2012-2013 Το Ηλεκτρονικό παιχνίδι «Μπορείς ν ανακαλύψεις περισσότερα για έναν άνθρωπο μέσα σε μία ώρα παιχνιδιού απ ότι μέσα σ ένα χρόνο συζήτησης» Πλάτων 427-347 π.χ. Ερευνητική Εργασία Β Τάξης 1ου Γενικού Λυκείου Πάτρας Ομάδα Γ Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Μαριάννα Δημητροπούλου ΠΕ 11
Πίνακας Περιεχομένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ.3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ...4 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΔΙΑΔΥΚΤΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ;...6 ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ.7 ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΤΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗ;.7 ΜΕ ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ;.8 ΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ 10 ΕΠΙΛΟΓΟΣ 12 2
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το παιχνίδι είναι κάτι μεταξύ του ονείρου και της πραγματικότητας, είναι μια δραστηριότητα που κινείται μεταξύ του πραγματικού κόσμου, του ονείρου και της πραγματικότητας της εργασίας. Πλησιάζει το όνειρο γιατί περιορίζει στο ελάχιστο το πεδίο του αισθητού και κόβει κάθε δεσμό με τη πραγματικότητα. Όμως δεν είναι μόνο όνειρο και φαντασία. Έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την σοβαρότητα. Όταν το παιδί παίζει δίνεται ολόκληρο σαν να μην υπάρχει γύρω του τίποτα και σα να είναι απασχολημένο με την πιο σοβαρή εργασία! ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όποιος έχει καθίσει μπροστά στην οθόνη κάποιου ηλεκτρονικού παιχνιδιού(στο κομπιούτερ, στο video game) γνωρίζει τη γοητεία της εναλλασσόμενης εικόνας, της περιπέτειας και της εμπειρίας, της παντοδυναμίας που προσφέρει αυτού του είδους η διασκέδαση. Αυτό όμως είναι καλό ή κακό; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια πρωτοεμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1970 στην Αμερική και πολύ σύντομα κατέκτησαν τα παιδιά, ενώ ταυτόχρονα προβλημάτισαν τους ενηλίκους σχετικά με τις πιθανές αρνητικές συνέπειές τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 80, με τη κυκλοφορία του Nintendo και τις επιδημικές διαστάσεις που πήρε η χρήση του, ανανεώθηκαν οι φόβοι των ενηλίκων για την επιρροή του στα παιδιά. Τα αποτελέσματα των ερευνών είναι αντιφατικά. 3
Κάποιες μελέτες αναφέρουν ότι τα video game επηρεάζουν την υγεία των παιδιών και προκαλούν διάφορα προβλήματα, όπως επιληπτικές κρίσεις και αλλαγές στους παλμούς της καρδιάς και στη πίεση. Τα σοβαρά προβλήματα υγείας είναι είτε παροδικά είτε επηρεάζουν λίγα άτομα. Ωστόσο, από ορισμένες μελέτες προκύπτει ότι από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ενδέχεται να υπάρξουν και ωφέλειες που αφορούν στη δημιουργική, στη συνεργατική και στην κοινωνική φύση των παιχνιδιών. Οι υποστηρικτές τους επίσης τονίζουν ότι αποτελούν ένα φιλικό τρόπο εισαγωγής του παιδιού στον κόσμο των ηλεκτρονικών υπολογιστών και ότι βοηθούν στο οπτικό-κινητικό συντονισμό, στην ανάπτυξη των χωρικών ικανοτήτων, ενώ τα παιχνίδια με εκπαιδευτικό χαρακτήρα βελτιώνουν την απόδοση του παιδιού στο σχολείο. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 4
Τρία από τα βασικά χαρακτηριστικά των ηλεκτρονικών παιχνιδιών είναι η πρόκληση, η φαντασία και η περιέργεια. Για να μπορέσει ένα περιβάλλον να χαρακτηριστεί ότι δημιουργεί πρόκληση θα πρέπει να προβάλει στόχους των οποίων η επίτευξη είναι αμφίβολη. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ανήκουν στη κατηγορία την ενεργητικών περιβαλλόντων που προκαλούν την ενασχόληση, τα οποία θα πρέπει να σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να περιέχουν τις παρακάτω ιδιότητες: Δραστηριότητες που πρέπει να έρθουν σε πέρας Δραστηριότητες με καθαρούς στόχους Δραστηριότητες με άμεση ανατροφοδότηση Δραστηριότητες που να προκαλούν τη συγκέντρωση Ενασχόληση σε βάθος αφήνοντας στην άκρη ανησυχίες και απογοητεύσεις των καθημερινών δραστηριοτήτων Εξάσκηση και ανάπτυξη της αίσθησης του ελέγχου των ενεργειών του χρήστη Ανάπτυξη της αίσθησης του χρόνου ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ, τα χαρακτηριστικά που κάνουν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια τόσο ελκυστικά είναι : 1. Ο ρεαλισμός και τα εξελιγμένα γραφικά 2. Οι κλιμακούμενες βαθμίδες δυσκολίας. Π.χ. ο παίκτης ξεκινά από ένα βασικό επίπεδο και σταδιακά πρέπει να χρησιμοποιήσει σύνθετες στρατηγικές, να πάρει πιο δύσκολες αποφάσεις, κ.α. Αυτό αποτελεί μια αυξανόμενη πρόκληση, που παράγει κλιμακούμενη διέγερση. 5
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ; Τα διαδικτυακά παιχνίδια είναι δισδιάστατα ή τρισδιάστατα παιχνίδια που παίζονται στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή στις παιχνιδομηχανές ( π.χ. PLAYSTATION) και μέσω του διαδικτύου, ο χρήστης μπορεί να παίζει και να αλληλεπιδρά με χρήστες από διάφορες χώρες, πολύ συχνά σε έναν ενιαίο, εικονικό κόσμο. Τα περισσότερα και πιο διαδεδομένα διαδικτυακά παιχνίδια είναι παιχνίδια ρόλων και παρουσιάζουν ένα πλαίσιο Ηρωικής Φαντασίας. Ο κόσμος που περιγράφουν δε σταματά ποτέ, συνεχώς εξελίσσεται και εμπλουτίζεται για να κρατάει τους παίχτες σε εγρήγορση ή και ανταγωνισμό και υφίσταται ακόμα και όταν ο παίχτης δεν είναι συνδεδεμένος. 6
Ως εκ τούτου ο παίκτης παύει να είναι ο πρωταγωνιστής και γίνεται απλά ένα μέρος του κόσμου. Οι διαδικτυακές δυνατότητες επιτρέπουν την ταυτόχρονη επικοινωνία χιλιάδων παικτών, από διαφορετικές χώρες και πολιτισμικό υπόβαθρο, και την αλληλεπίδρασή τους. ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΑ ΕΞΟΜΟΙΩΤΕΣ ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΤΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗ; 7
Τα χαρακτηριστικά των παιχνιδιών και των κινήτρων για τα οποία παίζει κανείς, έχουν ταυτιστεί με τον εθισμό στο διαδίκτυο, αφού στα παιχνίδια συγκεντρώνονται τόσο διαδικτυακές, όσο διαδραστικές κοινωνικές συνθήκες, που αυξάνουν πολύ τις πιθανότητες για ανάπτυξη εθισμού. Στη διαδικασία αυτή συμβάλλουν και τα παιχνίδια, καθώς αν θέλει κανείς να διακριθεί σε αυτά, χρειάζεται να δαπανήσει αρκετές ώρες την εβδομάδα. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ ενασχόλησης, εντατικής ενασχόλησης και εξάρτησης. ΜΕ ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ; Τα άτομα που παρουσιάζουν εθισμό στα παιχνίδια έχουν πολλά προβλήματα στην καθημερινότητά τους και την ψυχική τους διάθεση. Επηρεάζεται η εργασία τους (για τους ενήλικες), η ακαδημαϊκή πορεία ή επίδοση στο σχολείο, οι σχέσεις τους με γονείς και συνομηλίκους, αφού το παιχνίδι γίνεται, όχι απλά η κύρια ασχολία, αλλά το μοναδικό πράγμα που απασχολεί τη σκέψη τους και τη συμπεριφορά τους. Σε επίπεδο ψυχικής υγείας και λειτουργίας, ο εθισμός στα παιχνίδια συσχετίζεται, για παράδειγμα, με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής, με αισθήματα μοναξιάς και κενού, κατάθλιψη, νευρωτισμό, αποφευκτική συμπεριφορά. Σε επίπεδο συμπεριφοράς, πολύ συχνά είναι τα ξεσπάσματα θυμού, τα οποία μπορούν να λάβουν και ακραίες μορφές (σωματική επίθεση στους γονείς, αυτοτραυματισμοί), συνήθως, σε περίπτωση βίαιης διακοπής του διαδικτύου. 8
Συμπτώματα πιθανής εξάρτησης που θα έπρεπε να μας ανησυχήσουν: Το παιδί περνά όλο τον ελεύθερο χρόνο του μπροστά στον Η/Υ Έχει συχνά πονοκεφάλους και νυστάζει στο σχολείο Πέφτει η σχολική του επίδοση Παραμελεί το φαγητό του και την προσωπική του υγιεινή Προτιμά να παίζει videogames απ το να δει τους φίλους του, η ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια τείνει να υποκαθιστά τις σχέσεις με τους συνομηλίκους και την οικογένειά του Είναι ευερέθιστος όταν δεν παίζει videogames Γενικές κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος Αναγνώριση του προβλήματος Συζήτηση με το παιδί για το πρόβλημα Διερεύνηση τυχόν άλλων συναισθηματικών προβλημάτων που μπορεί να υπόκεινται αυτού (όπως άγχος, κατάθλιψη κ.ά.) Αναζήτηση θεραπευτικής παρέμβασης από ειδικό πλαίσιο. (Ακόμα και στη χώρα μας, υπάρχουν περιπτώσεις εφήβων που νοσηλεύονται με διάγνωση «εθισμός στο Internet ) Για να περιοριστούν οι πιθανές αρνητικές επιδράσεις, οι γονείς μπορούν να παίξουν έναν ρόλο προστατευτικό. Τι μπορούν να κάνουν; Να ενημερωθούν περισσότερο οι ίδιοι για τα videogames Να έχουν επίβλεψη στην επιλογή του είδους των παιχνιδιών απ τα παιδιά τους 9
Να θέτουν όρια στον χρόνο παιξίματος των ηλεκτρονικών παιχνιδιών Να ενθαρρύνουν παράλληλα το ελεύθερο, δημιουργικό παιχνίδι μαζί μ άλλους συνομηλίκους Το σημαντικότερο: να είναι «κοντά» στα παιδιά τους όταν παίζουν λειτουργώντας ως φίλτρο και να συζητούν μαζί τους για το περιεχόμενο των παιχνιδιών. ΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν εισχωρήσει για τα καλά στις ζωές μας και πιο συγκεκριμένα στα παιδιά. Τέτοιου είδους παιχνίδια ωφελούν τα παιδιά αλλά συγχρόνως μπορεί να γίνουν επιζήμια για αυτά. Τα θετικά των ηλεκτρονικών παιχνιδιών είναι αρκετά: Αρχικά το παιδί μπορεί να συνδυάσει τη διασκέδαση με την ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων. Ταυτόχρονα, έχει τη δυνατότητα να εξοικειωθεί με τη τεχνολογία. Οι θετικές αυτές επιδράσεις έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση παρατηρητικότητας και ικανότητας να επιλύουν προβλήματα. Επίσης, το παιδί μπορεί να καλλιεργήσει τη φαντασία του. 10
Αυτό συμβαίνει καθώς το εξερευνητικό παιχνίδι δεν υπάρχει σε ανοιχτούς χώρους. Γενικότερα, οι θετικές κριτικές αναφέρονται κυρίως στην ανάπτυξη των γνωστικών δεξιοτήτων αλλά και στη δυνατότητα που προσφέρουν στα παιδιά να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους. Τα αρνητικά των ηλεκτρονικών παιχνιδιών είναι τα εξής: Το παιδί δεν ξεχωρίζει το πραγματικό από το ψεύτικο. Ακόμη ένα αρνητικό των ηλεκτρονικών παιχνιδιών είναι η επιρροή τους. Αυτά τα παιχνίδια συνήθως έχουν βίαιο περιεχόμενο, έτσι η συμπεριφορά τους γίνεται επιθετική. Επίσης τα παιδιά μέσω των ηλεκτρονικών παιχνιδιών δεν είναι ικανά να αποκτήσουν πρακτικές γνώσεις. Για παράδειγμα δεν ξέρουν να προστατεύονται, να αντιμετωπίζουν τον αληθινό κίνδυνο, να αποκτούν εμπειρίες και να σέβονται τους άλλους. Τέλος, το πιο σημαντικό είναι πως τα παιδιά εθίζονται και εξαρτώνται από αυτά. Γενικότερα οι αρνητικές κριτικές επισημαίνουν τον κίνδυνο αύξησης της επιθετικής συμπεριφοράς από τη συχνή ενασχόληση με παιχνίδια με επιθετικό περιεχόμενο, την σταδιακή απευαισθητοποίηση στη βία καθώς και τον κίνδυνο εξάρτησης. 11
ΕΠΙΛΟΓΟΣ Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αποτελούν πλέον μια πλευρά της κοινωνικής ζωής και του πολιτισμού μας. Ο κόσμος μας διαιρείται σε εκείνους που ασχολούνται με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και σε εκείνους που δεν ασχολούνται. Έρευνες έχουν δείξει ότι στην πλειονότητα των αγοριών αρέσει να ασχολούνται με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ενώ σίγουρα λιγότερα είναι τα κορίτσια που ασχολούνται με αυτά. Το ενδιαφέρον των κοριτσιών για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αυξάνεται όταν τους δίνεται η δυνατότητα να συνεργαστούν μεταξύ τους. Μπορούν να προσφέρουν θετικά στοιχεία στα παιδιά : πάνω απ όλα ψυχαγωγία, αλλά και γνώσεις και ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων, καθώς και εξοικείωση με τη σύγχρονη τεχνολογία. Υποστηρίζεται ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν αρνητική επίπτωση στην κοινωνική συμπεριφορά των ενασχολούμενων με αυτά. Σε αντίθεση με αυτή τη θέση, έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν αρκετές θετικές επιπτώσεις. Εξετάζοντας τις αντιλήψεις αυτές βρέθηκε ότι υπάρχει πολύ μικρή σχέση μεταξύ της ενασχόλησης με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και της αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Εκτός αυτού οι ασχολούμενοι μαθητές είχαν πολύ σημαντικά ενδιαφέροντα, όπως την μουσική, τον προγραμματισμό, το διάβασμα και το σχολείο. Με την σωστή χρήση και τα κατάλληλα ηλεκτρονικά παιχνίδια τα παιδιά όντως μπορούν να μάθουν και να αναπτύξουν τις ικανότητες τους αλλά πάντα με μέτρο και χωρίς να επηρεάζεται την κοινωνικότητα του. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι το ηλεκτρονικό παιχνίδι δεν αποτελεί κίνδυνο για κανέναν αρκεί μόνο να χρησιμοποιείται με μέτρο. 12
Ευχαριστούμε Πολύ!!! Βιβλιογραφία 1. Συμπόσιο με θέμα «Το Παιδί και το Παιχνίδι», Μ. Τάσση, Παιδοψυχίατρος, Συνεργάτης του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου, Χίο 2. http://www.newinka.gr/consumer.php?id=189&version=gr 3. http://www.tlife.gr/article/%ce%9f%ce%99%ce%9a%ce%9f%ce%93%ce %95%CE%9D%CE%95%CE%99%CE%91KAI%CE%A0%CE%91%CE%99%C E%94%CE%99-ME/0-43-4612.html 4. http://www.yeskid.gr/kosmos-paidioy/dora/paixnidia/ilektroniko-paixnidi-thetikesarnitikes-epidraseis?page=2 (24/9/12) (Το ηλεκτρονικό περιοδικό για τους νέους γονείς) 5. http://www.saferinternet.gr/index.php?objid=category33&childobjid=category99 &parentobjid=page2 6. http://osarena.net/latest-articles/bori-to-ilektroniko-pechnidi-na-voithisi-stinmathisi-infographic.html 7. http://ifestos.teilar.gr/index.php?option=com_docman&task=doc_view&gid=135 8. http://www.tlife.gr/article/%ce%9f%ce%99%ce%9a%ce%9f%ce%93%ce %95%CE%9D%CE%95%CE%99%CE%91KAI%CE%A0%CE%91%CE%99%C E%94%CE%99-ME/0-43-4612.html 13