ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 1

Τι είναι; Ο Συγκεντρωτικόσ Προγραμματιςμόσ Παραγωγήσ είναι θ δραςτθριότθτα, με τθν οποία κακορίηεται το πρόγραμμα (πλάνο) τθσ παραγωγισ ςυγκεντρωτικά, δθλαδι για το ςφνολο των προϊόντων ενόσ παραγωγικοφ ςυςτιματοσ, για το ςφνολο των περιόδων μζςα ςτον ορίηοντα προγραμματιςμοφ. Σο ςυγκεντρωτικό πρόγραμμα παραγωγισ περιλαμβάνει τισ μεςοπρόκεςμεσ αποφάςεισ τθσ διοίκθςθσ για τισ τιμζσ των βαςικϊν μεγεκϊν τθσ παραγωγισ, που είναι το ςυνολικό φψοσ τθσ παραγωγισ, τθσ απαςχόλθςθσ και των αποκεμάτων, ςυνικωσ ςε μθνιαία βάςθ, που τίκενται ωσ ςτόχοι για ζνα μεςοπρόκεςμο ορίηοντα προγραμματιςμοφ (π.χ. 12 μθνϊν). ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 2

Γιατί ο προγραμματιςμόσ πρζπει να είναι ςυγκεντρωτικόσ; Ο προγραμματιςμόσ για μια μόνο περίοδο κάκε φορά, χωρίσ να λαμβάνονται υπόψθ οι ςυνζπειεσ που ζχουν οι αποφάςεισ για αυτι τθν περίοδο πάνω ςτισ άλλεσ περιόδουσ μζςα ςτον ορίηοντα προγραμματιςμοφ, δεν οδθγεί ςτισ καλφτερεσ αποφάςεισ!! Π.χ. μπορεί μια απόφαςθ για απόλυςθ ενόσ μζρουσ τθσ εργατικισ δφναμθσ, που περιςςεφει ςε ςχζςθ με τισ απαιτιςεισ παραγωγισ κατά τθν επόμενθ περίοδο, να αποδειχκεί λακεμζνθ αν ςτθν μεκεπόμενθ περίοδο οι απαιτιςεισ παραγωγισ είναι αυξθμζνεσ λόγω αυξθμζνθσ ηιτθςθσ. Αν είχαν λθφκεί υπόψθ αυτζσ οι απαιτιςεισ, τότε είναι πολφ πικανό να μθν είχαν αποφαςιςτεί οι απολφςεισ, και το δυναμικό που περίςςευε να είχε χρθςιμοποιθκεί για να παραχκεί απόκεμα για τθ μεκεπόμενθ περίοδο. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 3

Πότε λαμβάνονται αποφάςεισ; Οι ςχετικζσ αποφάςεισ για το ςυνολικό μζγεκοσ τθσ παραγωγισ, τθσ εργατικισ δφναμθσ και των αποκεμάτων, για τθ χριςθ ι όχι υποκαταςκευαςτϊν κ.λπ. για κάκε περίοδο μζςα ςτον ορίηοντα προγραμματιςμοφ παίρνονται ςτθν αρχι του ορίηοντα και για όλεσ τισ περιόδουσ. τθ ςυνζχεια είναι δυνατόν οι αποφάςεισ αυτζσ να τροποποιθκοφν, αν προκφψουν νζα δεδομζνα, π.χ. αν τροποποιθκοφν οι προβλζψεισ για τθ ηιτθςθ ι αν μεταβλθκοφν οι ςτακερζσ του προβλιματοσ. Πάλι, όμωσ, ο προγραμματιςμόσ κα γίνει για όλεσ τισ (απομζνουςεσ) περιόδουσ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 4

Απαιτοφμενα δεδομζνα για τθν κατάρτιςθ ςυγκεντρωτικοφ προγράμματοσ παραγωγισ Η δυναμικότθτα του ςυςτιματοσ Η προβλεπόμενθ ηιτθςθ ςτον ορίηοντα προγραμματιςμοφ για κάκε περίοδο (ςυνικωσ κάκε μινα) Σα υπάρχοντα αποκζματα Οι γενικοί ςτόχοι και κριτιρια προγραμματιςμοφ που κζτει θ διοίκθςθ (π.χ. αποφυγι, κατά το δυνατόν, μεταβολϊν ςτθν εργατικι δφναμθ, κατά προτίμθςθ χριςθ υπερωριϊν ι υποκαταςκευαςτϊν κ.λπ.) Η γνϊςθ των ςτοιχείων που αφοροφν κυρίωσ το κόςτοσ τθσ παραγωγισ, όπωσ το κόςτοσ εργαςίασ για κανονικό χρόνο εργαςίασ και υπερωρίεσ, το κόςτοσ αποκεματοποίθςθσ, το κόςτοσ υποαποκζματοσ, το μεταβλθτό κόςτοσ τθσ παραγωγισ πλθν μιςκοδοςίασ, το κόςτοσ μεταβολϊν ςτο επίπεδο απαςχόλθςθσ κ.λπ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 5

Παράδειγμα ςυγκεντρωτικοφ προγράμματοσ παραγωγισ Πρόγραμμα ςτακερισ ποςότθτασ παραγωγισ θμερθςίωσ ςε όλθ τθ διάρκεια του ορίηοντα προγραμματιςμοφ. Μειονζκτθμα: υχνά ςυνεπάγεται μεγάλα αποκζματα, ιδίωσ όταν θ ηιτθςθ είναι εποχικι. Επίλυςθ: Μείωςθ των αποκεμάτων ςε αυτζσ τισ περιπτϊςεισ μπορεί να επιτευχκεί μεταβάλλοντασ το ρυκμό παραγωγισ. Αυτό, όμωσ, απαιτεί μεταβολι του επιπζδου απαςχόλθςθσ, πράγμα που ςυνεπάγεται κόςτοσ για τθν επιχείρθςθ, ενϊ δεν είναι πάντα οφτε επικυμθτό οφτε δυνατό να γίνεται κατά βοφλθςθ (π.χ. λόγω νομοκεςίασ). ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 6

Συνεπώσ; Σο πρόβλθμα του ςυγκεντρωτικοφ προγράμματοσ παραγωγισ είναι θ επιλογι του βζλτιςτου από ζνα ςφνολο δυνατϊν εναλλακτικϊν προγραμμάτων, δθλαδι του προγράμματοσ που ελαχιςτοποιεί το ςυνολικό κόςτοσ παραγωγισ, ικανοποιϊντασ ζνα ςφνολο περιοριςμϊν και ςτόχων. υνικωσ οι επιχειριςεισ αρκοφνται ςε ζνα απλϊσ ικανοποιθτικό/υποβζλτιςτο τζτοιο πρόγραμμα. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 7

Σφνδεςθ με τισ υπόλοιπεσ επιχειρθςιακζσ λειτουργίεσ Σο ςυγκεντρωτικό πρόγραμμα παραγωγισ αποτελεί το πλαίςιο, μζςα ςτο οποίο οργανϊνεται και αναπτφςςεται θ παραγωγικι δραςτθριότθτα ενόσ ςυςτιματοσ και περιλαμβάνει ζνα ςφνολο ςτόχων που τίκενται για το ςφςτθμα και αφοροφν τθν παραγωγι, τθν απαςχόλθςθ και τα αποκζματα για κάκε περίοδο μζςα ςτον ορίηοντα προγραμματιςμοφ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 8

Σφνδεςθ με τισ υπόλοιπεσ επιχειρθςιακζσ λειτουργίεσ (ςυνζχεια) Οι ςτόχοι αυτοί είναι ταυτόχρονα περιοριςμοί του ςυςτιματοσ, όςον αφορά τθν παραγωγικι λειτουργία (π.χ. Ο χρονικόσ προγραμματιςμόσ τθσ παραγωγισ ςε κάκε περίοδο κα γίνει κεωρϊντασ τουσ ςτόχουσ αυτοφσ ωσ περιοριςμοφσ). Ακόμα, οι ςτόχοι αυτοί αποτελοφν ζμμεςα ςτόχουσ και περιοριςμοφσ και των άλλων λειτουργιϊν, π.χ. τθσ χρθματοοικονομικισ λειτουργίασ ι των προμθκειϊν και τθσ εμπορίασ. Πράγματι, το επίπεδο τθσ απαςχόλθςθσ και οι ρυκμοί παραγωγισ που κακορίηονται ςτο ςυγκεντρωτικό πρόγραμμα παραγωγισ κζτουν ςυγκεκριμζνεσ απαιτιςεισ για διάκεςθ χρθματοοικονομικϊν πόρων από το ςφςτθμα, θ κάλυψθ των οποίων αποτελεί αντικείμενο τθσ χρθματοοικονομικισ λειτουργίασ. Η εξαςφάλιςθ των πρϊτων υλϊν, εξαρτθμάτων κ.λπ. που απαιτοφνται για τθν υλοποίθςθ του ςυγκεντρωτικοφ προγράμματοσ παραγωγισ αποτελεί αντικείμενο τθσ λειτουργίασ των προμθκειϊν κ.ο.κ. Σα επιμζρουσ προγράμματα, που αφοροφν ξεχωριςτά προϊόντα ι βραχφτερεσ χρονικζσ περιόδουσ, π.χ. μιασ εβδομάδασ ι ενόσ αρικμοφ εβδομάδων ι και μθνϊν, πρζπει να καταρτίηονται μζςα ςτο πλαίςιο που κζτει το ςυγκεντρωτικό πρόγραμμα παραγωγισ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 9

Διαφορζσ κφριου προγράμματοσ παραγωγισ και ςυγκεντρωτικοφ προγράμματοσ παραγωγισ Σο κφριο πρόγραμμα παραγωγισ αναφζρεται ςε ςυγκεκριμζνα προϊόντα και όχι ομάδεσ ι γραμμζσ προϊόντων, όπωσ ςυμβαίνει ςτθν περίπτωςθ του ςυγκεντρωτικοφ προγράμματοσ παραγωγισ Σο κφριο πρόγραμμα παραγωγισ ορίηει τισ ποςότθτεσ που πρζπει να παραχκοφν από κάκε προϊόν ςε ςυγκεκριμζνεσ βραχφτερεσ χρονικζσ περιόδουσ, που εκφράηονται ςε θμζρεσ ι εβδομάδεσ (και όχι μινεσ, όπωσ ςυμβαίνει ςτθν περίπτωςθ του ςυγκεντρωτικοφ προγράμματοσ παραγωγισ). ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 10

Ποςοτικά ςτοιχεία κόςτουσ ςυγκεντρωτικοφ προγράμματοσ παραγωγισ Κόςτοσ μιςκοδοςίασ Κόςτοσ υπερωριϊν, δεφτερθσ βάρδιασ και ανάκεςθσ εργαςιϊν ςε υποκαταςκευαςτζσ Κόςτοσ υλικϊν Κόςτοσ αποκεμάτων ζτοιμων προϊόντων Κόςτοσ αλλαγισ επιπζδου παραγωγισ και απαςχόλθςθσ ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 11

Κόςτοσ μιςκοδοςίασ Σο κόςτοσ αυτό ςυνδζεται με παραγωγι ςε κανονικό επίπεδο και είναι ανάλογο του επιπζδου τθσ παραγωγικισ δραςτθριότθτασ, δθλαδι του ςυνολικοφ φψουσ παραγωγισ ςε κάκε περίοδο. Η ςχζςθ μεταξφ κόςτουσ μιςκοδοςίασ και φψουσ παραγωγισ μπορεί να κεωρθκεί ωσ γραμμικι, εκτόσ αν: Σο φψοσ τθσ παραγωγισ είναι πολφ χαμθλό ι πολφ υψθλό (κοντά ςτο όριο που εκφράηει θ δυναμικότθτα του ςυςτιματοσ). Τπάρχει ςτενότθτα διακζςιμου εργατικοφ δυναμικοφ ςτθν περιοχι, οπότε θ εξαςφάλιςθ του μπορεί να ςυνεπάγεται μεγαλφτερο από το αναλογικό κόςτοσ όςο αυξάνει ο αρικμόσ των απαςχολουμζνων ςτθν παραγωγι. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 12

Κόςτοσ υπερωριών, δεφτερθσ βάρδιασ και ανάκεςθσ εργαςιών ςε υποκαταςκευαςτζσ Σο κόςτοσ των υπερωριϊν ανά παραγόμενο κομμάτι δεν μεταβάλλεται κατ' ανάγκθν γραμμικά ςε ςχζςθ με τον όγκο παραγωγισ, αφοφ μπορεί να αυξάνει ταχφτερα από αυτόν: ε ςχζςθ με το κόςτοσ κανονικισ παραγωγισ (μία βάρδια), θ υπερωριακι εργαςία κοςτίηει πιο ακριβά. Σο επιπλζον κόςτοσ ορίηεται από τθ ςχετικι νομοκεςία και τισ ςυλλογικζσ ςυμβάςεισ εργαςίασ μεταξφ εργοδοςίασ και εργαηομζνων Η υπερωριακι απαςχόλθςθ ςυχνά χαρακτθρίηεται από μειωμζνθ απόδοςθ και πτϊςθ τθσ παραγωγικότθτασ λόγω κόπωςθσ. Η επιχείρθςθ είναι πολλζσ φορζσ υποχρεωμζνθ να καταφφγει ςτθ χριςθ υπερωριακισ απαςχόλθςθσ για να αντιμετωπίςει εποχικά και για κάποιο διάςτθμα ζκτακτεσ απαιτιςεισ για αυξθμζνθ παραγωγι ι για να αποφφγει τθν απαςχόλθςθ δεφτερθσ βάρδιασ. Άλλωςτε, θ ανάκεςθ μζρουσ του φόρτου παραγωγισ ςε υποκαταςκευαςτζσ ςυνεπάγεται ζνα κόςτοσ, που ςυνικωσ είναι ανάλογο του φόρτου που ανατίκεται και το μοναδιαίο κόςτοσ παραγωγισ δεν είναι πάντα ίςο με το κόςτοσ παραγωγισ ςτο ςφςτθμα. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 13

Κόςτοσ υλικών Σο κόςτοσ αυτό είναι γραμμικά ανάλογο του φψουσ τθσ παραγωγισ, αλλά θ γραμμικότθτα δεν ιςχφει όταν εξαςφαλίηονται εκπτϊςεισ από τουσ προμθκευτζσ λόγω ποςότθτασ. ε αυτι τθν περίπτωςθ, το κόςτοσ των υλικϊν που χρθςιμοποιοφνται ςτθν παραγωγι ανά μονάδα προϊόντοσ μειϊνεται όταν αυξάνει ο όγκοσ παραγωγισ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 14

Κόςτοσ αποκεμάτων ζτοιμων προϊόντων Είναι ςυνάρτθςθ: Σθσ ποςότθτασ που διατθρείται ωσ απόκεμα μζςα ςτον ορίηοντα προγραμματιςμοφ. Σθσ ςυμπεριφοράσ τθσ ηιτθςθσ, αφοφ αν θ ηιτθςθ είναι ςθμαντικά μεγαλφτερθ από τθν αναμενόμενθ, για τθν οποία ζχει προγραμματιςτεί το απόκεμα, τότε δεν κα ικανοποιθκεί ζνα μζροσ τθσ, ενϊ αν είναι μικρότερθ, τότε το απόκεμα είναι υπερβολικό. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 15

Κόςτοσ αλλαγισ επιπζδου παραγωγισ και απαςχόλθςθσ Σο κόςτοσ αυτό ζχει δφο ςυνιςτϊςεσ: Η μία αναφζρεται ςτθν αλλαγι επιπζδου (ρυκμοφ) παραγωγισ και αποτελεί ςυνζπεια των αναγκαίων ενεργειϊν για τθν αναδιοργάνωςθ και τον επαναπρογραμματιςμό των παραγωγικϊν μζςων ςτο νζο επίπεδο παραγωγισ. Η άλλθ αναφζρεται ςτισ προςλιψεισ ι απολφςεισ εργατικοφ δυναμικοφ. Μια απόλυςθ ςυνικωσ ςυνεπάγεται ζνα κόςτοσ, π.χ. για αποηθμίωςθ του απολυομζνου, λόγω μειωμζνθσ απαςχόλθςθσ ι απόδοςθσ πριν από τθν απόλυςθ, λόγω κακυςτεριςεων που ςχετίηονται με τθν προςαρμογι του λοιποφ δυναμικοφ ςτθ νζα κατάςταςθ μετά τθν απόλυςθ κ.λπ. Μια πρόςλθψθ ςυνεπάγεται επίςθσ ζνα κόςτοσ, π.χ. για τθν προςζλκυςθ υποψθφίων (αγγελίεσ, ςυνεντεφξεισ κ.λπ.), για τθν εκπαίδευςθ του προςλαμβανόμενου, λόγω μειωμζνθσ απόδοςθσ κατά το διάςτθμα ζνταξθσ και προςαρμογισ κ.λπ. Η ςχζςθ που ςυνδζει το κόςτοσ με τον αρικμό των απολφςεων ι των προςλιψεων δεν είναι, γενικά, γραμμικι. Όπωσ, όμωσ, ςυμβαίνει και με τισ άλλεσ ςυναρτιςεισ κόςτουσ, ςυχνά γίνεται θ υπόκεςθ τθσ γραμμικότθτασ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 16

Ποιοτικά ςτοιχεία κόςτουσ ςυγκεντρωτικοφ προγράμματοσ παραγωγισ Οι ανκρϊπινεσ ςχζςεισ ςτο παραγωγικό ςφςτθμα Σο θκικό των εργαηομζνων Οι ςχζςεισ με τουσ πελάτεσ Σο γενικό οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον κ.λπ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 17

Γραφικζσ μζκοδοι Με τισ γραφικζσ μεθόδουσ υγκεντρωτικοφ Προγραμματιςμοφ Παραγωγισ το πρόγραμμα παραγωγισ καταρτίηεται με τθ βοικεια πινάκων και διαγραμμάτων, όπου αποτυπϊνονται εναλλακτικά ςχζδια προγράμματοσ, από τα οποία επιλζγεται το βζλτιςτο. ε κάκε πρόγραμμα μπορεί να γίνει διαφορετικι χριςθ των εναλλακτικϊν δυνατοτιτων που παρζχονται για κάλυψθ τθσ ηιτθςθσ, δθλαδι κάλυψθ τθσ ηιτθςθσ του μινα από κανονικι παραγωγι ι με υπερωριακι απαςχόλθςθ ςτθ διάρκεια του μινα ι από αποκζματα που ζχουν παραχκεί ςτθ διάρκεια προθγοφμενων μθνϊν ι με ανάκεςθ μζρουσ του φόρτου παραγωγισ ςε υποκαταςκευαςτι. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 18

Παράδειγμα Μήνας Ημέρες Ημέρες Ζήτηση Σωρευτική Απόθεμα Σωρευτικές Ζήτηση ανά ημέρα παραγωγής παραγωγής ζήτηση ασφαλείας απαιτήσεις (5) + (6) παραγ. σωρευτικά (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) 1 22 22 300 300 150 450 13.64 2 20 42 400 700 200 900 20.00 3 23 65 600 1,300 300 1,600 26.09 4 19 84 800 2,100 400 2,500 42.11 5 22 106 900 3,000 450 3,450 40.91 6 22 128 1,100 4,100 550 4,650 50.00 7 20 148 700 4,800 350 5,150 35.00 8 23 171 400 5,200 200 5,400 17.39 9 11 182 300 5,500 150 5,650 27.27 10 22 204 200 5,700 100 5,800 9.09 11 22 226 200 5,900 100 6,000 9.09 12 18 244 100 6,000 50 6,050 5.56 ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 19

Στοιχεία Σο απόκεμα αςφαλείασ ζχει αποφαςιςτεί να είναι ίςο με το 50% τθσ ηιτθςθσ του μινα. Η παραγωγικι ικανότθτα, δθλαδι θ οριακι (μζγιςτθ) ποςότθτα που μπορεί να παράγει θμερθςίωσ θ επιχείρθςθ, ιςοφται με 35 κομμάτια. Η παραγωγικι ικανότθτα μπορεί να αυξθκεί κατά 20% (δθλαδι μζχρι τα 42 κομμάτια) με υπερωριακι απαςχόλθςθ. Κάκε κομμάτι που παράγεται με υπερωριακι απαςχόλθςθ επιβαρφνει το κόςτοσ παραγωγισ με 250 ευρϊ. Τπάρχει αρχικό απόκεμα 230 κομματιϊν. Σο κόςτοσ αποκεματοποίθςθσ είναι 20 ευρϊ ανά κομμάτι και μινα, ενϊ το κόςτοσ υποαποκζματοσ είναι 100 ευρϊ ανά κομμάτι. Σο κόςτοσ μεταβολισ ρυκμοφ (επιπζδου) παραγωγισ υπολογίηεται με βάςθ τθ διαφορά του ρυκμοφ παραγωγισ του τρζχοντοσ μινα από το επίπεδο του προθγοφμενου. Σο κόςτοσ αυτό ιςοφται με αυτι τθ διαφορά επί ζνα μοναδιαίο κόςτοσ ίςο με 12 ευρϊ/κομμάτι. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 20

Πρόγραμμα ςτακεροφ ρυκμοφ παραγωγισ Σο απλοφςτερο πρόγραμμα παραγωγισ είναι αυτό που προβλζπει παραγωγι με ςτακερό ρυκμό, τζτοιο που να καλφπτεται θ ςυνολικι ετιςια ηιτθςθ (περιλαμβανομζνων και των αποκεμάτων αςφαλείασ). Η ηιτθςθ αυτι είναι 6,050 τεμάχια, όπωσ προκφπτει από τθ ςτιλθ 7 του προθγοφμενου πίνακα και μπορεί να καλυφκεί με ςτακερι θμεριςια παραγωγι 6,050:244=24.8 κομματιϊν. Αν ςυνυπολογιςτεί και το αρχικό απόκεμα των 230 κομματιϊν, οι απαιτιςεισ ςτακερισ θμεριςιασ παραγωγισ είναι λίγο μικρότερεσ, κεωροφμε, όμωσ, ότι ςτο τζλοσ των 12 μθνϊν υπάρχει ζνα ιςόποςο αρχικό απόκεμα για τουσ επόμενουσ μινεσ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 21

Πρόγραμμα ςτακεροφ ρυκμοφ παραγωγισ Μήνας Εργάσιμες Ημερήσια Μηνιαία Διαθέσιμη Σωρευτικές Διαφορά (5) (6) ημέρες παραγωγή παραγωγή ποσότητα απαιτήσεις (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) 1 22 24.8 545.6 775.6 450 325.6 2 20 24.8 496.0 1,271.6 900 371.6 3 23 24.8 570.4 1,842.0 1,600 242.0 4 19 24.8 471.2 2,313.2 2,500 186.8 5 22 24.8 545.6 2,858.8 3,450 591.2 6 22 24.8 545.6 3,404.4 4,650 1,245.6 7 20 24.8 496.0 3,900.4 5,150 1,249.6 8 23 24.8 570.4 4,470.8 5,400 929.2 9 11 24.8 272.8 4,743.6 5,650 906.4 10 22 24.8 545.6 5,289.2 5,800 510.8 11 22 24.8 545.6 5,834.8 6,000 165.2 12 18 24.8 446.4 6,281.2 6,050 231.2 ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 22

Πρόγραμμα ςτακεροφ ρυκμοφ παραγωγισ Θετικι διαφορά διακζςιμθσ ποςότθτασ μείον ςωρευτικι απαίτθςθ ςθμαίνει ότι θ αντίςτοιχθ ποςότθτα προβλζπεται να μεταφερκεί ωσ απόκεμα ςτον επόμενο μινα. Αρνθτικι διαφορά ςθμαίνει ότι προβλζπεται να υπάρξει ζλλειψθ επαρκοφσ ποςότθτασ προϊόντων. Η ζλλειψθ αυτι μπορεί να είναι μικρότερθ από το απόκεμα αςφαλείασ, μπορεί, όμωσ, και να το ξεπερνάει. Όμωσ, ο ρόλοσ του αποκζματοσ αςφαλείασ δεν είναι αυτόσ, αλλά να καλφπτει απρόβλεπτθ ηιτθςθ! ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 23

Πρόγραμμα ςτακεροφ ρυκμοφ παραγωγισ Ακροίηοντασ τισ κετικζσ ποςότθτεσ τθσ ςτιλθσ (7) του προθγοφμενου πίνακα και πολλαπλαςιάηοντασ με το μθνιαίο κόςτοσ αποκεματοποίθςθσ (20 ευρϊ ανά κομμάτι) προκφπτει το ςυνολικό κόςτοσ αποκεματοποίθςθσ Κ α = 20 ευρϊ/κομ. 1,170.4 κομ. = 23,408 ευρϊ. Από τθν άλλθ μεριά, το κόςτοσ υποαποκζματοσ προκφπτει αν πολλαπλαςιαςτεί το άκροιςμα των αρνθτικϊν ποςοτιτων τθσ ςτιλθσ (7) με το μοναδιαίο κόςτοσ υποαποκζματοσ (100 ευρϊ ανά κομμάτι), είναι δθλαδι Κ u = 100 ευρϊ/κομ. 5,784.8 κομ. = 578,480 ευρϊ. Αφοφ το επίπεδο τθσ θμεριςιασ παραγωγισ παραμζνει ςτακερό ςτα 24.8 κομμάτια, το κόςτοσ μεταβολισ του ρυκμοφ παραγωγισ είναι μθδενικό, επομζνωσ το ςυνολικό κόςτοσ του προγράμματοσ (εκτόσ του κόςτουσ παραγωγισ των κομματιϊν) ιςοφται με το κόςτοσ αποκεματοποίθςθσ και το κόςτοσ υποαποκζματοσ, δθλαδι: K 1 = 23,408 + 578,480 = 601,888 ευρϊ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 24

Πρόγραμμα διορκωμζνου ςτακεροφ ρυκμοφ παραγωγισ Σο προθγοφμενο πρόγραμμα παραγωγισ δεν μπορεί να είναι αποδεκτό. Όπωσ αναφζρκθκε, το πρόγραμμα προβλζπει ότι ζνα μζροσ τθσ προβλεπόμενθσ ηιτθςθσ κα πρζπει να καλφπτεται από το απόκεμα αςφαλείασ, ενϊ αυτό προορίηεται να καλφπτει απρόβλεπτθ ηιτθςθ. Ζνα αποδεκτό πρόγραμμα κα ζπρεπε να μθ προβλζπει χριςθ αποκζματοσ αςφαλείασ για προβλεπόμενθ ηιτθςθ ςτον ορίηοντα προγραμματιςμοφ. Αυτό το πρόγραμμα μπορεί να προκφψει από το προθγοφμενο αν διορκωκεί, ϊςτε ςε καμία περίοδο να μθ προκφπτει αρνθτικι διαφορά ςτθ ςτιλθ (7) του προθγοφμενου πίνακα. Για ςτακερό ρυκμό παραγωγισ, αυτό μπορεί να γίνει αν ο ρυκμόσ αυτόσ αυξθκεί ςε κατάλλθλο επίπεδο, που προςδιορίηεται ωσ εξισ: ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 25

Πρόγραμμα διορκωμζνου ςτακεροφ ρυκμοφ παραγωγισ α) Κακορίηεται για κάκε μινα το πλικοσ των εργαςίμων θμερϊν μζχρι το μινα αυτό. β) Διαιρείται θ (αρνθτικι) διαφορά τθσ ςτιλθσ (7) του προθγοφμενου πίνακα με τον αρικμό των ακροιςτικϊν εργάςιμων θμερϊν. γ) Σο μζγιςτο πθλίκο κατά απόλυτθ τιμι δίνει τον ελάχιςτο αρικμό κομματιϊν, κατά τον οποίο πρζπει να αυξθκεί θ ςτακερι θμεριςια παραγωγι ϊςτε να μθ προκφπτουν αρνθτικζσ διαφορζσ ςτθ ςτιλθ (7). τον επόμενο πίνακα φαίνεται θ εφαρμογι τθσ παραπάνω μεκόδου: ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 26

Πρόγραμμα διορκωμζνου ςτακεροφ ρυκμοφ παραγωγισ Μήνας Εργάσιμες ήμερες Εργάσιμες ημέρες αθροιστικά Αρνητικές διαφορές στήλης (7) Πηλίκον (4) : (3) (απόλυτη τιμή) (1) (2) (3) (4) (5) 1 22 22 2 20 42 _ 3 23 65 _ 4 19 84 186.8 2.22 5 22 106 591.2 5.58 6 22 128 1,245.6 9.73 7 20 148 1,249.6 8.44 8 23 171 929.2 5.43 9 11 182 906.4 4.98 10 22 204 510.8 2.50 τθν περίπτωςθ του παραδείγματοσ, θ ηθτοφμενθ ποςότθτα ιςοφται με 9.73 κομμάτια, επομζνωσ θ θμεριςια παραγωγι κα πρζπει να αυξθκεί ςτο επίπεδο των 24.8 + 9.73 = 34.53 κομματιϊν. θμειϊνεται ότι ο ρυκμόσ αυτόσ είναι εφικτόσ, αφοφ είναι μικρότεροσ τθσ δυναμικότθτασ του εργοςταςίου, που είναι 35 κομμάτια. 11 22 226 165.2 0.73 12 18 244 ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 27

Πρόγραμμα διορκωμζνου ςτακεροφ ρυκμοφ παραγωγισ Μήνας Εργάσιμες Ημερήσια Μηνιαία Διαθέσιμη Σωρευτικές Διαφορά ημέρες παραγωγή παραγωγή ποσότητα απαιτήσεις (5) (6) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) 1 22 34.53 759.66 989.66 450 539.66 2 20 34.53 690.60 1,680.26 900 780.26 3 23 34.53 794.19 2,474.45 1,600 874.45 4 19 34.53 656.07 3,130.52 2,500 630.52 5 22 34.53 759.66 3,890.18 3,450 440.18 6 22 34.53 759.66 4,649.84 4,650 0.16 7 20 34.53 690.60 5,340.44 5,150 190.44 8 23 34.53 794.19 6,134.63 5,400 734.63 9 11 34.53 379.83 6,514.46 5,650 864.46 10 22 34.53 759.66 7,274.12 5,800 1,474.12 11 22 34.53 759.66 8,033.78 6,000 2,033.78 12 18 34.53 621.54 8,655.32 6,050 2,605.32 ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 28

Πρόγραμμα διορκωμζνου ςτακεροφ ρυκμοφ παραγωγισ το τζλοσ των 12 μθνϊν υπάρχει απόκεμα 2,605 κομματιϊν, που μεταφζρεται ςτθν επόμενθ περίοδο. Η διαφορά ςτο απόκεμα (2,605 231 = 2,374 κομμάτια) μεταξφ αυτοφ και του προθγοφμενου προγράμματοσ ιςοφται προφανϊσ με το γινόμενο τθσ ποςότθτασ των 9.73 κομματιϊν, που κα παράγονται θμερθςίωσ επιπλζον τθσ ποςότθτασ που προβλζπει το προθγοφμενο πρόγραμμα, επί τον αρικμό των εργαςίμων θμερϊν (244). Σο (επιπλζον του κόςτουσ παραγωγισ) κόςτοσ ιςοφται με το κόςτοσ αποκεματοποίθςθσ, που είναι ίςο με το άκροιςμα των ςτοιχείων τθσ ςτιλθσ (7) του προθγοφμενου πίνακα επί το μθνιαίο κόςτοσ αποκεματοποίθςθσ ενόσ κομματιοφ. θμειϊνεται ότι δεν υπάρχει πλζον κόςτοσ υποαποκζματοσ, οφτε, άλλωςτε, κόςτοσ αλλαγισ ρυκμοφ παραγωγισ. Είναι: Κ 2 = Κ α = 20 ευρϊ/κομ. 11,167.98κομ. = 223,359.6 ευρϊ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 29

Πρόγραμμα χριςθσ υπερωριών και μεταβλθτοφ ανκρώπινου δυναμικοφ Μήνας Ημέρες παραγωγής Ζήτηση Απόθεμα Συνολικές Απαιτήσεις Μέγιστη Διαφορά (7) (6) ασφαλείας απαιτήσεις παραγωγής ανά κανονική μήνα παραγωγή (2) 35 (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) 1 22 300 150 450 220 770 550 2 20 400 200 600 450 700 250 3 23 600 300 900 700 805 105 4 19 800 400 1,200 900 665 235 5 22 900 450 1,350 950 770 180 6 22 1,100 550 1,650 1,200 770 430 7 20 700 350 1,050 500 700 200 8 23 400 200 600 250 805 555 9 11 300 150 450 250 385 135 10 22 200 100 300 150 770 620 11 22 200 100 300 200 770 570 12 18 100 50 150 50 630 580 ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 30

Πρόγραμμα χριςθσ υπερωριών και μεταβλθτοφ ανκρώπινου δυναμικοφ Οι μθνιαίεσ απαιτιςεισ παραγωγισ προζκυψαν με βάςθ τθ ηιτθςθ και τα αποκζματα αςφαλείασ κάκε μινα. Ζτςι, οι απαιτιςεισ παραγωγισ για τον 1ο μινα είναι 300+150-230=220 κομμάτια (δθλαδι ηιτθςθ + απόκεμα αςφαλείασ αρχικό απόκεμα). Για το 2ο μινα οι απαιτιςεισ είναι 400+200 150 = 450 κομμάτια (δθλαδι ηιτθςθ + απόκεμα αςφαλείασ απόκεμα αςφαλείασ προθγοφμενου μινα). Για τον 3ο μινα οι απαιτιςεισ είναι 600+300 200 = 700 κομμάτια κ.ο.κ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 31

Πρόγραμμα χριςθσ υπερωριών και μεταβλθτοφ ανκρώπινου δυναμικοφ Ζςτω λοιπόν ζνα πρόγραμμα παραγωγισ που να προβλζπει ότι κατά τουσ τρεισ μινεσ, κατά τουσ οποίουσ οι μθνιαίεσ απαιτιςεισ παραγωγισ ξεπερνοφν τθ δυναμικότθτα, κα γίνει χριςθ υπερωριϊν. Δεδομζνου ότι υπάρχει ζνα όριο 42 35=7 κομματιϊν που μποροφν να παραχκοφν θμερθςίωσ με υπερωριακι απαςχόλθςθ, θ κάλυψθ των απαιτιςεων μπορεί να επιτευχκεί κατά τουσ μινεσ 4, 5 και 6 μόνο μερικά, κατά ποςότθτεσ που προκφπτουν πολλαπλαςιάηοντασ τισ εργάςιμεσ θμζρεσ κάκε μινα επί τθ μζγιςτθ δυνατι θμεριςια ποςότθτα κομματιϊν που μπορεί να παραχκεί με υπερωρίεσ (7 κομμάτια). υνολικά, κατά τουσ μινεσ αυτοφσ μπορεί να παραχκεί με υπερωριακι απαςχόλθςθ ποςότθτα 441 κομματιϊν, ζναντι ολικισ απαιτουμζνθσ επιπλζον ποςότθτασ 845 κομματιϊν (άκροιςμα αρνθτικϊν ποςοτιτων τθσ ςτιλθσ (8) του προθγοφμενου πίνακα). ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 32

Πρόγραμμα χριςθσ υπερωριών και μεταβλθτοφ ανκρώπινου δυναμικοφ Μήνας Ημέρες παραγωγής Επιπλέον απαιτήσεις παραγωγής Δυνατότητα επιπλέον παραγωγής Διαφορά (4) (3) (1) (2) (3) (4) (5) 1 22 0 550 550 2 20 0 250 250 3 23 0 105 105 4 19 235 133 102 5 22 180 154 26 6 22 430 154 276 Η κάλυψθ τθσ διαφοράσ 845 441=404 κομματιϊν προχποκζτει επιπλζον παραγωγι κατά τουσ μινεσ που αμζςωσ προθγοφνται των 3 μθνϊν με ζλλειψθ. Από τον διπλανό πίνακα προκφπτει ότι θ ποςότθτα αυτι μπορεί να παραχκεί με κανονικι παραγωγι ωσ εξισ: κατά τον 3ο μινα ποςότθτα 105 κομματιϊν, κατά το 2ο μινα ποςότθτα 250 κομματιϊν και κατά τον 1ο μινα ποςότθτα 49 κομματιϊν ( 404 105 250). ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 33

Πρόγραμμα χριςθσ υπερωριών και μεταβλθτοφ ανκρώπινου δυναμικοφ Μήνας Ημέρες Μηνιαία Μηνιαία Διαθέσιμη Σωρευτικές Απόθεμα παραγωγής παραγωγή παραγωγή ποσότητα απαιτήσεις για επό- (κανονική) (υπερωρίες) σωρευτικά μενο μήνα (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) 1 22 269 _ 499 450 49 2 20 700 1,199 900 299 3 23 805 2,004 1,600 404 4 19 665 133 2,802 2,500 302 5 22 770 154 3,726 3,450 276 6 22 770 154 4,650 4,650 0 7 20 500 _ 5,150 5,150 0 8 23 250 5,400 5,400 0 9 11 250 _ 5,650 5,650 0 10 22 150 _ 5,800 5,800 0 11 22 200 6,000 6,000 0 12 18 280 6,280 6,050 230 ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 34

Μήνας Ημέρες παραγωγής Πρόγραμμα χριςθσ υπερωριών και μεταβλθτοφ ανκρώπινου δυναμικοφ Μηνιαία κανονική παραγωγή Μέση ημερήσια παραγωγή Μεταβολή ρυθμού (1) (2) (3) (4) (5) 1 22 269 12.23 _ 2 20 700 35.00 +22.77 3 23 805 35.00 0 4 19 665 35.00 0 5 22 770 35.00 0 6 22 770 35.00 0 7 20 500 25.00 10.00 8 23 250 10.87 14.13 9 11 250 22.73 + 11.86 10 22 150 6.82 15.91 11 22 200 9.09 + 2.27 12 18 230 12.78 + 3.69 Ακροίηοντασ τισ απόλυτεσ τιμζσ των διαφορϊν ρυκμοφ τθσ ςτιλθσ 5 προκφπτει ότι το ςυνολικό μζγεκοσ των αλλαγϊν που ςυνεπάγεται το πρόγραμμα είναι 80.63 κομμάτια. Σο κόςτοσ του προγράμματοσ (πζρα από το κόςτοσ παραγωγισ των κομματιϊν) ιςοφται με το κόςτοσ αποκεματοποίθςθσ Κ α, το κόςτοσ μεταβολισ του ρυκμοφ παραγωγισ Κ δ και το επιπλζον κόςτοσ λόγω υπερωριϊν Κ ω για τθν παραγωγι ςυνολικά 441 κομματιϊν (ςτιλθ (4) του προθγοφμενου πίνακα). Είναι δθλαδι: Κ α = 20 ευρϊ/κομ. 1,560 κομ. = 31,200 ευρϊ. Κ δ = 1,200 ευρϊ/κομ. 80.63 κομμάτια = 96,756 ευρϊ. Κ ω = 250 ευρϊ/κομ. 441 κομμάτια = 110,250 ευρϊ. άρα Κ 3 = 31.200 + 96.756 + 110.250 = 238.206 ευρϊ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 35

Μακθματικζσ μζκοδοι ςυγκεντρωτικοφ προγραμματιςμοφ παραγωγισ-μοντζλο μεταφοράσ (Παράδειγμα) Περίοδος Τελικό απόθεμα Παραγωγική ικανότητα 1 2 3 4 Αρχικό 0 ch 2ch 3ch 4ch Ιο απόθεμα 1 κανονική παραγωγή c c+ch c+2ch c+3ch c+4ch Π1 υπερωρία r r+ch r+2ch r+3ch r+4ch Y1 2 κανονική παραγωγή c c+ch c+2ch c+3ch Π2 υπερωρία r r+ch r+2ch c+3ch Υ2 3 κανονική παραγωγή c c+ch c+2ch Π3 υπερωρία r r+ch r+2ch Υ3 4 κανονική παραγωγή c c+ch Π4 υπερωρία r r+ch Υ4 Ζήτηση Ζ1 Z2 Z3 Z4 IN ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 36

Πλεονεκτιματα-Μειονεκτιματα μοντζλου μεταφοράσ (+): Αρκετά απλό μοντζλο όςον αφορά τθ διατφπωςθ και τθ χριςθ του, ενϊ περιλαμβάνει τα περιςςότερα από τα βαςικά μεγζκθ που διαμορφϊνουν το πρόβλθμα του υγκεντρωτικοφ Προγραμματιςμοφ Παραγωγισ. (-): Δεν υπολογίηει το επιπλζον κόςτοσ που ςυνεπάγονται για ζνα πρόγραμμα παραγωγισ οι προςλιψεισ ι απολφςεισ, που ςυνδζονται με τθν αλλαγι ρυκμοφ παραγωγισ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 37

Ζςτω: t θ περίοδοσ, t=1,,n Z t E t Γενικευμζνο μοντζλο Γραμμικοφ Προγραμματιςμοφ θ ηιτθςθ (μονάδεσ προϊόντοσ), το εργατικό δυναμικό (ανκρωποϊρεσ) για κανονικι παραγωγι, ε + t αφξθςθ του εργατικοφ δυναμικοφ ςε ςχζςθ με τθν προθγοφμενθ περίοδο (ανκρωποϊρεσ), e t μείωςθ του εργατικοφ δυναμικοφ ςε ςχζςθ με τθν προθγοφμενθ περίοδο (ανκρωποϊρεσ), Y t U t X t I + t Ι t c t s t υπερωρίεσ (ανκρωποϊρεσ), άεργο εργατικό δυναμικό (ανκρωποϊρεσ), παραγωγι (μονάδεσ προϊόντοσ), απόκεμα ςτο τζλοσ τθσ περιόδου, υποαπόκεμα ςτο τζλοσ τθσ περιόδου (μθ ικανοποιθμζνθ ηιτθςθ), κόςτοσ ανκρωποϊρασ (κανονικι παραγωγι), κόςτοσ ανκρωποϊρασ (υπερωρία), e + t κόςτοσ αφξθςθσ τθσ απαςχόλθςθσ κατά μία ανκρωποϊρα, e t h t b t v t κόςτοσ μείωςθσ τθσ απαςχόλθςθσ κατά μία ανκρωποϊρα, μοναδιαίο κόςτοσ αποκζματοσ για μια περίοδο, μοναδιαίο κόςτοσ υποαποκζματοσ για μια περίοδο, μοναδιαίο μεταβλθτό κόςτοσ παραγωγισ (πλθν εργαςίασ), τ χρόνοσ απαιτοφμενοσ για τθν παραγωγι μιασ μονάδασ προϊόντοσ (ανκρωποϊρεσ). 38

Γενικευμζνο μοντζλο Γραμμικοφ Προγραμματιςμοφ T MinF v X c E s Y h I b I e ε e ε t 1 t t t t t t t t t t t t t t υπό τουσ περιοριςμοφσ: I t = I t 1 + X t Z t (1) I t = I + t I t (2) E t = E t 1 + ε + t ε t (3) Y t -U t = τx t E t (4) Χ t, Ι + t, Ι t, E t, ε + t, ε t, Y t, U t 0, ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 39

Γενικευμζνο μοντζλο Γραμμικοφ Προγραμματιςμοφ το πρότυπο αυτό, θ αντικειμενικι ςυνάρτθςθ εκφράηει το ςυνολικό κόςτοσ παραγωγισ για όλεσ τισ περιόδουσ ςτον ορίηοντα προγραμματιςμοφ (t = l,...,n). To ςυνολικό κόςτοσ είναι το άκροιςμα του κόςτουσ παραγωγισ (πλθν εργαςίασ), του εργατικοφ κόςτουσ με κανονικι παραγωγι και με υπερωρίεσ, του κόςτουσ αποκεματοποίθςθσ και υποαποκζματοσ και του κόςτουσ λόγω αλλαγισ του επιπζδου απαςχόλθςθσ (που οφείλεται ςε αλλαγι ρυκμοφ παραγωγισ). Σο ηθτοφμενο είναι, βζβαια, ο κακοριςμόσ του προγράμματοσ που ελαχιςτοποιεί το ςυνολικό αυτό κόςτοσ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 40

Γενικευμζνο μοντζλο Γραμμικοφ Προγραμματιςμοφ Ο περιοριςμόσ (1) δθλϊνει ότι το πραγματικό απόκεμα ςτο τζλοσ τθσ περιόδου t πρζπει να ιςοφται με το απόκεμα ςτο τζλοσ τθσ προθγοφμενθσ περιόδου t 1 ςυν τθν ποςότθτα που παράχκθκε μείον τθν ποςότθτα που απορροφικθκε από τθ ηιτθςθ κατά τθν περίοδο t (για όλεσ τισ περιόδουσ) Ο περιοριςμόσ (2) δθλϊνει ότι το πραγματικό απόκεμα ςτο τζλοσ κάκε περιόδου πρζπει να είναι θ διαφορά μεταξφ του αποκζματοσ που υπάρχει και του υποαποκζματοσ (του μζρουσ τθσ ηιτθςθσ που δεν ικανοποιικθκε). Ο περιοριςμόσ (3) δθλϊνει ότι το εργατικό δυναμικό (ανκρωποϊρεσ) ςε κάκε περίοδο πρζπει να ιςοφται με το εργατικό δυναμικό τθσ προθγοφμενθσ περιόδου ςυν το εργατικό δυναμικό που προςλιφκθκε μείον το εργατικό δυναμικό που απολφκθκε κατά τθν τρζχουςα περίοδο. Ο περιοριςμόσ (4) δθλϊνει ότι οι υπερωρίεσ που προγραμματίηονται για μια περίοδο μείον τισ άεργεσ ανκρωποϊρεσ πρζπει να ιςοφνται με τισ ανκρωποϊρεσ που κα απαιτθκοφν για να παραχκεί θ ποςότθτα προϊόντων που προγραμματίηεται για τθν περίοδο μείον το διακζςιμο εργατικό δυναμικό (ςε ανκρωποϊρεσ). ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 41

Γενικευμζνο μοντζλο Γραμμικοφ Προγραμματιςμοφ Πωσ λφνεται; ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 42

Ζςτω: Γραμμικόσ κανόνασ απόφαςθσ Z t θ ηιτθςθ (μονάδεσ προϊόντοσ) τθν περίοδο t, t=1,,n. E t το εργατικό δυναμικό (ανκρωποϊρεσ) για κανονικι παραγωγι X t θ παραγωγι (μονάδεσ προϊόντοσ) Ι t το απόκεμα c i ςτακερζσ του ςυςτιματοσ (i = 1,...,9). ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 43

Γραμμικόσ κανόνασ απόφαςθσ όπου: F t = c 1 E t + Min F = (μιςκοδοςία για κανονικι εργαςία) + c 2 (E t Ε t 1 ) 2 + (κόςτοσ προςλιψεων και απολφςεων) + c 3 (X t c 4 E t ) 2 + c 5 X t c 6 E t + (κόςτοσ υπερωριϊν) + c 7 (I t c 8 c 9 Z t ) 2 (κόςτοσ αποκζματοσ) με τον περιοριςμό: I t 1 + X t Z t = I t, t = 1,...,N. N t 1 F t Παρατθροφμε ότι θ αντικειμενικι ςυνάρτθςθ δεν είναι γραμμικι αλλά τετραγωνικισ μορφισ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 44

Γραμμικόσ κανόνασ απόφαςθσ Η εφαρμογι τθσ μεκόδου προχποκζτει ότι το πρότυπο είναι ρεαλιςτικό και περιγράφει ικανοποιθτικά τθ ςυμπεριφορά του κόςτουσ ςτθν επιχείρθςθ. Αυτό δεν ιςχφει πάντα, ιδίωσ ςε ςυςτιματα όπου υπάρχουν περιοριςμοί ςχετικά με τα αποκζματα (π.χ. χϊρου ι απαιτοφμενων κεφαλαίων), τθν εργατικι δφναμθ (π.χ. μζγιςτο ποςοςτό απολφςεων, δυνατότθτα χριςθσ εποχικοφ δυναμικοφ, όριο υπερωριακισ απαςχόλθςθσ) κ.λπ. ε αυτζσ τισ περιπτϊςεισ, οι λφςεισ που δίνουν οι κανόνεσ μπορεί να μθν είναι εφικτζσ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 45

Η μζκοδοσ τθσ αναηιτθςθσ Ευρετικι μζκοδοσ που μπορεί να χρθςιμοποιθκεί για τθν εκπόνθςθ ενόσ ικανοποιθτικοφ (αλλά όχι πάντα βζλτιςτου) προγράμματοσ παραγωγισ με τθ βοικεια θλεκτρονικοφ υπολογι ςτι. Χαρακτθριςτικό τθσ μεκόδου είναι ο (ευρετικόσ) κανόνασ αναηιτθςθσ: Κάκε τιμι τθσ ςυνάρτθςθσ κόςτουσ αντιςτοιχεί ςε ζνα ηεφγοσ τιμϊν δυο βαςικϊν μεταβλθτϊν απόφαςθσ, τθσ ποςότθτασ παραγωγισ και του μεγζκουσ τθσ απαςχολοφμενθσ εργατικισ δφναμθσ ςε κάκε περίοδο. Η αναηιτθςθ ςυνίςταται ςτθν εφαρμογι ενόσ κατάλλθλου προγράμματοσ υπολογιςτι για τθ δοκιμι διαδοχικά διαφόρων ηευγϊν τιμϊν των παραπάνω μεταβλθτϊν, μζχρι να βρεκεί θ βζλτιςτθ τιμι τθσ ςυνάρτθςθσ ι μζχρι να εξαντλθκεί κάποιο όριο χρόνου αναηιτθςθσ που ζχει τεκεί από πριν. Η διαδικαςία μετάβαςθσ από μια τιμι τθσ ςυνάρτθςθσ ςτθν επόμενθ γίνεται με βάςθ κάποιο κανόνα. Η διαδικαςία επαναλαμβάνεται μζχρι να βρεκεί μια τιμι τθσ ςυνάρτθςθσ που δεν μπορεί να βελτιωκεί περιςςότερο ι μζχρι να εξαντλθκεί ο χρόνοσ αναηιτθςθσ, οπότε ορίηονται οι αντίςτοιχεσ τιμζσ των μεταβλθτϊν απόφαςθσ για κάκε περίοδο, που αποτελοφν και το πρόγραμμα παραγωγισ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 46

Η μζκοδοσ τθσ αναηιτθςθσ Η μζκοδοσ, αν και δεν παράγει πάντα το καλφτερο πρόγραμμα, είναι χριςιμθ γιατί είναι αρκετά ευζλικτθ, μπορεί να χρθςιμοποιθκεί για ςφνκετεσ ςυναρτιςεισ κόςτουσ ι οφζλουσ, επιτρζπει τθν ανάλυςθ ευαιςκθςίασ αυτϊν των ςυναρτιςεων και τθν προςαρμογι τουσ π.χ. ςε νζα προϊόντα, ενϊ παρζχει για κάκε υποψιφιο πρόγραμμα παραγωγισ πλθροφορίεσ ςχετικά με τισ επιπτϊςεισ του ςτο κόςτοσ (ι το όφελοσ). ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 47

Συγκεντρωτικόσ προγραμματιςμόσ παραγωγισ ςτθν επιχείρθςθ Οι αποφάςεισ αυτζσ δυςχεραίνονται κυρίωσ εξαιτίασ τθσ φπαρξθσ διακυμάνςεων ςτισ απαιτιςεισ που κζτει θ ηιτθςθ ςτθν παραγωγι. Αν θ ηιτθςθ δεν παρουςίαηε αυτζσ τισ διακυμάνςεισ από περίοδο ςε περίοδο, το πρόβλθμα του ςυγκεντρωτικοφ προγραμματιςμοφ παραγωγισ κα ιταν αρκετά απλό. Πολιτικζσ μείωςθσ επιπτϊςεων διακυμάνςεων ηιτθςθσ: υνδυαςμζνθ παραγωγι ςυμπλθρωματικϊν προϊόντων Επθρεαςμόσ ηιτθςθσ υνεργαςία με άλλεσ επιχειριςεισ-οργανωτικζσ προςαρμογζσ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 48

Συνδυαςμζνθ παραγωγι ςυμπλθρωματικών προϊόντων Η πολιτικι αυτι ςυνίςταται ςτθν παραγωγι με βάςθ κοινό εξοπλιςμό και προςωπικό κατθγοριϊν προϊόντων, για τα οποία θ ηιτθςθ είναι ςυμπλθρωματικι: όταν θ ηιτθςθ για τθ μια κατθγορία είναι υψθλι (π.χ. κερμάςτρεσ), για τθν άλλθ είναι χαμθλι (π.χ. ανεμιςτιρεσ), και αντιςτρόφωσ. Σο άκροιςμα τθσ ηιτθςθσ δεν παρουςιάηει ςθμαντικζσ διακυμάνςεισ, επομζνωσ τα προβλιματα προγραμματιςμοφ των ςυντελεςτϊν τθσ παρα γωγισ δεν ζχουν τθ δυςκολία που κα είχαν, αν θ επιχείρθςθ παριγαγε μόνο τθ μια κατθγορία προϊόντων. Δεν προκφπτουν για τθν επιχείρθςθ οι πρόςκετεσ δαπάνεσ που ςυνεπάγεται θ μεταβολι του ρυκμοφ παραγωγισ (προςλιψεισ, απολφςεισ, υπερωρίεσ κ.λπ.). ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 49

Επθρεαςμόσ ηιτθςθσ Βαςικόσ ςτόχοσ αυτισ τθσ πολιτικισ είναι, εκτόσ από τθν εξομάλυνςθ τθσ ηιτθςθσ, θ εκμετάλλευςθ δυναμικότθτασ που αργεί και θ αφξθςθ τθσ ςυνολικισ ηιτθςθσ. κοπόσ είναι να μετριαςτοφν οι αιχμζσ και να μετατεκεί ζνα μζροσ τθσ ηιτθςθσ ςε περιόδουσ που αυτι είναι χαμθλι. Παράδειγμα αποτελοφν οι ειδικζσ τιμζσ που προςφζρονται (π.χ. εκπτϊςεισ κατά το τζλοσ τθσ περιόδου ςε είδθ ρουχιςμοφ ι φκθνά πακζτα που περιλαμβάνουν νυκτερινζσ πτιςεισ ι που ιςχφουν για ςυγκεκριμζνεσ περιόδουσ χαμθλισ ηιτθςθσ) ι θ εντατικι χριςθ τθσ διαφιμιςθσ κατά τισ περιόδουσ αυτζσ. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 50

Συνεργαςία με άλλεσ επιχειριςεισοργανωτικζσ προςαρμογζσ υνεργαςία με άλλεσ επιχειριςεισ: Αφορά το ςυντονιςμό μεταξφ ςυνεργαηομζνων οργανιςμϊν με ςκοπό να εξομαλυνκεί θ ηιτθςθ τελικϊν προϊόντων, εξοπλιςμοφ που χρθςιμοποιείται κοινϊσ κ.λπ. Π.χ. θ περίπτωςθ ενόσ παραγωγοφ προμθκευτι και ενόσ καταναλωτικοφ φορζα, που ςυνεργάηονται διαμορφϊνοντασ το μζγεκοσ των παρτίδων ι κακορίηοντασ ι μετακζτοντασ τισ θμερομθνίεσ παράδοςθσ με τρόπο που να εξυπθρετεί και τουσ δφο. Οργανωτικζσ προςαρμογζσ: Αφορά τθν εκμετάλλευςθ των δυνατοτιτων που μπορεί να υπάρχουν ςτον ίδιο τον οργανιςμό. Σζτοια είναι θ περίπτωςθ κινθτοφ ωραρίου εργαςίασ του προςωπικοφ ςε επιχειριςεισ που προςφζρουν υπθρεςίεσ. Η εκμετάλλευςθ τθσ δυνατότθτασ ευελιξίασ όςον αφορά τθν ζναρξθ και το πζρασ τθσ εργαςίασ ζχει ωσ ςυνζπεια παράταςθ του χρόνου προςφοράσ υπθρεςιϊν, αφξθςθ τθσ ςυνολικισ ηιτθςθσ και εξομάλυνςθ των απαιτιςεων ςε εγκαταςτάςεισ και εξοπλιςμό. ε τζτοια ςυςτιματα, γίνεται χριςθ πρακτικϊν που ζχουν να κάνουν με το προςωπικό (μεταβλθτό μζγεκοσ προςωπικοφ, μεταβλθτό ωράριο, εργαηόμενοι με μερικι απαςχόλθςθ, υπερωρίεσ) ι με τθ ηιτθςθ (διαμόρφωςθ τθσ με το ςφςτθμα κρατιςεων, «ραντεβοφ» κ.λπ.). ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 51

Αποτελζςματα; Προλθπτικι εξζταςθ εναλλακτικϊν ςεναρίων για τον τρόπο που ενδζχεται να εξελιχκεί θ ηιτθςθ και τθ χριςθ πικανοτιτων Παρακολοφκθςθ των εξελίξεων και ανακεϊρθςθ του προγράμματοσ όταν χρειαςτεί. ΤΓΚΕΝΣΡΩΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 52