Θέκα 1. Τη ζεκαίλεη ν όξνο «αλάδξαζε» γεληθά ζηε βηνινγία θαη εηδηθόηεξα ζηε θπζηνινγία. Τη είλαη ε αξλεηηθή θαη ηη ε ζεηηθή αλάδξαζε. Δώζηε παξαδείγκαηα, ηόζν από ηε Φπζηνινγία όζν θαη από άιιεο πεξηνρέο ηεο βηνινγίαο. Η αλάδξαζε νλνκάδεηαη ε αλαηξνθνδφηεζε ηεο εμφδνπ ελφο ζπζηήκαηνο ζηελ είζνδν ηνπ. Οπζηαζηηθά απνηειεί έλαλ κεραληζκφ ζηαζεξνπνίεζεο ησλ ειεγρφκελσλ παξαγφλησλ πξνο κηα ζπγθεθξηκέλε θαηεχζπλζε. πγθεθξηκέλα, φηαλ αιιάμεη κηα κεηαβιεηή ζε έλα «αλνηρηφ ζχζηεκα» φπσο π.ρ. απηφ ηνπ νξγαληζκνχ ππάξρνπλ 2 ηξφπνη πνπ απηφ αληηδξά: Α) Αξλεηηθή αλάδξαζε: Μηα αιιαγή ζηηο παξακέηξνπο ζέηεη ζε εθαξκνγή κηα αληίδξαζε ε νπνία νδεγεί πξνο ηελ αληίζεηε θαηεχζπλζε. Η αξλεηηθή αλάδξαζε ηείλεη λα δηνξζψλεη ηελ παξάκεηξν θαη λα επηζηξέθεη ην ζχζηεκα ζηε ζηαζεξή ηνπ θαηάζηαζε. Παξάδεηγκα αξλεηηθήο αλάδξαζεο είλαη ε ξχζκηζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ ζψκαηνο ζε απφθξηζε ηεο πηψζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο. Όηαλ ζπκβεί απηφ, ην θέληξν ξχζκηζεο ηνπ εγθεθάινπ αληηιακβάλεηαη ηελ αιιαγή κέζσ ησλ ζεξκνυπνδνρέσλ ηνπ ζψκαηνο θαη αληηδξά ζέηνληαο ζε θίλεζε π.ρ. ηνπο κχεο ηνπ ζψκαηνο ψζηε λα παξάγνπλ κε επηπιένλ θίλεζε ζεξκφηεηα θαη παξάιιεια ηα αγγεία ιεηηνπξγνχλ έηζη ψζηε λα κεηψλνληαη νη ζεξκηθέο απψιεηεο. Σειηθά, ε ζεξκνθξαζία αλεβαίλεη θη έηζη απνθαζίζηαηαη ε ηζνξξνπία. Η αξλεηηθή αλάδξαζε εληζρχεη ηελ νκνηφζηαζε, δειαδή ηελ ηάζε ηνπ νξγαληζκνχ λα δηαηεξεί ζηαζεξέο ηηο εζσηεξηθέο ηνπ ζπλζήθεο. Β) Θεηηθή αλάδξαζε: Μηα αιιαγή ζηηο παξακέηξνπο ζέηεη ζε εθαξκνγή κηα αληίδξαζε ε νπνία νδεγεί πξνο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε. Η ζεηηθή αλάδξαζε ηείλεη λα εληείλεη ηελ αιιαγή ζηελ παξάκεηξν θαη λα εληζρχεη ηελ αιιαγή. Ο ηχπνο απηφο, δελ είλαη ηφζν ζπλεζηζκέλνο φζν ε αξλεηηθή αλάδξαζε. Δπηπιένλ, γηα ηελ ηζνξξνπία ηνπ νξγαληζκνχ, πάληα πξέπεη λα ππάξρεη έλαο κεραληζκφο πνπ λα ζηακαηά ηε ζεηηθή αλάδξαζε. Η ζεηηθή αλάδξαζε παξνπζηάδεηαη θαη φηαλ δηαθφπηεηαη (απφ κε-θπζηνινγηθνχο πξνάγνληεο) ε αξλεηηθή αλάδξαζε. Παξάδεηγκα ζεηηθήο αλάδξαζεο είλαη ε αχμεζε ηεο έθθξηζεο ηεο νξκφλεο σθπηνθίλεο θαηά ηε γέλλα, ε νπνία επαηζζεηνπνηεί ηα θχηηαξα θαη ηειηθά ηνπο κχεο ηεο κήηξαο γηα λα πηέζνπλ ηνλ ηξάρειν θαη λα αξρίζεη ε δηαζηνιή. Η δηαζηνιή ηνπ ηξαρήινπ έρεη ζαλ ζπλέπεηα ηελ έθθξηζε επηπιένλ σθπηνθίλεο θη έηζη ην ζχζηεκα
αλαηξνθνδνηείηαη κέρξη ηε ζηηγκή ηεο γέλλαο ε νπνία αλαζηέιιεη ηελ έθθξηζε ηεο νξκφλεο (αξλεηηθή αλάδξαζε). Θέκα 2. Τν dimethoate είλαη έλα νξγαλνθσζθνξηθό εληνκνθηόλν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη (αθόκα!) επξέσο ζηε γεσξγία. Αλαηξέμεηε ζην δηαδίθηπν γηα λα βξείηε ην κεραληζκό δξάζεο ηνπο. To dimethoate είλαη έλα εληνκνθηφλν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ζθνηψζεη αθάξεα θαη έληνκα ζπζηεκηθά θαη κε επαθή. Χξεζηκνπνηείηαη ελάληηα ζε έλα κεγάιν εχξνο εληφκσλ φπσο αθίδεο θαη αθξίδεο πνπ πξνζβάιινπλ θπηά θαη εθαξκφδεηαη γηα ηελ πξνζηαζία βακβαθηνχ, ιεκνληψλ, πεπνληψλ θαη άιια ιαραληθά θαη θξνχηα Χξεζηκνπνηείηαη επίζεο γηα ηελ απεληφκσζε θαηνηθηψλ θπξίσο ελάληηα ζηηο νηθηαθέο κχγεο. Σν dimethoate ππάξρεη σο ζπξέη, ζθφλε θαη ζε κνξθή ππθλνχ δηαιχκαηνο. Όπσο θαη ηα ππφινηπα νξγαλνθσζθνξηθά εληνκνθηφλα ε δξάζε ηνπ dimethoate εζηηάδεη ζηελ παξεκπφδηζε ηεο δξάζεο ηεο ρνιηλεζηεξάζεο, πνπ είλαη έλα έλδπκν απαξαίηεην γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ θεληξηθνχ λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο ησλ εληφκσλ αιιά θαη ησλ αλζξψπσλ. Όπσο είλαη θαηαλνεηφ ινηπφλ, νη βιαβεξέο ζπλέπεηεο ηεο ρξήζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο νπζίαο γηα ηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ είλαη ηδηαηηέξσο κεγάιεο. Θέκα 3. Αλ αθαηξεζεί ν έλαο ινβόο ηνπ ζπξενεηδνύο αδέλα, ε έθθξηζε ηεο TSH ζα απμεζεί ή ζα κεησζεί θαη γηαηί; Ο ζπξενεηδήο αδέλαο είλαη ν κεγαιχηεξνο ελδνθξηλήο αδέλαο ηνπ αλζξψπηλνπ ζψκαηνο. Δληνπίδεηαη ζηελ πξφζζηα πεξηνρή ηνπ ηξαρήινπ, έρεη βάξνο πεξίπνπ 20 γξακκάξηα θαη απνηειείηαη απφ 2 ινβνχο (δεμηφ θαη αξηζηεξφ), νη νπνίνη ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε ηνλ ηζζκφ. Ο αδέλαο απηφο παξάγεη ηξεηο νξκφλεο: 1) ηε ζπξνμίλε ή ηεηξατσδνζπξνλίλε (Σ4)
2) ηελ ηξητσδνζπξνλίλε (Σ3) 3) ηελ θαιζηηνλίλε Οη δχν πξψηεο ξπζκίδνπλ ην κεηαβνιηζκφ φισλ ησλ ηζηψλ θαη ε ηξίηε ειαηηψλεη ηα επίπεδα ηνπ αζβεζηίνπ ηνπ αίκαηνο. Η ζχλζεζε θαη ε έθθξηζε ησλ ζπξενεηδηθψλ νξκνλψλ ξπζκίδεηαη απφ ηε ζπξενεηδνηξφπν νξκφλε (TSH) πνπ παξάγεηαη ζηελ ππφθπζε, ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο, εμαξηάηαη απφ ηελ έθθξηζε ηεο ζπξενεθιπηίλεο (TRH) πνπ παξάγεηαη ζηνλ ππνζάιακν. Αλ επνκέλσο αθαηξεζεί ν κηζφο ινβφο ηνπ ζπξενεηδή, ηφηε νη νξκφλεο απηέο ζα ειαηησζνχλ. Με ην κεραληζκφ ηεο αξλεηηθήο αλάδξαζεο, δίλεηαη ζήκα ζηνλ ππνζάιακν γηα αχμεζε ηεο έθθξηζεο ηεο TRH, πνπ απηφ ζεκαίλεη θαη αχμεζε ηεο έθθξηζεο ηεο TSH. Απηφ απνζθνπεί ζηελ αλάινγε αχμεζε ησλ ζπξενεηδηθψλ νξκνλψλ θαη ηελ, έζησ κεξηθή απνθαηάζηαζε, ηεο απψιεηάο ηνπο. Θέκα 4. Σηε λόζν ηνπ ζαθραξώδνπο δηαβήηε, πώο εμεγείηε ηα ζπκπηώκαηα: ππεξγιπθαηκία, γιπθνδνπξία, πνιπνπξία, πνιπδηςία, πνιπθαγία; Ο ζαθραξψδεο δηαβήηεο απνηειεί κηα πνιχπινθε αζζέλεηα ηνπ κεηαβνιηζκνχ κε αίηηα εκθάληζεο πνπ ζρεηίδνληαη κε γελεηηθνχο, επηγελεηηθνχο θαη πεξηβαιινληηθνχο παξάγνληεο πνπ νδεγνχλ ζε πνηθίιεο δηαηαξαρέο ηεο νκνηφζηαζεο ησλ επηπέδσλ ηεο γιπθφδεο ζηνλ νξγαληζκφ θαη εηδηθά ζηα β-θχηηαξα ηνπ παγθξέαηνο θαζψο θαη ζην ήπαξ, ηνπο κχεο θαη ηνλ ιηπψδε ηζηφ. Παξφιν πνπ ν δηαβήηεο ηχπνπ 2 (T2DM Type 2 Diabetes Mellitus), πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ κεησκέλε έθθξηζε ηλζνπιίλεο, είλαη ε επηθξαηέζηεξε κνξθή, ηφζν ν δηαβήηεο ηχπνπ 1 θαη 2 πξνθαιινχλ αγγεηαθέο παζήζεηο, λεθξνπάζεηα, ξεηηλνπάζεηα θαη κηθξναγγεηνπάζεηα, απμάλνληαο ησλ θίλδπλν γηα θαξδηαθέο παζήζεηο θαη έκθξαγκα.
Ο ζαθραξψδεο δηαβήηεο είλαη κεηαβνιηθή αζζέλεηα ε νπνία ραξαθηεξίδεηαη απφ αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ ζαθράξνπ ζην αίκα (ππεξγιπθαηκία) θαη δηαηαξαρή ηνπ κεηαβνιηζκνχ ηεο γιπθφδεο, είηε σο απνηέιεζκα ειαηησκέλεο έθθξηζεο ηλζνπιίλεο είηε ιφγσ ειάηησζεο ηεο επαηζζεζίαο ησλ θπηηάξσλ ηνπ ζψκαηνο ζηελ ηλζνπιίλε. ηε λφζν ηνπ ζαθραξψδνπο δηαβήηε, φηαλ ε ζπγθέληξσζε ηεο γιπθφδεο ζην αίκα ππεξβεί ηε λεθξηθή νπδφ απνξξφθεζεο ή απέθθξηζεο ηεο (φξην επηπέδσλ γιπθφδεο πνπ θπκαίλεηαη απφ 160 έσο 180 mg/dl αλάινγα κε ην άηνκν), παξαηεξείηαη γιπθνδνπξία. Απηφ ζεκαίλεη, χπαξμε γιπθφδεο ζηα νχξα. Η γιπθνδνπξία πξνθαιεί σζκσηηθή δηνχξεζε, πνπ εθδειψλεηαη θιηληθά κε πνιπνπξία. Απηφ ζπκβαίλεη ιφγσ ηεο χπαξμεο ηεο γιπθφδεο ζηα κηθξά ζσιελάξηα ησλ λεθξψλ πνπ δελ κπνξεί λα απνξξνθεζεί. Η γιπθφδε πξνθαιεί αχμεζε ηεο σζκσηηθήο πίεζεο εληφο ηνπ ζσιελαξίνπ, πξνθαιψληαο θαηαθξάηεζε ηνπ χδαηνο εληφο ηνπ απινχ, θαη έηζη κεηψλεη ηελ επαλαπνξξφθεζε ηνπ λεξνχ πξνθαιψληαο αχμεζε ηεο παξαγσγήο νχξσλ. Γηα ην ιφγν απηφ ε γιπθνδνπξία εθδειψλεηαη θιηληθά κε πνιπνπξία. Απνηέιεζκα είλαη ε αθπδάησζε πνπ δηεγείξεη ην κεραληζκφ ηεο δίςαο πξνθαιψληαο πνιπδηςία. Απηφ ιεηηνπξγεί σο κεραληζκφο αλάδξαζεο γηα λα πξνθαιέζεη ηελ θαηαλάισζε λεξνχ απφ ηνλ νξγαληζκφ. Σέινο, ε πνιπθαγία είλαη απνηέιεζκα ηεο κεησκέλεο δξαζηεξηφηεηαο ηνπ θέληξνπ θνξεζκνχ ζηνλ ππνζάιακν. Θέκα 5. Πώο εξκελεύεηαη ε μεξνζηνκία θαη ε έληνλε αίζζεζε δίςαο πνπ αηζζαλόκαζηε ην «επόκελν πξσί», κεηά από ππεξβνιηθή θαηαλάισζε αιθννινύρσλ πνηώλ ην πξνεγνύκελν βξάδπ; Μεηά απφ ηελ θαηαλάισζε κεγάιεο πνζφηεηαο αιθνφι ην πξνεγνχκελν βξάδπ κηα ζεηξά απφ δπζάξεζηα ζπκπηψκαηα ζπλνδεχνπλ ην «πξσηλφ μχπλεκα». Σα πην ζπλεζηζκέλα ζπκπηψκαηα είλαη έληνλε δίςα, μεξνζηνκία, πνλνθέθαινο, λαπηία, ππεξζηαιφξξνηα - πηζαλφλ θαη έκεηνο-, ππεξεπαηζζεζία ζην θσο θαη ην ζφξπβν, δηαηαξαρέο χπλνπ θαη δηάζεζεο. ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο κπνξεί, καδί κε ηα πξναλαθεξζέληα, λα ζπλππάξρεη δηάξξνηα, έληνλε θαηαβνιή δπλάκεσλ, αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ ζψκαηνο,
δηαηαξαρέο ηεο ζπλεηδήζεσο κε δπζθνιία ζηελ ζπγθέληξσζε, θαηαζιηπηηθή δηάζεζε θαη ππλειία πνπ κπνξεί λα θζάζεη κέρξη θαη ην ιήζαξγν. Όια ηα ζπκπηψκαηα απηά νθείινληαη ζε δηαηαξαρή ηεο θπζηνινγίαο ηνπ νξγαληζκνχ πνπ φκσο βαζκηαία απνθαζίζηαηαη νπφηε θαη ηα ζπκπηψκαηα ππνρσξνχλ. Πην ζπγθεθξηκέλα ε μεξνζηνκία θαη ε δίςα νθείινληαη ζηελ αθπδάησζε. Η αηζαλφιε απμάλεη ηελ παξαγσγή νχξσλ θαη έρεη δηνπξεηηθή δξάζε. Δθηφο απφ ηελ απψιεηα λεξνχ, έρνπκε θαη απψιεηα ρξήζηκσλ ειεθηξνιπηψλ, φπσο θάιην θαη καγλήζην. Δπηπιένλ ε αθπδάησζε πξνθαιεί πνλνθέθαιν, θνχξαζε θαη ιήζαξγν. Δπίζεο, ε δξάζε ηνπ αιθνφι ζην ζηνκάρη επζχλεηαη γηα ηελ ππεξζηαιφξξνηα, ηε λαπηία ή ηνλ έκεην, ηα νπνία επηδεηλψλνπλ ηελ αθπδάησζε. Πξνθεηκέλνπ λα απνθαηαζηαζεί ε φιε δηαηαξαρή ηεο θπζηνινγίαο, ε μεξνζηνκία θαη ε δίςα ιεηηνπξγνχλ νκνηνζηαηηθά «πξνθαιψληαο» ηνλ νξγαληζκφ λα θαηαλαιψζεη πεξηζζφηεξν λεξφ θη έηζη λα ππνρσξήζεη πην γξήγνξα ε αθπδάησζε, λα απνθαηαζηαζνχλ νη ειεθηξνιχηεο θαη λα απνθαηαζηαζνχλ ηα δπζάξεζηα ζπκπηψκαηα. Θέκα 6. Γηαηί ην παξαηεηακέλν ζηξεο δπζθνιεύεη ηηο πξνζπάζεηεο αδπλαηίζκαηνο; Σν παρατεταμζνο ζηξεο πξνθαιεί αιιαγέο ζηηο νξκφλεο θαη ζηε ζπκπεξηθνξά πνπ νδεγνχλ ζηελ πξφζιεςε αλεπηζχκεηνπ ζσκαηηθνχ βάξνπο. Η επηδεκία παρπζαξθίαο πνπ καζηίδεη ζήκεξα ηνλ θφζκν, έρεη ζρέζε κε ηνλ ηξφπν δσήο που ςυχνά ςυνοδεφεται από παρατεταμζνο ςτρεσ. Όπνηα δίαηηα θαη εάλ αθνινπζήζνπκε γηα απψιεηα πεξηηηψλ θηιψλ ή γηα λα έρνπκε έλα θαλνληθφ βάξνο ζψκαηνο, θηλδπλεχεη λα απνηχρεη ιφγσ ησλ βηνινγηθψλ θαη ςπρηθψλ κεηαβνιψλ πνπ πξνθαιεί ην ζηξεο. Καταρχάσ, η θνξηηδφλε, νξκφλε ηνπ ζηξεο, επηβξαδχλεη ην κεηαβνιηζκφ ζπκβάιινληαο έηζη ζηε ζπζζψξεπζε πεξηηηψλ θηιψλ ζην ζψκα. Οη άλζξσπνη ζε θαηάζηαζε ζηξεο ηξψλε πεξηζζφηεξα ιηπαξά, αιαηηζκέλα θαη γιπθά θαγεηά. Πξνηηκνχλ ιηγφηεξν λα ηξψλε ζαιάηεο, ιαραληθά ή θξνχηα πνπ απνηεινχλ κέξνο κηαο πγηεηλήο δηαηξνθήο. Σν ζηξεο έρεη ζπζρεηηζζεί κε ην κεηαβνιηθφ ζχλδξνκν θαη ηελ ππεξγιπθαηκία δειαδή ςειή γιπθφδε ζην αίκα. Σν κεηαβνιηθφ ζχλδξνκν ραξαθηεξίδεηαη απφ παρπζαξθία, απμεκέλε πεξίκεηξν θνηιηάο, ςειή πίεζε, ςειά ηξηγιπθεξίδηα αίκαηνο, ςειή θαθή ρνιεζηεξφιε αίκαηνο, αλζεθηηθφηεηα ζηελ ηλζνπιίλε θαη απμεκέλε γιπθφδε αίκαηνο λεζηείαο.
Η θαηάζηαζε απηή απμάλεη ηνλ θίλδπλν γηα θαξδηαθή πξνζβνιή, δηαβήηε θαη εγθεθαιηθά επεηζφδηα. Σν ζηξεο επλνεί ηε ζπζζψξεπζε ιίπνπο ζηελ θνηιηά απμάλνληαο έηζη ην ζπιαγρληθφ ιίπνο θαη ηελ πεξίκεηξν ηεο θνηιηάο. Η αχμεζε ηνπ ζπιαγρληθνχ ιίπνπο (ζρήκα ζψκαηνο πνπ κνηάδεη κε κήιν), δελ είλαη κφλν άζρεκν απφ αηζζεηηθήο άπνςεο αιιά ηαπηφρξνλα απμάλεη ηνλ θίλδπλν γηα θαξδηαθέο παζήζεηο θαη δηαβήηε. Η ζπλαηζζεκαηηθή ππεξθαγία ραξαθηεξίδεη κεγάιν πνζνζηφ ησλ θαηαζηάζεσλ ζηξεο. Οη άλζξσπνη κε ρξφλην αλεμέιεγθην ζηξεο, θαηαλαιψλνπλ ρσξίο λα πεηλνχλ, ηξφθηκα θαη πνηά πνπ είλαη ηδηαίηεξα παρπληηθά. Η ζπκπεξηθνξά ηεο ππεξθαγίαο κπνξεί λα γίλεηαη ελζπλείδεηα ή αζπλείδεηα. Δίλαη ε ζπρλφηεξε δηαηξνθηθή δηαηαξαρή. Χαξαθηεξίδεηαη απφ αθαηάζρεηε επηζπκία γηα θαγεηφ φηαλ ππάξρνπλ δχζθνιεο ςπρνινγηθέο θαηαζηάζεηο φπσο ην ζηξεο, ν ζπκφο, ην άγρνο, ε κνλαμηά, ε ιχπε θαη ε πιήμε. Δθηφο απφ ηελ ππεξθαγία, ν ζηξεζαξηζκέλνο άλζξσπνο ςάρλεη γηα εχθνιεο ιχζεηο. Γελ έρεη ρξφλν γηα λα θηηάμεη θάηη πγηεηλφ λα θάεη. Αγνξάδεη βηαζηηθά πξνπαξαζθεπαζκέλα θαγεηά, επεμεξγαζκέλα ηξφθηκα, πινχζηα ζε ζεξκίδεο, αιάηη θαη ιίπε, έηνηκα γηα θαηαλάισζε πνπ δελ είλαη φηη θαιχηεξν γηα ηελ πγεία ηνπ. Θέκα 7. Τη είλαη ε λεθξηθή αθακςία; Πεξηγξάςηε ην θαηλόκελν. Καζψο ην αίκα απνκαθξχλεηαη απφ ηνλ νξγαληζκφ ηνπ δψνπ, ηα επίπεδα νμπγφλνπ ζηνπο ηζηνχο κεηψλνληαη, κε απνηέιεζκα ηε ρξήζε ηεο αλαεξφβηαο νδνχ γηα κεηαβνιηζκφ ηεο ελέξγεηαο. Η ελέξγεηα είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ αθεξαηφηεηα ησλ θπηηάξσλ θαη παξέρεηαη απφ ην ATP, ην νπνίν «θαηαλαιψλεηαη» απφ ηελ ATP-άζε ηεο κπνζίλεο. Πξντφλ ηεο δηάζπαζεο ηνπ ΑΣΡ είλαη ην αλφξγαλν θσζθνξηθφ άιαο, ην νπνίν ελεξγνπνηεί ηε κεηαηξνπή ηνπ γιπθνγφλνπ ζε γαιαθηηθφ νμχ. Φπζηνινγηθά, ζε έλα δσληαλφ νξγαληζκφ, φηαλ ην θπθινθνξηθφ ζχζηεκα ιεηηνπξγεί ζσζηά, ε κεηαθνξά ηνπ γαιαθηηθνχ νμένο πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηεο θπθινθνξίαο ηνπ αίκαηνο απφ ηνπο κχεο ζην ήπαξ. Δθεί κεηαηξέπεηαη ζε γιπθφδε θαη γιπθνγφλν θαη επαλαζπληίζεηαη ην ΑΣΡ. Φπζηθά, ζηνλ λεθξφ απηφ δελ κπνξεί λα ζπκβεί, κε απνηέιεζκα ηελ πηψζε ησλ επηπέδσλ ATP πνπ αθνινπζείηαη απφ ην ζρεκαηηζκφ ηεο αθηηλνκπνζίλεο θαη ηελ έλαξμε ηεο
λεθξηθήο αθακςίαο. ε απηή ηελ θαηάζηαζε, ηα ζαξθνκεξίδηα κηθξαίλνπλ, νη κχεο γίλνληαη άθακπηνη θαη ράλνπλ ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα εθηαζνχλ. Έηζη ηα άθξα ηνπ λεθξνχ ζθιεξαίλνπλ θαη είλαη δχζθνιν λα κεηαθηλεζνχλ. Όπσο πξναλαθέξζεθε, ν ζρεκαηηζκφο αθηηλνκπνζίλεο είλαη ραξαθηεξηζηηθφ ηεο λεθξηθήο αθακςίαο, πνπ απμάλεη ηελ ηάζε ησλ κπψλ. Η ηάζε κεηψλεηαη κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο λεθξηθήο αθακςίαο, αιιά φρη ζηα επίπεδα πξηλ απφ ηελ έλαξμε απηήο. Απηή ε αιιαγή ζηελ έληαζε ησλ κπψλ αλαθέξεηαη σο «ιχζε ηεο αθακςίαο». Η λεθξηθή αθακςία ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί σο κία κφληκε ζχζπαζε ησλ κπψλ, θαζψο ν ζρεκαηηζκφο αθηηλνκπνζίλεο πξαγκαηνπνηείηαη επίζεο θαηά ηελ θαλνληθή ζχζπαζε ησλ κπψλ. Παξφια απηά νη δεζκνί αθηηλνκπνζίλεο ζηελ λεθξηθή αθακςία είλαη αδηάζπαζηνη θαη επηζπκβαίλνπλ άιιεο δηαδηθαζίεο, φπσο ε πξσηεφιπζε πξνθεηκέλνπ λα κεησζεί ε κπηθή ηάζε. Θέκα 8. Οη άλζξσπνη πνπ δνπλ ζε κεγάια πςόκεηξα έρνπλ κηθξόηεξν ή κεγαιύηεξν αξηζκό εξπζξνθπηηάξσλ ζην αίκα; Σε ηη νθείιεηαη απηό θαη ηη εμππεξεηεί; Σα εξπζξνθχηηαξα πεξηέρνπλ αηκνζθαηξίλε ε νπνία ηνπο δίλεη ην ραξαθηεξηζηηθφ θφθθηλν ρξψκα. Η αηκνζθαηξίλε είλαη κία εμεηδηθεπκέλε πξσηεΐλε, ππεχζπλε γηα ηε κεηαθνξά ηνπ νμπγφλνπ. Η αηκνζθαηξίλε Α, πνπ είλαη ν θχξηνο ηχπνο αηκνζθαηξίλεο ζηνπο ελήιηθεο, απνηειείηαη απφ δχν δεπγάξηα πνιππεπηηδηθψλ αιπζίδσλ, ηεο αιπζίδαο α θαη ηεο αιπζίδαο β (α2β2), θαη απφ 4 νκάδεο αίκεο, νη νπνίεο πεξηέρνπλ ζίδεξν. Κάζε νκάδα αίκεο ζπλδέεηαη κε κία πνιππεπηηδηθή αιπζίδα. Λφγσ ηεο αηκνζθαηξίλεο, ε νπνία πξνζδαίλεη νμπγφλν, ηα εξπζξνθχηηαξα έρνπλ ζαλ ιεηηνπξγηθφ ξφιν ηελ κεηαθνξά ηνπ νμπγφλνπ ζηνπο ηζηνχο. πεξηβάιινλ Σα εξπζξνθχηηαξα δνπλ πεξίπνπ ηέζζεξηο κήλεο θαη ζηε ζπλέρεηα εγθαηαιείπνπλ ηελ θπθινθνξία ηνπ αίκαηνο θαη ζπγθεληξψλνληαη ζην ήπαξ θαη ζηε ζπιήλα, φπνπ θαηαζηξέθνληαη. Γηα λα δηαηεξείηαη φκσο ν αξηζκφο ηνπο ζην αίκα ζηαζεξφο, παξάγνληαη ζπγρξφλσο άιια απφ ηνλ εξπζξφ κπειφ ησλ νζηψλ. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ηα εξπζξνθχηηαξα παξάγνληαη κε γξεγνξφηεξν ξπζκφ κε απνηέιεζκα λα απμάλεηαη ν αξηζκφο ηνπο ζην αίκα. Απηφ ζπκβαίλεη, γηα παξάδεηγκα, ζηνπο αλζξψπνπο πνπ δνπλ ζε κεγάιν πςφκεηξν, φπνπ δελ ππάξρεη αξθεηφ νμπγφλν ζηελ
αηκφζθαηξα. Σα επηπιένλ εξπζξνθχηηαξα ηνπο βνεζνχλ λα πξνζιακβάλνπλ νμπγφλν, πνπ είλαη απαξαίηεην γηα ηηο αλάγθεο ησλ ηζηψλ ηνπο. πγθεθξηκέλα, ζε ηέηνηεο ζπλζήθεο ρξφληαο ππνμίαο, απμάλεηαη ε παξαγσγή εξπζξνπνηεηίλεο απφ ηνπο λεθξνχο, ε νπνία επσδψλεη ηελ παξαγσγή εξπζξψλ αηκνζθαηξίσλ απφ ηνλ κπειφ ησλ νζηψλ. Δπνκέλσο, νη άλζξσπνη πνπ δνπλ ζε πςφκεηξν έρνπλ κεγαιχηεξν αξηζκφ εξπζξνθπηηάξσλ ζην αίκα. Θέκα 9. Πεξηγξαθή ησλ γεγνλόησλ πνπ ζπκβαίλνπλ όηαλ ελεξγνπνηείηαη ε εηδηθή ακπληηθή αληίδξαζε ζε κηα ινίκσμε από θάπνην βαθηήξην. Με ηελ είζνδν ελφο παζνγφλνπ βαθηεξίνπ (αληηγφλν) ζηνλ νξγαληζκφ, γίλεηαη αλαγλψξηζε απφ ηα καθξνθάγα θχηηαξα ηα νπνία ελδνθπηηαξψλνπλ θαη απνηθνδνκνχλ ηνλ νξγαληζκφ κε ηε δηαδηθαζία ηεο θαγνθπηηάξσζεο. Σα ηκήκαηα ηνπ αληηγφλνπ εθηίζεληαη ζηελ επηθάλεηα ησλ καθξνθάγσλ θαη ελψλνληαη κε πξσηεΐλεο εηδηθέο ζηελ επηθάλεηα ησλ καθξνθάγσλ θάζε αηφκνπ πνπ ιέγνληαη αληηγφλα ηζηνζπκβαηφηεηαο. Η ζχλδεζε απηή ελεξγνπνηεί ηα βνεζεηηθά Σ ιεκθνθχηηαξα πνπ αθελφο δηαθνξνπνηνχληαη ζε βνεζεηηθά Σ-ιεκθνθχηηαξα κλήκεο (ελεξγνπνηνχληαη ζε ηπρφλ δεχηεξε επαθή κε ην ίδην αληηγφλν) θαη αθ εηέξνπ ελεξγνπνηνχλ κε ηε ζεηξά ηνπο ηα Β-ιεκθνθχηηαξα ηα νπνία πνιιαπιαζηάδνληαη θαη δηαθνξνπνηνχληαη ζε πιαζκαηνθχηηαξα θαη Β- ιεκθνθχηηαξα κλήκεο (ελεξγνπνηνχληαη ζε ηπρφλ δεχηεξε επαθή κε ην ίδην αληηγφλν). Σα πιαζκαηνθχηηαξα εθθξίλνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο αληηζσκάησλ ηα νπνία ζπλδένληαη κε ηα αληίζηνηρα αληηγφλα θαη πξνθαινχλ: Δλεξγνπνίεζε ηνπ ζπκπιεξψκαηνο Αδξαλνπνίεζε ησλ παξαγφκελσλ ηνμηλψλ Καη βνεζνχλ ζηελ αλαγλψξηζε ηνπ βαθηεξίνπ απφ ηα καθξνθάγα κε ζθνπφ ηελ νινθιεξσηηθή ηνπ θαηαζηξνθή. Σέινο γηα ηελ νινθιήξσζε ηνπ εηδηθνχ απηνχ κεραληζκνχ δξνπλ ηα θαηαζηαιηηθά Σ ιεκθνθχηηαξα ηα νπνία νινθιεξψλνπλ ηελ δηαδηθαζία ηελ θαηάιιειε ζηηγκή. Μεηά
ηελ ελεξγνπνίεζε ησλ παξαπάλσ κεραληζκψλ, ν νξγαληζκφο δηαζέηεη πιένλ αλνζία απέλαληη ζην ζπγθεθξηκέλν αληηγφλν θη έηζη θάζε λέα πξνζβνιή ηνπ απφ απηφ, αληηκεησπίδεηαη γξήγνξα θαη απνηειεζκαηηθά. Θέκα 10. Τη είλαη ε «καξκαξπγή»; Πνηα είλαη ζνβαξόηεξε γηα ηνλ νξγαληζκό, ε θνηιηαθή ή ε θνιπηθή καξκαξπγή; Η ζχζπαζε ηεο θαξδηάο πξνθαιείηαη κέζσ αζζελνχο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ην νπνίν μεθηλά απφ κηα εηδηθή πεξηνρή ηνπ ηζηνχ ηεο θαξδηάο πνπ νλνκάδεηαη θιεβνθφκβνο (ΦΚ). Απφ απηφλ, ην ξεχκα δηαρέεηαη πξνο ηα θάησ θαη θαηά κήθνο εηδηθψλ «θπηηαξηθψλ νδψλ», πνπ δηεγείξνπλ ειεθηξηθά νιφθιεξε ηελ θαξδηά θαη ηελ νδεγνχλ λα ρηππά ηαθηηθά φπσο έλα ξνιφη. Αζζέλεηεο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ είηε κε ηνλ ΦΚ είηε κε ηηο «ειεθηξηθέο νδνχο θαη δηαβάζεηο» πνπ βξίζθνληαη ζηελ θαξδηά νλνκάδνληαη αξξπζκίεο θαη έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ εκθάληζε κε θπζηνινγηθψλ θαξδηαθψλ παικψλ. Μηα ηέηνηα αζζέλεηα είλαη ε καξκαξπγή πνπ είλαη ε θαηάζηαζε εθείλε θαηά ηελ νπνία ε θαξδηά αληιεί αίκα αθαηάζηαηα θαη άξξπζκα. Η καξκαξπγή δηαθξίλεηαη ζηελ θνιπηθή θαη ζηελ θνηιηαθή. νβαξφηεξε ησλ δπν είλαη ε θνηιηαθή. Καηά ηελ θνηιηαθή καξκαξπγή ζηηο θνηιίεο επηθξαηεί έλαο ραψδεο ξπζκφο κε ζπρλφηεηα εξεζηζκάησλ 300-4000 αλά ιεπηφ, έηζη δηάθνξα ηκήκαηα ηνπ θνηιηαθνχ κπνθαξδίνπ ζπζπψληαη θαη ραιαξψλνπλ ρσξίο θαλέλα ζπληνληζκφ. Πξφθεηηαη γηα κία αξξπζκία θαηά ηελ νπνία νη θνηιίεο παχνπλ λα εθηεινχλ κηα νξγαλσκέλε ζπζηνιή. Απνηέιεζκα είλαη ε αλππαξμία απνηειεζκαηηθήο θνηιηαθήο ζχζπαζεο θαη δηαθνπή ηεο θπθινθνξίαο. Οπζηαζηηθά είλαη κία ζαλαηεθφξα αξξπζκία. Αληίζεηα ζηελ θνιπηθή καξκαξπγή επηθξαηεί αλψκαιε εθθίλεζε ηνπ ειεθηξηθνχ εξεζίζκαηνο απφ ηνλ θφιπν, ην νπνίν φκσο
δελ πεξλάεη θαη αλάγθε ζηηο θνηιίεο θαη επνκέλσο δελ επεξεάδεη ηελ αληιεηηθή ηθαλφηεηα.