ντίστοιχα θα χάσει ανά ουγκιά εφόσον η τιμή αυξηθεί στα η ουγκιά. ΓΡΦΗΜ ΘΕΣΗΣ ΜΕΤΡΗΤΟΙΣ -

ν τώρα ο επενδυτής θέλει να προστατευθεί έναντι αυτού του κινδύνου θα πρέπει να αγοράσει προθεσμιακά τις ουγκιές που κατέχει έστω στην τρέχουσα τιμή των 1.$ / ουγκιά. Με τον τρόπο αυτό ο επενδυτής λαμβάνει θέση αγοράς στην προθεσμιακή αγορά δηλαδή κερδίζει από την άνοδο της τιμής και χάνει από την πτώση. ΓΡΦΗΜ ΠΡΟΘΕΣΜΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ Θέση αγοράς - Ενώνοντας τώρα τις δύο θέσεις και παρουσιάζοντάς τες σε ένα κοινό γράφημα έχουμε σε κάθε περίπτωση μηδενικό κέρδος / ζημιά δηλαδή πλήρη αντιστάθμιση του κινδύνου της θέσης μετρητοίς από την προθεσμιακή θέση. Κοινό Γράφημα Θέσης Μετρητοίς & Προθεσμιακής Θέσης Θέση αγοράς (Προθεσμιακή) - (Μετρητοίς) E-mail: info@onlineclassroom.gr