Πρόλογος 19 1 1.1 ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΕΔΙΟΥ 21 1.1.1 Χαρτί σχεδίου 21 1.1.2 Κανονισμοί στο σχέδιο 21 1.1.3 Τοποθέτηση του χαρτιού 23 1.1.4 Αναδίπλωση 23 1.1.5 Υπόμνημα 24 1.1.6 Κλίμακα 25 1.1.7 Γραμμές 26 1.1.8 Γράμματα 27 1.1.9 Όργανα σχεδίου - Πινακίδα σχεδιάσεως 28 1.1.10 Μολύβια 31 1.1.11 Ασκήσεις 34 1.2 ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ 37 1.2.1 Εισαγωγή 37 1.2.2 Διχοτόμηση ευθύγραμμου τμήματος, τόξου και γωνίας 37 1.2.3 Κάθετη σε ευθεία 38 1.2.4 Κάθετη από σημείο εκτός δοσμένης ευθείας 38 1.2.5 Ευθείες παράλληλες σε δοσμένη ευθεία - Ευθεία παράλληλη διερχόμενη από σημείο Ο 39 1.2.6 Ευθεία παράλληλη στην τ από καθορισμένη απόσταση 39 1.2.7 Ευθύγραμμα τμήματα - Διαίρεση ευθύγραμμου τμήματος σε ω ίσα μέρη 39 1.2.8 Σμίκρυνση ή μεγένθυση ευθύγραμμου τμήματος 39 1.2.9 Συνδέσεις γεωμετρικών σχημάτων - Εφαπτόμενη σε σημείο Ρ μιας περιφέρειας 40 1.2.10 Κοινές εξωτερικές εφαπτόμενες σε δύο περιφέρειες διαφορετικών ακτίνων 40 1.2.11 Εσωτερική και εξωτερική εφαπτόμενη σε δύο περιφέρειες 41 1.2.12 Σύνδεση δύο ευθειών με τόξο ακτίνας R 41 1.2.13 Σύνδεση δύο περιφερειών R 1, R 2 με τόξο ακτίνας R 43 1.2.14 Σύνδεση ευθείας τ με δύο τόξα ακτίνας R και R 1 43
10 ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 1.3 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΜΠΥΛΩΝ ΓΡΑΜΜΩΝ 43 1.3.1 Κατασκευή της ελικοειδούς του Αρχιμήδη 43 1.3.2 Κατασκευή καμπύλης με δύο διαφορετικά κέντρα 44 1.3.3 Κατασκευή Έλλειψης 45 1.3.4 Κατασκευή παραβολής 46 1.3.5 Κατασκευή υπερβολής 47 1.3.6 Ασκήσεις 48 1.4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΜΕ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ 50 1.4.1 Εκκίνηση της εφαρμογής AutoCAD 50 1.4.2 Λεξιλόγιο 50 1.4.3 Επιφάνεια εργασίας 53 1.4.3.1 Επιφάνεια Σχεδίασης 53 1.4.3.2 Γραμμή τίτλου 55 1.4.3.3 Γραμμή εντολών 55 1.4.3.4 Γραμμή κατάστασης 55 1.4.4 Άνοιγμα αποθηκευμένου σχεδίου 55 1.4.5 Δημιουργία νέας στρώσης 56 1.4.6 Σχεδίαση ευθύγραμμου τμήματος 57 1.4.7 Σχεδίαση κύκλου 58 1.4.8 Σχεδίαση τόξου κύκλου 58 1.4.9 Διαγραφή χαρακτηριστικών ενός σχεδίου 59 1.4.10 Επιμήκυνση 59 1.4.11 Περικοπή 60 1.4.12 Παράλληλη ή ομόκεντρη αντιγραφή (Offset) 60 1.4.13 Αντιγραφή σε παράταξη (Array) 61 1.4.14 Σχεδίαση κέντρου κύκλου και τόξου 61 1.4.15 Αποθήκευση σχεδίου 62 1.4.16 Κλείσιμο σχεδίου και τερματισμός της εφαρμογής AutoCAD 62 1.4.17 Εκπαιδευτικό παράδειγμα 1 62 2 2. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΒΟΛΗΣ 65 2.1 Εισαγωγή 65 2.2 Προβολές 65 2.3 Μετρική προβολή 67 2.4 Ορθογώνιες προβολές (Προβολές κατά Monge) 68 2.5 Σημείο 69 2.6 Ευθεία 70 2.7 Επίπεδο 71 2.8 Αξονομετρικές προβολές 72
Περιεχόμενα 11 2.9 Αξονομετρία Chavallier 73 2.10 Παραδείγματα πλάγιων αξονομετρικών προβολών 76 2.11 Ορθογωνιακή αξονομετρία 76 2.12 Ισομετρική αξονομετρία 78 2.13 Διμετρική αξονομετρία 78 2.14 Τριμετρική αξονομετρία 79 2.15 Τομές 82 2.16 Καμπύλες Γραμμές και Επιφάνειες 84 2.17 Κύλινδρος 84 2.18 Τομή όρθιου κυλίνδρου από επίπεδο 86 2.19 Κώνος 89 2.20 Τομή όρθιου κώνου από επίπεδο 90 2.21 Σφαίρα 95 2.22 Τομή σφαίρας από επίπεδο 95 2.23 Αλληλοτομή στερεών 97 2.24 Ασκήσεις 105 2.25 Αναπτύγματα 108 2.26 Ασκήσεις 112 2.27 Μέτρηση εμβαδού επιπέδων σχημάτων 113 2.28 Γραφική παράγωγος 115 2.29 Μοντελοποίηση με στερεά στην εφαρμογή AutoCAD 115 2.29.1 Ορισμός ορθογώνιου παραλληλεπίπεδου 116 2.29.2 Ορισμός κυλίνδρου 116 2.29.3 Ορισμός κώνου 117 2.29.4 Άλγεβρα Boole με στερεά 118 2.29.5 Εκπαιδευτικό παράδειγμα 2 118 3 3. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΩΝ 125 3.1 Διάταξη των όψεων και κανονισμοί παρουσίασης 125 3.2 Είδη όψεων 126 3.3 Εκλογή του αριθμού των όψεων 128 3.4 Ειδικές συνθήκες επί των όψεων 131 3.5 Μερικές όψεις συμμετρικών αντικειμένων 132 3.6 Διακεκκομένες όψεις 133 3.7 Παρουσίαση καμπύλων επιφανειών - αλληλοτομή 133 3.8 Ασκήσεις 134
12 ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 4 4. ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ 139 4.1 Σημασία των διαστάσεων και γραφικά στοιχεία 140 4.2 Πρακτικές συμβουλές για σωστή διαστατοποίηση 147 4.3 Συστήματα διαστατοποίησης 151 4.4 Διαστάσεις εν σειρά (ή αλυσωτές) 152 4.5 Διαστάσεις εν παραλλήλω 153 4.6 Αύξουσα διαστατοποίηση 154 4.7 Διαστατοποίηση με συντεταγμένες 155 4.8 Διαστάσεις με πολικές συντεταγμένες 156 4.9 Εκλογή των συστημάτων αναφοράς 156 4.10 Διαστατοποίηση στις αξονομετρικές προβολές 156 4.11 Διαστασιολόγηση στην σχεδίαση με υπολογιστή 157 4.11.1 Σχεδίαση γραμμικής διάστασης 157 4.11.2 Σχεδίαση διαμετρικής διάστασης 158 4.11.3 Σχεδίαση ακτινικής διάστασης 158 4.11.4 Εκπαιδευτικό παράδειγμα 3 159 5 5. ΤΟΜΕΣ & ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ 163 5.1 ΔΙΑΓΡΑΜΜΙΣΗ 167 5.2 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΕΠΙ ΤΩΝ ΤΟΜΩΝ 173 5.2.1 Τομή από ένα επίπεδο 173 5.2.2 Τομή από επίπεδα διαφορετικής θέσης 173 5.2.3 Ανεστραμμένες επί τόπου τομές 176 5.2.4 Μικτές προβολές - ημιόψεις, ημιτομές 177 5.2.5 Συμπαγή εξαρτήματα 178 5.2.6 Παρουσίαση τμημάτων μπροστά από το επίπεδο τομής 178 5.2.7 Διακοπτόμενες Τομές (μερικές διακοπές) 179 5.2.8 Ασκήσεις 180 5.3 ΤΟΜΕΣ ΣΤΗΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΜΕ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ 190 5.3.1 Σχεδίαση διαγράμμισης στην εφαρμογή AutoCAD 190 5.3.2 Εκπαιδευτικό παράδειγμα 4 192 6 6. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΩΝ 195 6.1 Τραχύτητα των επιφανειών 195 6.2 Κριτήρια για την εκλογή του βαθμού τραχύτητας 201 6.3 Συμβολισμός της τραχύτητας 202
Περιεχόμενα 13 6.4 Τοποθέτηση του συμβόλου της τραχύτητας στα σχέδια 204 6.5 Κωνικότητα και κλίσεις 209 7 7. ΑΝΟΧΗ 213 7.1 Γενικά 213 7.2 Εφαρμογή στις ανοχές του συστήματος ISO 215 7.3 Τοποθέτηση των ανοχών - Μετατοπίσεις 221 7.4 Συνδέσεις με βάση την ανοχή 224 7.4.1 Κινητές συνδέσεις 224 7.4.2 Σταθερές συνδέσεις 225 7.4.3 Αδιάφορες ή αδρανείς συνδέσεις 226 7.5 Επιλογή του τύπου σύνδεσης 227 7.6 Γενικές ανοχές 229 7.6.1 Ευθυγράμμιση 230 7.6.2 Επιπεδότητα 231 7.6.3 Κυκλικότητα 231 7.6.4 Κυλινδρικότητα 231 7.6.5 Ανοχή γραμμής γενικής μορφής 232 7.6.6 Ανοχή επιφάνειας γενικής μορφής 232 7.6.7 Παραλληλία 233 7.6.8 Καθετότητα 235 7.6.9 Κλίση 238 7.6.10 Ανοχή θέσης ενός αντικειμένου 241 7.6.11 Ανοχή ομοκεντρικότητας 244 7.6.12 Ανοχή ομοαξονικότητας 244 7.6.13 Ανοχή συμμετρίας 245 7.6.14 Ένδειξη των γεωμετρικών ανοχών 246 7.6.15 Ένδειξη της ανοχής στα σχέδια 250 7.7 Τυποποίηση των μεγεθών 253 7.7.1 Εισαγωγή 253 7.7.2 Σειρές του Renard 254 8 8. ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ 257 8.1 Κινητές συνδέσεις 257 8.1.1 Συνδέσεις περιστροφής 258 8.1.2 Πρισματικές συνδέσεις 258 8.2 Σταθερές συνδέσεις 259 8.3 Συναρμόσεις με τετραγωνική ακμή 260
14 ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 8.4 Ηλώσεις 262 8.5 Όργανα σύνδεσης στην μετάδοση κίνησης 263 8.6 Σφηνοδηγοί (κλείδες) 266 8.7 Πολύσφηνα 267 8.8 Συγκολλήσεις 274 8.8.1 Μέθοδοι συγκολλήσεων 274 8.8.2 Παρουσίαση των συγκολλήσεων 275 9 9.1 ΣΠΕΙΡΩΜΑ: ΘΕΩΡΙΑ - ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ - ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ 285 9.1.1 Γεωμετρικά στοιχεία και ορισμοί 285 9.1.2 Είδη σπειρωμάτων 287 9.1.3 Προφίλ βάσης 288 9.1.4 Ονομαστικό προφίλ 289 9.1.5 Προφίλ κατασκευής (Πραγματικό προφίλ) 289 9.1.6 Σειρές διαμέτρων και βημάτων 290 9.1.7 Κωδικοποίηση των σπειρωμάτων κατά ISO 290 9.1.8 Όργανα με σπείρωμα 291 9.2 ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΣΠΕΙΡΩΜΑΤΩΝ 292 9.2.1 Κωδικοποιημένη παρουσίαση των σπειρωμάτων 294 9.2.2 Γενική παρουσίαση των εξαρτημάτων με σπείρωμα 295 9.2.3 Κανονισμοί για την διαστατοποίηση των κοχλιών 297 9.2.4 Παραδείγματα εφαρμογής κοχλιών, μπουλονιών και μπουζονιών 298 9.2.5 Κλειδιά και εξολκείς 300 10 10. ΟΔΟΝΤΩΤΟΙ ΤΡΟΧΟΙ 309 10.1 Σειρά του μοντούλ 313 10.2 Οδόντες αναφοράς 315 10.3 Υπολογισμός του ελάχιστου αριθμού οδόντων 317 10.4 Καθορισμός του μοντούλ 319 10.5 Διαγράμματα επιλογής του μοντούλ 320 10.6 Κυλινδρικό γρανάζι με όρθια δόντια και παράλληλους άξονες 321 10.7 Κυλινδρικό γρανάζι με ελικοειδή δόντια 323 10.8 Κυλινδρικό ελικοειδές γρανάζι με ορθογώνιους άξονες 324 10.9 Κωνικό γρανάζι με ορθογώνιους άξονες 326 10.10 Ατέρμονας κοχλίας με ελικοειδή δόντια 328 10.11 Ασκήσεις 333
Περιεχόμενα 15 11 11. ΑΝΤΙΚΡΑΔΑΣΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ - ΕΛΑΤΗΡΙΑ 335 11.1 Είδη ελατηρίων 335 11.2 Ελάσματα απλής ευθύγραμμης κάμψης 335 11.3 Ελατήρια απλής στρέψης (σπειροειδή) 340 11.4 Τοξοειδή ελάσματα (σούστες) 342 11.4.1 Υπολογισμός των λειτουργικών παραμέτρων 342 11.5 Ελατήρια εφελκυσμού ή θλίψης με κυλινδρικό σπείρωμα 344 11.5.1 Υπολογισμός του τόξου f 1 345 12 12. ΣΩΛΗΝΩΣΕΙΣ - ΡΑΚΟΡ - ΦΛΑΝΤΖΕΣ 349 12.1 Σωλήνες 349 12.1.1 Συγκολλημένοι χαλύβδινοι σωλήνες 351 12.1.2 Σωλήνες χωρίς συγκόλληση 356 12.2 Σωληνοεξαρτήματα 358 12.2.1 Φλάντζες 358 12.3 Συμπληρωματικά εξαρτήματα σωληνοεγκαταστάσεων 360 12.3.1 Βάνες 362 12.3.2 Ρουμπινέτα 380 12.3.3 Φραγμοί 382 12.4 Βαλβίδες ασφαλείας με αντίβαρο 382 13 13. ΑΝΤΛΙΕΣ 383 13.1 Φυγοκεντρικές αντλίες 383 13.2 Γραναζωτές αντλίες 384 13.3 Υποβρύχιες αντλίες 391 13.4 Εμβολοφόρες αντλίες 392 13.5 Αντλίες μεμβράνης 393 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ 395 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 413