ΔΝΓΟΚΡΙΝΙΚΑ ΝΟΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΟΣΔΟΠΟΡΩΗ

Transcript

1 ΔΝΓΟΚΡΙΝΙΚΑ ΝΟΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΟΣΔΟΠΟΡΩΗ αλ νζηενπόξσζε νξίδεηαη ε ειάηησζε ηεο πνζόηεηαο ηνπ νζηνύ θαη ε δηαηαξαρή ηεο κηθξν-αξρηηεθηνληθήο ηνπ ζε ηέηνην βαζκό, ώζηε λα είλαη επηξξεπέο ζηελ πξόθιεζε θαηάγκαηνο κεηά από ειάρηζηε βία. Η νζηενπόξσζε δειαδή, είλαη ε θαηάζηαζε ζηελ νπνία ηα νζηά γίλνληαη ιεπηόηεξα θαη αζζελέζηεξα. ε όιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηα νζηά ζπλερώο αλαθαηαζθεπάδνληαη. ηνπο πγηείο αλζξώπνπο, κέρξη ηελ ειηθία ησλ 30 εηώλ ππεξέρεη n νζηηθή παξαγσγή ελώ ζηε ζπλέρεηα ππεξέρεη ε νζηηθή απνξξόθεζε θαη επνκέλσο ράλεηαη πεξηζζόηεξν νζηνύλ ζε ζρέζε κε απηό πνπ παξάγεηαη. Η νζηηθή απώιεηα ζπκβαίλεη κε κεγαιύηεξε ηαρύηεηα ηα πξώηα ρξόληα κεηά ηελ εκκελόπαπζε. Η νζηενπόξσζε ζεσξείηαη λόζνο ησλ κεηεκκελνπαπζηαθώλ γπλαηθώλ. Οθηώ ζηα δέθα πεξηζηαηηθά πεξηπηώζεηο νζηενπόξσζεο αθνξνύλ γπλαίθεο. Δίλαη βέβαηα γλσζηό όηη ν θίλδπλνο εκθάληζεο νζηενπόξσζεο ζηηο γπλαίθεο απμάλεη κε ηελ ειηθία θαη ε εκκελόπαπζε είλαη ζεκαληηθόο παξάγσλ θηλδύλνπ γηα ηελ εκθάληζε ηεο νζηενπόξσζεο. Αιιά ελώ είλαη πηζαλόηεξν λα εκθαληζζεί κεηά ηελ εκκελόπαπζε ε νζηενπόξσζε, δελ είλαη ζπάληα ε πξνεκκελνπαπζηαθή νζηενπόξσζε ή ε νζηηθή απώιεηα πνπ ζπκβαίλεη πξηλ ηελ εκκελόπαπζε, θαη κπνξεί λα θαηαιήμεη ζε επώδπλα θαηάγκαηα. Πεξίπνπ ην 15% ησλ πξνεκκελνπαπζηαθώλ γπλαηθώλ έρνπλ νζηηθή κάδα (BMD) κηθξόηεξε από 1 ζηαζεξή απόθιηζε θάησ από ηελ νζηηθή κάδα πνπ ζα έπξεπε λα έρνπλ ζε ζρέζε κε άηνκα λεαξήο ειηθίαο, θαη ζην 0.6% ε νζηηθή κάδα είλαη ρακειόηεξε θαηά 2.5 ζηαζεξέο απνθιίζεηο. Η νζηενπόξσζε αλαθέξεηαη ζηε ιέπηπλζε ησλ νζηώλ ή ζε κείσζε ηεο ππθλόηεηαο ησλ νζηώλ. Καζώο ηα νζηά γίλνληαη ιεπηόηεξα, ζπάδνπλ επθνιόηεξα. ε εθαηνκκύξηα ειηθησκέλσλ αλζξώπσλ, θπξίσο γπλαίθεο, θαζεκεξηλέο δξαζηεξηόηεηεο όπσο, ην βάδηζκα, ε όξζηα ζέζε ή ην θηάξληζκα κπνξεί λα απνηειέζνπλ αθνξκή λα ππνζηεί θάηαγκα θάπνην νζηνύλ. Η ρακειή νζηηθή κάδα πξηλ ηελ εκκελόπαπζε, ή ε νζηενπόξσζε πνπ ζπκβαίλεη πξηλ ηελ εκκελόπαπζε, απνηειεί πξαγκαηηθό θίλδπλν γηα πνιιέο γπλαίθεο. ε κία κειέηε έρεη βξεζεί όηη ην 2% ησλ γπλαηθώλ λεαξήο ειηθίαο έρεη ήδε νζηενπόξσζε, ελώ ζην 15% ππάξρεη ζεκαληηθή απώιεηα ηεο νζηηθήο κάδαο. Η θαηάζηαζε απηή νλνκάδεηαη νζηενπελία ή πξώηκε νζηηθή απώιεηα. Η νζηενπόξσζε κπνξεί λα είλαη πξσηνπαζήο ή δεπηεξνπαζήο. Η πξσηνπαζήο νζηενπόξσζε είλαη ζπρλόηεξε, εκθαλίδεηαη ζαλ απνηέιεζκα ηεο εκκελόπαπζεο ή ηνπ γήξαηνο θαη επζύλεηαη γηα ην 80 % ησλ πεξηπηώζεσλ νζηενπόξσζεο ζηηο γπλαίθεο. Η δεπηεξνπαζήο νζηενπόξσζε είλαη ιηγόηεξν ζπρλή, αιιά δηαπηζηώλεηαη ζπρλόηεξα ζηνπο άλδξεο, ζηνπο νπνίνπο θαη επζύλεηαη γηα ην 40% έσο 60% όισλ ησλ πεξηπηώζεσλ νζηενπόξσζεο, θαζώο επίζεο θαη ζηηο πξνεκκελνπαπζηαθέο γπλαίθεο. Σα ηειεπηαία ρξόληα δηαγηγλώζθνληαη νινέλα θαη πεξηζζόηεξν νη πεξηπηώζεηο δεπηεξνπαζνύο νζηενπόξσζεο. Η δεπηεξνπαζήο νζηενπόξσζε κπνξεί λα πξνθύςεη ζαλ απνηέιεζκα θαθώλ ζπλζεθώλ δηαβίσζεο, από ζπζηεκαηηθά λνζήκαηα, ελδνθξηληθά λνζήκαηα, ζαλ παξελέξγεηα από ηε ιήςε θαξκάθσλ θαη δηάθνξεο άιιεο θαηαζηάζεηο. 1

2 ΔΝΓΟΚΡΙΝΟΠΑΘΔΙΔ ΤΠΔΡΘΤΡΔΟΔΙΓΙΜΟ Γεπηεξνπαζή ζηενπόξσζε κπνξεί λα εκθαλίζνπλ αζζελείο κε ελδνθξηληθά λνζήκαηα, ηόζν ηδηνπαζή όζν θαη ηαηξνγελή. Μεηαμύ ησλ ζπλεζέζηεξσλ αηηηώλ πνπ πξνθαινύλ ΟΣ είλαη ν ππεξζπξενεηδηζκόο, ν νπνίνο πξνθαιεί αύμεζε ηνπ ξπζκνύ ηεο νζηηθήο αλαθαηαζθεπήο. πλέπεηα ηνπ απμεκέλνπ ξπζκνύ είλαη ε κείσζε ηεο νζηηθήο κάδαο θπξίσο ζην δνθηδώδεο. ε ζύγθξηζε κε ηνπο θπζηνινγηθνύο κάξηπξεο νη αζζελείο κε ππεξζπξενεηδηζκό εκθαλίδνπλ αξλεηηθό ηζνδύγην αζβεζηίνπ. Η ζπρλόηεηα ηνπ ελδνγελνύο ππεξζπξενεηδηζκνύ ζηηο γπλαίθεο είλαη 2,7% θαη απμάλεη κε ηελ ειηθία, ελώ είλαη ιηγόηεξν ζπρλή ζηνπο άλδξεο. ηηο πεξηζζόηεξεο κειέηεο δηαπηζηώλεηαη κεησκέλε νζηηθή κάδα θαη απμεκέλνο θίλδπλνο θαηάγκαηνο ζηνπο αζζελείο κε ππεξζπξενεηδηζκό. Η επίδξαζε ηεο ρνξήγεζεο ζπξενεηδηθήο νξκόλεο (ζπξνμίλεο) εμσγελώο εμαξηάηαη από ηελ ππνθείκελε θαηάζηαζε γηα ηελ νπνία θαη ρνξεγείηαη. Οη αζζελείο νη νπνίνη έιαβαλ ζπξνμίλε ζαλ ζεξαπεία θαηαζηνιήο γηα ηελ αληηκεηώπηζε θαξθίλνπ ηνπ ζπξενεηδή, εκθαλίδνπλ κεηαβνιέο ηεο νζηηθήο κάδαο παξόκνηεο κε απηέο πνπ παξαηεξνύληαη ζηνπο αζζελείο κε ελδνγελή ππεξζπξενεηδηζκό. Αληίζεηα νη αζζελείο κε ππνζπξενεηδηζκό πνπ ιακβάλνπλ ζπξνμίλε, ζαλ ζεξαπεία ππνθαηάζηαζεο, δελ εκθαλίδνπλ κείσζε ηεο νζηηθήο κάδαο ή απμεκέλν θίλδπλν θαηάγκαηνο, εθηόο αλ ε ρνξεγνύκελε δόζε είλαη κεγάιε θαη ιακβάλεη ν αζζελήο γηα κεγάιν ρξνληθό δηάζηεκα. ΤΠΔΡΠΑΡΑΘΤΡΔΟΔΙΓΙΜΟ Ο πξσηνπαζήο ππεξπαξαζπξενεηδηζκόο, είλαη ε Σξίηε ζπρλόηεξα δηαπηζηνύκελε ελδνθξηλνπάζεηα θαη νθείιεηαη ζηελ απμεκέλε παξαγσγή παξαζνξκόλεο από ηνπο παξαζπξενεηδείο αδέλεο. Σα απμεκέλα επίπεδα ηεο παξαζνξκόλεο πξνθαινύλ αύμεζε ηνπ ξπζκνύ ηεο νζηηθήο αλαθαηαζθεπήο θαη νζηηθή απώιεηα ζην θινηώδεο ηκήκα ηνπ ζθειεηνύ (πρ θεξθίδα ηζρίν). Η λόζνο εθδειώλεηαη θπξίσο ζηηο γπλαίθεο, ε ζρέζε γπλαίθεο πξνο άλδξεο είλαη 3:1, θαη εκθαλίδεηαη κεηά ηελ 5ε δεθαεηία ηεο δσήο. Σα απμεκέλα επίπεδα ηεο παξαζνξκόλεο κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ πξνβιήκαηα θαη από ηνπο λεθξνύο ζαλ λεθξνιηζίαζε ή ςακκίαζε. ΑΚΥΑΡΩΓΗ ΓΙΑΒΗΣΗ Η ζρέζε κεηαμύ ζαθραξώδε δηαβήηε θαη νζηενπόξσζεο παξακέλεη ακθηιεγόκελε. Αλ θαη νη κεηαβνιηθέο δηαηαξαρέο ηνπ δηαβήηε είλαη πηζαλόλ λα επεξεάζνπλ ηνλ νζηηθό κεηαβνιηζκό, ηε δνκή ησλ νζηώλ θαη ηελ νζηηθή κάδα, δελ είλαη επαθξηβώο δηεπθξηληζκέλν ην εάλ απηέο νη κεηαβνιέο επζύλνληαη γηα ηελ παξαηεξνύκελε αύμεζε ηνπ θηλδύλνπ θαηάγκαηνο ζε αζζελείο κε ζαθραξώδε δηαβήηε ηύπνπ 1 θαη ηύπνπ2. Δπηπξόζζεηα κε ηηο κεηαβνιέο ζηνλ νζηηθό κεηαβνιηζκό, ππάξρνπλ θαη δηάθνξνη άιινη παξάγνληεο νη νπνίνη κπνξεί λα ζπκκεηέρνπλ θαη λα είλαη εμ ίζνπ ζεκαληηθνί όπσο: 2

3 ζαθραξώδε δηαβήηε ηύπνπ 1 θαη ηύπνπ 2. δηαβήηε π.ρ δηαβεηηθή λεθξνπάζεηα, ακθηβιεζηξνεηδνπάζεηα. ζηνπο δηαβεηηθνύο αζζελείο ιόγσ ησλ νπηηθώλ δηαηαξαρώλ, ηεο λεπξνπάζεηαο ή ησλ θάξδην- εγθεθαιηθώλ πξνβιεκάησλ. α κπνξεί λα απμάλεη ηνλ θίλδπλν θαηάγκαηνο ζηα θάησ άθξα θαη ζπγθεθξηκέλα ζηνλ άθξν πόδα. Σέινο θάξκαθα πνπ ιακβάλνπλ νη δηαβεηηθνί κπνξεί λα επεξεάδνπλ ηνλ θίλδπλν θαηάγκαηνο. * αθραξώδεο δηαβήηεο ηύπνπ 1 Μειέηεο ζε δώα έδεημαλ όηη ε ηλζνπιίλε δηεγείξεη ην πνιιαπιαζηαζκό ησλ νζηενβιαζηώλ, ησλ θπηηάξσλ πνπ επζύλνληαη γηα ηελ παξαγσγή νζηνύ, θαζώο επίζεο θαη ηελ ζύλζεζε ηνπ θνιιαγόλνπ. Η επίδξαζε ηνπ δηαβήηε ζηνλ ζθειεηό δηαθέξεη αλάινγα κε ηνλ ηύπν ηνπ δηαβήηε, δειαδή εάλ πξόθεηηαη γηα ηύπνπ 1 ή ηύπνπ 2 δηαβήηε. ηνπο δηαβεηηθνύο αζζελείο κε Γ1, πνπ έρνπλ δειαδή έιιεηςε ηλζνπιίλεο, γπλαίθεο θαη άλδξεο, νη κεηξήζεηο ηεο νζηηθήο κάδαο έδεημαλ νζηενπελία ή νζηενπόξσζε ζην ηζρίν θα ζηε ζπνλδπιηθή ζηήιε. Η δηάξθεηα ηεο λόζνπ θαίλεηαη όηη απνηειεί ζεκαληηθό παξάγνληα γηα ηε κείσζε ηεο νζηηθήο κάδαο.. Γπλαίθεο κε ζαθραξώδε δηαβήηε ηύπνπ 1 εκθάληδαλ θαηά 13 πεξίπνπ θνξέο κεγαιύηεξν θίλδπλν λα εκθαλίζνπλ θάηαγκα ζε ζρέζε κε ηηο γπλαίθεο πνπ δελ πάζρνπλ από δηαβήηε.ηνπο αζζελείο κε δηαβήηε ηύπνπ 1, ε λόζνο εκθαλίδεηαη ζπλήζσο ζε λεαξή ειηθία, όηαλ αθόκε δηακνξθώλεηαη ε νζηηθή κάδα, θαη θαηά ζπλέπεηα ε κεησκέλε νζηηθή κάδα κπνξεί λα απνηειεί επηπινθή νπ δηαβήηε. Δπηπιένλ ζηνπο δηαβεηηθνύο αζζελείο πνπ εκθαλίδνπλ δηαβεηηθέο επηπινθέο, όπσο δηαβεηηθή ακθηβιεζηξνεηδνπάζεηα, λεπξνπάζεηα ή λεθξνπάζεηα δηαπηζηώζεθαλ ρακειόηεξεο ηηκέο νζηηθήο κάδαο. * αθραξώδεο δηαβήηεο ηύπνπ 2 Σα επξήκαηα πνπ αθνξνύλ ηνπο δηαβεηηθνύο κε ζαθραξώδε δηαβήηε ηύπνπ 2 πνηθίιινπλ θαη παιαηόηεξα ππήξρε ε άπνςε όηη νη δηαβεηηθνί απηνύ ηνπ ηύπνπ ήηαλ πξνζηαηεπκέλνη από ηελ νζηενπόξσζε. Σα δεδνκέλα απηά πξνέξρνληαλ από παιαηόηεξεο κειέηεο πνπ ζηεξίδνληαλ κόλν ζηε κέηξεζε ηεο νζηηθήο κάδαο. Σν εληππσζηαθό ζηνπο αζζελείο απηνύο είλαη όηη εκθαλίδνπλ απμεκέλν θίλδπλν γηα νζηενπνξσηηθό θάηαγκα., ίζσο ιόγσ ησλ ππόινηπσλ παξαγόλησλ θηλδύλνπ πνπ ζπλππάξρνπλ όπσο π.ρ πεξηθεξηθή λεπξνπάζεηα, ππνγιπθαηκηθέο- ππξγιπθαηκηθέο θξίζεηο, θαη νπηηθέο δηαηαξαρέο. Σέινο ε πνηόηεηα ηνπ νζηνύ κπνξεί λα επεξεάδεηαη ιόγσ ηεο κηθξναγγεηνπάζεηαο πνπ εκθαλίδνπλ νη δηαβεηηθνί αζζελείο. ΤΝΓΡΟΜΟ CUSHING - Τπεξθνξηηδνιαηκηα Απνηειεί ζρεηηθά ζπάληα λόζν ηεο νπνίαο ε εηήζηα ζπρλόηεηα ζηνλ πιεζπζκό είλαη 1-2 πεξηπηώζεηο αλά εθαηνκκύξην πιεζπζκνύ. Η ζπλήζεο ειηθία εκθάληζεο είλαη ηα έηε θαη είλαη πεξίπνπ νθηώ θνξέο ζπρλόηεξε ζηηο γπλαίθεο από όηη ζηνπο 3

4 άλδξεο. Σν ζύλδξνκν Cushing αλεμάξηεηα από ηελ αηηηνπαζνγέλεηα ηνπ ραξαθηεξίδεηαη από ηελ ρξόληα, δηαξθήο θαη ππεξέθθξηζε θνξηηδόιεο από ηα επηλεθξίδηα κε ζπλέπεηα ηελ αλάπηπμε πιεζώξαο ζπκπησκάησλ θαη ραξαθηεξηζηηθώλ θιηληθώλ ζεκείσλ. Σα γιπθνθνξηηθνεηδή (πνπ είλαη νη νξκόλεο ησλ επηλεθξηδησλ )επεξεάδνπλ ηνλ νζηηθό κεηαβνιηζκό κέζσ πνιιώλ θαη πνηθίισλ κεραληζκώλ, όπσο αύμεζε ηεο επαηζζεζίαο ησλ νζηώλ ζηε δξάζε ηεο παξαζνξκόλεο, κείσζε ηεο παξαγσγήο ησλ ζηεξνεηδώλ ηνπ θύινπ (νηζηξνγόλα ηεζηνζηεξόλε), κείσζε ηεο απνξξόθεζεο ηνπ αζβεζηίνπ από ην γαζηξεληεξηθό ζσιήλα θαζώο θαη ηεο επαλνξξόθεζεο ηνπ από ηνπο λεθξνύο θαη ηέινο κείσζε ηνπ αξηζκνύ θαη ηεο ιεηηνπξγηθήο δξαζηεξηόηεηαο ησλ νζηενβιαζηώλ. Η λόζνο εκθαλίδεηαη θπξίσο ζε γπλαίθεο, ελώ όηαλ αθνξά άλδξεο εθδειώλεηαη ζε λεόηεξε ειηθία κε εληνλόηεξε θιηληθή εηθόλα θαη ζπγθεθξηκέλα νζηενπόξσζε. Σν θάηαγκα κπνξεί λα απνηειεί ηελ πξώηε εθδήισζε ηεο λόζνπ θαη ζηα δύν θύια θαη όπσο δείρλνπλ κειέηεο ην 30% έσο 50% ησλ αζζελώλ κε ζύλδξνκν Cushing εκθαλίδνπλ θαηάγκαηα. Δίλαη αληηιεπηό όηη ζηνλ ίδην θίλδπλν εθηίζεηαη ε νζηηθή κάδα θαη επί εμσγελνύο ρνξήγεζεο γιπθνξηηθνεηδώλ νξκνλώλ γηα ηελ αληηκεηώπηζε θάπνηνπ άιινπ λνζήκαηνο. ΤΠΔΡΠΡΟΛΑΚΣΙΝΑΙΜΙΑ Σα επίπεδα πξνιαθηίλεο είλαη θαλνληθά πςειά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζύλεο θαη ηεο γαιαθηνπαξαγσγήο. Σα αλώκαια πςειά επίπεδα πξνιαθηίλεο κπνξεί λα πξνθιεζνύλ από έλαλ όγθν ππόθπζεο πνπ εθθξίλεη πξνιαθηίλε ή από έλα κε εθθξηηηθό όγθν πνπ απνηξέπεη ηελ ληνπακίλε (νξκόλε απειεπζέξσζε-παξεκπόδηζεο πξνιαθηίλεο) από ηελ επίηεπμε ηεο θαλνληθήο πξνιαθηίλεο. Δπίζεο, κεξηθέο θνξέο, απμεκέλα επίπεδα πξνιαθηίλεο ζπλππάξρνπλ κε ππνζπξενεηδηζκό. Δίλαη δύζθνιε ε δηάγλσζή ηνπο ζηνπο άλδξεο δηόηη ε κείσζε αληνρήο θαη ιίκπηλην - ηα νξκνληθά απνηειέζκαηα ησλ βειηησκέλσλ επηπέδσλ πξνιαθηίλεο - γίλεηαη αξγά. ηηο γπλαίθεο, νη απνπζία πεξηόδνπ ή/θαη ε γαιαθηόξξνηαο από ηνλ καζηό επηηξέπνπλ ηελ έγθαηξε δηάγλσζε. Σα ζπκπηώκαηα είλαη γαιαθηόξξνηα, κεησκέλεο αληνρή θαη ιίκπηλην ζηνπο άλδξεο, νιηγνκελόξξνηα ή ακελόξξνηα ζηηο γπλαίθεο, πνλνθέθαινο, νπηηθέο δηαηαξαρέο. Η ππεξπξνιαθηηλαηκία θαη ε κεγαιαθξία κπνξεί λα πξνθαινύλ δηαηαξαρή ηεο ππνθπζηαθήο ιεηηνπξγίαο θαη θαηά ζπλέπεηα ππνγνλαδηζκό. Μεησκέλε νζηηθή κάδα, είλαη ζύλεζεο εύξεκα ζε άηνκα πνπ εκθαλίδνπλ ππεξπξνιαθηηλαηκία. Αληηκεηώπηζε ηεο ππεξπξνιαθηηλαηκίαο βειηηώλεη ηελ νζηηθή κάδα θαη κπνξεί λα αλαζηξέςεη θαη λα απνθαηαζηήζεη ηελ νζηηθή απώιεηα. ΜΔΓΑΛΑΚΡΙΑ Η κεγαιαθξία είλαη ην απνηέιεζκα ππεξέθθξηζεο αύμεηηθήο νξκόλεο (GH) από θάπνην αδέλσκα ηεο ππόθπζεο.παξνπζηάδνληαη 4-6 λέεο ππνζέζεηο αλά εθαηνκκύξην εηεζίσο. Η εκθάληζε πξηλ από ηελ εθεβεία είλαη ζπάληα θαη είλαη ε αηηία ηνπ γηγαληηζκνύ. Η κεγαιαθξία εκθαλίδεηαη ζπρλόηεξα ζηνπο ελειίθνπο εηώλ. ηε κεγαιαθξία απμάλεηαη ην κέγεζνο ησλ νζηώλ θαη θπξίσο ην θινηώδεο νζηνύλ όρη όκσο ην δνθηδώδεο. Γελ είλαη γλσζηή ε αηηία πνπ πξνθαιεί απηή ηε δηαθνξεηηθή δξάζε ζηα δύν είδε ηνπ νζηνύ. Η απμεηηθή νξκόλε κπνξεί λα απμάλεη ηε κάδα ηόζν 4

5 ηνπ θινηώδνπο όζν θαη ηνπ δνθηδώδνπο νζηνύ, αιιά ε επίδξαζε ζην δνθηδώδεο νζηνύλ κπνξεί λα κεηώλεηαη ιόγσ ηεο ζπλππάξρνπζαο έιιεηςεο ησλ γνλαδνηξνθηλώλ θαη ηνπ ππνγνλαδηζκνύ. ΤΠΟΓΟΝΑΓΙΜΟ Ο πξσηνπαζήο ή δεπηεξνπαζήο ππνγνλαδηζκόο πξνθαιεί νζηενπόξσζε ζε άλδξεο θαη γπλαίθεο. Η δηάγλσζε ηνπ πξσηνπαζνύο ππνγνλαδηζκνύ γίλεηαη εύθνια ζηηο γπλαίθεο ιόγσ ησλ δηαηαξαρώλ πνπ πξνθαινύληαη ζηελ έκκελν ξύζε. ε λεαξνύο άλδξεο,δηαγηγλώζθεηαη εύθνια ν ππνγνλαδηζκόο ιόγσ ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζεκείσλ θαη ζπκπησκάησλ ελώ, ζηνπο άλδξεο, κεγαιύηεξεο ειηθίαο είλαη πνιιέο θνξέο δπζθνιόηεξν λα δηαγλσζζεί ν δεπηεξνπαζήο ππνγνλαδηζκόο. Δίλαη γλσζηό όηη νη νξκόλεο ηνπ θύινπ δειαδή ηα νηζηξνγόλα θαη ε ηεζηνζηεξόλε κεηώλνληαη κε ηελ ειηθία θπζηνινγηθά, ζε παζνινγηθέο θαηαζηάζεηο κπνξεί λα κεησζεί ε έθθξηζε ησλ νξκνλώλ απηώλ ζε άηνκα κηθξόηεξεο ειηθίαο κε απνηέιεζκα λα εκθαληζζεί δεπηεξνπαζείο νζηενπόξσζε. Η δεπηεξνπαζήο νζηενπόξσζε ζπλήζσο είλαη ηαηξνγελήο θαη νθείιεηαη ζε ξπζκίζεηο ησλ νξκνλώλ όπσο ζπκβαίλεη ζηελ αληηκεηώπηζε ηνπ θαξθίλνπ ηνπ πξνζηάηε ή ηνπ καζηνύ. Η κείσζε ησλ αλδξνγόλσλ πνπ κπνξεί λα νθείιεηαη ζηελ αθαίξεζε ρεηξνπξγηθή ησλ όξρεσλ ή λα είλαη θαξκαθεπηηθή, εθαξκόδεηαη ζηελ αληηκεηώπηζε ηνπ θαξθίλνπ ηνπ πξνζηάηε. Η κείσζε όκσο ησλ αλδξνγόλσλ θαη ζπγθεθξηκέλα ηεο ηεζηνζηεξόλεο, έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ αύμεζε ηνπ ξπζκνύ ηεο νζηηθήο αλαθαηαζθεπήο. Έρεη βξεζεί όηη ζην 48% ησλ αλδξώλ, πνπ παξαθνινπζνύληαλ γηα 9 ρξόληα κεηά ηελ νξρεθηνκή, εκθάληζε ηνπιάρηζηνλ έλα νζηενπνξσηηθό θάηαγκα. Η ιήςε αγσληζηνύλ ησλ γνλαδνηξνθηλώλ επίζεο κεηώλεη ηα επίπεδα ηεο ηεζηνζηεξόλεο θαη ηεο νηζηξαδηόιεο ζην αίκα. Βξέζεθε όηη 41 κήλεο κεηά ζεξαπεία 6,5% έσο 17,5% από απηνύο ηνπο αζζελείο είρε ρακειόηεξε νζηηθή κάδα ζε ζρέζε κε ηνπο θπζηνινγηθνύο. Φαίλεηαη όηη ρξεηάδεηαη έλα δηάζηεκα ηνπιάρηζηνλ 48 κελώλ, κεηά ηελ κείσζε ησλ αλδξνγόλσλ γηα λα εκθαλίζνπλ, νη άλδξεο κε θαξθίλν ηνπ πξνζηάηε, νζηενπελία ζηε ζπνλδπιηθή ζηήιε. Σέινο ε ζπρλόηεηα εκθάληζεο νζηενπνξσηηθώλ θαηαγκάησλ ζηνπο άλδξεο πνπ ιακβάλνπλ αγσγή κε αγσληζηέο ησλ γνλαδνηξνθηλώλ θζάλεη πεξίπνπ ζην 5%. ηηο γπλαίθεο κε θαξθίλν ηνπ καζηνύ ε ρνξήγεζε αληηνηζηξνγόλσλ, ηακνμηθέλεο κπνξεί λα επεξεάδεη ηελ νζηηθή κάδα πνηθηινηξόπσο, πνπ εμαξηάηαη από ηελ ειηθία ηεο γπλαίθαο θαη ζπγθεθξηκέλα αλ ε γπλαίθα βξίζθεηαη ζε εκκελόπαπζε ή είλαη ζηελ αλαπαξαγσγηθή ειηθία. ηηο πξνεκκελνπαπζηαθέο γπλαίθεο πνπ ιακβάλνπλ ηακνμηθέλε δηαπηζηώλεηαη ζεκαληηθή κείσζε ηεο νζηηθήο κάδαο ζε ζρέζε κε ζπλνκήιηθεο ηνπο πνπ είλαη θπζηνινγηθέο. Οη κεηαβνιέο ηηο νζηηθήο κάδαο ζηε ζπνλδπιηθή ζηήιε δηαπηζηώζεθαλ από ηνλ πξώην θηόιαο ρξόλν ηεο ζεξαπείαο, κε κία απώιεηα πνπ ππνινγίδεηαη ζην 1,5% αλά έηνο. Οζηηθή απώιεηα δηαπηζηώζεθε θαη ζην ηζρίν, αιιά παξαηεξνύληαη αξγόηεξα, πεξίπνπ κεηά ηξία ρξόληα από ηελ έλαξμε ηεο αγσγήο. ηηο κεηεκκελνπαπζηαθέο γπλαίθεο, ε ηακνμηθέλε ζπκπεξηθέξεηαη ζαλ αζζελέο νηζηξνγόλν, θαη γηα ην ιόγσ απηό πξνθαιεί αύμεζε ηεο νζηηθήο κάδαο ηόζν ζηε ζπνλδπιηθή ζηήιε όζν θαη ζην ηζρίν. Δπνκέλσο πξώηκε δηάγλσζε θαη παξέκβαζε γηα ηελ αληηκεηώπηζε όισλ ησλ παξαπάλσ θαηαζηάζεσλ είλαη απαξαίηεηε θαη ζπγρξόλσο πνιύηηκε γηα ηελ πξόιεςε ηεο πεξαηηέξσ νζηηθήο απώιεηαο θαη επνκέλσο ησλ θαηαγκάησλ. 5

6 Αίηηα Δεσηεροπαζούς οζηεοπόρφζες Γελεηηθά λοζήκαηα (congenital) Υπογολαδηζκός EΝΔΟΚΡΙΝΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Καηαζηάζεης ποσ ταραθηερίδοληαη από <<ειιείυεης >> Φιεγκολώδε λοζήκαηα Νοζήκαηα αηκαηοιογηθά θαη λεοπιάζκαηα Φάρκαθα Σπάληα Μεγαιαθρία Ελδοθρηληθά αίηηα οζηεοπόρφζες Επηλεθρηδηθή αλεπάρθεηα Σύλδροκο Cushing Έιιεηυε οηζηρογόλφλ Σαθταρώδες δηαβήηες Υπερπαραζσρεοεηδηζκός Υπερθσρεοειδιζμός Κύεζε 6

7 ΟΡΜΟΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ Εκκελόπασζε Πρώηκε εκκελόπασζε Ωοζεθεθηοκή Ακελόρροηα Προεκκελοπασζηαθή έιιεηυε οηζηρογόλφλ Αηεθλία 7