Έρευνα αγοράς Τοµέας τυροκοµικών προϊόντων στη Γαλλία Γραφείο Οικονοµικών και Εµπορικών Υποθέσεων Πρεσβείας Παρισίων Παρίσι, Απρίλιος 2013 1
Περιεχόμενα ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΩΝ...3 Εισαγωγή...3 Εγχώρια παραγωγή τυροκομικών...3 Καταναλωτικές προτιμήσεις...4 Δίκτυα διανομής...4 Εξαγωγές εισαγωγές τυροκομικών προϊόντων...4 Παραρτήματα...6 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Πηγές...6 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. Πίνακες...7 2
Εισαγωγή ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΩΝ Η Γαλλία θεωρείται η «χώρα του τυριού» µε το εύρος των ειδών του να υπερβαίνει τα 400. Όσον αφορά τη µέση ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση τυροκοµικών οι Γάλλοι καταλαµβάνουν τη δεύτερη θέση στον κόσµο (το 92% των Γάλλων καταναλώνει τυροκοµικά προϊόντα τουλάχιστον µια φορά την εβδοµάδα, και η µέση ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση ανέρχεται σε 24 κιλά), ενώ η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση παγκοσµίως, µε την ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση τυροκοµικών να προσεγγίζει τα 30 κιλά. Η αγορά τυροκοµικών στη Γαλλία εµφάνισε άνοδο κατά τα τελευταία έτη καθώς στηρίζεται σε ισχυρές βάσεις και διαθέτει προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης. Επιπλέον, παρατηρείται αύξηση της τάξεως του 2,2 % σε αξία και 2,5 % σε όγκο. Οι πωλήσεις των τυροκοµικών προϊόντων αυξάνονται µε ταχύτερο ρυθµό (2,5%) συγκριτικά µε το µέσο όρο αύξησης των προϊόντων ευρείας κατανάλωσης (1,9 %). Το 2006 ο κύκλος εργασιών των τυροκοµικών βιοµηχανιών ανερχόταν σε 6.253 εκατοµµύρια ευρώ και αποτελούσε το 36,1% του συνολικού κύκλου εργασιών των γαλακτοκοµικών βιοµηχανιών της Γαλλίας. Ο κύκλος εργασιών των παραγωγικών µονάδων βόειων τυροκοµικών προϊόντων αυξήθηκε σε 5.176 εκατοµµύρια ευρώ. Κατά την ίδια περίοδο, ο κύκλος εργασιών των βιοµηχανιών παραγωγής τυριών από πρόβειο γάλα κυµαινόταν σε 587 εκατοµµύρια ευρώ ενώ των τυριών κατσικίσιου γάλακτος σε 490 εκατοµµύρια ευρώ. Η µεγαλύτερη ποικιλία τυροκοµικών ειδών αποτελείται από προϊόντα προερχόµενα από διαδικασία βιοµηχανοποίησης. Επιπλέον, η Ε.Ε επέβαλε την τήρηση ενιαίων υγειονοµικών κανόνων, γεγονός που ευνοεί την βιοµηχανοποίηση των τυροκοµικών προϊόντων. Η µεταβλητότητα της παγκόσµιας πορείας των βιοµηχανοποιηµένων γαλακτοκοµικών προϊόντων επηρεάζει, ωστόσο, την αποδοτικότητα των παραγωγών και εντείνει τον ανταγωνισµό στον εν λόγω τοµέα. Σηµειώνουµε ότι στον τοµέα παρασκευής τυροκοµικών στη χώρα δραστηριοποιούνται τόσο µεγάλοι όµιλοι επιχειρήσεων (όπως για παράδειγµα η εταιρεία Bel), όσο και οικογενειακοί όµιλοι (π.χ η εταιρεία Bongrain) και όµιλοι συνεταιρισµών (π.χ Sodiaal, Eurial). Εγχώρια παραγωγή τυροκομικών Το 2007 παρήχθησαν στη Γαλλία 1.897.000 τόνοι τυροκοµικών (εκτός των τυριών σε κρεµώδη µορφή) εκ των οποίων: 1.722.000 τόνοι από αγελαδινό γάλα (εκτός τυριών µε κρεµώδη µορφή), 88.000 τόνοι από κατσικίσιο γάλα 60.000 τόνοι από πρόβειο γάλα Το 2008, παρατηρήθηκε ελαφρά αύξηση στην παραγωγή τυροκοµικών και συγκεκριµένα, η ποσότητα παραγωγής κατσικίσιων τυριών αυξήθηκε κατά 2,6% συγκριτικά µε το 2007. Τα τυροκοµικά προϊόντα προέλευσης βοείου γάλακτος αποτελούν το 91% της συνολικής παραγωγής, τα κατσικίσια τυριά το 5% και τα τυριά από πρόβειο γάλα το 3%. 3
Καταναλωτικές προτιμήσεις Η µεγαλύτερη κατανάλωση τυροκοµικών προϊόντων στη χώρα συγκεντρώνεται κυρίως στις περιοχές της Βόρειας και Ανατολικής Γαλλίας. Οι πωλήσεις τυριών έµµενταλ (emmental) και καµαµπέρ (camembert) είναι οι υψηλότερες στη χώρα. Συγκεκριµένα, τα τυριά καµαµπέρ καταναλώνονται περισσότερο στις περιοχές της υτικής και Βόρειας Γαλλίας και τα τυριά έµµενταλ διατίθενται σε µεγάλες ποσότητες στο βόρειο και στο νότιο-ανατολικό τµήµα της χώρας. Τα κρεµώδη τυριά (fromages fondus) προτιµώνται στην Ανατολική, Κεντρο-Ανατολική και Νοτιο- Ανατολική Γαλλία. Συνολικά, ανά την επικράτεια, τα 6 πλέον δηµοφιλή είδη τυριών είναι τα κάτωθι: - έµµενταλ (emmental) - καµαµπέρ (camembert) - κατσικίσιο τυρί (chèvres) - κρεµώδη τυριά (fromages fondus) - κουλοµιέρ (coulommier) - κοντέ (comté) Τα τυροκοµικά είδη µε ιδιαίτερα έντονη γεύση προτιµώνται από τους άνδρες ενώ τα τυριά µε ήπια γεύση, φρέσκα είτε σε κρεµώδη µορφή καταναλώνονται περισσότερο από τις γυναίκες. Η κατανάλωση τυριών αυξάνεται σταδιακά µε την πάροδο της ηλικίας, ωστόσο στην τρίτη ηλικία αλλάζουν οι καταναλωτικές συνήθειες, καθώς οι ηλικιωµένοι στρέφονται σε ελαφριά τυριά τύπου «light». Η πλειοψηφία των Γάλλων συνηθίζει να καταναλώνει τυροκοµικά προϊόντα µετά το κυρίως γεύµα, συνοδευόµενα ως επί τω πλείστον µε γλυκό κρασί. Η δαπάνη των γαλλικών νοικοκυριών για τυροκοµικά προϊόντα αντιπροσωπεύει το 7% του συνολικού προϋπολογισµού τους για είδη διατροφής και το 42% του συνολικού προϋπολογισµού τους ως προς το σύνολο δαπανών που αφορούν τα γαλακτοκοµικά είδη. Δίκτυα διανομής Τα σηµαντικότερα δίκτυα διανοµής τυροκοµικών προϊόντων στη Γαλλία αποτελούν κυρίως οι µεγάλες αλυσίδες λιανικής πώλησης (υπεραγορές τροφίµων), µε ποσοστό 43,7 % επί του συνολικού όγκου πωλήσεων και ακολουθούν τα σούπερ-µάρκετ µε ποσοστό 34,2 %, τα µεγάλα εκπτωτικά καταστήµατα (hard-discount) µε ποσοστό 18,9 % και τέλος τα µικρά παραδοσιακά εµπορικά καταστήµατα τροφίµων µε ποσοστό µόλις 3,2 %. Εξαγωγές εισαγωγές τυροκομικών προϊόντων Σύµφωνα µε πρόσφατα στοιχεία της αρµόδιας Υπηρεσίας Τελωνείων της Γαλλίας, η αξία εισαγωγών τυροκοµικών προϊόντων στο διάστηµα 2010-2012, παρουσιάζει µια αύξηση της τάξεως του 9,46%. Συγκεκριµένα, το 2010 η αξία των εισαγωγών ανήλθε σε 1.059.073.627 ευρώ, το 2011 σε 1.144.372.753 ευρώ και το 2012 σε 1.159.367.380 ευρώ. Οι εισαχθείσες ποσότητες διαµορφώθηκαν σε 277.093.841 τόνους το 2010, 272.216.775 το 2011 και 280.313.402 το 2012, αντίστοιχα. Οι σηµαντικότερες χώρες προέλευσης τυροκοµικών ειδών προς τη Γαλλία είναι οι: Ιταλία, Γερµανία, Βέλγιο, Ελβετία, Ιρλανδία και Ισπανία. Ως προς την Ιταλία παρατηρείται αύξηση της αξίας των εξαγωγών της προς τη Γαλλία από το 2010 µέχρι το 2012 της τάξεως του 12,5% (293.325.114 ευρώ το 2010 σε 330.095.733 ευρώ το 2012). Η Γερµανία πραγµατοποίησε εξαγωγές τυροκοµικών αξίας 211.784.183 ευρώ προς τη Γαλλία το 2012, το Βέλγιο 71.106.879 ευρώ, η Ελβετία 46.668.382 ευρώ, η Ιρλανδία 36.699.921 ευρώ και η Ισπανία 28.639.929 ευρώ την ίδια περίοδο. Η Ελλάδα βρίσκεται χαµηλά στην κατάταξη χωρών εξαγωγής τυροκοµικών προϊόντων προς τη Γαλλία, µε συνολική αξία 8.375.841 ευρώ το 2010 και 10.307.566 ευρώ το 2012, µε τις 4
εξαγωγές της να αυξάνονται κατά 23 %. Συγκεκριµένα, το 2012 οι εξαγωγές της ελληνικής φέτας προς τη Γαλλία παρουσίασαν αύξηση της τάξεως του 30% (9.720.152 ευρώ) συγκριτικά µε το 2010 (7.452.387 ευρώ). Επίσης, η αξία εισαγωγών φέτας στη Γαλλία παρουσιάζει αύξηση το 2012 (25.820.870 ευρώ) σε σχέση µε το 2010 (22.040.131 ευρώ), εκ της οποίας το µερίδιο της ελληνικής φέτας το 2012 αντιστοιχεί στο 38% επί των συνολικών γαλλικών εισαγωγών φέτας, ενώ το 2010 στο 34% περίπου (αύξηση 4%). Σε συνέχεια των κυριότερων εξαγωγών λευκών τυριών τύπου «φέτας», η ανία βρίσκεται στην δεύτερη θέση µε σταδιακή αύξηση σε 9.168.696 ευρώ το 2012 σε σχέση µε τα 7.255.737 ευρώ το 2010. Η Ιταλία θεωρείται ο τρίτος σηµαντικότερος εξαγωγέας λευκών τυριών τύπου «φέτας» προς τη Γαλλία µε την αξία των εξαγωγών της το 2011 να κυµαίνεται σε 5.035.948 ευρώ ενώ το 2012 διαπιστώνεται µικρή πτώση στα 4.398.724 ευρώ. Η Ελλάδα εξάγει επίσης προς τη Γαλλία κεφαλοτύρι, κεφαλογραβιέρα και κασέρι. Οι εξαγωγές των γαλλικών τυροκοµικών προϊόντων είναι περίπου διπλάσιες από τις αντίστοιχες εισαγωγές στον συγκεκριµένο τοµέα. Το 2010 η αξία των εξαγωγών ανήλθε σε 2.677.404.107 ευρώ, µε ποσότητες που έφθασαν τους 639.475.966 τόνους. Το 2012, η αξία των εξαγωγών ανήλθε σε 2.885.158.016 ευρώ που αντιστοιχεί σε αύξηση της τάξεως του 7% περίπου, ενώ ως προς την ποσότητα καταγράφθηκε αντίστοιχη αύξηση της τάξεως του 5%, από 639.475.966 τόνους το 2010 σε 675.324.030 το 2012. Οι σηµαντικότερες χώρες προορισµού των γαλλικών τυροκοµικών προϊόντων είναι οι ακόλουθες: Γερµανία, Βέλγιο, Ισπανία, Ιταλία, Λουξεµβούργο, Ηνωµένο Βασίλειο. Η αξία των εξαγωγών γαλλικών τυριών προς την Ιταλία αυξήθηκε κατά 2,2% το 2012 συγκριτικά µε το 2010 (674.047.407 ευρώ και 659.198.996 ευρώ αντίστοιχα). Το Βέλγιο αποτελεί τον δεύτερο σηµαντικότερο εισαγωγέα τυροκοµικών προϊόντων από τη Γαλλία αφού για το 2012 η αξία των εισαγωγών του διαµορφώθηκε στα 374.956.257 ευρώ σε σχέση µε τα 350.152.322 ευρώ του 2010 µε αποτέλεσµα να παρουσιάζει αύξηση της τάξεως του 7%. Στη συνέχεια, το 2012 η αξία των εισαγωγών γαλλικών τυριών στην Ισπανία αυξήθηκε (261.520.529 ευρώ) κατά 11% συγκριτικά µε την αντίστοιχη αξία του 2010 (235.631.467 ευρώ). Η Ιταλία εισήγαγε ποσότητες τυριών από τη Γαλλία αξίας 192.156.496 ευρώ, το Λουξεµβούργο 169.139.036 και το Ηνωµένο Βασίλειο 132.844.372, το 2012. Τέλος, σχετικά µε την αξία εισαγωγών και εξαγωγών ορισµένων ειδών τυριών ενδεικτικά αναφέρουµε ότι το 2012 οι δαπάνες για τις εισαγωγές τυριού τσένταρ (cheddar) αυξήθηκαν στα 39.275.195 ευρώ σε σχέση µε τα 36.871.752 ευρώ του 2010. Παροµοίως, παρατηρείται αύξηση των εξαγωγών ύψους 8,2% το 2012 (37.667.248 ευρώ) συγκριτικά µε το 2010 (29.434.365 ευρώ). Επίσης, ως προς τη φέτα η αξία εισαγωγών της Γαλλίας παρουσιάζει αύξηση το 2012 (25.820.870 ευρώ) σε σχέση µε το 2010 (22.040.131 ευρώ). Οι εισαγωγές του κεφαλοτυριού το 2010 κυµάνθηκαν στο επίπεδο των 43.273 ευρώ και το 2012 µειώθηκαν κατακόρυφα στα 12.236 ευρώ. Αντίθετα, η αξία εξαγωγών κεφαλοτυριού από τη Γαλλία παρουσίασε σταδιακή άνοδο της τάξεως του 23% κατά το διάστηµα 2010-2012, µε την αξία των εξαγωγών να διαµορφώνεται το 2012 σε 116.357 ευρώ από 72.120 ευρώ το 2010. Όσον αφορά τις εισαγωγές κίτρινων τυριών (κεφαλογραβιέρα και κασέρι) αυτές µειώθηκαν κατά 15% το 2012 (392.879 ευρώ) συγκριτικά µε το 2010 (2.582.997 ευρώ), ενώ οι εξαγωγές του 2012 υπερδιπλασιάστηκαν (421.635 ευρώ) σε σχέση µε εκείνες του 2010 (209.429 ευρώ). Επίσης, σηµειώνεται µικρή αύξηση της τάξεως του 3% στις εισαγωγές του κίτρινου τυριού γκούντα (gouda) στο διάστηµα 2010-2012 (2010: 57.170.712 ευρώ και 2012: 58.735.750 ευρώ) ενώ διαπιστώνεται αντίστοιχη µείωση στις εξαγωγές του (2010: 4.843.446 ευρώ και 2012: 3.816.339 ευρώ). Σχετικά µε τις εισαγωγές του κίτρινου τυριού καντάλ (cantal) αυτές αυξήθηκαν εντυπωσιακά το 2012 (856.844 ευρώ) από 239.971 ευρώ που ήταν το 2010 ενώ οι εξαγωγές το 2012 µειώθηκαν (1.291.955 ευρώ) συγκριτικά µε το 2010 (1.383.628 5
ευρώ). Στα τυριά µε κρεµώδη υφή -όπως το καµαµπέρ (camembert) και τo µπρί (brie) - παρατηρούνται αυξοµειώσεις. Συγκεκριµένα, η αξία εξαγωγών του καµαµπέρ κινήθηκε σε υψηλά ποσά το 2012 (98.247.785 ευρώ) σε σχέση µε το 2010 (89.733.549 ευρώ), ενώ οι εισαγωγές του µειώθηκαν το 2012 (494.615 ευρώ) συγκριτικά µε εκείνες του 2010 (1.620.288 ευρώ) κατά 30%. Επιπλέον, οι εισαγωγές του µπρί αυξήθηκαν το 2012 (2.030.034 ευρώ) σε σχέση µε το 2010 (1.241.103 ευρώ) και οι εξαγωγές του αυξήθηκαν το 2012 (324.095.629 ευρώ και 2010: 283.723.796 ευρώ). Παραρτήματα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Πηγές http://androuet.com/le%20march%c3%a9%20du%20fromage-121-guide-fromage.html http://www.scribd.com/doc/52427089/etude-de-marche-des-fromages http://www.agreste.agriculture.gouv.fr/img/xls_xls_sbil_lai_laitprodlaithistoriques.xls 6
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. Πίνακες 7
8