ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΠΟΤΔΗ ΣΗ ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΗ ΚΑΙ ΣΗΝ Q Ενότητα 2: Οι ςφγχρονεσ τάςεισ ςτθν ζρευνα Αικατερίνθ Τςαλαμποφνθ
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτώσ. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθν αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Προγράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Οι σφγχρονες τάσεις στην ζρευνα
ΟΙ ΤΓΦΡΟΝΕ ΣΑΕΙ ΣΗΝ ΕΡΕΤΝΑ
Eπιςκόπηςη Η κυρύαρχη ςόμερα θεωρύα εύναι εκεύνη των Δύο Πηγών. Ωςτόςο ϋχουν προταθεύ διϊφορεσ εναλλακτικϋσ προσ αυτόν. Μύα μεγαλύτερη αμφιςβότηςη για την Πηγό των Λογύων. Θεωρύεσ πολλαπλών πηγών κυρύωσ ςτον γαλλόφωνο χώρο (M.-É. Boismard). Ιδιαύτερα ςύνθετεσ θεωρύεσ -> προτύμηςη για απλούςτερεσ λύςεισ. Οι κυρύαρχεσ εναλλακτικϋσ αναζότηςη μύασ ϊμεςησ εξϊρτηςησ των ευαγγελύων μεταξύ τουσ. 6
Προσ μύα «απλούςτερη» λύςη; Η μελϋτη του ςυνοπτικού προβλόματοσ μϋροσ ενόσ μεγαλύτερου ερευνητικού ϋργου: ιςτορικόσ Ιηςούσ, προφορικό παρϊδοςη για τον Ιηςού, τοπικϋσ παραδόςεισ, πρώτα γραπτϊ κεύμενα, χειρόγραφη παρϊδοςη. την πραγματικότητα όλεσ οι θεωρύεσ προώποθϋτουν περιςςότερεσ από μύα πηγϋσ. Πώσ αξιοποιεύ ο κϊθε ευαγγελιςτόσ αυτϋσ τισ πηγϋσ; Εύχε ο καθϋνασ πρόςβαςη ςτο ύδιο αντύγραφο των πηγών του (π.χ. Μκ); Η απλότητα δεν μπορεύ να εύναι κριτόριο βεβαιότητασ. 7
Οι βαςικϋσ εναλλακτικϋσ ςτη θεωρύα των Δύο Πηγών Θεωρύεσ Griesbach και Farrer. Bαςικό επιχεύρημα οι «ελϊςςονεσ» ςυμφωνύεσ -> όπου ο Μτ και Λκ ςυμφωνούν μεταξύ τουσ κι απομακρύνονται από τον Μκ (όχι όμωσ όπου ακολουθούν τον Μκ!). υντακτικό παρϋμβαςη των ευαγγελιςτών; Υθορϊ τησ χειρόγραφησ παρϊδοςησ; Ύπαρξη μύασ ϊλλησ παρϊδοςησ που γνωρύζουν Μτ και Λκ; Οι «μεύζονεσ» ςυμφωνύεσ-> ο Μκ ςυμφωνεύ με την Q (π.χ. η ιςτορύα των πειραςμών). 8
Πολλαπλϋσ πηγϋσ και Griesbach
Η λύςη των πολλαπλών πηγών (Ι) Αμφιςβότηςη τησ Q ωσ υποθετικόσ πηγόσ: Ωςτόςο προώποθϋτει μύα ςειρϊ ϊλλων «χαμϋνων» ςόμερα πηγών / παραδόςεων π.χ. η παραβολό του χαμϋνου προβϊτου (Λκ / Μτ), η παραβολό του δεύπνου (Λκ / Μτ) και μϋρη του εςχατολογικού λόγου. Η πατερικό μαρτυρύα για τη ςειρϊ των ευαγγελύων: προωθεύ κυρύωσ την λύςη Αυγουςτύνου: Μτ Μκ Λκ. Από πού αντλούν οι Πατϋρεσ τισ πληροφορύεσ τουσ Παπύασ; 10
Η λύςη των πολλαπλών πηγών (ΙΙ) Η ςειρϊ : ο Μκ ςυμφωνεύ ϊλλοτε με τον Μτ κι ϊλλοτε με τον Μκ ςτην χρονικό διαδοχό των γεγονότων. Δε διαφωνούν μεταξύ τουσ όπου Μτ-Μκ-Λκ περιγρϊφουν τα ύδια γεγονότα. Ωςτόςο ανοικτό ςτην ϋρευνα το πρόβλημα τησ ςυμφωνύασ Μκ με ϋναν από τουσ δύο ϊλλουσ ςυνοπτικούσ και τησ ςυμφωνύασ Μτ και Λκ χωρύσ ταυτόχρονη ςυμφωνύα με τον Μκ. Ο Μκ ςύνοψη των Λκ και Μτ; Οι Μτ και Λκ ςυμφωνούν ςτην «τριπλό παρϊδοςη». Οι Μτ και Λκ ςυμφωνούν ςυχνϊ ςτη «διπλό παρϊδοςη» -> γιατύ ο Μκ δεν την λαμβϊνει υπόψη; Ζότημα χρονικόσ ςειρϊσ; Αντιγρϊφει ϋναν κϊθε φορϊ; Σο παρϊδειγμα των ϊλλων αρχαύων πηγών. 11
Η λύςη των πολλαπλών πηγών (ΙΙΙ) Περικοπϋσ όπου Μκ και Q διαςώζουν τα ύδια γεγονότα και λόγια: Ο Λκ αντιγρϊφει την Q. O Μτ αντιγρϊφει Μκ + Q. τη θεωρύα Griesbach: Γιατύ ο Μκ δεν λαμβϊνει υπόψη την Q; Γιατύ ωςτόςο Μτ και Λκ διαφοροποιούνται όπου ακολουθούν την Q; υντακτικό παρϋμβαςη; 12
Δευτερο-Μϊρκοσ και Πρωτο-Μϊρκοσ Μτ και Λκ δεν εύχαν πρόςβαςη ςτο ύδιο κεύμενο του Μκ με αυτό που ϋχουμε ςόμερα «δευτερο-μϊρκοσ» / «πρωτο-μϊρκοσ»; Οι μεύζονεσ ςυμφωνύεσ από επεξεργαςύα του Μκ; Σο Μυςτικό κατϊ Μϊρκον. Οι δύο ςυνοπτικού εύχαν πρόςβαςη ςτην ύδια εκδοχό του Μκ; 13
Q και Farrer
Η πηγό των Λογύων ωσ λύςη (Ι) Ένα γραπτό κεύμενο; (ςτα ελληνικϊ;) Μύα ξεχωριςτό θεολογύα; Διαφορετικϊ ςτρώματα μϋςα ςτην ύδια πηγό; 15
Η πηγό των Λογύων ωσ λύςη (ΙΙ) Η ςειρϊ τησ αφόγηςησ. Ο Λκ αντιμετωπύζει με τον ύδιο τρόπο Μκ και Q. O Mτ αλλϊζει τη ςειρϊ τησ Q οργανώνοντασ το υλικό του ςε μεγϊλεσ ενότητεσ. Οι ςυντακτικϋσ παρεμβϊςεισ του Μτ ςτον Μκ. Σισ γνωρύζει ο Λκ; Ποιοσ από τουσ δύο ευαγγελιςτϋσ ακολουθεύ πιςτϊ την Q; 16
υνοψύζοντασ όμερα περιςςότερο κριτικό προςϋγγιςη τησ θεωρύασ των Δύο Πηγών. υνειδητοπούηςη και ανϊδειξη των βαςικών προβλημϊτων τησ κϊθε λύςησ. Προςπϊθεια ϋνταξησ των ςυγγραφϋων μϋςα ςτην ιςτορικό τουσ ςυνϊφεια. 17
ημείωμα Αναφοράς Copyright Αριςτοτζλειο Πανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Τςαλαμποφνθ Αικατερίνθ. «Οι ςφγχρονεσ τάςεισ ςτθν ζρευνα». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ 2015. Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: http://eclass.auth.gr/courses/ocrs361/. 18
ημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Παρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ 19
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Σζλος ενότητας Επεξεργαςία: Φίλιπποσ Γερμάνθσ Θεςςαλονίκθ, Χειμερινό Εξάμθνο 2014-2015
ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ημειώματα
Διατήρηση ημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 22