ΔΟΜΗΝΙΚΟ ΘΕΟΣΟΚΟΠΟΤΛΟ ΑΤΣΟΠΡΟΩΠΟΓΡΑΥΙΑ ΣΟΤ ΖΩΓΡΑΥΟΤ

ΠΑΣΡΑ, 2014

ΔΟΜΗΝΙΚΟ ΘΕΟΣΟΚΟΠΟΤΛΟ ΑΤΣΟΠΡΟΩΠΟΓΡΑΥΙΑ ΣΟΤ ΖΩΓΡΑΥΟΤ

Μελετόςαμε τουσ ςημαντικότερουσ ςταθμούσ τησ ζωόσ του Προςπαθόςαμε να εντοπύςουμε τα χαρακτηριςτικϊ τησ τϋχνησ του αλλϊ και την εξϋλιξό τησ ςτην πορεύα του χρόνου και με γνώμονα το περιβϊλλον που κϊθε φορϊ τον φιλοξενούςε Ηρθαμε ςε μια πρώτη επαφό με τα ρεύματα ζωγραφικόσ που υιοθετόθηκαν τη ςυγκεκριμϋνη χρονικό περύοδο και ανιχνεύςαμε τα χαρακτηριςτικϊ τουσ.

Αςκηθόκαμε ςτην περιγραφό ενόσ ϋργου τϋχνησ και εκφρϊςαμε τισ εντυπώςεισ και τα ςυναιςθόματα που δοκιμϊςαμε ερχόμενοι ςε επαφό με τισ δημιουργύεσ του Θεοτοκόπουλου. υμπληρώςαμε φύλλα εργαςύασ κατϊ τη διϊρκεια των παρουςιϊςεων. Μεταφϋραμε τισ γνώςεισ και τισ εντυπώςεισ μασ ςτουσ ςυμμαθητϋσ των ϊλλων δύο υποομϊδων Όλοι μαζύ τελικϊ διαπιςτώςαμε ότι το ϋργο του Θεοτοκόπουλου εύναι ςύγουρα ιδιαύτερο και αντιςτϋκεται ςτισ εύκολεσ ερμηνεύεσ.

Τπϊρχουν πολλϋσ εκδοχϋσ ςχετικϊ με τον τόπο γϋννηςόσ του. Η επικρατϋςτερη εύναι ότι ο Δομόνικοσ Θεοτοκόπουλοσ γεννόθηκε το 1541 ςτην Κρότη, ςτο Ηρϊκλειο, που τότε ονομαζόταν Φϊνδακασ (Candia). Εύναι ο δευτερότοκοσ γιοσ του Γεωργύου Θεοτοκόπουλου, ευκατϊςτατου και ευυπόληπτου αςτού.

Ο Δομόνικοσ δεύχνει από νωρύσ ενδιαφϋρον για τισ εικαςτικϋσ τϋχνεσ. Η Κρότη όταν ϋνα πολύ ςπουδαύο ελληνικό πολιτιςτικό κϋντρο. Ο Θεοτοκόπουλοσ πόρε την αρχαύα ελληνικό και κλαςικό παιδεύα και φυςικϊ δϋχτηκε τισ επιδρϊςεισ τησ Δύςησ, αφού η Κρότη εύχε περιϋλθει ςτα χϋρια των Βενετών από το 1204. τον τομϋα τησ τϋχνησ η Κρητικό ζωγραφικό ανθύζει με τα ϋργα τησ αγιογραφύασ. Οι επαφϋσ με τη Βενετύα ϋφεραν επιρροϋσ τησ Αναγεννηςιακόσ ιταλικόσ ζωγραφικόσ ςτην Κρότη, ςε επύπεδο τεχνοτροπύασ και θεματογραφύασ, οι οπούεσ ςυνδυϊςτηκαν με τη βυζαντινό παρϊδοςη, διαμορφώνοντασ την Κρητικό χολό Ζωγραφικόσ.

Εργαζόμενοσ με κϊποιουσ από τουσ ςημαντικότερουσ ζωγρϊφουσ τησ Κρητικόσ ςχολόσ εύχε αρχύςει να εξοικειώνεται με τα αναγεννηςιακϊ δυτικότροπα ϋργα, που υπόρχαν όδη ςτη Βενετοκρατούμενη Κρότη. Σο 1563 εξαςκούςε πλϋον νόμιμα το επϊγγελμα του ζωγρϊφου. ε ϋγγραφο τησ Ενετικόσ Διούκηςησ τησ Candia o ζωγρϊφοσ Δομόνικοσ Θεοτοκόπουλοσ αποκαλεύται "maestro"

Σο 1566 ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος δημοπρατεί μια εικόνα με την αναπαράσταση του Πάθους του Χριστού, η οποία πωλείται έναντι ποσού πολύ υψηλού για την εποχή. Ακολοςθούν ηα ςπόλοιπα ζημανηικά έπγα πος θιλοηέσνηζε ο Θεοηοκόποςλορ ζηην Κπήηη

Αυγοτϋμπερα ςε ξύλο Σο ϋργο βρύςκεται ςτο Mουςεύο Mπενϊκη.

Αςγοηέμπεπα ζε ξύλο, ππιν ηο 1567. Ππόκειηαι για εικόνα πος είναι ζυγπαθιζμένη ζε πανί με πποεηοιμαζία πάνυ ζε ξύλο, συπίρ ανάγλςθο πεπιθώπιο και διαηηπείηαι ζε καλή καηάζηαζη. Κοζμεί ηον ομώνςμο ναό ηηρ Σύπος, απ όπος και πποέπσεηαι. Είναι μια πολςππόζωπη ζύνθεζη ζηην οποία κςπιαπσεί η κπηηική ηεσνοηποπία. Tο θέμα, όμυρ, ηηρ τςσήρ ηηρ Παναγίαρ και ηυν Aγγέλυν πος ηη ζςνοδεύοςν ζσεηίζεηαι με ηο μανιεπιζμό ηηρ εποσήρ.

Αςηά ήηαν ηα ζημανηικόηεπα έπγα πος θιλοηέσνηζε ο Δομήνικορ Θεοηοκόποςλορ, όζο βπιζκόηαν ακόμα ζηον ηόπο καηαγωγήρ ηος, ηην Κπήηη.

ΑΠΌ ΣΗΝ ΚΡΗΣΗ ΣΗΝ ΙΣΑΛΙΑ ΒΕΝΕΣΙΑ- ΡΩΜΗ

Επόμενοσ ςταθμόσ εύναι η Βενετύα, κϊτι αναμενόμενο, αφού η Κρότη ανόκε ςτην επικρϊτεια τησ Δημοκρατύασ τησ Βενετύασ και ςυγκϋντρωνε πλούτο, μεγαλοπρϋπεια και την προςοχό ολόκληρησ τησ Ευρώπησ. Αποτελούςε ϋτςι ϋνα ευνοώκό περιβϊλλον για τουσ καλλιτϋχνεσ και τουσ ανθρώπουσ του πολιτιςμού.

Υτϊνοντασ ςτη Βενετύα ϋρχεται ςε επαφό με το εργαςτόριο του Σιτςιϊνο. Εκεύ αςκεύται ςτη χρόςη του χρώματοσ και ςτην τεχνικό τησ προοπτικόσ. Ο καλλιτϋχνησ εμβαθύνει ςτην επιςτόμη τησ αρχιτεκτονικόσ και τελικϊ μεταμορφώνεται ςε ϋναν νϋο καλλιτϋχνη που απομακρυνόταν όλο και περιςςότερο από την τεχνικό αντύληψη που κυριαρχούςε ςτον Φϊνδακα. ημαντικϊ ϋργ α τησ περιόδου αυτόσ ακολουθούν:

Από τα πιο γνωςτϊ νεανικϊ ϋργα του Θεοτοκόπουλου εύναι το τρύπτυχο τησ Μοδϋνασ, το οπούο φιλοτεχνόθηκε γύρω ςτο 1568. Σο τρύπτυχο περιεύχε δύο όψεισ. την κύρια όψη απεικονύζονται τρεισ ςκηνϋσ: Η ςτϋψη του χριςτιανού ιππότη, Η Προςκύνηςη των ποιμϋνων και η Βϊπτιςη του Φριςτού..

το ϋργο αυτό μπορεύ κϊποιοσ να αναγνωρύςει χαρακτηριςτικϊ τησ κρητικόσ παρϊδοςησ, κυρύωσ ςτη μορφό του και ςτα ςκαλύςματα του ξύλου. Τπϊρχουν όμωσ ξεκϊθαρα πρότυπα βενετςιϊνικα, κυρύωσ ςτο θϋμα και την τεχνοτροπύα την πύςω όψη του τρύπτυχου ο Γκρϋκο φιλοτϋχνηςε: μύα Άποψη του Όρουσ ινϊ, τον Ευαγγελιςμό τησ Θεοτόκου τουσ Πρωτόπλαςτουσ

Πιθανότατα με προτροπό του Σιτςιϊνο το 1570 ο Δομόνικοσ Θεοτοκόπουλοσ, γνωςτόσ πλϋον ωσ El Greco μετακινεύται ςτη Ρώμη, την Αιώνια Πόλη. υνδέεται με ουμανιστές λογίους αλλά και με πολλούς ζωγράφους που εργάζονται εκείνη την εποχή στη Ρώμη, όπως ο Μιχαήλ Άγγελος και ο Ραφαήλ. Σημαντικές δημιουργίες της εποχής της Ρώμης ήταν οι ακόλουθες: Η εκδύωξη των εμπόρων από το ναό Σο ϋργο φιλοτεχνόθηκε από τον Ελ Γκρϋκο ςτην Ρώμη γύρω ςτο 1570.Τπϊρχουν ϋξι αντύγραφα του θϋματοσ ζωγραφιςμϋνα ςτην Ιταλύα. Σο ϋργο δηλώνει την κϊθαρςη τησ Εκκληςύασ.

Η θεραπεύα του τυφλού, πρώτη απόδοςη του θϋματοσ. Ο καλλιτϋχνησ δοκιμϊζει την προοπτικό φυγό ςε τριςδιϊςτατη μορφό. Φαρακτηρύζεται από την επύδραςη του Σιντορϋτο, ωσ προσ τη διϊταξη των μορφών αλλϊ και την απόδοςη των κτηρύων που φαύνονται ςτο βϊθοσ. Ο Φριςτόσ αλεύφει τα μϊτια του τυφλού με πηλό, μια κύνηςη που παραπϋμπει ςτη Δημιουργύα του Ανθρώπου.

Ανηίγπαθο με παπαλλαγέρ

Καταλόγοντασ, οι πύνακεσ που φιλοτϋχνηςε ο Θεοτοκόπουλοσ ςτην Ιταλύα ακολούθηςαν τα αναγεννηςιακϊ πρότυπα του 16ου αιώνα ςτη Βενετύα, ειδικότερα ςε ότι αφορϊ την απόδοςη του φωτόσ ό την ϋμφαςη ςτο χρώμα, παραμερύζοντασ το βυζαντινό ιδύωμα και υιοθετώντασ μύα διαφορετικό τεχνικό και ςτοιχεύα του μανιεριςμού.

Η παρουσία του Θεοτοκόπουλου στην Ισπανία καταγράφεται το 1576, όπου αναζητά καινούριες επαγγελματικές ευκαιρίες. Άλλωστε η Ισπανία διάγει μια εποχή ακμής, όπου οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες ενθαρρύνονται και χρηματοδοτούνται από το βασιλιά Φίλιππο το Β. Μάλλον ο πρώτος προορισμός του καλλιτέχνη ήταν η Μαδρίτη, η νέα πρωτεύουσα και το μοναστήρι του Εσκοριάλ. Το 1578, ο Θεοτοκόπουλος μεταβαίνει στο Τολέδο, το οποίο ήταν η παλιά πρωτεύουσα της Ισπανίας. Ήταν μια πόλη πλούσια σε πολιτιστικά στοιχεία

Δομήνικου Θεοτοκόπουλου: Άποψη και σχέδιο της πόλης του Τολέδο, περ. 1600 Museo de El Greco, Τολέδο

Γενικά τα έργα αυτής της περιόδου δημιουργίας του έχουν στην πλειοψηφία τους θρησκευτικό περιεχόμενο. Το σχήμα που προτιμούσε ο ζωγράφος για τις μεγάλες θρησκευτικές συνθέσεις ήταν το παραλληλόγραμμο στο οποίο το ύψος ήταν υπερδιπλάσιο της βάσης. Αυτή η αναλογία αναδεικνύει την καθετότητα των μορφών και διαρρυθμίζει τη σκηνή σε δύο επάλληλα επίπεδα. Στο κατώτερο τμήμα οι μορφές είναι πιο σωματώδεις, ενώ στο ανώτερο ο χώρος προορίζεται για τις θεϊκές αποκαλύψεις και τους χορούς των αγγέλων Γενικά δεν παρατηρείται αρμονία στις αναλογίες των σωμάτων και συγκεκριμένα εντοπίζεται μια εσκεμμένη επιμήκυνσή τους. Συγκεκριμένα με την άφιξή του στο Τολέδο καλείται να ζωγραφίσει έξι πίνακες για την τοιχογραφία πίσω από την Αγία Τράπεζα του Σάντο Δομίνγο ελ Αντίγουο, της οποίας είχε ήδη προετοιμαστεί το πλαίσιο.

Το τέμπλο του ναού Γενικά το τέμπλο των ναών ήταν ένα πραγματικό έργο τέχνης. Πρόκειται για μια σύνθετη διακοσμητική μορφή, αποτελούμενη από ζωγραφικούς πίνακες και γλυπτά σε ένα ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο φόντο. Τροποποιούσε εντελώς το χώρο της Αγίας Τράπεζας. Συχνά τα πολύπτυχα αυτά τοποθετούνταν και στα πλαϊνά παρεκκλήσια. Τα έργα που περιελάμβανε ακολουθούν:

Η Αγύα Σριϊδα: πϊνω ςτα ςυςςωρευμϋνα νϋφη ο Θεόσ πατϋρασ ςυγκινημϋνοσ ανϊμεςα ςε ϋξι αγγϋλουσ ςηκώνει το ςώμα του νεκρού Χριςτού. Πϊνω ςτο φωτεινό ουρανό απεικονύζεται το περιςτϋρι του Αγύου Πνεύματοσ. Γενικϊ το ϋργο αυτό μπορεύ να θεωρηθεύ ο ςύνδεςμοσ ανϊμεςα ςτην ιταλικό εμπειρύα και τισ πρώτεσ επιδρϊςεισ από την Ιςπανύα

Ελαιογπαθία.Το έπγο θιλοηεσνήθηκε ανάμεζα ζηο 1577 και ηο 1579 και θςλάζζεηαι ζηο ζκεςοθςλάκιο ηος καθεδπικού ναού ηος Τολέδο. Το θέμα αντλείται από τα Πάθη του Χριστού. Απεικονίζεται ένα πλήθος εξαγριωμένων ανθρώπων που σχεδόν δεν ξεχωρίζουν λόγω της ομοιομορφίας των χρωμάτων και των σκληρών τους μορφών. Στο κέντρο του έργου βρίσκεται η γεμάτη φως και γλυκύτητα μορφή του Χριστού, ο οποίος προχωρά προς τη θυσία.

Το1578 γεννιέται ο γιος του Δομήνικου, Jorge Manuel. Ο Δομήνικος δεν θα παντρευτεί ποτέ τη μητέρα του παιδιού του Jeronima de las Cuevas. Αντισυμβατικός χαρακτήρας, αντισυμβατικός καλλιτέχνης Ο Θεοτοκόπουλος αποκτά μεγάλη εκτίμηση στο Τολέδο και δημιουργεί μεγάλη και ετερογενή πελατεία, που περιλαμβάνει και ιδιώτες και ανδρικά και γυναικεία μοναστήρια Σο μαρτύριο του Αγύου Μαυρικύου, Μοναςτόρι του Εςκοριϊλ, 1580-1582

Ένα σημαντικό μέρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας του Θεοτοκόπουλου στην Ισπανία εκτός από τα θρησκευτικά έργα αφορούν στις προσωπογραφίες. Άλλωστε οι σημαντικές οικογένειες του Σολέδο έχουν αναγνωρίσει την καλλιτεχνική του αξία. την πορεία ασχολήθηκε και με τις συλλογικές προσωπογραφίες.

Καρδινϊλιοσ Νύνιο ντε Γκεβϊρα, 1596-1600, Μητροπολιτικό μουςεύο Νϋασ Τόρκησ Μια διάσημη προσωπογραφία, στην οποία αποδίδεται η μορφή του Καρδινάλιου, ο οποίος έγινε καρδινάλιος το 1596, ιεροεξεταστής το 1600 και αρχιεπίσκοπος της εβίλλης το 1601.Η προσωπογραφία αυτή κατατάσσεται στα πιο μεγαλοπρεπή έργα όχι μόνο του Γκρέκο αλλά και όλης της ισπανικής ζωγραφικής. Ξεχωρίζει για τη συνθετική της αρτιότητα και την εκφραστική της δύναμη. Κυριαρχούν τα έντονα χρώματα στα ενδύματα του Καρδινάλιου αλλά και το αυστηρό βλέμμα του, το οποίο ο καλλιτέχνης προσπαθεί να μειώσει με τις αντανακλάσεις του φωτός πάνω στα ενδύματα και την λαμπερή ταπετσαρία του τοίχου. Ο Γκρέκο απεικόνισε τον Καρδινάλιο φορώντας γυαλιά, γεγονός που αντιμετωπίστηκε ως βλασφημία και τον οδήγησε στην Ιερά Εξέταση.

1578-1580, Μουςεύο Πρϊδο Εύναι χαρακτηριςτικό η τϋχνη του Θεοτοκόπουλου ςτην απόδοςη των ϊκρων. Σα μακριϊ δϊκτυλα αποτελούν χαρακτηριςτικό δεύγμα τησ τϋχνησ αυτόσ

Η μεηανενοημένη Μαγδαληνή, μια από ηιρ πολλέρ επμηνείερ ενόρ θέμαηορ πος απαζσόληζε ηον καλλιηέσνη Πποζυπογπαθία Κςπίαρ

Ο καλλιτέχνης ήθελε να αντιμετωπίσει τις γυναίκες ως ισότιμες με τους άνδρες, αντίθετα με τη συνηθισμένη στην εποχή του υποτίμηση της γυναικείας φύσης. Επέλεξε να παρουσιάσει γυναίκες απλές και όχι απαραίτητα από την αστική και ανώτερη τάξη. Αντιμετώπιζε τη γυναικεία φύση με απόλυτο σεβασμό και συμπάθεια. Ήταν δημιουργίες που πρόσφεραν εικόνες που καλλιεργούσαν μόνο θετικά πρότυπα για τη γυναίκα. τόχος του ήταν να αποδώσει το συναισθηματικό κόσμο και την ευγένεια της ψυχής της γυναικείας φύσης αποδίδοντας τα χαρακτηριστικά της με την εκφραστικότητα και τη δύναμη του χρωστήρα του. Πποζυπογπαθία κςπίαρ, Μοςζείο Τέσνηρ Φιλαδέλθειαρ, ΗΠΑ.)

Ο εςταυρωμϋνοσ με δύο δωρητϋσ., Παρύςι, Μουςεύο Λούβρου.Η ςταύρωςη αποτελεύ ϋνα θϋμα που ϋχει αποδοθεύ πολλϋσ φορϋσ από τον καλλιτϋχνη. Οι δωρητϋσ δεν ϋχουν αναγνωριςτεύ, όμωσ επιςημαύνεται το ρεαλιςτικό ςφρύγοσ των δύο μορφών που παραμϋνουν ξϋνεσ με την υπόλοιπη Άλλη εκδοχό και μϊλιςτα από τισ καλύτερεσ του ύδιου θϋματοσ τησ ύδιασ χρονικόσ περιόδου. Θεωρεύται προςωπικό ερμηνεύα, μεταφυςικό και γεμϊτη παραιςθόςεισ του

Ο εζηαςπωμένορ, με ηην Παναγία, έναν δωπηηή και ηον Άγιο Ιωάννη ηον Εςαγγελιζηή,. το ϋργο «Η ταύρωςη», η αφαιρετικό και οι χρωματικό τόλμη των μεγϊλων επιφανειών εύναι εμφανεύσ. Σο περιςτατικό τοποθετεύται ςε απόλυτο, ουρϊνιο, ταραγμϋνο χώρο, γύνεται ϋνα πνευματικό γεγονόσ. Όλα τα περιγραφικϊ ςτοιχεύα ϋχουν εκλεύψει και μόνο ςτην κϊτω δεξιϊ γωνύα του πύνακα υπϊρχει μια αςόμαντη υπόμνηςη του γόινου περιβϊλλοντοσ. Η ςύνθεςη εύναι υπερβολικϊ λιτό, οι χρωματικού τόνοι ςυγκρατημϋνοι και το φωσ καταιονύζεται ςε τερϊςτιουσ όγκουσ ενοποιώντασ τισ μορφϋσ. Σα πρόςωπα εκτόσ από τον Εςταυρωμϋνο και την Παναγύα εύναι ο Άγιοσ Ιωϊννησ ο Ευαγγελιςτόσ και η Μαρύα η Μαγδαληνό. το κϊτω δεξιό ϊκρο του πύνακα, υπϊρχει η ςυνηθιςμϋνη ελληνικό υπογραφό του «Δομόνικοσ Θεοτοκόπουλοσ επούει».

Ο Εςταυρωμϋνοσ με την Παναγύα, τη Μαγδαληνό, Σον Άγιο Ιωϊννη και τουσ Αγγϋλουσ, μουςεύο Πρϊδο. Η πιο ώριμη εκδοχό του θϋματοσ τησ ταύρωςησ, φιλοτεχνημϋνη ςτην τελευταύα φϊςη τησ ςταδιοδρομύασ του, μακριϊ από τισ ιταλικϋσ επιδρϊςεισ και ϋχοντασ εδραιώςει τη φόμη του καλλιτϋχνη.

Νέα Υόπκη, Μηηποπολιηικό μοςζείο Ένα από τα πιο δημοφιλό θϋματα τησ θρηςκευτικόσ εικονογραφύασ τησ εποχόσ, με το οπούο ο Γκρϋκο αςχολόθηκε πολλϋσ φορϋσ. Σο ςυγκεκριμϋνο αποτελεύ μια από τισ καλύτερεσ εκδοχϋσ απόδοςησ του θϋματοσ των παθών του Κυρύου. Απεικονύζεται περιςςότερο από το μιςό του ςώματοσ του Φριςτού, το οπούο μϊλιςτα θεϊται από κϊτω, χωρύσ να υπϊρχει καμύα οπτικό επικοινωνύα ανϊμεςα ςτο βλϋμμα Σου και αυτό του θεατό. Η ϋκφραςό Σου δεν αποδύδει το πϊθοσ, αλλϊ την εγκαρτϋρηςη. Αποτυπώνεται η ςιωπηλό επικοινωνύα Σου με το Θεό.

Ο Φπιζηόρ αίπυν ηο Σηαςπό, Νέα Υόπκη, Μοςζείο Μππούκλιν Ο πύνακασ θεωρεύται το πρωτότυπο μιασ ςειρϊσ παρϊλληλησ με την προηγούμενη που εξετϊςτηκε. Ο Γκρϋκο προςθϋτει εδώ μερικϋσ ςυγκινητικϋσ πινελιϋσ, όπωσ οι ςταγόνεσ αύματοσ ςτο λαιμό του Φριςτού

Ή βϊπτιςη του Χριςτού.1597-1600,Μουςεύο Πρϊδο. Σο θϋμα ϋχει αποδοθεύ από τον καλλιτϋχνη και ςτο παρελθόν. Σο ςυγκεκριμϋνο αποτελεύ δημιούργημα τησ καλλιτεχνικόσ του ωρύμανςησ. Σηρεύται και εδώ το ςύνηθεσ για τισ θρηςκευτικϋσ ςυνθϋςεισ παραλληλόγραμμο ςχόμα, όπου το ύψοσ εύναι υπερδιπλϊςιο τησ βϊςησ.

Η Ανάζηαζη, 1605-1610, Μοςζείο Η Πενηηκοζηή,1605-1610, Μοςζείο Ππ

Γενικϊ τισ ςυνθϋςεισ τησ τελευταύασ δεκαετύασ τησ δημιουργύασ του Θεοτοκόπουλου χαρακτηρύζει η πιο τονιςμϋνη κατακόρυφη ανϊπτυξη, μια ςχεδόν αφύςικη παραμόρφωςη, φορτιςμϋνη με παλλόμενεσ εντϊςεισ μυςτικιςμού και φωςφορύζοντα χρώματα. Σο ςκούρο βϊθοσ κϊνει πιο υποβλητικό και μυςτηριώδη τη ςκηνό. Σο φωσ διαφεύγει μϋςα από τισ ϊγιεσ μορφϋσ και τουσ δύνει ϋνα ποιητικό υπερκόςμιο κϊλλοσ.

1586-1588, Τολέδο, Εκκληζία Santo Tome(Αγίος Θυμά), Ππόκειηαι για ένα από ηα πιο διάζημα έπγα ηος Θεοηοκόποςλος

Ο πύνακασ χωρύζεται ςε δύο επύπεδα. το κϊτω μϋροσ εύναι η ςτιγμό που οι δύο Άγιοι αναςηκώνουν το ςώμα του κόμη. την ταφό παρευρύςκονται όλεσ οι ςημαντικϋσ προςωπικότητεσ τησ πόλησ την εποχό του Ελ Γκρϋκο. Αυτό εύναι το γόινο τμόμα του ϋργου. Οι εκφρϊςεισ των προςώπων των Ιςπανών ευγενών αποτυπώνουν την ευλαβικότητα και την ηρεμύα που αντιμετωπύζουν το θαύμα που πραγματοποιεύται ενώπιόν τουσ.

Σο επϊνω μϋροσ του πύνακα αρχύζει με ϋνα ϊγγελο που πετϊει προσ το ουρϊνιο βαςύλειο μεταφϋροντασ μια θολό μορφό ςαν νεογϋννητο, την ψυχό του κόμη. Ο ϊγγελοσ αυτόσ αποτελεύ το ςυνδετικό κρύκο των δυο μερών, του γόινου και του ουρϊνιου Οι μορφϋσ των προςώπων ςτο δεύτερο αυτό επύπεδο του ϋργου εύναι ϋντονα επιμόκεισ και το φωσ που υπϊρχει γύρω από τον Ιηςού εύναι λαμπερό και καταλόγει ςε μια ακτύνα φωτόσ.

Σα γυμνϊ ςώματα του Λαοκόοντα και των γιων του πλϊθονται μϋςω του φωτόσ, το οπούο προςδύδει ςτη ςϊρκα ανοιχτόχρωμεσ αποχρώςεισ, δημιουργώντασ πολύ ρευςτϊ και κυματοειδό περιγρϊμματα. Σα χαρακτηριςτικϊ αυτϊ εύναι ςύμφωνα με τουσ αιςθητικούσ κανόνεσ τησ εξπρεςιονιςτικού χαρακτόρα τεχνοτροπύασ,,την οπούα ο καλλιτϋχνησ οδηγεύ ςτα ϊκρα. Η ςτϊςη τησ γεμϊτησ ϋνταςησ μορφόσ του νϋου με το μικρό κεφϊλι που εύναι γερμϋνο προσ τα πύςω φανερώνει Ανϊμεςα ςτισ μορφϋσ που απεικονύζονται ςτη ςκηνό του ϋργου, υπϊρχει και μια ημιτελόσ φιγούρα με δύο κεφϊλια. Δεν εύναι ςαφϋσ αν πρόκειται για την Αθηνϊ, την Εύα ό την Πανδώρα. Εύναι βϋβαια φανερό η αναποφαςιςτικότητα του καλλιτϋχνη, που δεν ϋχει καταλόξει αν θα πρϋπει να δεύξει το πρόςωπο αυτό με το κεφϊλι ςτραμμϋνο προσ την ύδια κατεύθυνςη με τη διπλανό φιγούρα, να παρατηρεύ με τρόμο την τραγωδύα, ό αν θα πρϋπει να δημιουργόςει αντύθεςη, απεικονύζοντϊσ το με το κεφϊλι ςτραμμϋνο ςτην ϊλλη πλευρϊ για να μη βλϋπει.

Η Πϋμπτη φραγύδα τησ Αποκαλύψεωσ (1608-14, λϊδι ςε μουςαμϊ, 222,3 x 193 εκ., Νϋα Τόρκη, Μητροπολιτικό Μουςεύο.

Προςκύνηςισ των ποιμϋνων, 1612-14. Mουςεύο Prado. Μαδρύτη. Θεωρεύται το τελευταύο και ϋνα από τα ωραιότερα ϋργα του καλλιτϋχνη. Υιλοτεχνόθηκε για την Αγύα Σρϊπεζα τησ εκκληςύασ ϊντο Δομύνγο ελ Αντύουγο.

O Δομόνικοσ Θεοτοκόπουλοσ πεθαύνει ςτισ 7 Απριλύου του 1614. την απογραφό των ευριςκόμενων ςτο εργαςτόριό του, την οπούα ςυνϋταξε ο γιοσ του, αναφϋρονται τρεισ πϊγκοι εργαςύασ, εκατόν ςαρϊντα τρεισ πύνακεσ, δεκαπϋντε προπλϊςματα από γύψο, τριϊντα προπλϊςματα από πηλό και κερύ, εύκοςι επτϊ ελληνικϊ βιβλύα, εξόντα επτϊ ιταλικϊ βιβλύα, δεκαεπτϊ ιςπανικϊ βιβλύα, δεκαεννιϊ βιβλύα αρχιτεκτονικόσ, εκατόν πενόντα ςχϋδια, τριϊντα προςχϋδια και διακόςιεσ χαλκογραφύεσ.

Σο 2014 ανακηρύχθηκε ϋτοσ Ελ Γκρϋκο ςτην Ιςπανύα Η Ελλϊδα τύμηςε και αυτό το μεγϊλο καλλιτϋχνη, κηρύςςοντασ το 2014 ωσ ϋτοσ Ελ Γκρϋκο και διοργανώνοντασ εκθϋςεισ και διϊφορεσ εκδηλώςεισ. Κι εμεύσ με τη ςειρϊ μασ ςυμμετϋχουμε - ςτο μϋτρο των δυνατοτότων μασ - ςτον εορταςμό του ϋτουσ Θεοτοκόπουλου αφιερώνοντασ μϋροσ του πολιτιςτικού προγρϊμματόσ μασ ςτην ξεχωριςτό αυτό μορφό τησ τϋχνησ.

Αβραμοπούλου Αθηνϊ Μόςχοσ Αλϋξανδροσ Παπακωςτοπούλου Γεωργύα Κοντογιϊννη Βαςιλικό Καςτανϊσ Γιώργοσ Ακρϊτου Διονυςύα Κόρδα Ευαγγελύα Μαρούγκασ Ευϊγγελοσ Αλεξανδρό Αθαναςύα, ΠΕ 02