ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ ΕΠΑΛ 21/1/2018 ΧΡΥΣΟΥΔΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ/ΖΗΣΗ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο 1 η Δραστηριότητα 1. Σε έρευνα που σας ανατέθηκε από την καθηγήτρια του σχολείου σας για τον πόλεμο στη Συρία συλλέξατε μία σειρά από κείμενα. Ένα από τα κείμενα αυτά είναι το κείμενο που σας δόθηκε. Παρουσιάστε το περιληπτικά (90-110 λέξεις) στους συμμαθητές σας. (Μονάδες 10) Κατά τη διάρκεια της έρευνας μου για τον πόλεμο στην Συρία, διάβασα ένα κείμενο στο οποίο ο συγγραφέας υποστήριζε ότι ο πόλεμος αυτός δε λήγει. Παρότι όλοι παραδέχονται ότι έχει λάβει διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης, κανείς δεν ενδιαφέρεται να τον τερματίσει. Μάλιστα, επιβεβαίωσε αυτή τη σκέψη επισημαίνοντας ότι, σύμφωνα με την ιστορία και την επιστημονική έρευνα, η αδυναμία επικράτησης ανάμεσα στις παρατάξεις διαιωνίζει το πρόβλημα. Επιπλέον, σύμφωνα με στατιστικές μελέτες, οι εμφύλιοι πόλεμοι διαρκούν μια δεκαετία, με το ποσοστό αυτό να βαίνει αυξανόμενο στις μέρες μας. Ο συγγραφέας κλείνει το κείμενο, προσθέτοντας ότι οι εμπλεκόμενες χώρες εστιάζουν το ενδιαφέρον στον αποκλεισμό της επικράτησης κάποιας πλευράς και όχι στην επιβίωση της Συρίας. 2. Να βρείτε τον τρόπο και ένα από τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να στηρίξει την άποψή του στην 3 η παράγραφο του κειμένου: «Επιπλέον, σύμφωνα με τις στατιστικές μελέτες... παρουσιάζει σήμερα σημάδια αλλαγής.». Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (Μονάδες 5) Ο συγγραφέας, στη συγκεκριμένη παράγραφο, χρησιμοποιεί την επίκληση στη λογική για να αποδείξει τη θέση του (Ο πόλεμος στη Συρία δε φαίνεται να τελειώνει). Συγκεκριμένα, χρησιμοποιεί τεκμήρια, όπως στατιστικές μελέτες (σύμφωνα με τις στατιστικές μελέτες ο μέσος όρος διάρκειας ενός εμφύλιου πολέμου προσδιορίζεται στα 10 χρόνια), γενικές αλήθειες (οι εκτιμήσεις τείνουν στην παραδοχή ότι σήμερα ο μέσος όρος διάρκειας έχει πιθανότατα αυξηθεί), αλλά και στατιστικά στοιχεία(η διάρκεια των εμφύλιων πολέμων αυξάνεται σταθερά από το 1945 και μετά, με υψηλότερη τιμή διάρκειας τα 15,1 έτη το 1999) και έτσι αποδεικνύει ότι ο πόλεμος στη Συρία δε φαίνεται να τελειώνει. Η απάντηση των μαθητών θα πρέπει να θεωρηθεί σωστή, εάν περιλαμβάνει τον τρόπο πειθούς και ένα τεκμήριο με αναφορές στο κείμενο. 1
. 2 η Δραστηριότητα 1. «Η ιστορία... της Συρίας εμπίπτει στην πρώτη εκδοχή.». Να εντοπίσετε δύο τρόπους ανάπτυξης στη 2 η παράγραφο του κειμένου και να δικαιολογήσετε τις επιλογές σας. (Μονάδες 5) Η παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων. Αναλυτικότερα, χρησιμοποιείται το αίτιοαποτέλεσμα και η σύγκριση-αντίθεση. Το αίτιο εντοπίζεται στο σημείο: όταν καμία από τις αντιμαχόμενες πλευρές δεν κατορθώνει να αφοπλίσει την άλλη και το αποτέλεσμα: οδηγώντας σε στρατιωτικό αδιέξοδο (οι εμφύλιοι διαρκούν περισσότερο). Επίσης, αίτιο αποτελεί και το: όταν οι συνθήκες ευνοούν την αποφασιστική νίκη της μιας ή της άλλης πλευράς και αποτέλεσμα: οι εμφύλιοι πόλεμοι είναι βραχύβιοι. Η σύγκριση - αντίθεση εντοπίζεται στο σύνολο της παραγράφου, αφού παρουσιάζονται δύο αντίθετες εκβάσεις του πολέμου (αδιέξοδος-βραχύβιος). Λέξεις που επικυρώνουν την πρώτη άποψη είναι το «οδηγώντας» και τη δεύτερη το «αντίθετα». 2. Να ξαναγράψετε την παρακάτω παράγραφο, αντικαθιστώντας κάθε μία από τις υπογραμμισμένες λέξεις με μια συνώνυμή της, χωρίς ν αλλάξει το νόημα (Μονάδες 5) Η ιστορία και η σχετική επιστημονική έρευνα επιβεβαιώνουν ότι οι εμφύλιοι πόλεμοι διαρκούν περισσότερο, όταν καμία από τις αντιμαχόμενες πλευρές δεν κατορθώνει να αφοπλίσει την άλλη, οδηγώντας σε στρατιωτικό αδιέξοδο. Αντίθετα, οι εμφύλιοι πόλεμοι είναι βραχύβιοι, όταν οι συνθήκες ευνοούν την αποφασιστική νίκη της μιας ή της άλλης πλευράς. Η περίπτωση της Συρίας εμπίπτει στην πρώτη εκδοχή. Η ιστορία και η σχετική επιστημονική έρευνα επαληθεύουν ότι οι εμφύλιοι πόλεμοι διαρκούν περισσότερο, όταν καμία από τις αντίπαλες πλευρές δεν κατορθώνει να εξουδετερώσει την άλλη, οδηγώντας σε στρατιωτικό αδιέξοδο. Αντίθετα, οι εμφύλιοι πόλεμοι είναι σύντομοι, όταν οι συνθήκες ευνοούν την αποφασιστική νίκη της μιας ή της άλλης παράταξης. Η περίπτωση της Συρίας εμπίπτει στην πρώτη εκδοχή. 3. «Τέλος, γιατί το στρατιωτικό αδιέξοδο τρέφεται από την αβεβαιότητα για το πιθανό καθεστώς στη μεταπολεμική Συρία». Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική. (Μονάδες 5) Τέλος, γιατί η αβεβαιότητα για το πιθανό καθεστώς στη μεταπολεμική Συρία τρέφει το στρατιωτικό αδιέξοδο. 2
3 η Δραστήριοτητα Με αφορμή το δοθέν κείμενο να γράψετε μια επιστολή (200-250 λέξεις) στον Υπουργό εξωτερικών αναπτύσσοντας την επιχειρηματολογία σας αναφορικά με τους τρόπους αποφυγής ενός πολέμου. Επικεντρώστε το ενδιαφέρον σας στο ρόλο των κρατών και των διεθνών οργανισμών. Υπογράψτε ως πρόεδρος του 15μελούς του σχολείου σας. (Μονάδες 20) Επικοινωνιακό πλαίσιο: Επιστολή στον Υπουργό Εξωτερικών. Ύφος : επίσημο. Απαιτείται χωροχρονικό πλαίσιο, προσφώνηση- αποφώνηση και συνδυασμός α, β και γ προσώπου Αξιότιμε κε. Υπουργέ, Τόπος, 21/12/18 Αφορμή για αυτή την επικοινωνία αποτέλεσε μία έρευνα που κάναμε στις σχολικές μας μονάδες, αναφορικά με τις αιτίες που συντηρούν τον εμφύλιο πόλεμο στην Συρία. Στο πλαίσιο αυτό, παίρνω την πρωτοβουλία, εκπροσωπώντας το σύνολο των μαθητών της περιοχής μου, να σας μεταφέρω τις σκέψεις και τις προτάσεις που διατυπώθηκαν, αναφορικά με τους ενδεχόμενους τρόπους αποφυγής ενός επικείμενου πολέμου, ώστε να μην ξαναζήσει η ανθρωπότητα ένα τέτοιο φαινόμενο. Ζητούμενο 1 : Τρόποι αποφυγής του πολέμου, με έμφαση στον ρόλο των κρατών και των διεθνών οργανισμών. Άτομο : Δημιουργία φιλειρηνικών οργανώσεων, σεβασμός στη διαφορετικότητα, επαγρύπνηση του εκάστοτε ατόμου ξεχωριστά, απέναντι σε αυταρχικούς και φιλοπόλεμους ηγέτες. Κράτη Διεθνείς οργανισμοί: Ανάληψη πρωτοβουλιών από τις κυβερνήσεις για την επίλυση κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων / λύση διακρατικών προβλημάτων με διάλογο και διαλλακτικότητα και όχι με χρήση βίας / σεβασμός στο δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών / γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στις αναπτυγμένες και μη αναπτυγμένες χώρες / δημιουργία θεσμικού πλαισίου κατά της πολεμικής βιομηχανίας / αντιμετώπιση ολοκληρωτικών καθεστώτων / ενίσχυση του ρόλου των διεθνών οργανισμών, όπως ΟΗΕ, UNESCO,UNICEF. Γνωρίζοντας την ευαισθησία σας επί του θέματος, είμαι βέβαιος/η ότι θα λάβετε όλα τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να μην έλθει ποτέ η χώρα μας σε μια τέτοια κατάσταση. Επιπλέον, όμως, θεωρώ ότι θα πράξετε τα δέοντα, στο πλαίσιο των διακρατικών διαβουλεύσεων, ώστε να μεταφέρετε αυτό το φιλειρηνικό πνεύμα της συνεργασίας και της αλληλεγγύης και στις υπόλοιπες χώρες, για να τερματιστεί αυτός ο τραγικός πόλεμος που, εδώ και χρόνια, μαίνεται στην Συρία. Γιατί η λήξη των εχθροπραξιών είναι υπόθεση όλων μας! Με εκτίμηση, Ο/Η πρόεδρος του 15μελούς 3
ΙΙ. Λογοτεχνικό κείμενο 1 η Δραστηριότητα 1. Σε κάθε μία από τις προτάσεις που ακολουθούν να δώσετε τον χαρακτηρισμό «Σωστό» ή, ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του κειμένου σωστά ή όχι. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένη αναφορά στο κείμενο. (Μονάδες 5) Πληροφορία Σωστό / Ο συγγραφέας αισθάνεται Σωστό ότι η φωνή του μπορεί να ακουστεί μέχρι την Ελλάδα. Πάνω από τα κεφάλια των μαχόμενων πετούσαν αεροπλάνα. Μετά από κάθε πολεμική αναμέτρηση επικρατεί αναταραχή και φασαρία. Το αντίκρισμα των ζωντανών και των πεθαμένων συνταράζει την ψυχή των στρατιωτών. Ο ποιητής προτρέπει τον αποδέκτη να στείλει ανθρωπιστική βοήθεια. Αιτιολόγηση με αναφορά στο κείμενο Σου γράφω... Κι όμως τόση είν' η σιγή που κυκλώνει, που, λέω, αν άνοιγα τα χείλη θ' άκουες τη φωνή μου Σωστό κι απάνωθέ μας οι ατσαλένιοι γυρνούσαν γυπαϊτοί, γυρνούσανε ολοένα Σωστό Αλλ' απ' όλα είναι τρανότερη η σιγή π' ακολουθάει κατόπι από τη μάχη σα βαθιά μας το μεσότοιχο της ζωής και του θανάτου γκρεμίζεται κι ολόγυμνη η ψυχή μας, θωρώντας ζωντανούς και πεθαμένους να τους τυλίγει γύρω ένα σουδάρι 1 μονάχα, το σουδάρι του χιονιού, Πες μου, φίλε.../ Του ζητά να απαντήσει στα ερωτήματα που θέτει. 2. Να αποδώσετε με δικά σας λόγια το βασικό θέμα που αναπτύσσεται στο ποίημα. (Μονάδες 10). Ο συγγραφέας στο απόσπασμα αυτό αναφέρεται σε στιγμές που βίωσε στο Ελληνοϊταλικό μέτωπο. Ο τόνος του είναι εξομολογητικός και περιγράφει με έντονες εικόνες τον φόβο και τη βοή που προκαλεί ο πόλεμος, αλλά και τη σιγή που απλώνεται μετά από κάθε πολεμική αναμέτρηση. Στο τέλος ο ποιητής θέτει μια σειρά από ερωτήματα, τα οποία ζητά, ο αποδέκτης του «γράμματος», να απαντήσει. 2 η Δραστηριότητα 1. Το ποίημα του Σικελιανού ανήκει στη μοντέρνα ποίηση. Ποια στοιχεία του ποιήματος επαληθεύουν την άποψη αυτή; (Μονάδες 6) Στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι το ποίημα του Σικελιανού ανήκει στη μοντέρνα ποίηση είναι ο ανισοσύλλαβος στίχος, η έλλειψη ομοιοκαταληξίας και απουσία μέτρου. Ο στίχος είναι ελεύθερος και τον χαρακτηρίζει δραματικότητα. 4
3. Να εντοπίσετε στο κείμενο 1μεταφορά και 1 παρομοίωση. (Μονάδες 9) Μεταφορά : «τον ίσκιο ρίχνοντας του Χάρου». Δηλώνει το φόβο του θανάτου, ο οποίος κυκλώνει κάθε στιγμή όσους βρίσκονται στην πρώτη γραμμή στο πεδίο μάχης. Παρομοίωση: «σα να βρουχιόνταν γύρω - γύρω στις κορφές λιοντάρια». Δείχνει την ένταση της μάχης. 3 η Δραστηριότητα Ο συγγραφέας μας περιγράφει στιγμές από το μέτωπο. Σε ένα κείμενο 100-150 λέξεων, γράψτε τα συναισθήματα που θα είχατε εσείς, εάν βρισκόσασταν στην αντίστοιχη θέση. (Μονάδες 20) Ο συγγραφέας, όταν γράφει αυτό το ποίημα επιστολή, θα πρέπει να κατακλύζεται από έντονα συναισθήματα, όπως αυτό του φόβου (Αλλ' απ' όλα είναι τρανότερη η σιγή π' ακολουθάει κατόπι από τη μάχη, σα βαθιά μας το μεσότοιχο της ζωής και του θανάτου γκρεμίζεται κι ολόγυμνη η ψυχή μας) και της ερημιάς (Κι όμως τόση είν' η σιγή που κυκλώνει, που, λέω, αν άνοιγα τα χείλη θ' άκουες τη φωνή μου...). Σε παρόμοια περίπτωση, προσωπικά θα αισθανόμουν ανασφάλεια για τη ζωή μου. Επίσης, θα αποζητούσα τη γαλήνη και την ηρεμία, μακριά από τη βίαιη καθημερινότητα του πολέμου. Θα αισθανόμουν αηδία για το θάνατο που σκορπίζεται ολόγυρά μου και, φυσικά, θλίψη, γιατί θα έχανα αγαπημένους μου ανθρώπους - συμπολεμιστές. Τέλος, θα αισθανόμουν αγανάκτηση για τους ηγέτες που δεν μπορούν να θυσιάσουν τα προσωπικά τους συμφέροντα, ώστε να εξυπηρετηθεί το συλλογικό καλό. Επομένως, δικαιολογημένα ο συγγραφέας μάς μεταφέρει τον αρνητικό απόηχο του πεδίου της μάχης, αφού δεν υπάρχει ούτε μία θετική σκέψη που να μπορεί να συνδεθεί με αυτό. 5