Ευρωπαϊκή Επιτροπή Βρυξέλλες, 07.11.2012 C(2012) 7563 final Θέμα: ΚΡΑΤΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ SA.34466 (2012/N) - Κύπρος Κρατική στήριξη προς το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας Αξιότιμη κυρία, 1. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 1) Στις 9 Μαρτίου 2012, οι κυπριακές αρχές κοινοποίησαν το προαναφερθέν μέτρο δυνάμει του άρθρου 108 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ. 2) Η Επιτροπή ζήτησε συμπληρωματικές πληροφορίες στις 20 Απριλίου 2012, τις οποίες οι κυπριακές αρχές παρέσχον στις 11 Μαΐου 2012. 3) Στις 13 Ιουνίου 2012, η Επιτροπή ζήτησε παράταση της προθεσμίας για την έκδοση απόφασης μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου 2012, και οι κυπριακές αρχές συμφώνησαν με αυτή την παράταση. 4) Στις 26 Σεπτεμβρίου 2012, η Επιτροπή ζήτησε πρόσθετη παράταση της προθεσμίας για την έκδοση απόφασης έως τις 20 Νοεμβρίου 2012, με την οποία οι κυπριακές αρχές συμφώνησαν στις 27 Σεπτεμβρίου 2012. 5) Η Κυπριακή Δημοκρατία θεωρεί ότι το εν λόγω μέτρο δεν συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις διότι δεν επηρεάζει το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών, αλλά κοινοποίησε το μέτρο για λόγους ασφάλειας δικαίου. Κυρία Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή Υπουργό Εξωτερικών Λεωφόρος Δημοσθένη Σεβέρη Chypre - 1447 Λευκωσία Commission européenne, B-1049 Bruxelles/Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: 00-32 (0) 2 299.11.11.
2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΘΕΝΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ Ιστορικό, νομική βάση και στόχοι 6) Οι κυπριακές αρχές προτίθενται να στηρίξουν την ίδρυση του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας στη Λευκωσία. Τα μέτρα που κοινοποίησαν οι κυπριακές αρχές αποτελούνται από: Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Κυπριακής Δημοκρατίας, που εκδόθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2011, και η οποία αποτελεί τη νομική βάση για την κρατική επιχορήγηση που χρηματοδοτείται με κονδύλια του ΕΟΧ (Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος) και στήριξη που χρηματοδοτείται μέσω του τετραετούς προγράμματος αναζωογόνησης/αναβίωσης των περιοχών πράσινης γραμμής της Λευκωσίας (Δήμοι Λευκωσίας και Αγίου Δομετίου) 2009-2012, που είναι ένα πρόγραμμα για την ενίσχυση της Επιχειρηματικής Δραστηριότητας στο πλαίσιο του κανονισμού de minimis. 7) Στόχος του μέτρου είναι η προώθηση του πολιτισμού και η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι στρατηγικοί στόχοι του σχεδίου για το οποίο παρέχεται η στήριξη (κατασκευή του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας) είναι οι εξής: Να καταστήσει την ιστορία της Κύπρου πιο κατανοητή και προσιτή μέσω της τέχνης να συμβάλει στις προσπάθειες που έχουν αναληφθεί για τη συμφιλίωση των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο και να παράσχει μια πλατφόρμα για τη διευθέτηση των συγκρούσεων να θέσει ένα πρόσθετο εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας να αναδείξει το πολιτιστικό τουριστικό προϊόν της Κύπρου και ειδικότερα της Λευκωσίας να προσφέρει και άλλες ευκαιρίες για έρευνα με αντικείμενο την τέχνη και τα ταξίδια στην Κύπρο και στην εγγύς Ανατολή. 8) Αποστολή του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας είναι να παράσχει μια κοινή πλατφόρμα για τη διερεύνηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού μέσω εικαστικών και δημιουργικών τεχνών και την αύξηση του δυναμικού για την ειρηνική συνύπαρξη στην Κύπρο. Θα χρησιμεύσει ως μόνιμο κληροδότημα στον λαό της Κύπρου, καταδεικνύοντας την κοινή πολιτιστική κληρονομιά του. Το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας θα φιλοξενεί μια μόνιμη συλλογή έργων τέχνης και άλλες περιοδικές εκθέσεις, θα διοργανώνει εκπαιδευτικά συνέδρια, διαλέξεις, σεμινάρια και εργαστήρια, συναυλίες και προβολή ταινιών και θα φιλοξενεί εστιατόρια και προγράμματα συμφιλίωσης. Το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας θα διαχειρίζεται όλες τις εγκαταστάσεις με εξαίρεση το εντευκτήριο που θα παραχωρείται με εμπορική εκμίσθωση σε ένα τρίτο μέρος με όρους της ελεύθερης αγοράς. 2
9) Το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας θα στεγαστεί σε ένα ανενεργό αλευρόμυλο ο οποίος θα ανακαινιστεί για τον σκοπό αυτό. Οι κατασκευαστικές εργασίες του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας αναμένεται να αρχίσουν τον Αύγουστο του 2012. Το συνολικό κόστος κατασκευής του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας εκτιμάται σε 4.231.746. 1 Μορφή της χρηματοδοτικής στήριξης και χορηγούσα αρχή 10) Η στήριξη που παρέχεται από τις κυπριακές αρχές στο εν λόγω έργο μπορεί να κατανεμηθεί ως εξής: (i) Άμεση χορηγία ύψους 623.000 EUR από τον μηχανισμό χρηματοδότησης του ΕΟΧ από τον γενικό προϋπολογισμό του κράτους. Θα χορηγηθεί σε τρεις δόσεις, στις 15 Απριλίου 2013, 15 Αυγούστου 2014 και 15 Δεκεμβρίου 2015. (ii) Άμεση χορηγία ύψους 200.000 EUR που χρηματοδοτείται μέσω του τετραετούς προγράμματος αναζωογόνησης/αναβίωσης των περιοχών πράσινης γραμμής της Λευκωσίας (Δήμοι Λευκωσίας και Αγίου Δομετίου) 2009-2012, που είναι ένα πρόγραμμα για την ενίσχυση της Επιχειρηματικής Δραστηριότητας στο πλαίσιο του κανονισμού de minimis. 11) Όλα τα ποσά θα χρησιμεύσουν για τη χρηματοδότηση δαπανών που αφορούν την κατασκευή του έργου. Οι εκταμιεύσεις από τις δύο πηγές χρηματοδότησης θα πραγματοποιηθούν κατ' αναλογία και δεν θα χρηματοδοτηθούν λειτουργικές δαπάνες. 12) Το έργο θα συγχρηματοδοτηθεί επίσης (για ποσό περίπου [ ] EUR) από κονδύλια του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (ΠΑΗΕ), βάσει συμφωνίας που υπογράφτηκε μεταξύ του ΠΑΗΕ και του Ιδρύματος στις 13 Μαρτίου 2012. 13) Το υπόλοιπο του κόστους του σχεδίου θα καλυφθεί από συνεισφορά της οικογένειας Κώστα και Ρίτας Σεβέρη. Ο δικαιούχος και το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας 14) Δικαιούχος είναι το Ίδρυμα Κώστα και Ρίτας Σεβέρη («το Ίδρυμα»), που ιδρύθηκε το 1999 ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός και είναι αρμόδιο για την ίδρυση του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας. Αποστολή του είναι να προβάλει τον πολιτισμό και την ιστορία της Κύπρου τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και στο εξωτερικό και να καταστεί ένα φόρουμ έρευνας, συζητήσεων και εκδηλώσεων 1 Το ακριβές κόστος του έργου θα είναι διαθέσιμο μόνο στο τέλος του σταδίου κατασκευής του. Επαγγελματικό απόρρητο. 3
που αφορούν την εκπαίδευση και τον πολιτισμό στο πλαίσιο της συμφιλίωσης, της ειρηνικής συνύπαρξης και της κατανόησης μεταξύ όλων των κοινοτήτων στην Κύπρο. Από την ίδρυσή του, το Ίδρυμα έχει υλοποιήσει πολλά σχέδια όπως έκδοση βιβλίων σχετικά με την ιστορία και τον πολιτισμό της Κύπρου, παραστάσεις όπερας και οργανωμένες περιηγήσεις που προορίζονται να καταστήσουν γνωστή στο ευρύτερο κοινό την ιστορία διαφόρων μνημείων κ.τ.λ.. Σύμφωνα με τις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις του Ιδρύματος για το 2010, τα έσοδα του Ιδρύματος ανήλθαν σε περίπου [ ] EUR και τα συνολικά περιουσιακά του στοιχεία ήταν περίπου [ ] EUR. 15) Το Ίδρυμα διοικείται, σε στρατηγικό επίπεδο, από το διοικητικό συμβούλιο (του οποίου προεδρεύει ο Κώστας Σεβέρης) και οι καθημερινές εργασίες του Ιδρύματος διεκπεραιώνονται από τη Ρίτα Σεβέρη (Εκτελεστικός Διευθυντής). Ο Κώστας και η Ρίτα Σεβέρη είναι ιδιοκτήτες μιας μοναδικής συλλογής έργων τέχνης που περιλαμβάνει πίνακες, παλαιές αμφιέσεις, πορσελάνες, αναμνηστικά, είδη χειροτεχνίας, φωτογραφίες, χειρόγραφα και περίπου 6.000 βιβλία σχετικά με την τέχνη, τα ταξίδια και την ιστορία της Κύπρου και της Εγγύς Ανατολής (η αξία των οποίων εκτιμάται σε περίπου [ ] EUR). Η συλλογή αυτή θα αποτελεί μόνιμο δάνειο από το Ίδρυμα Κώστα και Ρίτας Σεβέρη και θα εκτίθεται στο Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας. 16) Η εταιρεία Κώστας και Ρίτα Σεβέρη Estates, που είναι ο ιδιοκτήτης του κτιρίου που φιλοξενεί το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας, θα εκμισθώσει το κτίριο για το συμβολικό ποσό του 1 EUR στο Ίδρυμα και δεσμεύτηκε ότι την αποκλειστική χρήση του κτιρίου θα έχει το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας για περίοδο τουλάχιστον 20 ετών. 17) Το προτεινόμενο σχέδιο δεν αναμένεται ότι θα πραγματοποιεί κέρδη. Επιπλέον, προβλέπεται ότι το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας θα λειτουργεί με ζημία την οποία θα καλύπτει το Ίδρυμα με χρηματοδότηση από ιδιωτικούς πόρους. 3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ 3.1 Ύπαρξη ενίσχυσης κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ 18) Σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, «κάθε ενίσχυση που χορηγείται από ένα κράτος μέλος ή με κρατικούς πόρους σε οποιαδήποτε μορφή, η οποία νοθεύει ή απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό μέσω της ευνοϊκής μεταχείρισης ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις συναλλαγές μεταξύ κρατών μελών, είναι ασυμβίβαστη με την εσωτερική αγορά». 4
19) Αυτό σημαίνει ότι προκειμένου ένα μέτρο να χαρακτηριστεί κρατική ενίσχυση, οι ακόλουθες σωρευτικές προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται: (i) Η ενίσχυση πρέπει να χορηγείται με κρατικούς πόρους, (ii) πρέπει να παρέχει οικονομικό πλεονέκτημα σε επιχειρήσεις, (iii) το πλεονέκτημα πρέπει να είναι επιλεκτικό και να νοθεύει ή να απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό, και (iv) το μέτρο να επηρεάζει το ενδοκοινοτικό εμπόριο. 20) Δεδομένου ότι οι κυπριακές αρχές υποστήριξαν ότι το εν λόγω μέτρο δεν επηρεάζει τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών, το ζήτημα αυτό εξετάζεται ενδελεχώς και κατά προτεραιότητα. Επίπτωση στο ενδοενωσιακό εμπόριο 21) Το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών επηρεάζεται μόνο εάν το μέτρο είναι τουλάχιστον δυνητικά ικανό να επηρεάσει αυτό το εμπόριο. Η Επιτροπή θεωρεί ότι το ισχύον μέτρο δεν θα είχε αυτή τη δυνατότητα, ακόμη και αν πληρούνταν τα υπόλοιπα κριτήρια για τον ορισμό των κρατικών ενισχύσεων. 22) Στο πλαίσιο αυτό, όσον αφορά την ιδιαίτερη φύση της επιδοτούμενης δραστηριότητας, θα πρέπει πρώτα απ' όλα να σημειωθεί ότι οι δραστηριότητες του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας επικεντρώνονται στην πολιτιστική ιστορία της Κύπρου και η μόνιμη έκθεση του Κέντρου συνίσταται αποκλειστικά σε τεχνουργήματα σχετικά με αυτή την ιστορία. Σε αντίθεση με περισσότερο εμπορεύσιμα προϊόντα, η δυνατότητα ενός μουσείου σχετικά με την ιστορία της Κύπρου να επηρεάσει το ενδοκοινοτικό εμπόριο είναι πολύ μικρή. 23) Η Επιτροπή θεωρεί ότι το κοινοποιηθέν μέτρο μπορεί να διακριθεί από τα μέτρα ενίσχυσης που προωθούν την ανάπτυξη των μεγάλων εθνικών μουσείων και αξιοθέατων που είναι σε θέση να προσελκύσουν ένα διεθνές κοινό, προβάλλονται ευρέως εκτός της περιοχής στην οποία βρίσκονται και είναι επομένως εντελώς διαφορετικής κλίμακας και φύσης από το τοπικό σχέδιο που υποστηρίζεται από το παρόν μέτρο. Η διαφορά αυτή υπογραμμίζεται επίσης από τη μικρή κλίμακα του έργου και του περιορισμένου ποσού (823.000) της κοινοποιηθείσας χρηματοδότησης. 24) Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή σημειώνει επίσης ότι το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας απευθύνεται σε ένα ιδιαίτερα τοπικό κοινό, και κύριος στόχος του είναι να ενθαρρύνει τους νέους του νησιού να μάθουν για τη θρησκευτική και πολιτιστική ιστορία της Κύπρου και να ωθήσει τις διάφορες κοινότητες στην Κύπρο να κατανοήσουν και να σεβαστούν την κοινή πολιτιστική κληρονομιά. Αν και οι χώροι του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας θα είναι ανοικτοί τόσο στους ντόπιους όσο και στους ξένους επισκέπτες, το μικρό 5
μέγεθος του Κέντρου και η φύση των εκθέσεων και δραστηριοτήτων του (με έμφαση στην κυπριακή ζωή και πολιτισμό) δεν είναι σε θέση (σε αντίθεση π.χ. με ορισμένα μεγάλα εθνικά μουσεία), να προκαλέσει την παρέκκλιση των τουριστικών ροών από άλλα κράτη μέλη για να επισκεφθούν επί τούτου το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας. Κατά πάσα πιθανότητα, οι επισκέπτες του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας από άλλα κράτη μέλη θα έχουν ήδη αποφασίσει να ταξιδέψουν στην Κύπρο ανεξαρτήτως της ύπαρξης του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας 2. 25) Επιπλέον, εκ των πραγμάτων, το έργο είναι απίθανο να ενθαρρύνει την παρέκκλιση των τουριστικών ροών από άλλα ευρωπαϊκά κράτη μέλη λόγω της γεωγραφικής θέσης της Κύπρου 3. Ο τοπικός χαρακτήρας και η γεωγραφική θέση του έργου μαζί με τη φύση της δραστηριότητας του Κέντρου Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας διασφαλίζουν ότι οι επιπτώσεις στο εμπόριο δύνανται για διάφορους πρακτικούς λόγους να αποκλειστούν 4. 3.2 Συμπέρασμα σχετικά με την ύπαρξη ενίσχυσης 26) Ως εκ τούτου, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της υπόθεσης, μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι το κοινοποιηθέν μέτρο δεν θα επηρεάσει τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών. 27) Δεδομένου ότι το μέτρο δεν ενδέχεται να επηρεάσει τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών, δεν υπάρχει ανάγκη να εξεταστούν οι υπόλοιπες σωρευτικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε ότι το μέτρο δεν συνιστά ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης. 2 Αυτό αντικατοπτρίζεται στις εκτιμήσεις των ξένων επισκεπτών για το σχέδιο όπως φαίνεται στο επιχειρηματικό σχέδιο. 3 Βλέπε επίσης απόφαση της Επιτροπής σχετικά με την κρατική στήριξη για το Κυπριακό Πολιτιστικό Κέντρο της 8ης Νοεμβρίου 2011 (υπόθεση SA.33241 (2011/N), ΕΕ C 377 της 23.12.2011, σ. 11, ιδίως σκέψη 26). 4 Συγκρίνατε τις αποφάσεις της Επιτροπής της 21ης Δεκεμβρίου 2000 σχετικά με πισίνα αναψυχής Dorsten - Γερμανία (υπόθεση N258/2000, ΕΕ C 172 της 16.6.2001), της 21ης Ιανουαρίου 2003, σχετικά με μέτρα υπέρ του Οικομουσείου της Αλσατίας (Ecomusée d'alsace) Γαλλίας (υπόθεση ΝΝ 136/A/2001, ΕΕ C 97 της 24.4.2003, σ. 10), της 27ης Ιουνίου 2007 - Επιχορηγήσεις για θεατρικές παραγωγές στη Χώρα των Βάσκων Ισπανία (υπόθεση N257/2007, ΕΕ C 173, 26.7. 2007, σ. 2) και της 28ης Νοεμβρίου 2007 σχετικά με ενίσχυση στο Bataviawerf Κάτω Χώρες (υπόθεση N 377/2007, ΕΕ C 35 της 08/02/2008, σ. 3). 6
Εάν η παρούσα επιστολή περιέχει εμπιστευτικές πληροφορίες που δεν πρέπει να κοινοποιηθούν σε τρίτα μέρη, παρακαλείσθε να ενημερώσετε σχετικά την Επιτροπή εντός δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία παραλαβής της. Εάν η Επιτροπή δεν λάβει σχετική αιτιολογημένη αίτηση εντός της οριζόμενης προθεσμίας, θα θεωρήσει ότι είστε σύμφωνοι με την αποκάλυψη σε τρίτους και με τη δημοσίευση του πλήρους κειμένου της παρούσας επιστολής στην αυθεντική γλώσσα στον δικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/index.cfm Η αίτησή σας πρέπει να σταλεί με συστημένη επιστολή ή με φαξ στην ακόλουθη διεύθυνση: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού Γραμματεία κρατικών ενισχύσεων J-70 3/232 BE - 1049 Βρυξέλλες Φαξ αριθ.: + 32 2 296 12 42 Με εκτίμηση, Για την Επιτροπή Joaquín ALMUNIA Αντιπρόεδρος 7