ΠΛΑΥΝΙΚΗ ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ: ΝΔΟΣΔΡΑ ΓΔΓΟΜΔΝΑ Γξ Θεκηζηνθιήο Σδώηδαο Δλδνθξηλνιόγνο
Γείθηεο Μάδαο ώκαηνο (ΒΜΙ) BMI= Σωματικό Βάρος Υψος Καηεγνξηνπνίεζε ΒΜΙ Κίλδπλνο Διιεηπνβαξήο <18.5 Απμεκέλνο 2 Φπζηνινγηθνύ Βάξνπο 18.5-25 Υακειόο Τπέξβαξνο 25-30 Μέηξηνο Παρύζαξθνο 30-40 Απμεκέλνο νβαξά παρύζαξθνο >40 Πνιύ Απμεκέλνο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας 1998
Η ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ Ω ΠΑΡΑΓΩΝ ΚΙΝΓΤΝΟΤ ΓΙΑ Γη2
METABOΛΙΚΑ ΤΓΙΔΙ ΠΑΥΤΑΡΚΟΙ Παξνπζηάδνπλ «θπζηνινγηθή» επαηζζεζία ησλ ηζηώλ ηνπ (ιηπώδεο, κπηθόο, ήπαξ) ζηε δξάζε ηεο ηλζνπιίλεο Πξνζηαηεύεηαη ή εκθαλίδεη αληίζηαζε ζε αλάπηπμε θαξδηνκεηαβνιηθώλ επηπινθώλ ΑΡΑ, ν BMI από κόλνο ηνπ δελ κπνξεί λα «αλαδείμεη» ηνλ θαξδηνκεηαβνιηθό θίλδπλν
The Obese Without Cardiometabolic Risk Factor Clustering and the Normal Weight With Cardiometabolic Risk Factor Clustering ΑΝΓΡΔ ΓΤΝΑΙΚΔ RP Wildman et al,arch Intern Med. 2008
Κύξηνο παξάγνληαο πνπ δηαθνξνπνηεί ηνλ θαξδηνκεηαβνιηθό θίλδπλν επη παρπζαξθίαο είλαη ε παξνπζία ππεξβνιηθνύ ζπιαρληθνύ ιίπνπο
ΠΛΑΥΝΙΚΗ ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ: ΙΣΟΡΙΚΗ ΔΞΔΛΙΞΗ 1947:1 ε αλαθνξά ζε αλδξηθνύ vs γπλαηθείνπ ηύπνπ παρπζαξθία (J. Vague) 1980-84: ρέζε θαηαλνκήο ιίπνπο θαη κεηαβνιηθώλ επηπινθώλ Γείθηεο WHR(Α>1,Γ>0,85) (P. Bjorntorp) 1987: Mέηξεζε ζπιαρληθνύ ιίπνπο (CT) θαη ζρέζε κε δηαηαξαρέο γιπθόδεο-ιηπηδίσλ (S. Fujioka et al) 1994-2000: Γείθηεο WC (πεξίκεηξνο κέζεο)-θεσξία «ππεξηξηγιπθεξηδαηκηθήο κέζεο»-οξηα πςεινύ θηλδύλνπ (Α>90 cm,γ>85) θαη πνιύ πςεινύ θηλδύλνπ (Α>102 cm,γ>88) -(JP Despres et al) 2001: : Δπίζεκε ζύζηαζε γηα εθηίκεζε πεξηκέηξνπ κέζεο (Α>102 cm,γ>88) (ATP III νδεγίεο )
Μέζνδνη εθηίκεζεο ζπιαρληθήο παρπζαξθίαο
Η ΠΔΡΙΜΔΣΡΟ ΜΔΗ ΔΙΝΑΙ ΔΝΑ ΓΔΙΚΣΗ ΚΟΙΛΙΑΚΗ ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ Γπλαίθεο cm >88 cm Απμεκέλνο Κίλδπλνο Άλδξεο >102 cm Απμεκέλνο Κίλδπλνο ATPIII,2001
πιαρληθή παρπζαξθία:dexa Dual energy X-ray absorptiometry of the whole body. Regional image analysis of the visceral fat is conducted at the level of L3 L5 lumbar vertebrae,shuster A. et al,the British Journal of Radiology, 85,2012
πιαρληθή παρπζαξθία: CT scan Tzotzas Σ.et al, Handbook of Anthropometry 2012
πιαρληθή παρπζαξθία: MRI scan Shuster A. et al,the British Journal of Radiology, 85,2012
Απαξαίηεηε ε ηαπηόρξνλε κέηξεζε θαη ησλ 2 δεηθηώλ Tchernof, Després,Physiol Rev 2013
ΤΥΝΟΣΗΣΑ ΠΛΑΥΝΙΚΗ ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ:ΤΓΚΡΙΔΙ ATTICA 2001-2002 ΔΙΔΠ 2003 MET-ΤΝ GREECE 2003 A ΠΜ>94 36% ΠΜ>102 27% ΠΜ>102 24% Γ ΠΜ>80 43% ΠΜ>88 36% ΠΜ>88 23% ΓΑΛΛΙΑ 2000 USA 2000 A(>102) 26% 38% Γ(>88) 26% 60%
ΑΙΣΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ -ΗΛΙΚΙΑ : ηαδηαθή ζπζζώξεπζε ζπιαρλ. ιίπνπο κε ηελ αύμεζε ηεο ειηθίαο - ΦΤΛΟ : Πεξηζζόηεξν ζπιαρληθό ιίπνο ζε άλδξεο (νξκόλεο θύινπ)-εμεγεί ηηο δηαθνξέο ζε θίλδπλν ΚΑΝ -ΓΔΝΔΣΙΚΗ :To νινζσκαηηθό ιίπνο θιεξνλνκείηαη θαηά 10-25%- Ο θνηιηαθνύ ηύπνπ θαηλόηππνο θαηά 50% - ΓΙΑΣΡΟΦΗ : Οη ηαρείο πδαηάλζξαθεο (Φξνπθηόδε)επλννύλ ηελ θνηιηαθή παρπζαξθία
Υξόλην stress: Η ζπλερήο ππεξπαξαγσγή θνξηηδόιεο: πξνθαιεί ζπιαρληθή αλαθαηαλνκή ιίπνπο θαη Mεη.πλ Roberge, Am J Physiol Endocrinol Metab 2007
Figure 2 Chronic stress can lead to development of the metabolic syndrome. 35 Chrousos, G. P. (2009) Stress and disorders of the stress system Nat Rev Endocrinol doi:10.1038/nrendo.2009.106
Oη θαξδηνκεηαβνιηθέο δηαηαξαρέο επί ζπιαρληθήο παρπζαξθίαο
ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΣΟΤ ΩΜΑΣΙΚΟΤ ΛΙΠΟΤ
Σα ζηξώκαηα ηνπ ιηπώδνπο ηζηνύ
ΛΙΠΟΓΔΝΔΗ VS ΛΙΠΟΛΤΗ ΤΠΟΓΟΡΙΟ ΠΛΑΥΝΙΚΟ (Μetabolic Regulation, KN Frayn Ed, Portland Press 1997)
ΓΙΑΦΟΡΔ ΠΛΑΥΝΙΚΟ VS ΤΠΟΓΟΡΙΟ ΛΙΠΟ - Μεγαιύηεξα ιηπνθύηηαξα (Άλδξεο) Ληπόιπζε, HSL ( αλδξελεξγηθώλ ππνδνρέσλ) Ληπνγέλεζε ( αληηιηπόιπζε ηλζνπιίλεο) ππνδνρείο αλδξνγόλσλ -Κπηηαξνθίλεο -( αδηπνλεθηίλεο, IL 6, PAI 1, TNFa) Μηθξόηεξα ιηπνθύηηαξα (γπλαίθα) Ληπόιπζε ( αλδξελεξγηθώλ ππνδνρέσλ) Ληπνγέλεζε, LPL ( αληηιηπόιπζε ηλζνπιίλεο) Τπνδνρείο νηζηξνγόλσλ (κεξν-γινπηηαην) Κπηηαξνλίλεο Λεπηίλε Γηήζεζε καθξνθάγσλ (ππνθιηληθή θιεγκνλή) Γηήζεζε καθξνθάγσλ
ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΚΑΡΓΙΟΜΔΣΑΒΟΛΙΚΔ ΓΙΑΣΑΡΑΥΔ :MHXANIMOI 1) Η ππιαία ζεσξία ( portal hypothesis ) 2) Κπηηαξνθίλεο θαη ππνθιηληθή θιεγκνλή 3) Η ζεσξία ηεο επεθηαηηθόηεηαο ηνπ ιηπώδνπο ηζηνύ
1) Η ΠΤΛΑΙΑ ΘΔΩΡΙΑ Ebbert,Jensen, Nutrients 2013
ΓΙΑΦΟΡΔ ΤΠΟΓΟΡΙΟΤ-ΠΛΑΥΝΙΚΟΤ ΛΙΠΩΓΟΤ ΙΣΟΤ Foster, Pagliassotti,ADIPOCYTE 2012
ΛΙΠΟΠΡΩΣΔΪΝΙΚΔ ΓΙΑΣΑΡΑΥΔ ΔΠΙ ΠΛ. ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ Betteridge DJ, Acta Diabetol 1999
ΛΙΠΟΠΡΩΣΔΙΝΔ Δ ΣΤΠΟΤ ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ Tchernof, Després,Physiol Rev 2013
ΑΠO ΣΗ ΠΛ. ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ ΣΟ Γη2 ΠΛ.ΛΙΠΟ Ιλζνπιηλναληίζηαζε Ιλζνπιηλναληίζηαζε πεξηθεξηθή ρξεζηκνπνίεζε γιπθόδεο ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΔΑ Σνμηθή δξάζε ζην β-θύηηαξν Ηπαηηθή ππεξπαξαγσγή γιπθόδεο Γη2 Προσαρμογή από Boden G. Diabetes 1997; 46: 3-10.
2) ΚΤΣΣΑΡΟΚΙΝΔ ΚΑΙ ΤΠΟΚΛΙΝΙΚΗ ΦΛΔΓΜΟΝΗ
ΓΡΑΔΙ ΑΓΙΠΟΝΔΚΣΙΝΗ
Παξαγσγή ησλ θπηηαξνθηλώλ επη παρπζαξθίαο S.Tateya et al, Frontiers in Endocrinology 2013
FFA and Adipokines in Endothelial Dysfunction Increased visceral fat Increased lipolysis Increased TNF Decreased adiponectin Increased FFA levels Insulin Shear stress - - - Endothelium NO production Vascular dilation Adapted from Steinberg H et al. Diabetes. 2000;49:1231.
3. Η ζεσξία ηεο επεθηαηηθόηεηαο ηνπ ιηπώδνπο ηζηνύ
Πξνζηαηεπηηθέο ηδηόηεηεο ηνπ ππνδόξηνπ ιίπνπο ησλ ηζρίσλ - Σν ππνδόξην ιίπνο (βι. ηζρία γπλαίθεο) έρεη LPL - H Ληπνπξ. ιηπάζε παγίδεπζε Δ.ΛΟ ηνπηθά ΑΡΑ πξνζηαζία ήπαηνο κπώλ-ζπιαρληθνύ ιίπνπο από ιηπνηνμηθόηεηα (θπξίσο ζε γπλαίθεο) Rev Med Liege 2009
H ΘΔΩΡΙΑ ΣΗ ΔΠΔΚΣΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΛΙΠΩΓΟΤ ΙΣΟΤ ΔΚΣΟΠΗ ΛΙΠΟΓΔΝΔΗ (Adipose tissue expandability: the metabolic problems of obesity may arise from the inability to become more obese) Tan, Vidal-Puig, Βηochem Soc Trans 2008
MONΣΔΛΟ ΓΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΗ ΣΩΝ 2 ΜΟΡΦΩΝ ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ Βluher, Curr Opin Lipidol 2009
PATHOPHYSIOLOGY OF HUMAN VISCERAL OBESITY: AN UPDATE André Tchernof and Jean-Pierre Després ΔΚΣΟΠΗ ΛΙΠΟΓΔΝΔΗ Physiol Rev 2013, 93: 359 404
To παξάδεηγκα ησλ αγσληζηώλ PPARγ (TZDs) Πξνθαινύλ σξίκαλζε ησλ ιηπνθπηηάξσλ θαη επέθηαζε ηνπ ιηπώδνπο ηζηνύ (θπξίσο ηνπ ππνδνξίνπ), κεηώλνληαο ηε δηαζπνξά «εθηόπνπ» ιηπνπο Tan, Vidal-Puig, Βηochem Soc Trans 2008
O «ηνπηθόο» ππεξθνξηηδνιηζκόο
O απμεκέλνο ηνπηθά κεηαβνιηζκόο ηεο θνξηηδόιεο επί ζπι.παρπζαξθίαο
O απμεκέλνο ηνπηθά κεηαβνιηζκόο ηεο θνξηηδόιεο επί ζπι.παρπζαξθίαο Ο ξόινο ηεο 11-β-Hydroxysteroid dehydrogenase ηύπνπ 1 (11β-HSD1) Απμ. Έθθξαζε ππνδνρέσλ θνξηηθνεηδώλ ζην ζπιαρληθό ιίπνο Τπεξπαξαγσγή θνξηηδόιεο ζην ζπιαρληθό ιίπνο Δπίηαζε ζπι.παρπζαξθίαο, ηλζνπι/ζε- ΜΔΣ.ΤΝ Morton, Mol Cell Endocr 2010
ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ ΚΑΙ 11β- HSD1 MCED, Girard 2003
H επίδξαζε ηεο 11β-HSD1 ζην ιηπνθύηηαξν επί παρπζαξθίαο
Κνηλά κεηαβνιηθά ραξαθηεξηζηηθά ζ.cushing- Mεη.πλ Σνπηθή (ζπιαρληθή) ζπζζώξεπζε ιίπνπο Απμ. Γηαθνξνπνίεζε ιηπνθπηηάξσλ Κπηηαξηθό stress Τπεξπαξαγσγή ιηπνθπηηαξνθηλώλ Ιλζνπιηλναληίζηαζε
Θεξαπεπηηθή αληηκεηώπηζε ζπιαρληθνύ ηύπνπ παρπζαξθίαο
1) Γηαηξνθή, Αζθεζε -Όζν κεγαιύηεξν ην πνζνζηό ηνπ ζπιαρληθνύ ιίπνπο ηόζν κεγαιύηεξε ε απώιεηα ηνπ θαηά ηε δίαηηα Γελ είλαη γλσζηή δηαηξνθηθή επηινγή πνπ λα πξνθαιεί επηιεθηηθή απώιεηα ελδνζπιαρληθνύ ιίπνπο - Aζθεζε : Aπώιεηα θαηά πξνηίκεζε ζπιαρληθνύ ιίπνπο (ιηπόιπζε ινγσ ππεξδξαζηεξηόηεηαο ζπκπαζεηηθνύ)
2) Φάξκαθα
Οξκνληθά θάξκαθα - Η απμεηηθή νξκόλε πξνθαιεί επηιεθηηθή απώιεηα ζπιαρληθνύ ιίπνπο Μekala,Tritos, JCEM 2009 - Σα νηζηξνγόλα ρνξεγνύκελα σο ππνθαηάζηαζε βειηηώλνπλ ηελ αλδξηθή θαηαλνκή ηνπ ιίπνπο πνπ παξαηεξείηαη θαηά ηελ εκκελόπαπζε Tchernof, Després,Physiol Rev 2013
Οη αγσληζηέο PPARγ (Γιηηαδόλεο) Πξνθαινύλ σξίκαλζε ησλ ιηπνθπηηάξσλ θαη επέθηαζε ηνπ ιηπώδνπο ηζηνύ (θπξίσο ηνπ ππνδνξίνπ), κεηώλνληαο ηε δηαζπνξά «εθηόπνπ» ιηπνπο (Αύμεζε ππνδνξίνπ κείσζε ζπιαρληθνύ ιίπνπο) Tan, Vidal-Puig, Βηochem Soc Trans 2008
Aλαζηνιή 11β-HSD1 - Φιαβνλνεηδή, θαθέο - Φάξκαθα (carbenoxolone,γιηηαδόλεο,κεηθνξκίλε) Δπαγσγή 11β-HSD1 Κεθνξεζκέλα θαη trans-ιηπαξά νμέα θξνπθηόδε Pereira et al, Diabetes,Obesity,Metabolism,2012
The 11--Hydroxysteroid Dehydrogenase Type 1 Inhibitor INCB13739 Improves Hyperglycemia in Patients With Type 2 Diabetes Inadequately Controlled by Metformin Monotherapy Rosenstock J, Diabetes Care 2010
Βαξηαηξηθή Υεηξνπξγηθή Γελ ππάξρεη ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε κεηαμύ απώιεηαο ππνδνξίνπ ή ελδνζπιαρληθνύ ιίπνπο
Photographs and Abdominal Magnetic Resonance Images Obtained before and after Action and Risk Factors for Coronary Heart Disease Absence of an Effect of Liposuction on Insulin Action and Risk Factors for Coronary Heart Disease Klein, S. et al. N Engl J Med 2004;Volume 350:2549-2557
ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ - Η ζπιαρληθνύ ηύπνπ παρπζαξθία πξνθαιεί θαξδηνκεηαβνιηθέο δηαηαξαρέο θαη αζεξνκάησζε κέζσ κεραληζκώλ ηλζνπιηλναληίζηαζεο, έθθξηζεο αζεξνγόλσλ θπηηαξνθηλώλ θαη ππνθιηληθήο θιεγκνλήο. Απνηειεί δείθηε έθηνπεο ιηπνγέλεζεο ηαπηόρξνλα κε ην ήπαξ, ηνπο ζθειεηηθνύο κύεο θαη ην κπνθάξδην - Μαδί κε ην BMI,πξέπεη λα κεηξάκε πάληνηε θαη ηελ πεξίκεηξν κέζεο - Τπάξρνπλ πξννπηηθέο αληηκεηώπηζήο ηεο κε θαξκαθα πνπ κεηώλνπλ ηελ εθηνπε ιηπνγέλεζε, αλαζηνιείο ηεο ηνπηθήο παξαγσγήο θνξηηδόιεο θ.α.