Μείωση της κατανάλωσης καυσίμων στις μεταφορές μέσω της επιβεβλημένης μείωσης των εκπομπών CO2

Μείωση της κατανάλωσης καυσίμων στις μεταφορές μέσω της επιβεβλημένης μείωσης των εκπομπών CO2 Ημερίδα Πράσινες Μεταφορές (ΙΕΝΕ) 2008 Πέτρος Κασσάπης Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ Συγκοινωνιολόγος Liverpool Unv. UK Πρόεδρος της Επιτροπής Μεταφορών και Ενέργειας του ΙΕΝΕ

Σκεπτικό Μείωση της κατανάλωσης καυσίμων συνεπάγεται μείωση των εκπομπών CO2 Για την μείωση της κατανάλωσης στις μεταφορές επαγρύπνηση υπάρχει όταν: τιμές καυσίμων / διαθέσιμο εισόδημα >1 Αυτό ισχύει κυρίως για τις επιβατικές μεταφορές ΙΧ Στις εμπορευματικές μεταφορές η αύξηση των τιμών των καυσίμων συνήθως μετακυλύετε στο κόστος μεταφοράς και προϊόντων

Για την μείωση των εκπομπών CO2 όμως επαγρύπνηση πρέπει να υπάρχει συνεχώς γιατί το CO2 που ενέχεται για το 80% του φαινομένου του θερμοκηπίου, αποτελεί παγκόσμια υπόθεση, ανεξάρτητα από τιμές καυσίμων, εισόδημα και σύνορα. Επομένως η επιβεβλημένη πλέον μείωση των εκπομπών CO2 είναι ίσως ένας σταθερός τρόπος για μείωση της κατανάλωσης καυσίμων.

Στόχοι της ΕΕ για μείωση των εκπομπών CO2 Μέσος όρος ΕΕ 2010: -8% με βάση το 1990 2020: -20% ή -30% με βάση το 1990 (*) Ελλάδα 2010: μέχρι +25% με βάση το 1990 2020: -4% με βάση τις πραγματικές εκπομπές κατά το 2005 (*) (*) Μόνο για τους τομείς που δεν συμμετέχουν στο εμπόριο ρύπων. Ο τομέας των μεταφορών προς το παρόν δεν συμμετέχει.

Εμπορία εκπομπών CO2 για τα μέσα μεταφοράς στην ΕΕ Αερομεταφορές Αύξηση εκπομπών 1990-2005: 79% Συμμετοχή στην εμπορία CO2 από το 2013 Ναυσιπλοΐα Αύξηση εκπομπών 1990-2005: 39% Συμμετοχή στην εμπορία CO2 μετά το 2015

Στόχοι για τα βιοκαύσιμα Για όλα τα κράτη μέλη και την Ελλάδα 2005: 5,75% της κατανάλωσης καυσίμων των χερσαίων μεταφορών 2020: 8-10% των χερσαίων μεταφορών Τα βιοκαύσιμα δεν συνυπολογίζονται στην εκτίμηση των εκπομπών CO2

Ο τομέας των μεταφορών ως μεγάλος καταναλωτής τελικής ενέργειας και σημαντικός μέτοχος στις εκπομπές CO2 πρέπει να ακολουθήσει στην προσπάθεια ισότιμα με τους άλλους τομείς κατανάλωσης ενέργειας

Μέτρα μείωσης της κατανάλωσης καυσίμων και CO2 στις μεταφορές Άμεσα μέτρα: αφορούν στο όχημα, το καύσιμο και τον τρόπο οδήγησης, όπως και την υποδομή (<gr καυσίμου ή CO2/vkm). Έμμεσα μέτρα: αφορούν στην διαχείριση της μεταφοράς και της υποδομής (<gr/pkm, gr/tkm, που οδηγεί σε <gr/vkm). Μέτρα μείωση της ανάγκης για μετακίνηση: αφορούν κυρίως στις επιβατικές μεταφορές και επικεντρώνονται στις τηλεπικοινωνίες (<gr/vkm).

Τελική κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα 2006 και το μερίδιο που αντιστοιχεί στον τομέα των Μεταφορών ktoe Σύνολο Τομέας των Μεταφορών Bunkers Μορφές ενέργειας Τομέων χώρας Σύνολο Μεταφ. % χώρας οδική μεταφ σιδηρό δρομος εσωτερ ναυσι πλοία αερο πλάνα ηλεκτρ. ΜΜΜ Αθήνας ποντοπόρ ων πλοίων Σύνολο ενέργειας 21454 8502 40% 6439 42 707 1295 19 3043 Υγρά καύσιμα 14691 8424 57% 6380 42 707 1295 βεζίνη 4161 4131 99% 4131 ντήζελ 7267 2643 36% 2237 42 364 405 υγραέριο 381 12 3,1% 12 μαζούτ 1156 343 30% 343 2638 κηροζίνη 1315 1295 98% 1295 λοιπά 411 Φυσικό αέριο 686 13 1,9% 13 Ηλεκτρισμός 4516 19 0,4% 19 ΑΠΕ κλπ 1561 46 2,9% 46 =βιοντίζελ % ως προς το σύνολο των Μεταφορών 76% 0,5% 8,3% 15,2% 0,2%

Σχέση εκπομπών CO2 και καυσίμων οδικών μεταφορών kg CO2/lit καυσίμου Ειδικό βάρος kg/lit kgco2 /kg καυσίμου kg καυσίμου /kg.oe kg CO2 /kg.oe από έως από έως από έως Βενζίνη 2,40 0,73 0,79 3,31 3,04 1,05 3,15 2,89 μέσος όρος 0,76 3,17 3,02 Ντίζελ 2,60 0,82 0,85 3,17 3,08 1,01 3,14 3,05 μέσος όρος 0,83 3,12 3,09

Εκπομπές CO2 από τις μεταφορές το 2005 Mt CO2 Σύνολο χώρας Σύνολο Μεταφ. Οδικά Τρένα πλοία + bunkers αερο πλάνα Ελλάδα 123,1 33,8 18,9 0,1 11,2 3,6 ΕΕ-15 3757 1129 794 5,9 177 145 ΕΕ-27 4554 1247 896 8,0 183 150 Κατανομή % Ελλάδα 100% 27% 100% 56% 0,3% 33% 11% ΕΕ-15 100% 30% 100% 70% 0,5% 16% 13% ΕΕ-27 100% 27% 100% 72% 0,6% 15% 12%

35 34 33 32 31 30 M t Τομέας μεταφορών στην Ελλάδα CO2 Μt και στόχοι 31% -4% (πραγματικού 2005) 25% 29 28 27 26 25 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 Μεταφ Kioto 2005: 27,5% συνόλου CO2

Μεταφορές CO2 1990=100 και στόχοι Σύγκριση Ελλάδας με ΕΕ-27 140 130 120 110 100 90 80 70 31% 32% 25% -8% -4% (πραγματικού 2005) -20% (1990) ΕΕ-27 Ελλάς Kioto ΕΕ-27 Kioto Ελλάς 60 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020

M t 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Εκπομπές CO2 κατά μέσο μεταφοράς στην Ελλάδα το 2005 (M t) 55,9% του συνόλου μεταφορών 0,3% 33,1% μαζί με bunkers 10,7% Οδικά Τρένο Πλοία Αεροπ

Υπολογισμός εκπομπών CO2 στα οδικά μέσα μεταφοράς Χιλιομέτρηση Ειδική κατανάλωση Συντελεστές CO2 Εκμετάλλευση χωρητικότητας οχημάτων Οχήματα ανά: -είδος -μέγεθος -καύσιμο Μεταφορικό έργο vkm Κατανάλωση Εκπομπές CO2 Εκπομπές CO2/pkm CO2/tkm Στατιστικά συνόλου Στατιστικά συνόλου

Εκπομπές CO2 κατα μέσο οδικής μεταφοράς στην Ελλάδα το 2005 (Mt) 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 46,4% του συνόλου των οδικών μεταφορών 42,3% 24,8% 17,5% 5,8% 5,5% Επ ιβατικά Φορτηγά <3t Φορτηγά 3-15t Λεωφ Δ/κυκλα

Εκπομπές CO2 από τα οδικά μέσα μεταφοράς στην Ελλάδα (Mt) Ανα μεταφορά Ανα καύσιμο 12 10 8 6 4 2 0 57,7% 42,3% 14 12 10 8 6 4 2 0 60,2% 39,8% Επιβάτες Εμπορεύματα Βενζίνη ντίζελ

Πρόοδος και στόχοι για τα αυτοκίνητα

Πρότυπο Ορια εκπομπών καυσαερίων επιβατικών αυτοκινήτων που έθεσε η ΕΕ, κατά περιόδους, με τα πρότυπα EURO Ετος εφαρμογής Επιτρεπόμενες εκπομπές καυσαερίων (gr/km) CO HC HC+NOX NOX PM Για τα αυτοκίνητα βενζίνης EURO I 1992 2,72-0,97 - - EURO II, IDI/DI 1996 2,20-0,50 - - EURO III 2000 2,30 0,20-0,15 - EURO IV 2005 1,00 0,10-0,08 - EURO V 2009 1,00 0,10-0,07 0,005 EURO VI 2014 1,00 0,10-0,07 0,005 Για τα αυτοκίνητα ντίζελ EURO I 1992 2,72-0,97-0,14 EURO II, ICI/DI 1996 1,00-0,7/0,9-0,08/0,1 EURO III 2000 0,64-0,56 0,50 0,05 EURO IV 2005 0,50-0,30 0,25 0,025 EURO V 2009 0,50-0,25 0,20 0,005 EURO VI 2014 0,50 - - 0,08 0,005

Εξέλιξη της μείωσης CO2 των επιβατικών αυτοκινήτων στην ΕΕ-15 και στόχοι για το 2012 και 2015 (gr/km) 190 180 170 160 Βενζίνη Μέσος όρος Ντίζελ 150 140 130 Υβριδικό= 104 gr/km Στόχοι βιομηχανίας αυτοκινήτων για 2008 και 2012 Στόχος ΕΕ: 120 gr/km για το 2012, αλλά πιθανότερα για το 2015 120 1995 2000 2005 2010 2015

Ισχύς κινητήρα (hp) και εκπομπές CO2 (gr/km) νέων επιβατικών αυτοκινήτων 240 220 gr.co2/km 200 180 160 140 120 100 Υβριδικό 78hp βενζινοκινητήρας 68hp ηλεκοκινητήρας 50 100 150 200 250 hp

Τιμή αγοράς προς διαθέσιμη ισχύ νέων επιβατικών αυτοκινήτων 250 hp 200 150 Υβριδικό 100 50 0 8000 13000 18000 23000 28000 Ευρώ

Επιβατικά αυτοκ. ανα 1000 κατοίκους 900 800 700 600 500 400 300 Ελλάδα EU25 Ιταλία USA 200 100 0 1980 1990 2000 2010 2020

Πρόοδος και στόχοι για τα καύσιμα

Τιμές παραγωγής καυσίμων ανά λίτρο (Ντίζελ= 1) 6 5 4 3 2 απ ό έως 1 0 Βενζίνη Ντίζελ CNG LPG Βιοντίζελ Εθανόλη Η2

Εκπομπές CO2 στο αυτοκίνητο Ντίζελ= 1 Μεγάλα οχήματα 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 απ ό έως 0,4 0,2 0,0 Βενζίνη Υγραέριο Ντίζελ ΦΑ Βιοντίζελ Βιοαιθανόλη

Εκτίμηση κατανάλωσης καυσίμων μεταφορών στην Ελλάδα μέχρι το 2020 Βενζίνη: Συνεκτιμώντας κορεσμό ΙΧ/κάτοικο και αφαιρώντας την πιθανή πετρελαιοκίνηση στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη >2010. Ντίζελ κίνησης: Προσθέτοντας το παράνομο ντίζελ από θέρμανση >2009, προσθέτοντας πιθανή πετρελαιοκίνηση στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη >2010, και αφαιρώντας βιοντίζελ >2005. Βιοντίζελ: Οδηγίες από ΕΕ (5,75% το 2010, 5,75% ή 8% το 2020 των καυσίμων χερσαίων μεταφορών.

Καταναλώσεις καυσίμων οδικών μεταφορών (kt) 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1990 2000 2010 2020 Βενζίνη Ντίζελ χωρίς Βιοντίζελ Βιοντίζελ 8% 2020

800 700 600 kt Κατανάλωση βιοντίζελ (kt) 8% 500 400 300 200 100 5,75% 5,75% Οδηγία 5,75% Οδηγία 8% χωρίς ΕΦΚ Πραγματ 0 2005 2010 2015 2020

Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης οδικών καυσίμων (ευρώ/λίτ) 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 LNG= 0 0,05 0,00 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Βενζίνη Ντίζελ Βιοντίζελ LPG

Τελική τιμή βιοντίζελ και ντίζελ (ευρώ/λίτρο) 1,700 1,500 1,300 1,100 0,900 Σενάρι ο 1 Σενάρι ο 2 Σενάρι ο 3 ντί ζελ 0,700 2005 2010 2015 2020

Εκπομπές CO2 οδικών μεταφορών μέχρι το 2020 (Mt) με συμμετοχή βιοντίζελ 8% 24 22 20 18 16 14 12 25% του 1990 91% -4% του 2005 Διαφορές (MtCO2) 2010= -1,3 2015= -2,9 2020= -6,0 Εξέλιξη Kioto 1 Kioto 2 10 1990 2000 2010 2020

Μέτρα μείωσης της κατανάλωσης καυσίμων και CO2 στις μεταφορές Άμεσα μέτρα: αφορούν στο όχημα, το καύσιμο και τον τρόπο οδήγησης, όπως και την υποδομή Έμμεσα μέτρα: αφορούν στην διαχείριση της μεταφοράς και της υποδομής Μέτρα μείωση της ανάγκης για μετακίνηση: αφορούν κυρίως στις επιβατικές μεταφορές και επικεντρώνονται στις τηλεπικοινωνίες

Ευχαριστώ για την προσοχή σας