Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους εµφανώς ή αφανώς βοήθησαν στην πραγµατοποίηση και ολοκλήρωση αυτού του έργου. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Πρόλογος To νοµοθετικό έργο για το περιβάλλον ξεκίνησε ουσιαστικά το 1986 µε το νόµο πλαίσιο 1650/1986, ο οποίος αποτελεί τη βάση για την έκδοση όλων των µετέπειτα νοµοθετηµάτων που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος. Η Ελλάδα, ως µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποχρεώθηκε ν ακολουθήσει τις επιταγές της όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, πιεζόµενη συνεχώς να εναρµονίσει το εθνικό της δίκαιο µε το ευρωπαϊκό. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην έκδοση πληθώρας νοµοθετηµάτων για το περιβάλλον καθιστώντας έτσι δύσκολη την παρακολούθηση τους. Επίσης, τα τελευταία δύο χρόνια στα πλαίσια της εναρµόνισης της εθνικής µας νοµοθεσίας άλλαξε δραστικά το θεσµικό πλαίσιο για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, οι οποίες αποτελούν το µοναδικό προληπτικού χαρακτήρα µέτρο για την ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος. Η παρούσα έκδοση περιλαµβάνει και κωδικοποιεί θεµατικά όλη την ισχύουσα νοµοθεσία για το περιβάλλον που έχει δηµοσιευθεί µέχρι την 5η Μαρτίου 2004. Η δοµή του βιβλίου έγινε έτσι ώστε να αποτελέσει ένα εύχρηστο εργαλείο για όσους έχουν σχέση µε το αντικείµενο. Τα νοµοθετήµατα ταξινοµήθηκαν σε επτά θεµατικές ενότητες και στα παραρτήµατα παρουσιάζονται πίνακες µε τις προστατευόµενες περιοχές στον Ελλαδικό χώρο µε αναφορά στο καθεστώς προστασίας καθώς επίσης και χρονολογικά ευρετήρια της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής νοµοθεσίας, τα οποία περιλαµβάνουν το σύνολο της ισχύουσας νοµοθεσίας. Επίσης γίνεται µια συνοπτική-σχηµατική παρουσίαση των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης για να χρησιµεύσει ως οδηγός αναφοράς του πρώτου µέρους. Αναλυτικότερα : Το πρώτο µέρος αναφέρεται στο νέο νοµοθετικό πλαίσιο που διέπει την περιβαλλοντική αδειοδότηση δηµοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων. Περιλαµβάνει τον Νόµο πλαίσιο 1650/1986 όπως ισχύει σήµερα, συµπεριλαµβανοµένων όλων των µετέπειτα τροποποιήσεων καθώς επίσης και όλα τα σχετικά νοµοθετήµατα που αφορούν την περιβαλλοντική αδειοδότηση: αρµόδιες υπηρεσίες, διαδικασίες, κατηγοριοποίηση έργων και δραστηριοτήτων, προδιαγραφές Μελετών Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης και Αξιολόγησης Π.Π.Ε.Α. και Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μ.Π.Ε. και τα σχετικά µε την ενεργοποίηση του ελεγκτικού µηχανισµού τήρησης των όρων (Ειδική Υπηρεσία Ελεγκτών Περιβάλλοντος). Το δεύτερο µέρος αφορά τη διαχείριση και προστασία των υδάτων και περιλαµβάνει το νόµο πλαίσιο για την διαχείριση των υδατικών πόρων Ν. 1739/87 και τον πρόσφατο νόµο 3199/2003 για την προστασία και διαχείριση των υδάτων που αποτελεί εναρµόνιση στην Οδηγία 2000/60/ΕΚ. Επίσης συµπεριελήφθησαν σχετικά νοµοθετήµατα για την άδεια χρήσης νερού, τα όρια κατανάλωση ύδατος για διάφορες δραστηριότητες (άρδευση, τουριστικές εγκαταστάσεις κλπ), την ποιότητα νερού ανάλογα µε τη χρήση (νερό ανθρώπινης κατανάλωσης, κολύµβηση, διαβίωση ψαριών σε γλυκά νερά κ.α), τα µέτρα και τους όρους διάθεσης αστικών αποβλήτων µε κατάλογο ευαίσθητων αποδεκτών. Καθώς επίσης και τις κείµενες διατάξεις για την προστασία των υδάτων από την νιτρορρύπανση. Το τρίτο µέρος αφορά την διαχείριση των στερεών αποβλήτων και περιλαµβάνει τον νόµο για την ε- ναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών Ν.2939/2001, τις κείµενες διατάξεις για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, τα µέτρα και τους όρους της υγειονοµικής ταφής των αποβλήτων καθώς επίσης και την πρόσφατη νοµοθεσία για τη διαχείριση άλλων αποβλήτων όπως ιατρικών αποβλήτων, λιπαντικών ελαίων, ελαστικών, ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, οχηµάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, καταλυτικών µετατροπέων και αποβλήτων ηλεκτρονικού και ηλεκτρικού εξοπλισµού. 3

Το τέταρτο µέρος αφορά τη διαχείριση τοξικών και επικινδύνων αποβλήτων και περιλαµβάνει την νο- µοθεσία για τον χαρακτηρισµό και τη διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων, τον καθορισµό οριακών τιµών στα υγρά απόβλητα των επικινδύνων ουσιών καθώς και τα µέτρα για την αποτελεσµατική προστασία υδάτινων αποδεκτών υπογείων και επιφανειακών από τα επικίνδυνα απόβλητα. Επίσης αναφέρονται διατάξεις σχετικές µε τη διαχείριση των πολυχλωροδιφαινυλίων και των πολυχλωροτριφαινυλίων (PCB/PCT). Το πέµπτο µέρος αναφέρεται στον έλεγχο της ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Καθορίζονται οι τιµές ποιότητας της ατµόσφαιρας σε διοξείδιο του θείου, διοξείδιο του αζώτου και οξειδίων του αζώτου, σωµατιδίων, µολύβδου, βενζολίου και µονοξειδίου του άνθρακα. Παρουσιάζεται το Εθνικό Πρόγραµµα µείωσης εκπο- µπών αερίων φαινοµένου θερµοκηπίου για την δεκαετία 2000-2010. Αναφέρονται τα µέτρα και οι όροι για τον περιορισµό των εκποµπών από τη χρήση οργανικών διαλυτών στη βιοµηχανία καθώς και τα µέτρα για τον περιορισµό της ατµοσφαιρικής ρύπανσης από τις µεγάλες εγκαταστάσεις καύσης και τα επιτρεπόµενα είδη καυσίµων στις βιοµηχανίες καθώς και τα επιτρεπόµενα όρια αερίων εκποµπών από βιοµηχανικούς λέβητες, ατµογεννήτριες κλπ. Επισηµαίνεται ότι διατάξεις σχετικές µε την ατµοσφαιρική ρύπανση και τον προκαλούµενο θόρυβο α- ναφέρονται και στο Προεδρικό ιάταγµα 1180/1981, το οποίο έχει συµπεριελήφθη στο δεύτερο µέρος. Το έκτο µέρος περιλαµβάνει νοµοθετήµατα σχετικά µε το θόρυβο. Καθορίζονται τα µέτρα και οι όροι για τις εκποµπές θορύβου από εξοπλισµό σε εξωτερικό χώρο, οι δείκτες και τα ανώτατα επιτρεπόµενα όρια θορύβου για τα µηχανήµατα και τις συσκευές εργοταξίου και αναφέρονται τα µέτρα που προστατεύουν τους εργαζοµένους από τους κινδύνους λόγω της έκθεσης τους στο θόρυβο. Το έβδοµο µέρος αναφέρεται στο φυσικό περιβάλλον και περιλαµβάνει τις ιεθνείς Συµβάσεις για την προστασία περιοχών και ειδών, τα µέτρα και τις διαδικασίες για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και την σχετική νοµοθεσία για τους νεοσυσταθέντες Φορείς διαχείρισης περιοχών Natura 2000. Τέλος στα Παραρτήµατα παρατίθενται κατάλογοι µε τις περιοχές του ικτύου Natura 2000, της Σύµβασης Ramsar, Εθνικών ρυµών και γενικότερα περιοχές που προστατεύονται σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Επίσης συµπεριελήφθησαν δύο χρονολογικοί κατάλογοι µε ταξινόµηση της νοµοθεσίας ανά θέµα: α) Κατάλογος Ελληνικής Νοµοθεσίας (ενηµερωµένος µέχρι 5-3-2004) β) Κατάλογος Ευρωπαϊκής Νοµοθεσίας (ενηµερωµένος µέχρι τον Φεβρουάριο 2004), οι οποίοι αποτελούν ευρετήρια για τον µελετητή σε θέµατα που δεν περιλαµβάνονται τα κείµενά τους στο βιβλίο. Τέλος στο παράρτηµα συµπεριλαµβάνεται ένας συνοπτικός οδηγός χρήσης της νοµοθεσίας του πρώτου µέρους µε µια σειρά διαγραµµάτων τα οποία συνοψίζουν την διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης και διευκολύνουν τον µελετητή µε τις αντίστοιχες παραποµπές στην σχετική νοµοθεσία. Σηµειώνεται ότι τα κείµενα των νοµοθετηµάτων είναι τυπωµένα όπως ακριβώς στα Φύλλα Εφηµερίδας της Κυβέρνησης και στις ελάχιστες περιπτώσεις που έχουν διαπιστωθεί λάθη, διορθώθηκαν µε βάση την αντίστοιχη οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έγινε σχετική υποσηµείωση. Το βιβλίο αυτό απευθύνεται στους µελετητές και κατασκευαστές δηµοσίων και ιδιωτικών έργων, στα στελέχη της ηµόσιας ιοίκησης, Υπουργείων, Περιφερειακών, Νοµαρχιακών Υπηρεσιών και Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης που γνωµοδοτούν, εισηγούνται και θέτουν τους περιβαλλοντικούς όρους. Επίσης σε κάθε Υπηρεσία, Κοινωνικό ή άλλο Φορέα ή ιδιώτη που σκοπεύει στην υλοποίηση έργων και οφείλει να προστατεύει το περιβάλλον στα πλαίσια της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής νοµοθεσίας ή σκοπεύει στην υλοποίηση έργων που πρόκειται να ενταχθούν σε προγράµµατα χρηµατοδότησης και επιβάλλεται περιβαλλοντική αδειοδότηση. Ελπίζω ότι αυτό το βιβλίο θα βοηθήσει ουσιαστικά όλους όσους ενδιαφέρονται για το περιβάλλον και ι- διαίτερα τους µελετητές και κατασκευαστές έργων οι οποίοι υλοποιούν τα µέτρα προστασίας του περιβάλλοντος συνεισφέροντας έτσι στην αλλαγή νοοτροπίας της κοινής γνώµης για την προστασία του περιβάλλοντος. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους εµφανώς ή αφανώς βοήθησαν στην πραγµατοποίηση και ολοκλήρωση αυτού του έργου. Θεσσαλονίκη, Μάιος 2004 Χαρούλα Μιχαλοπούλου 4 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Περιεχόμενα Το Σύνταγµα της Ελλάδας (Άρθρο 24)... 11 I ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ 1. Νόµος 1650/1986 (ΦΕΚ 160Α/18-10-1986) Για την προστασία του περιβάλλοντος... 13 2. Νόµος 2947/2001 (ΦΕΚ 228Α/9-10-2001) Θέµατα Ολυµπιακής Φιλοξενίας, Έργων Ολυµπιακής Υποδοµής και άλλες διατάξεις. Άρθρο 9: Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (Ε.Υ.Ε.Π.)... 34 3. Νόµος 2242/1994 (ΦΕΚ 162Α/3-10-1994) Πολεοδόµηση περιοχών δεύτερης κατοικίας σε Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου, προστασία φυσικού δοµηµένου περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις... 36 4. Νόµος 3010/2002 (ΦΕΚ 91Α/25-4-2002) Εναρµόνιση του Ν. 1650/1986 µε τις Οδηγίες 97/11/Ε.Ε. και 96/61 Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθµίσεις θεµάτων για τα υδατορέµατα και άλλες διατάξεις... 37 5. Κοινή Υπουργική Απόφαση 25535/3281/2002 (ΦΕΚ 1463Β/20-11-2002) Έγκριση περιβαλλοντικών όρων από τον Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας των έργων και δραστηριοτήτων που κατατάσσονται στην υποκατηγορία 2 της Α κατηγορίας σύµφωνα µε την υπ αρ. ΗΠ 15393/2332/2002 ΚΥΑ «Κατάταξη δηµοσίων και ιδιωτικών έργων σε κατηγορίες κλπ (Β 1022)... 39 6. Κοινή Υπουργική Απόφαση 15393/2332/2002 (ΦΕΚ 1022Β/5-8-2002) Κατάταξη δηµοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες σύµφωνα µε το άρθρο 3 του Ν.1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε µε το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002 «Εναρµόνιση του Ν. 1650/86 µε τις Οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ κ.α. (Α 91)... 40 7. Κοινή Υπουργική Απόφαση 11014/703/Φ104/2003 (ΦΕΚ 332Β/20-3-2003) ιαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης και Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α.) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.) σύµφωνα µε το άρθρο 4 του 1650/1986 (Α 160) όπως αντικαταστάθηκε µε το άρθρο 2 του Ν.3010/2002 «Εναρµόνιση του Ν. 1650/1986 µε τις Οδηγίες 97/11/ΕΕ και 96/61/ΕΕ και άλλες διατάξεις» (Α 91)... 78 8. Κοινή Υπουργική Απόφαση 1726/2003 (ΦΕΚ 552Β/ 8-5-2003) ιαδικασία προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίµησης και αξιολόγησης, έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, καθώς και έγκρισης επέµβασης ή παραχώρησης δάσους ή δασικής έκτασης στα πλαίσια της έκδοσης άδειας εγκατάστασης σταθµών ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας... 88 9. Κοινή Υπουργική Απόφαση 37111/2021/2003 (ΦΕΚ 1391Β/29-9-2003) Καθορισµός τρόπου ενηµέρωσης και συµµετοχής του κοινού κατά την διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων των έργων και δραστηριοτήτων σύµφωνα µε την παράγραφο 2 του άρθρου 5 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε µε τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 3 του Ν. 3010/2002... 93 10. Κοινή Υπουργική Απόφαση 13727/724/2003 (ΦΕΚ 1087Β/5-8-2003) Αντιστοίχηση των κατηγοριών των βιοµηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων µε τους βαθµούς όχλησης που αναφέρονται στα πολεοδοµικά διατάγµατα... 97 11. Κοινή Υπουργική Απόφαση 69269/5387/1990 (ΦΕΚ 678Β/25-10-1990) Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες, περιεχόµενο Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), καθορισµός περιεχοµένου ειδικών περιβαλλοντικών µελετών (Ε.Π.Μ) και λοιπές συναφείς διατάξεις, σύµφωνα µε το Ν.1650/1986... 111 12. Κοινή Υπουργική Απόφαση 1661/1994 (ΦΕΚ 786Β/20-10-1994) Τροποποίηση και συµπλήρωση των διατάξεων της υπ αρ. 69269/5387 Κοινής Απόφασης Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων και Τουρισµού... 123 13. Προεδρικό ιάταγµα 256/1998 (ΦΕΚ 190Α/12-8-1998) Συµπλήρωση των διατάξεων του Π.. 541/1978 (Α 116) «Περί κατηγοριών µελετών»... 134 14. Εγκύκλιος οικ. 122343/19-1-2004 (ΥΠΕΧΩ Ε) ιευκρινίσεις σχετικά µε θέµατα ορισµού, κατάταξης και διαδικασιών κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, σύµφωνα µε τις διατάξεις του Ν. 1650/1986, όπως τροποποιήθηκε από το Ν.3010/2002... 135 5

15. Εγκύκλιος οικ. 117266/27-5-2003 (ΥΠΕΧΩ Ε) Εφαρµογή των διατάξεων του άρθρου 12 παρ. 3 της ΚΥΑ Η.Π 11014/703/Φ/104/ΦΕΚ332/Β/2003 όσον αφορά την υποχρέωση ενηµέρωσης των αρµοδίων αρχών για τις απορρίψεις ρύπανσης (εκποµπών και αποβλήτων) από τις δραστηριότητες του παραρτήµατος ΙΙ του άρθρου 5 της υπ αριθµ. Η.Π 15393/2332/2002 ΚΥΑ (Β 1022)... 137 16. Εγκύκλιος οικ. 122859/2-2-2004 (ΥΠΕΧΩ Ε) Περιεχόµενο φακέλου για την εφαρµογή του άρθρου 13 της ΚΥΑ Η.Π. 11014/703/14.3.03 (ΦΕΚ 332Β/2003)... 138 17. Εγκύκλιος οικ. 130884/26-2-2004 (ΥΠΕΧΩ Ε) ιευκρινίσεις σχετικά µε τον Πίνακα 9 της ΚΥΑ 15393/2332/02 (Βιοµηχανικές Εγκαταστάσεις)... 140 IΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ 1. Νόµος 1739/1987 (ΦΕΚ 201Α/20-11-1987) ιαχείριση των υδατικών πόρων και άλλες διατάξεις... 141 2. Νόµος 3199/2003 (ΦΕΚ 280Α/9-12-2003) Προστασία και διαχείριση των υδάτων Εναρµόνιση µε την Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου 23ης Οκτωβρίου 2000... 150 3. Προεδρικό ιάταγµα 256/1989 (ΦΕΚ 121Α/11-5-1989) Άδεια χρήσης νερού... 158 4. Κοινή Υπουργική Απόφαση Φ16/6631/1989 (ΦΕΚ 428Β/2-6-1989) Προσδιορισµός κατώτατων και ανώτατων ορίων των αναγκαίων ποσοτήτων για την ορθολογική χρήση νερού στην άρδευση... 168 5. Κοινή Υπουργική Απόφαση Φ16/5813/1989 (ΦΕΚ 383Β/24-5-1989) Άδεια εκτέλεσης έργου, αξιοποίησης υδατικών πόρων από νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, που δεν περιλαµβάνονται στο δηµόσιο τοµέα και από φυσικά πρόσωπα... 174 6. Προεδρικό ιάταγµα 43/2002 (ΦΕΚ 43Α/7-3-2002) Κατάταξη των κύριων ξενοδοχειακών καταλυµάτων σε κατηγορίες µε σύστηµα αστέρων και τεχνικές προδιαγραφές αυτών (ύδρευση)... 185 7. Κοινή Υπουργική Απόφαση Υ2/2600/2001 (ΦΕΚ 892Β/11-7-2001) «Ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης», σε συµµόρφωση προς την Οδηγία 98/83/ΕΚ του Συµβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 3ης Νοεµβρίου 1998... 186 8. Προεδρικό ιάταγµα 55/1998 (ΦΕΚ 58Α/20-3-1998) Προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος... 198 9. Κοινή Υπουργική Απόφαση 5673/400/1997 (ΦΕΚ 192Β/14-3-1997) Μέτρα και όροι για την επεξεργασία αστικών λυµάτων... 206 10. Κοινή Υπουργική Απόφαση 19661/1982/1999 (ΦΕΚ 1811Β/29-9-1999) Τροποποίηση της 5673/400/1997 κοινής Υπουργικής Απόφασης «Μέτρα και όροι για την επεξεργασία αστικών λυ- µάτων» (Β 192) Κατάλογος ευαίσθητων περιοχών για την διάθεση αστικών λυµάτων σύµφωνα µε το άρθρο 5 (παρ. 1) της απόφασης αυτής... 216 11. Κοινή Υπουργική Απόφαση 48392/939/2002 (ΦΕΚ 405Β/3-4-2002) Συµπλήρωση της 19661/1982/1999 κοινής υπουργικής απόφασης «Τροποποίηση της 5673/400/1997 κοινής υ- πουργικής απόφασης κ.λ.π. (Β 192). Κατάλογος ευαίσθητων περιοχών για την διάθεση αστικών λυµάτων σύµφωνα µε το άρθρο 5 (παρ. 1) της απόφασης αυτής (Β 1811) και ειδικότερα του άρθρου 2 (παραγ. Β) αυτής... 219 12. Κοινή Υπουργική Απόφαση 16190/1335/1997 (ΦΕΚ 519Β/25-6-1997) Μέτρα και όροι για την προστασία των νερών από την νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης... 222 13. Κοινή Υπουργική Απόφαση 19652/1906/1999 (ΦΕΚ 1575Β/5-8-1999) Προσδιορισµός των νερών που υφίστανται, νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης Κατάλογος ευπρόσβλητων ζωνών, σύµφωνα µε τις παραγράφους 1 και 2 αντίστοιχα του άρθρου 4 της υπ αριθµ. 16190/1335/1997 κοινής Υπουργικής Απόφασης «Μέτρα και όροι για την προστασία των νερών από την νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης» (Β 519). Τροποποίηση των άρθρων 3, 4, 5 και 8 της απόφασης αυτής... 228 14. Κοινή Υπουργική Απόφαση 20419/2522/2001 (ΦΕΚ 1212Β/18-9-2001) Συµπλήρωση της οικ. 19652/1906/1999 κοινής Υπουργικής Απόφασης µε θέµα «Προσδιορισµός των νερών που υφίστανται νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης Κατάλογος ευπρόσβλητων ζωνών, σύµφωνα µε τις παραγράφους 1 και 2 αντίστοιχα του άρθρου 4 της υπ αριθ. 16190/1335/1997 κοινής Υπουργικής απόφασης (Β 519)... αυτής» (Β 1575)... 232 15. Κοινή Υπουργική Απόφαση 46399/4352/1986 (ΦΕΚ 438Β/3-7-1986) Απαιτούµενη ποιότητα των επιφανειακών νερών που προορίζονται για: «πόσιµα», «κολύµβηση», «διαβίωση ψαριών σε γλυκά νερά» και «καλλιέργεια και αλιεία οστρακοειδών», µέθοδοι µέτρησης, συχνότητα δειγµατοληψίας και ανάλυση των επιφανειακών νερών που προορίζονται για πόσιµα, σε συµµόρφωση µε τις οδηγίες του Συµβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 75/440/ΕΟΚ, 76/160/ΕΟΚ, 78/659/ΕΟΚ, 79/923/ΕΟΚ και 79/869/ΕΟΚ... 235 6 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

16. Προεδρικό ιάταγµα 1180/1981 (ΦΕΚ 293 Α/6-10-1981) Περί ρυθµίσεως θεµάτων αναγοµένων εις τα της ιδρύσεως και λειτουργίας βιοµηχανιών, βιοτεχνιών, πάσης φύσεως µηχανολογικών εγκαταστάσεων και αποθηκών και της εκ τούτων διασφαλίσεως περιβάλλοντος εν γένει... 251 17. Κοινή Υπουργική Απόφαση Ε1β. 221/1965 (ΦΕΚ 138Β/24-2-1965) Περί διαθέσεως λυµάτων και βιοµηχανικών αποβλήτων... 255 IΙΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ AΠOΒΛΗΤΩΝ 1. Νόµος 2939/2001 (ΦΕΚ 179Α/6-8-2001) Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων Ίδρυση Εθνικού Οργανισµού Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών και άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε..Σ.Α.Π) και άλλες διατάξεις... 267 2. Κοινή Υπουργική Απόφαση 106453/2003 (ΦΕΚ 391Β/4-4-2003) Έγκριση του συλλογικού συστήµατος Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών «Σ.Σ.Ε.. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ»... 280 3. Κοινή Υπουργική Απόφαση 105857/2003 (ΦΕΚ 391Β/4-4-2003) Έγκριση του συλλογικού συστήµατος Εναλλακτικής ιαχείρισης Συσκευασιών «ΚΕΝΤΡΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙ- ΡΙΣΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ»... 281 4. Κοινή Υπουργική Απόφαση 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909Β/22-12-2003) Μέτρα και Όροι για τη ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασµός ιαχείρισης... 282 5. Εγκύκλιος 123067/10-2-2004 (ΥΠΕΧΩ Ε) Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων: Συλλογή - Μεταφορά - Αποθήκευση Αποβλήτων και Αποκατάσταση Χώρων Ανεξέλεγκτης ιάθεσης Απορριµµάτων... 314 6. Κοινή Υπουργική Απόφαση 114218/1997 (ΦΕΚ 1016Β/17-11-1997) Κατάρτιση πλαισίου Προδιαγραφών και γενικών προγραµµάτων... 315 7. Κοινή Υπουργική Απόφαση 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572Β/16-12-2002) Μέτρα και όροι για την υγειονοµική ταφή των αποβλήτων... 376 8. Κοινή Υπουργική Απόφαση 37591/2031/2003 (ΦΕΚ 1419Β/1-10-2003) Μέτρα και όροι για την διαχείριση ιατρικών αποβλήτων από υγειονοµικές µονάδες... 388 9. Κοινή Υπουργική Απόφαση 3418/07/2002 (ΦΕΚ 712Β/11-6-2002) Μέτρα και όροι για τις λιµενικές εγκαταστάσεις παραλαβής αποβλήτων που παράγονται στα πλοία και καταλοίπων φορτίων... 400 10. Προεδρικό ιάταγµα 82/2004 (ΦΕΚ 64Α/2-3-2004) Αντικατάσταση της 98012/2001/1996 ΚΥΑ «Καθορισµός µέτρων και όρων για τη διαχείριση των χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων» (Β 40) «Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων... 407 11. Προεδρικό ιάταγµα 109/2004 (ΦΕΚ 75Α/5-3-2004) Μέτρα και όροι για την εναλλακτική διαχείριση των µεταχειρισµένων ελαστικών των οχηµάτων. Πρόγραµµα για την εναλλακτική τους διαχείριση... 417 12. Προεδρικό ιάταγµα 115/2004 (ΦΕΚ 80Α/5-3-2004) Αντικατάσταση της 73537/1438/1995 κοινής υπουργικής απόφασης «ιαχείριση των ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών που περιέχουν ορισµένες επικίνδυνες ουσίες» (Β 781) και 19817/2000 κοινής υπουργικής απόφασης «Τροποποίηση της 73537/1995 κοινής υπουργικής απόφασης κ.λ.π.» (Β 963). «Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των χρησιµοποιηµένων Ηλεκτρικών Στηλών και Συσσωρευτών»... 425 13. Προεδρικό ιάταγµα 116/2004 (ΦΕΚ 81Α/5-3-2004) Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των οχηµάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, των χρησιµοποιηµένων ανταλλακτικών τους και των απενεργοποιηµένων καταλυτικών µετατροπέων σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της Οδηγίας 2000/53/ΕΚ «για τα οχήµατα στο τέλος του κύκλου ζωής τους» του Συµβουλίου της 18ης Σεπτεµβρίου 2000... 436 14. Προεδρικό ιάταγµα 117/2004 (ΦΕΚ 82Α/5-3-2004) Μέτρα, όροι και πρόγραµµα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις των Οδηγιών 2002/95 «σχετικά µε τον περιορισµό της χρήσης επικίνδυνων ουσιών σε είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού» και 2002/96 «σχετικά µε τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού» του Συµβουλίου της 27ης Ιανουαρίου 2003»... 450 15. Κοινή Υπουργική Απόφαση 80568/4225/1991 (ΦΕΚ 641Β/7-8-1991) Μέθοδοι, όροι και περιορισµοί για την χρησιµοποίηση στη γεωργία της ιλύος που προέρχεται από επεξεργασία οικιακών και αστικών λυµάτων... 463 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7

IV ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΞΙΚΩΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 1. Κοινή Υπουργική Απόφαση 19396/1546/1997 (ΦΕΚ 604Β/18-7-1997) Μέτρα και όροι για τη διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων... 469 2. Κοινή Υπουργική Απόφαση 2487/455/1999 (ΦΕΚ 196Β/8-3-1999) Μέτρα και όροι για την πρόληψη και τον περιορισµό της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την αποτέφρωση επικίνδυνων αποβλήτων... 486 3. Κοινή Υπουργική Απόφαση 7589/731/2000 (ΦΕΚ 514Β/11-4-2000) Καθορισµός µέτρων και όρων για τη διαχείριση των πολυχλωροδιφαινυλίων και των πολυχλωροτριφαινυλίων (PCB/PCT)... 495 4. Κοινή Υπουργική Απόφαση 18083/1098Ε.103/2003 (ΦΕΚ 606Β/15-5-2003) Σχέδια διάθεσης / απολύµανσης συσκευών που περιέχουν PCB Γενικές κατευθύνσεις για τη συλλογή και µετέπειτα διάθεση συσκευών και αποβλήτων µε PCB, σύµφωνα µε το άρθρο 7 της κοινής υπουργικής απόφασης 7589/731/2000 (Β 514)... 499 5. Κοινή Υπουργική Απόφαση 4859/726/2001 (ΦΕΚ 253Β/9-3-2001) Μέτρα και περιορισµοί για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος από απορρίψεις και ειδικότερα καθορισµός οριακών τιµών ορισµένων επικίνδυνων ουσιών που υπάγονται στον Κατάλογο ΙΙ της οδηγίας 76/464/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 4ης Μαίου 1976... 512 6. Κοινή Υπουργική Απόφαση 18186/271/1988 (ΦΕΚ 126Β/3-3-1988) Μέτρα και περιορισµοί για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και ειδικότερα καθορισµός οριακών τιµών των επικινδύνων ουσιών στα υγρά απόβλητα... 520 7. Κοινή Υπουργική Απόφαση 55648/2210/1991 (ΦΕΚ 323Β/13-5-1991) Μέτρα και περιορισµοί για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και ειδικότερα καθορισµός οριακών τιµών των επικίνδυνων ουσιών στα υγρά απόβλητα... 525 8. Κοινή Υπουργική Απόφαση 90461/2193/1994 (ΦΕΚ 843Β/11-11-1994) Συµπλήρωση του παραρτήµατος του άρθρου 12 της υπ αριθ. 55648/2210/1991 Κοινής Υπουργικής Απόφασης «Μέτρα και περιορισµοί για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και ειδικότερα καθορισµός οριακών τιµών των επικίνδυνων ουσιών στα υγρά απόβλητα» (Β 323)... 531 9. Κοινή Υπουργική Απόφαση 72751/3054/1985 (ΦΕΚ 665Β/1-11-1985) Τοξικά και επικίνδυνα απόβλητα και εξάλειψη πολυχλωροδιαφαινυλίων και πολυχλωροτριφαινυλίων σε συµµόρφωση προς τις οδηγίες 78/319/ΕΟΚ και 76/403/ΕΟΚ των Συµβουλίων της 20-3-1978 και 6-4-1976... 535 10. Κοινή Υπουργική Απόφαση 26857/553/1988 (ΦΕΚ 196Β/6-4-1988) Μέτρα και περιορισµοί για την προστασία των υπόγειων νερών από απορρίψεις ορισµένων επικίνδυνων ουσιών... 540 11. Πράξη Υπουργικού Συµβουλίου 144/1987 (ΦΕΚ 197Α/11-11-1987) Προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος από τη ρύπανση που προκαλείται από ορισµένες επικίνδυνες ουσίες που εκχέονται σ αυτό και ειδικότερα καθορισµός οριακών τιµών ποιότητας του νερού σε κάδµιο, υδράργυρο και εξαχλωροκυκλοεξάνιο (HCH)... 544 12. Πράξη Υπουργικού Συµβουλίου 73/1990 (ΦΕΚ 90Α/11-7-1990) Καθορισµός των κατευθυντήριων και οριακών τιµών ποιότητας των νερών από απορρίψεις ορισµένων επικινδύνων ουσιών, που υπάγονται στον κατάλογο Ι του παρατήµατος Α του άρθρου 6 της αριθ. 144/2-11-1987 Πράξης του Υπουργικού Συµβουλίου... 547 13. Πράξη Υπουργικού Συµβουλίου 255/1994 (ΦΕΚ 123Α/21-7-1994) Συµπλήρωση του παραρτήµατος του άρθρου 6 της υπ αριθ. 73/29.6.1990 Πράξης Υπουργικού Συµβουλίου «Καθορισµός των κατευθυντηρίων και οριακών τιµών ποιότητας των νερών από απορρίψεις ορισµένων επικινδύνων ουσιών που υπάγονται στον κατάλογο Ι του Παραρτήµατος Α του «άρθρου 6 της υπ αριθ. 144/2.11.1987 Πράξης του υπουργικού Συµβουλίου (Α 197/1987)... 551 14. Πράξη Υπουργικού Συµβουλίου 2/2001 (ΦΕΚ 15Α/2-2-2001) Καθορισµός των κατευθυντηρίων και οριακών τιµών ποιότητας των νερών από απορρίψεις ορισµένων επικίνδυνων ουσιών που υπάγονται στον Κατάλογο ΙΙ της οδηγίας 76/464/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 4ης Μαΐου 1976... 553 15. Κοινή Υπουργική Απόφαση 50388/2704/Ε103/2003 (ΦΕΚ 1866Β/12-12-2003) Τροποποίηση και συµπλήρωση της Πράξης Υπουργικού Συµβουλίου 2/1.2.2001 «Καθορισµός των κατευθυντηρίων και οριακών τιµών ποιότητας των νερών από απορρίψεις ορισµένων επικίνδυνων ουσιών που υπάγονται στον Κατάλογο ΙΙ της Οδηγίας 76/464/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 4ης Μαΐου 1976 (Α 15)»... 558 8 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

V ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ 1. Κοινή Υπουργική Απόφαση 3277/209/2000 (ΦΕΚ 180Β/17-2-2000) Καθορισµός γενικών αρχών και αρµοδίων υπηρεσιών, για την εκτίµηση και τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος... 589 2. Πράξη Υπουργικού Συµβουλίου 34/2002 (ΦΕΚ 125Α/5-6-2002) Οριακές και κατευθυντήριες τιµές ποιότητας της ατµόσφαιρας σε διοξείδιο του θείου, διοξείδιο του αζώτου και οξειδίων του αζώτου, σωµατιδίων και µολύβδου... 591 3. Πράξη Υπουργικού Συµβουλίου 98/1987 (ΦΕΚ 135Α/28-7-1987) Οριακή τιµή ποιότητας της ατµόσφαιρας σε µόλυβδο... 604 4. Πράξη Υπουργικού Συµβουλίου 99/1987 (ΦΕΚ 135Α/28-7-1987) Οριακές και κατευθυντήριες τιµές ποιότητας της ατµόσφαιρας σε διοξείδιο του θείου και αιωρούµενα σωµατίδια... 605 5. Πράξη Υπουργικού Συµβουλίου 25/1988 (ΦΕΚ 52Α/22-3-1988) Οριακές και κατευθυντήριες τιµές ποιότητας της ατµόσφαιρας σε διοξείδιο του αζώτου και τροποποίηση των µε α- ριθ. 98 και 99/10.7.87 Πράξεων του Υπουργικού Συµβουλίου... 606 6. Κοινή Υπουργική Απόφαση 9238/332/2004 (ΦΕΚ 405Β/27-2-2004) Οριακές και κατευθυντήριες τιµές ποιότητας της ατµόσφαιρας σε βενζόλιο και µονοξείδιο του άνθρακα... 608 7. Πράξη Υπουργικού Συµβουλίου 5/2003 (ΦΕΚ 58Α/5-3-2003) Έγκριση Εθνικού Προγράµµατος µείωσης εκποµπών αερίων φαινοµένου θερµοκηπίου (2000-2010) σύµφωνα µε το άρθρο τρίτο (παράγραφος 3) του Ν. 3017/2002 (ΦΕΚ Α 117)... 616 8. Κοινή Υπουργική Απόφαση 11641/1942/2002 (ΦΕΚ 832Β/2-7-2002) Μέτρα και όροι για τον περιορισµό των εκποµπών πτητικών οργανικών ενώσεων (ΠΟΕ) που οφείλονται στη χρήση οργανικών διαλυτών σε ορισµένες δραστηριότητες και εγκαταστάσεις... 650 9. Κοινή Υπουργική Απόφαση 58751/2370/1993 (ΦΕΚ 264Β/15-4-1993) Καθορισµός µέτρων και όρων για τον περιορισµό της ατµοσφαιρικής ρύπανσης που προέρχεται από µεγάλες εγκαταστάσεις καύσης... 662 10. Κοινή Υπουργική Απόφαση 76802/1033/1996 (ΦΕΚ 596Β/19-7-1996) Τροποποίηση και συµπλήρωση της 58751/2370/1993 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισµός µέτρων και όρων για τον περιορισµό της ατµοσφαιρικής ρύπανσης που προέρχεται από µεγάλες εγκαταστάσεις καύσης (Β 264)»... 670 11. Κοινή Υπουργική Απόφαση 11294/1993 (ΦΕΚ 264Β/15-4-1993) Όροι λειτουργίας και επιτρεπόµενα όρια εκποµπών αερίων αποβλήτων από βιοµηχανικούς λέβητες, ατµογεννήτριες, ελαιόθερµα και αερόθερµα που λειτουργούν µε καύσιµο µαζούτ, ντήζελ ή αέριο... 672 12. Κοινή Υπουργική Απόφαση 11535/1993 (ΦΕΚ 328Β/6-5-1993) Επιτρεπόµενα είδη καυσίµων στις βιοµηχανικές, βιοτεχνικές και συναφείς εγκαταστάσεις στους αποτεφρωτήρες νοσηλευτικών µονάδων και µέτρα για τις ανοικτές εστίες καύσης... 674 13. Κοινή Υπουργική Απόφαση 10315/1993 (ΦΕΚ 369Β/24-5-1993) Ρύθµιση θεµάτων σχετικών µε τη λειτουργία των σταθερών εστιών καύσης για τη θέρµανση κτιρίων και νερού... 676 VI ΘOPYBOΣ 1. Κοινή Υπουργική Απόφαση 37393/2028/2003 (ΦΕΚ 1418Β/1-10-2003) Μέτρα και όροι για τις εκποµπές θορύβου στο περιβάλλον από εξοπλισµό προς χρήση σε εξωτερικούς χώρους... 679 2. Προεδρικό ιάταγµα 85/1991 (ΦΕΚ 38Α/18-3-1991) Προστασία των εργαζοµένων από τους κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσης τους στο θόρυβο κατά την εργασία, σε συµµόρφωση προς την οδηγία 86/188/ΕΟΚ... 712 3. Υπουργική Απόφαση 17252/1992 (ΦΕΚ 395Β/19-6-1992) Καθορισµός δεικτών και ανωτάτων επιτρεποµένων ορίων θορύβου που προέρχεται από την κυκλοφορία σε οδικά και συγκοινωνιακά έργα... 716 4. Κοινή Υπουργική Απόφαση 56206/1613/1986 (ΦΕΚ 570Β/9-9-1986) Προσδιορισµός της ηχητικής εκποµπής των µηχανηµάτων και συσκευών εργοταξίου σε συµµόρφωση προς τις οδηγίες 79/113/ΕΟΚ, 81/1051/ΕΟΚ και 85/405/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 19ης εκεµβρίου 1978, της 7ης εκεµβρίου 1981 και της 11ης Ιουλίου 1985... 718 5. Κοινή Υπουργική Απόφαση 69001/1921/1988 (ΦΕΚ 751Β/18-10-1988) Έγκριση τύπου ΕΟΚ για την οριακή τιµή στάθµης θορύβου µηχανηµάτων και συσκευών εργοταξίου και ειδικότερα των µηχανοκινήτων αεροσυµπιεστών, των πυργογερανών, των ηλεκτροπαραγωγών ζευγών συγκόλλησης, των η- λεκτροπαραγωγών ζευγών ισχύος και των φορητών συσκευών θραύσης σκυροδέµατος και αεροσφυρών... 728 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9

VII ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 1. Νοµοθετικό ιάταγµα 191/1974 (ΦΕΚ 350Α/20-11-1974) Περί κυρώσεως της εν Ραµσάϊρ του Ιράν κατά την 2αν Φεβρουαρίου 1971 υπογραφείσης ιεθνούς Συµφωνίας ενδιαφέροντος υγροτόπων ιδία ως υγροβιοτόπων... 749 2. Νόµος 1751/1988 (ΦΕΚ 26Α/9-2-1988) Κύρωση Πρωτοκόλλου τροποποιητικού της Σύµβασης Ραµσάρ 1971 για την προστασία των διεθνούς ενδιαφέροντος υγροτόπων ιδία ως υγροβιοτόπων... 752 3. Νόµος 1335/1983 (ΦΕΚ 32Α/14-3-1983) Κύρωση ιεθνούς Σύµβασης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης... 754 4. Νόµος 2204/1994 (ΦΕΚ 59Α/15-4-1994) Κύρωση Σύµβασης για την βιολογική ποικιλότητα... 765 5. Κοινή Υπουργική Απόφαση 33318/3028/1998 (ΦΕΚ 1289Β/28-12-1998) Καθορισµός µέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτηµάτων) καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας... 777 6. Νόµος 2742/1999 (ΦΕΚ 207Α/7-10-1999) Χωροταξικός σχεδιασµός και αειφόρος ανάπτυξη και άλλες διατάξεις (άρθρα 15, 16, 17 όπως τροποποιήθηκαν και συµπληρώθηκαν µε το άρθρο 13 του Ν. 3044/2002 (ΦΕΚ 197Α)... 803 7. Κοινή Υπουργική Απόφαση 414985/1985 (ΦΕΚ 757Β/18-12-1985) Μέτρα διαχείρισης της άγριας πτηνοπανίδας... 808 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Πίνακας 1: Περιοχές ικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα (Κατανοµή ανά Περιφέρεια)... 817 Πίνακας 2: ιεθνώς χαρακτηρισµένες περιοχές που αποτελούν τµήµα, ταυτίζονται ή έχουν ευρύτερα όρια από αυτές που προτείνονται για ένταξη στο ίκτυο Natura 2000... 828 Πίνακας 3: Περιοχές που προστατεύονται σε Εθνικό και Περιφερειακό επίπεδο... 829 Πίνακας 4: Περιοχές του ικτύου Natura 2000 στη χωρική αρµοδιότητα των Φορέων ιαχείρισης... 830 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΈΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ενηµέρωση µέχρι Φεβρουάριο 2004)... 833 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ενηµέρωση µέχρι 5-3-2004)... 845 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ : ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗΣ... 871 10 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ (ΦΕΚ 85Α /18-4-2001) Όπως µεταφέρθηκε στη δηµοτική µε το Β Ψήφισµα της 6ης Μαρτίου 1986 της ΣΤ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων και όπως αναθεωρήθηκε µε το Ψήφισµα της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων. Άρθρο 24 **1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωµα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά µέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους. Απαγορεύεται η µεταβολή του προορισµού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονοµία η αγροτική εκµετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δηµόσιο συµφέρον. **2. Η χωροταξική αναδιάρθρωση της Χώρας, η διαµόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόµηση και η επέκταση των πόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών υπάγεται στη ρυθµιστική αρµοδιότητα και τον έλεγχο του Κράτους, µε σκοπό να εξυπηρετείται η λειτουργικότητα και η ανάπτυξη των οικισµών και να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης. Οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθµίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήµης. Η σύνταξη εθνικού κτηµατολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους. 3. Για να αναγνωριστεί µία περιοχή ως οικιστική και για να ενεργοποιηθεί πολεοδοµικά, οι ιδιοκτησίες που περιλαµβάνονται σε αυτή συµµετέχουν υποχρεωτικά, χωρίς αποζηµίωση από τον οικείο φορέα, στη διάθεση των εκτάσεων που είναι απαραίτητες για να δηµιουργηθούν δρόµοι, πλατείες και χώροι για κοινωφελείς γενικά χρήσεις και σκοπούς, καθώς και στις δαπάνες για την εκτέλεση των βασικών κοινόχρηστων πολεοδοµικών έργων, όπως νόµος ορίζει. 4. Νόµος µπορεί να προβλέπει τη συµµετοχή των ιδιοκτητών περιοχής που χαρακτηρίζεται ως οικιστική στην αξιοποίηση και γενική διαρρύθµισή της σύµφωνα µε εγκεκριµένο σχέδιο, µε αντιπαροχή ακινήτων ίσης αξίας ή τµηµάτων ιδιοκτησίας κατά όροφο, από τους χώρους που καθορίζονται τελικά ως οικοδοµήσιµοι ή από κτίρια της περιοχής αυτής. 5. Οι διατάξεις των προηγούµενων παραγράφων εφαρµόζονται και στην αναµόρφωση των οικιστικών περιοχών που ήδη υπάρχουν. Οι ελεύθερες εκτάσεις, που προκύπτουν από την αναµόρφωση, διατίθενται για τη δη- µιουργία κοινόχρηστων χώρων ή εκποιούνται για να καλυφθούν οι δαπάνες της πολεοδοµικής αναµόρφωσης, όπως νόµος ορίζει. 6. Τα µνηµεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος. Νόµος θα ορίσει τα αναγκαία για την πραγµατοποίηση της προστασίας αυτής περιοριστικά µέτρα της ιδιοκτησίας, καθώς και τον τρόπο και το είδος της αποζηµίωσης των ιδιοκτητών. ** Ερµηνευτική δήλωση: Ως δάσος ή δασικό οικοσύστηµα νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών µε ξυλώδη κορµό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, µαζί µε την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν µέσω της αµοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασης τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). ασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαµνώδης, είναι αραιά. ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ 11

ΜΕΡΟΣ Ι ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗ ΝΟΜΟΣ 1650/1986 (ΦΕΚ 160Α/18-10-1986) Για την προστασία του περιβάλλοντος. Εκδίδοµε τον ακόλουθο νόµο, που ψήφισε η Βουλή: Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Άρθρο 1 Σκοπός 1. Σκοπός του παρόντος νόµου είναι η θέσπιση θεµελιωτών κανόνων και η καθιέρωση κριτηρίων και µηχανισµών για την προστασία του περιβάλλοντος, έτσι ώστε ο άνθρωπος, ως άτοµο και ως µέλος του κοινωνικού συνόλου, να ζει σε ένα υψηλής ποιότητας περιβάλλον, µέσα στο οποίο να προστατεύεται η υγεία του και να ευνοείται η ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Η προστασία του περιβάλλοντος, θεµελιώδες και αναπόσπαστο µέρος της πολιτιστικής και αναπτυξιακής διαδικασίας και πολιτικής, υλοποιείται κύρια µέσα από το δηµοκρατικό προγραµµατισµό. 2. Ειδικότερα, βασικοί στόχοι του νόµου αυτού είναι οι ακόλουθοι: α) Η αποτροπή της ρύπανσης και γενικότερα της υποβάθµισης του περιβάλλοντος και η λήψη όλων των αναγκαίων, για το σκοπό αυτόν, προληπτικών µέτρων. β) Η διασφάλιση της ανθρώπινης υγείας από τις διάφορες µορφές υποβάθµισης του περιβάλλοντος και ειδικότερα από τη ρύπανση και τις οχλήσεις. γ) Η προώθηση της ισόρροπης ανάπτυξης του εθνικού χώρου συνολικά και των επί µέρους γεωγραφικών και οικιστικών ενοτήτων του και µέσα από την ορθολογική διαχείριση του περιβάλλοντος. δ) Η διασφάλιση της δυνατότητας ανανέωσης φυσικών πόρων και η ορθολογική αξιοποίηση των µη ανανεώσιµων ή σπάνιων σε σχέση µε τις τωρινές και τις µελλοντικές ανάγκες και µε κριτήρια την προστασία του περιβάλλοντος. ε) Η διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας των φυσικών οικοσυστηµάτων και η διασφάλιση της αναπαραγωγικής τους ικανότητας. στ) Η αποκατάσταση του περιβάλλοντος. 3. Αναλυτικότερα, µε τις διατάξεις του παρόντος νόµου επιδιώκονται: α) Η προστασία του εδάφους και η λήψη των αναγκαίων µέτρων ώστε οι χρήσεις του να γίνονται σύµφωνα µε τις φυσικές ιδιότητές του και την παραγωγική του ικανότητα. β) Η προστασία των επιφανειακών και υπόγειων νερών θεωρούµενων ως φυσικών πόρων και ως οικοσυστηµάτων. γ) Η προστασία της ατµόσφαιρας. δ) Η προστασία και διατήρηση της φύσης και του τοπίου και ιδιαίτερα περιοχών µε µεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική ή γεωµορφολογική αξία. ε) Η προστασία των ακτών των θαλασσών, των οχθών των ποταµών, των λιµνών, του βυθού αυτών και των νησίδων ως φυσικών πόρων, ως στοιχείων οικοσυστηµάτων και ως στοιχείων του τοπίου. στ) Ο καθορισµός της επιθυµητής και της επιτρεπόµενης ποιότητας των φυσικών αποδεκτών καθώς και των κάθε είδους επιτρεπόµενων εκποµπών αποβλήτων, µε την καθιέρωση και χρησιµοποίηση κατάλληλων παραµέτρων και οριακών τιµών, ώστε να µην προκαλείται υποβάθµιση του περιβάλλοντος, µε κριτήρια: την επιστηµονική γνώση και εµπειρία την καλύτερη διαθέσιµη και οικονοµικά εφικτή τεχνολογία τις τοπικές συνθήκες και ιδιοµορφίες του περιβάλλοντος και του πληθυσµού καθώς επίσης και τις ανάγκες ανάπτυξης την προϋπάρχουσα διαµόρφωση συλλογικής χρήσης µιας περιοχής τα υφιστάµενα χωροταξικά και αναπτυξιακά σχέδια. ζ) Η ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των πολιτών στα θέµατα προστασίας του περιβάλλοντος µέσα από τη σωστή πληροφόρηση και εκπαίδευση. ΝΟΜΟΣ 1650/1986 (ΦΕΚ 160Α/18-10-1986) 13

Άρθρο 2 Ορισµοί Κατά την έννοια του νόµου αυτού νοούνται ως: 1. Περιβάλλον: το σύνολο των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων και στοιχείων που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και επηρεάζουν την οικολογική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής, την υγεία των κατοίκων, την ιστορική και πολιτιστική παράδοση και τις αισθητικές αξίες. 2. Ρύπανση: η παρουσία στο περιβάλλον ρύπων, δηλαδή κάθε είδους ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίας ή άλλων µορφών ενέργειας, σε ποσότητα, συγκέντρωση ή διάρκεια που µπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, στους ζωντανούς οργανισµούς και στα οικοσυστήµατα ή υλικές ζηµιές και γενικά να καταστήσουν το περιβάλλον ακατάλληλο για τις επιθυµητές χρήσεις του. 3. Μόλυνση: η µορφή ρύπανσης που χαρακτηρίζεται από την παρουσία παθογόνων µικροοργανισµών στο περιβάλλον ή δεικτών που υποδηλώνουν την πιθανότητα παρουσίας τέτοιων µικροοργανισµών. 4. Υποβάθµιση: η πρόκληση από ανθρώπινες δραστηριότητες ρύπανσης ή οποιασδήποτε άλλης µεταβολής στο περιβάλλον, η οποία είναι πιθανό να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικολογική ισορροπία, στην ποιότητα ζωής και στην υγεία των κατοίκων, στην ιστορική και πολιτιστική κληρονοµιά και στις αισθητικές αξίες. 5. Προστασία του περιβάλλοντος: το σύνολο των ενεργειών, µέτρων και έργων που έχουν στόχο την πρόληψη της υποβάθµισης του περιβάλλοντος ή την αποκατάσταση, διατήρηση ή βελτίωσή του. 6. Οικοσύστηµα: κάθε σύνολο βιοτικών και µη βιοτικών παραγόντων και στοιχείων του περιβάλλοντος που δρουν σε ορισµένο χώρο και βρίσκονται σε αλληλεπίδραση µεταξύ τους. 7. Φυσικός αποδέκτης: κάθε στοιχείο του περιβάλλοντος που χρησιµοποιείται για την τελική διάθεση των αποβλήτων. 8. Υγεία: η κατάσταση πλήρους φυσικής, διανοητικής και κοινωνικής ευεξίας του ατόµου ή του συνόλου του πληθυσµού. 9. Οικολογική ισορροπία: η σχετικά σταθερή σχέση που διαµορφώνεται µε την πάροδο του χρόνου ανάµεσα στους παράγοντες και τα στοιχεία του περιβάλλοντος ενός οικοσυστήµατος. 10. Φυσικοί πόροι: κάθε στοιχείο του περιβάλλοντος που χρησιµοποιείται ή µπορεί να χρησιµοποιηθεί από τον άνθρωπο για την ικανοποίηση των αναγκών του και αποτελεί αξία για το κοινωνικό σύνολο. 11. Απόβλητα: κάθε ποσότητα ρύπων (ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίας ή άλλων µορφών ενέργειας) σε οποιαδήποτε φυσική κατάσταση ή αντικειµένων από τα οποία ο κάτοχός τους θέλει ή πρέπει ή υποχρεούται να απαλλαγεί, εφόσον είναι δυνατό να προκαλέσουν ρύπανση. 12. ιαχείριση αποβλήτων: το σύνολο των δραστηριοτήτων συλλογής, διαλογής, µεταφοράς, επεξεργασίας, επαναχρησιµοποίησης ή τελικής διάθεσης αποβλήτων σε φυσικούς αποδέκτες, µε στόχο την προστασία του περιβάλλοντος. 13. Ουσίες: χηµικά στοιχεία και οι ενώσεις τους όπως παρουσιάζονται στη φυσική τους κατάσταση ή όπως παράγονται δευτερογενώς. 14. Παρασκευάσµατα: µείγµατα ή διαλύµατα που αποτελούνται από δύο ή περισσότερες ουσίες. 15. Επικίνδυνες ουσίες ή παρασκευάσµατα: οι ουσίες ή τα παρασκευάσµατα που είναι τοξικές, διαβρωτικές, ερεθιστικές, εκρηκτικές, εύφλεκτες, καρκινογόνες, µεταλλαξιογόνες, ραδιενεργές ή άλλες ουσίες που έχουν την ιδιότητα να επιταχύνουν την καύση, να αλλοιώνουν τη φυσική κατάσταση του νερού, του εδάφους ή του αέρα και να προσβάλλουν δυσµενώς τον άνθρωπο και όλα τα άλλα έµβια όντα καθώς και το φυσικό περιβάλλον. 16. Τοπίο: κάθε δυναµικό σύνολο βιοτικών και µη βιοτικών παραγόντων και στοιχείων του περιβάλλοντος που µε- µονωµένα ή αλληλοεπιδρώντας σε συγκεκριµένο χώρο συνθέτουν µια οπτική εµπειρία. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ "Άρθρο 3 (1) Κατηγορίες έργων και δραστηριοτήτων 1. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων, που εκδίδεται µέσα σε προθεσµία έξι µηνών από τη δηµοσίευση του νόµου αυτού, τα δηµόσια ή ιδιωτικά έργα και δραστηριότητες κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες, και κάθε κατηγορία µπορεί να κατατάσσεται σε υποκατηγορίες, καθώς και σε οµάδες κοινές για όλες τις κατηγορίες, ανάλογα µε τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Κριτήρια για την κατάταξη αυτή είναι: α) το είδος και το µέγεθος του έργου ή της δραστηριότητας, β) το είδος και η ποσότητα των ρύπων που εκπέµπονται, καθώς και κάθε άλλη επίδραση στο περιβάλλον, γ) η δυνατότητα να προληφθεί η παραγωγή ρύπων από την εφαρµοζόµενη παραγωγική διαδικασία και δ) ο κίνδυνος σοβαρού ατυχήµατος και η ανάγκη επιβολής περιορισµών για την προστασία του περιβάλλοντος. Εάν ένα έργο ή δραστηριότητα δεν περιλαµβάνεται στην ανωτέρω απόφαση και η αδειοδοτούσα αρχή θεωρεί ότι λόγω των επιπτώσεων του στο περιβάλλον θα έπρεπε να καταταγεί στην πρώτη (Α) ή δεύτερη (Β) κατηγορία, διαβιβάζει την αίτηση του ενδιαφεροµένου στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων, προκειµένου να κριθεί αν για το συγκεκριµένο έργο ή δραστηριότητα πρέπει να τηρηθεί η διαδικασία που προβλέπεται στο νόµο αυτόν για την πρώτη (Α) ή δεύτερη (Β) κατηγορία. Σε καταφατική περίπτωση το εν λόγω έργο ή δραστηριότητα κατατάσσεται προσωρινά στην κατηγορία πρώτη (Α) ή δεύτερη (Β) µε απόφαση του αρµόδιου Γενικού ιευθυντή του Υ- πουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων, που εκδίδεται µέσα σε προθεσµία είκοσι (20) ηµερών από την περιέλευση του αιτήµατος στο Υπουργείο. Για το έργο ή τη δραστηριότητα αυτή, το αρµόδιο όργανο δεν εκδίδει την προβλεπόµενη από τις κείµενες διατάξεις α- πόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων πριν συµπληρωθεί η κανονιστική απόφαση του πρώτου εδαφίου για την κατάταξη του έργου ή της δραστηριότητας. 2. Η πρώτη (Α) κατηγορία περιλαµβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες που λόγω της φύσης, του µεγέθους ή της έκτασης τους είναι πιθανό να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στα έργα και στις δραστηριότητες της κατηγορίας αυτής επιβάλλονται κατά περίπτωση, µε την έγκριση περιβαλλοντικών όρων που προβλέπεται στο επόµενο άρθρο, εκτός από τους γενικούς όρους και τις προδιαγραφές, ειδικοί όροι και περιορισµοί για την προστασία του περιβάλλοντος. Η δεύτερη (Β) κατηγορία περιλαµβάνει έργα και δραστη- --------------------- (1) Το άρθρο 3 αντικαταστάθηκε ως άνω µε το άρθρο 1 του Ν.3010/2002 (ΦΕΚ 91Α /25-4-2002) 14 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗ

ριότητες τα οποία, χωρίς να προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις, πρέπει να υποβάλλονται για την προστασία του περιβάλλοντος σε γενικές προδιαγραφές, όρους και περιορισµούς που προβλέπονται από κανονιστικές διατάξεις. Η τρίτη (Γ) κατηγορία περιλαµβάνει έργα και δραστηριότητες που προκαλούν µικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. 3. Προκειµένου να προστατευθεί ιδιαίτερα το περιβάλλον, η κατάταξη των έργων και δραστηριοτήτων µπορεί να διαφοροποιείται κατά περιοχή ή ανάλογα µε τον φυσικό αποδέκτη των ρύπων και οχλήσεων, αφού ληφθούν υπόψη και τα εγκεκριµένα χωροταξικά ή ρυθµιστικά σχέδια, τα προγράµµατα και τα γενικά πολεοδοµικά σχέδια ή οι θεσµοθετηµένες ζώνες χρήσεων γης ή άλλες κανονιστικές διατάξεις που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος. 4. Με απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και Ανάπτυξης µπορεί να καθορίζεται αντιστοιχία της κατάταξης σε κατηγορίες και υποκατηγορίες των βιοµηχανικών και βιοτεχνικών έργων και δραστηριοτήτων µε τη διάκριση που αναφέρεται στις πολεοδοµικές διατάξεις σε έργα ή δραστηριότητες υψηλής, µέσης και χαµηλής όχλησης. Με την ίδια απόφαση µπορεί να εξειδικεύεται, για την εφαρµογή της πολεοδοµικής νοµοθεσίας, η κατάταξη των παραπάνω δραστηριοτήτων και έργων σε υψηλής, µέσης και χαµηλής όχλησης." "Άρθρο 4 (2) Έγκριση περιβαλλοντικών όρων 1.α. Για την πραγµατοποίηση νέων έργων ή δραστηριοτήτων ή τη µετεγκατάσταση υφισταµένων, τα οποία έχουν καταταγεί στις κατηγορίες που προβλέπονται στο προηγούµενο άρθρο, απαιτείται η έγκριση όρων για την προστασία του περιβάλλοντος. Έγκριση όρων για την προστασία του περιβάλλοντος απαιτείται επίσης για την επέκταση, την τροποποίηση ή και τον εκσυγχρονισµό υφιστάµενων έργων ή δραστηριοτήτων, που έχουν καταταγεί στις παραπάνω κατηγορίες, εφόσον επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση µε τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. β. Με την απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων η ιοίκηση επιβάλλει προϋποθέσεις, όρους, περιορισµούς και διαφοροποιήσεις για την πραγµατοποίηση του έργου ή της δραστηριότητας, ιδίως ως προς τη θέση, το µέγεθος, το είδος, την εφαρµοζόµενη τεχνολογία και τα γενικά τεχνικά χαρακτηριστικά. γ. Η απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση των διοικητικών πράξεων που α- παιτούνται κατά περίπτωση, σύµφωνα µε τις κείµενες διατάξεις για την πραγµατοποίηση του έργου ή της δραστηριότητας. δ. Για την έκδοση της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων πρέπει να τηρείται: δα) η διαδικασία της προκαταρκτικής περιβαλλοντικής ε- κτίµησης και αξιολόγησης του προτεινόµενου έργου ή δραστηριότητας, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στις παρ. 6α και 10α και η δηµοσιοποίηση της θετικής γνωµοδότησης ή της αρνητικής απόφασης επί της προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτί- µησης της αρµόδιας αρχής, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στην παρ. 2 του άρθρου 5, δβ) η διαδικασία υποβολής και η αξιολόγηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή Περιβαλλοντικής Έκθεσης, κατά περίπτωση, καθώς και η διαδικασία δηµοσιοποίησης Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων κατά τα οριζόµενα στο άρθρο 5. 2. Για την έκδοση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για έργα και δραστηριότητες της πρώτης (Α) κατηγορίας απαιτείται υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων γίνεται µε κοινή από- --------------------- (2) Το άρθρο 4 αντικαταστάθηκε ως άνω µε το άρθρο 2 του Ν.3010/2002 (ΦΕΚ 91Α /25-4-2002) φαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και η- µοσίων Έργων και του συναρµόδιου Υπουργού. Ως συναρ- µόδιος θεωρείται ο αρµόδιος Υπουργός για το έργο ή τη δραστηριότητα. Εάν από το έργο ή τη δραστηριότητα επέρχονται επιπτώσεις σε αρχαιότητες ή σε δασικές εκτάσεις ή σε γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας ή στην παράκτια ή τη θαλάσσια ζώνη ή σε περίπτωση που το έργο ή η δραστηριότητα αφορά στην εγκατάσταση µονάδας επεξεργασίας αστικών λυµάτων ή στη δηµιουργία χώρου επεξεργασίας και διάθεσης απορριµµάτων, τότε η απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων γίνεται αντίστοιχα και από τον Υ- πουργό Πολιτισµού ή Γεωργίας ή Εµπορικής Ναυτιλίας ή Υγείας και Πρόνοιας. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση συναρµόδιου για το έργο ή τη δραστηριότητα Υπουργού, που δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, επιτρέπεται η αρµοδιότητα έκδοσης απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για ορισµένα έργα ή δραστηριότητες της πρώτης (Α) κατηγορίας να µεταβιβάζεται στον Γενικό Γραµµατέα Περιφέρειας. Για την έκδοση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων γνωµοδοτούν: α) κατά περίπτωση οι Οργανισµοί που έχουν συσταθεί κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 3 του Ν. 2508/1997 (ΦΕΚ 124 Α'), του Ν. 1515/1985 (ΦΕΚ 18 Α') και του Ν. 1561/1985 (ΦΕΚ 148 Α') και β) το οικείο Νοµαρχιακό Συµβούλιο. 3. Για τα έργα και τις δραστηριότητες της δεύτερης (Β) κατηγορίας, απαιτείται η υποβολή είτε περιβαλλοντικής έκθεσης, µε την οποία τεκµηριώνεται η συµµόρφωση µε τις διατάξεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, είτε προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίµηση και αξιολόγηση που προβλέπεται στην κοινή υπουργική απόφαση της περ. Α' της παρ. 10. Η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για τα έργα και τις δραστηριότητες της κατηγορίας αυτής γίνεται µε α- πόφαση του Νοµάρχη, εφόσον δεν καθορίζεται διαφορετικά στην κανονιστική απόφαση που εκδίδεται κατ' εξουσιοδότηση της παρ. 10α σε συνδυασµό µε τις παρ. 5 και 6β. Με απόφαση του Γενικού Γραµµατέα Περιφέρειας, που δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, είναι δυνατόν η αρµοδιότητα έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για ορισµένα έργα ή δραστηριότητες της κατηγορίας αυτής να µεταβιβάζεται στον οικείο δήµο, εφόσον αυτός διαθέτει περιβαλλοντική υπηρεσία. Για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων στα έργα και στις δραστηριότητες που καθορίζονται µε την κανονιστική απόφαση της παρ. 10α γνωµοδοτούν οι Οργανισµοί που έχουν συσταθεί, κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 3 του Ν. 2508/1997 ή του Ν. 1515/1985 ή του Ν. 1561/1985, µέσα σε προθεσµία είκοσι (20) ηµερών. 4. Για τα έργα και τις δραστηριότητες της τρίτης (Γ) κατηγορίας απαιτείται η υποβολή δικαιολογητικών που τεκµηριώνουν τη συµµόρφωση µε τις διατάξεις που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος. Η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων γίνεται µε απόφαση του δηµάρχου ή του προέδρου κοινότητας. Εφόσον πριν από την απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων κρίνονται πιθανοί ή διαπιστώνονται µετά τη λειτουργία του συγκεκριµένου έργου ή της δραστηριότητας κίνδυνοι και οχλήσεις που δεν καλύπτονται από τις διατάξεις που αφορούν την κατηγορία αυτή, ο δήµαρχος ή ο πρόεδρος της κοινότητας παραπέµπει το θέ- µα στον οικείο νοµάρχη και για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων απαιτείται η υποβολή και αξιολόγηση περιβαλλοντικής έκθεσης. 5. Κατ' εξαίρεση των διατάξεων των παραγράφων 2, 3 και 4: α) για έργα ή δραστηριότητες τα οποία πραγµατοποιούνται από κεντρικές υπηρεσίες Υπουργείων, η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων, ανεξάρτητα από την κατηγορία στην οποία υπάγονται, χορηγείται µε κοινή απόφάση των Υπουργών της παραγράφου 2 και β) για έργα ή δραστηριότητες τα οποία πραγµατοποιούνται από υπηρεσίες της Περιφέρειας, εφόσον υπάγονται στη δεύτερη (Β) ή την τρίτη (Γ) κατηγορία, η έγκριση των περιβαλ- ΝΟΜΟΣ 1650/1986 (ΦΕΚ 160Α/18-10-1986) 15

λοντικών όρων γίνεται µε απόφαση του Γενικού Γραµµατέα της Περιφέρειας. 6.α. Για νέα έργα και δραστηριότητες ή τη µετεγκατάσταση, τον εκσυγχρονισµό, επέκταση ή τροποποίηση των υφιστα- µένων, της πρώτης (Α) κατηγορίας, εφόσον επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση µε τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, απαιτείται µαζί µε την αίτηση και η υποβολή Προµελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Επί της Προµελέτης αυτής η αρµόδια για έγκριση περιβαλλοντικών όρων αρχή προβαίνει σε προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίµηση και αξιολόγηση της πρότασης που συνίσταται σε γνωµοδότηση ως προς τη θέση, το µέγεθος, το είδος, την εφαρµοζόµενη τεχνολογία, τα γενικά τεχνικά χαρακτηριστικά, τη χρήση των φυσικών πόρων, τη συσσωρευτική δράση µε άλλα έργα, την παραγωγή αποβλήτων, τη ρύπανση και τις οχλήσεις, καθώς και τον κίνδυνο ατυχηµάτων ιδίως από τη χρήση ουσιών ή τεχνολογίας. β. Για την προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίµηση και αξιολόγηση λαµβάνονται υπόψη: αα) Οι γενικές και ειδικές κατευθύνσεις της χωροταξικής πολιτικής, που προκύπτουν από εγκεκριµένα χωροταξικά, ρυθµιστικά και πολεοδοµικά σχέδια ή άλλα σχέδια χρήσεων γης. ββ) Η περιβαλλοντική ευαισθησία της περιοχής, που ενδέχεται να θιγεί από το έργο ή τη δραστηριότητα. γγ) Τα χαρακτηριστικά των ενδεχόµενων σηµαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως το µέγεθος, η πολυπλοκότητα, η ένταση και η έκταση τους, ο διασυνοριακός χαρακτήρας τους, η διάρκεια, η συχνότητα και η αναστρεψιµότητά τους. δδ) Τα οφέλη για την εθνική οικονοµία, την εθνική ασφάλεια, τη δηµόσια υγεία και η εξυπηρέτηση άλλων λόγων δηµόσιου συµφέροντος. εε) Οι θετικές επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον σε µία ευρύτερη περιοχή από εκείνη που επηρεάζεται άµεσα από το έργο ή τη δραστηριότητα. γ. Μετά την προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίµηση και α- ξιολόγηση της πρότασης: αα) είτε καλείται ο ενδιαφερόµενος ιδιώτης ή αρµόδιος φορέας να υποβάλει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) για Έ- γκριση Περιβαλλοντικών Όρων, ώστε να ακολουθηθεί η διαδικασία των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου αυτού. Στην περίπτωση αυτή µπορεί να απαιτηθούν πρόσθετα στοιχεία και τεκµηριώσεις για επί µέρους περιβαλλοντικά µέσα ή παραµέτρους, ββ) είτε του γνωστοποιείται ότι δεν είναι δυνατή η πραγµατοποίηση του έργου ή της δραστηριότητας όπως προτάθηκε. δ. Προκαταρκτική εκτίµηση και αξιολόγηση απαιτείται και για τα έργα και τις δραστηριότητες της δεύτερης (Β) κατηγορίας που καθορίζονται µε την κοινή απόφαση που προβλέπεται στην περίπτωση Α' της παραγράφου 10. ε. Η ιοίκηση, προκειµένου να εγκρίνει περιβαλλοντικούς όρους, µπορεί, κατά το στάδιο της προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίµησης και αξιολόγησης οποιασδήποτε πρότασης έργου ή δραστηριότητας, να απαιτήσει την υποβολή περιβαλλοντικής µελέτης ανώτερης κατηγορίας ή υποκατηγορίας και να υπαγάγει το έργο ή τη δραστηριότητα στη διαδικασία έ- γκρισης περιβαλλοντικών όρων ανώτερης κατηγορίας ή υποκατηγορίας από αυτήν που υπάγεται το έργο ή η δραστηριότητα, αν εκτιµάται ότι θα προκύψουν σοβαρές επιπτώσεις για το περιβάλλον από την πραγµατοποίηση του. Αρµόδια προς τούτο είναι η αρχή που αξιολογεί την Προµελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και γνωµοδοτεί σχετικά. στ. Προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίµηση και αξιολόγηση δεν απαιτείται στις θεσµοθετηµένες βιοµηχανικές περιοχές και ζώνες, στις βιοτεχνικές περιοχές και πάρκα, στις ναυπηγοεπισκευαστικές περιοχές, σύµφωνα µε την ισχύουσα σχετική νοµοθεσία, στις Περιοχές Οργανωµένης Ανάπτυξης Παραγωγικών ραστηριοτήτων (Π.Ο.Α.Π.) του άρθρου 10 του Ν. 2742/ 1999 (ΦΕΚ 207Α') και στις περιπτώσεις που η χωροθέτηση προβλέπεται από νόµο ή εγκεκριµένο χωροταξικό ή πολεοδοµικό ή ρυθµιστικό σχέδιο, στις περιοχές που εντοπίζονται κοιτάσµατα µεταλλευτικών ορυκτών, βιοµηχανικών ορυκτών και µαρµάρων, σύµφωνα µε την περ. Α' της παρ. 1 του άρθρου 12 του Ν. 2837/2000 (ΦΕΚ 178 Α'), καθώς και στις µεταλλευτικές και λατοµικές περιοχές που έχουν καθορισθεί σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. 7. Η απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων µπορεί να εκδίδεται για ορισµένο χρονικό διάστηµα που καθορίζεται στην ίδια απόφαση, µετά την πάροδο του οποίου υπόκειται σε αναθεώρηση ή ανανέωση. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στον παρόντα νόµο, µόνον εφόσον επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις ως προς τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. 8. Αν δηµιουργούνται σοβαρά προβλήµατα υποβάθµισης του περιβάλλοντος ή αν παρατηρηθούν επιπτώσεις στο περιβάλλον, που δεν είχαν προβλεφθεί από τη µελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ή από την περιβαλλοντική έκθεση, το αρµόδιο όργανο για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων µπορεί να επιβάλλει πρόσθετους περιβαλλοντικούς όρους ή να µεταβάλλει τους αρχικούς, ανεξάρτητα από την κατηγορία στην οποία υπάγεται το έργο ή η δραστηριότητα. 9.α. Η απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για τα έργα και τις δραστηριότητες πρώτης (Α) κατηγορίας του άρθρου 3 χορηγείται µέσα σε ενενήντα (90) ηµέρες από την υποβολή της αίτησης, εφόσον ο κατατεθείς φάκελος ήταν πλήρης και περιελάµβανε τα απαιτούµενα δικαιολογητικά. Η προθεσµία αυτή µπορεί να παραταθεί για ίσο χρονικό διάστηµα µε απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων ή του Γενικού Γραµµατέα της Περιφέρειας κατά περίπτωση, αν λόγω της σοβαρότητας ή της δυσχέρειας του έργου ή της δραστηριότητας δικαιολογείται η παράταση. β. Η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για τα έργα και τις δραστηριότητες της δεύτερης (Β) και της τρίτης (Γ) κατηγορίας χορηγείται µέσα σε σαράντα (40) ηµέρες από την υποβολή της αίτησης, εφόσον ο κατατεθείς φάκελος ήταν πλήρης και περιελάµβανε τα απαιτούµενα δικαιολογητικά. γ. Αν οι υπηρεσίες ή φορείς που γνωµοδοτούν, προκειµένου να εγκριθούν περιβαλλοντικοί όροι, δεν απαντήσουν µέσα στις προθεσµίες που καθορίζονται από το νόµο ή που τάσσονται από την αρµόδια υπηρεσία για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων µπορεί να χορηγηθεί και χωρίς τις γνωµοδοτήσεις αυτές, αµέσως µετά την παρέλευση της προθεσµίας. 10.α. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης καθορίζονται: αα) τα έργα και οι δραστηριότητες της δεύτερης (Β) κατηγορίας για τα οποία απαιτείται προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίµηση και αξιολόγηση, ββ) οι αρµόδιες υπηρεσίες και η διαδικασία για την προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίµηση και αξιολόγηση, όταν απαιτείται, τα απαιτούµενα δικαιολογητικά και η διαδικασία µε την οποία οι αρµόδιες αρχές αποφασίζουν εάν ε- πέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση µε τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη βελτίωση ή τροποποίηση ή επέκταση ή εκσυγχρονισµό ενός έργου ή µιας δραστηριότητας και κάθε άλλο σχετικό θέµα, γγ) οι αρµόδιες υπηρεσίες και η διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, ο τύπος των απαιτούµενων µελετών και στοιχείων, η προθεσµία υποβολής τους και έκφρασης γνώµης των αρµόδιων αρχών, και κάθε άλλο σχετικό θέµα. β. Με κοινές αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρµόδιου Υπουργού καθορίζονται οι προδιαγραφές και το περιεχόµενο των κάθε τύπου Προµελετών Περιβαλλοντικών Ε- πιπτώσεων (Π.Π.Ε.), Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) και Περιβαλλοντικής Έκθεσης για κάθε οµάδα έργων ή δραστηριοτήτων, τα δικαιολογητικά που πρέπει να τις συνοδεύουν, το περιεχόµενο των φακέλων µε βάση τους οποίους οι αρµόδιες αρχές αποφασίζουν εάν επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση µε τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από τον εκσυγχρονισµό, επέκταση, βελτίωση, τροποποίηση ή ανανέωση έργου ή δραστηριότητας, καθώς και ο συνδυα- 16 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗ

σµός των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης της προαναφερόµενης απόφασης µε τις διαδικασίες χορήγησης άλλων αδειών που απαιτούνται για τα έργα και τις δραστηριότητες που προβλέπονται στο άρθρο 3. γ. Με τις κοινές αποφάσεις των ανωτέρω περιπτώσεων α' και β' µπορεί να παρέχεται εξουσιοδότηση στους Γενικούς ιευθυντές των ίδιων ως άνω Υπουργείων, να ρυθµίζουν µε κοινή τους απόφαση, που δηµοσιεύεται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, λεπτοµερειακά και τεχνικά ζητήµατα. δ. Με αποφάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων καθορίζονται οι αµοιβές για τις Προ- µελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έργων και δραστηριοτήτων. ε. Για την περιβαλλοντική αξιολόγηση, δηµοσιοποίηση της Μ.Π.Ε. και την έγκριση περιβαλλοντικών όρων, έργων και δραστηριοτήτων του ιδιωτικού και φορέων του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα, καταβάλλονται ανταποδοτικά τέλη υπέρ του Ειδικού Ταµείου Εφαρµογής Ρυθµιστικών και Πολεοδοµικών Σχεδίων (Ε.Τ.Ε.Ρ.Π.Σ.), ανάλογα µε την κατηγορία και υποκατηγορία που κατατάχθηκε το έργο ή η δραστηριότητα και τον τύπο της Μ.Π.Ε. που απαιτείται για την περιβαλλοντική αξιολόγηση του. Τα ανωτέρω τέλη διατίθενται µέσω του Ε.Τ.Ε.Ρ.Π.Σ. για έργα και δραστηριότητες που αποσκοπούν στην αναβάθµιση, την προστασία και τη διαχείριση του περιβάλλοντος. Με αποφάσεις των Υπουργών Οικονοµίας και Οικονοµικών και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων, καθορίζονται το ύφος, η διαδικασία είσπραξης των ανωτέρω τελών, ο τρόπος απόδοσης τους στο Ε.Τ.Ε.Ρ.Π.Σ. και κάθε άλλη σχετική λεπτοµέρεια. 11. Οι αποφάσεις της προηγούµενης παραγράφου εκδίδονται µέσα σε έξι µήνες από την έναρξη ισχύος των διατάξεων του παρόντος άρθρου." "Άρθρο 5 (3) Περιεχόµενο και δηµοσιότητα Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 1. Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων περιλαµβάνει τουλάχιστον: α) Περιγραφή του έργου ή της δραστηριότητας µε πληροφορίες για το χώρο εγκατάστασης, το σχεδιασµό και το µέγεθος του. β) Περιγραφή των στοιχείων του περιβάλλοντος που ενδέχεται να θιγούν σηµαντικά από το προτεινόµενο έργο ή τη δραστηριότητα. γ) Εντοπισµό και αξιολόγηση των βασικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. δ) Περιγραφή των µέτρων για την πρόληψη, µείωση ή α- ποκατάσταση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. ε) Σύνοψη των κύριων εναλλακτικών λύσεων και υπόδειξη των κύριων λόγων της επιλογής της προτεινόµενης λύσης. στ) Απλή (µη τεχνική) περίληψη του συνόλου της µελέτης. ζ) Σύντοµη αναφορά των ενδεχόµενων δυσκολιών που προέκυψαν κατά την εκπόνηση της µελέτης. Οι προδιαγραφές και το ειδικότερο περιεχόµενο της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων καθορίζονται µε τις υπουργικές αποφάσεις που εκδίδονται κατ' εξουσιοδότηση της παρ. 10β του προηγούµενου άρθρου. 2. Η αρµόδια αρχή πριν από τη χορήγηση της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ξεκινά τη διαδικασία δηµοσιοποίησης µε τη διαβίβαση στο οικείο Νοµαρχιακό Συµβούλιο φακέλου µε τη Μ.Π.Ε. και τα απαιτούµενα συνοδευτικά της στοιχεία, καθώς και τη γνωµοδότηση της ιοίκησης για την προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίµηση και αξιολόγηση επί της Προµελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Π.Π.Ε.) που υποβλήθηκε, όπου απαιτείται. --------------------- (3) Το άρθρο 5 αντικαταστάθηκε ως άνω µε το άρθρο 3 Ν.3010/2002 (ΦΕΚ 91Α /25-4-2002) Το Νοµαρχιακό Συµβούλιο, πριν γνωµοδοτήσει επί του περιεχοµένου του φακέλου της Μ.Π,Ε., υποχρεούται να θέτει στη διάθεση του κοινού και των φορέων εκπροσώπησης του το φάκελο για να εκφράσουν τη γνώµη τους. Η διαδικασία και ο τρόπος ενηµέρωσης και συµµετοχής του κοινού καθορίζεται µε κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης. Με την ανωτέρω απόφαση µπορεί να καθορίζεται και άλλο όργανο ή υπηρεσία, το οποίο θέτει στη διάθεση του κοινού και των φορέων εκπροσώπησής του το φάκελο για να εκφράσουν τη γνώµη τους. 3. Οι αποφάσεις που αφορούν στην έγκριση περιβαλλοντικών όρων, για έργα πρώτης και δεύτερης κατηγορίας, καθώς και οι γνωµοδοτήσεις της ιοίκησης για την προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίµηση και αξιολόγηση επί των υποβαλλόµενων Π.Π.Ε., διαβιβάζονται στο οικείο ή στα οικεία νοµαρχιακά συµβούλια προκειµένου να λάβουν γνώση και να ενη- µερώσουν τους πολίτες και τους φορείς εκπροσώπησής τους. Η διαδικασία ενηµέρωσης των πολιτών καθορίζεται µε την απόφαση της προηγούµενης παραγράφου." Άρθρο 6 Έλεγχος τήρησης περιβαλλοντικών όρων Ανταποδοτικά τέλη 1. Ο έλεγχος για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων ανήκει στα όργανα της υπηρεσίας που είναι αρµόδια, κατά τις οικείες διατάξεις, να εγκρίνουν την ίδρυση, λειτουργία ή πραγµατοποίηση έργου ή δραστηριότητας. Όπου, κατά την κείµενη νοµοθεσία, ο έλεγχος για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων γίνεται από διανοµαρχιακές ή περιφερειακές υπηρεσίες, ανεξάρτητα από το αν έχουν ή όχι και την αρµοδιότητα για την έγκριση της ίδρυσης, λειτουργίας ή πραγµατοποίησης του αντίστοιχου έργου ή της δραστηριότητας, οι υπηρεσίες αυτές διατηρούν την παραπάνω αρµοδιότητα ε- λέγχου. 2. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων µπορεί αυτοτελώς να διενεργεί ελέγχους για την παρακολούθηση της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων σε ολόκληρη τη χώρα. 3. Ελέγχους για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων διενεργούν και τα κατά το άρθρο 26 Κλιµάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος. 4. Με απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονοµίας, Οικονοµικών, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων και άλλου κατά περίπτωση αρµοδίου υπουργού, ύστερα από εισήγηση του οικείου νοµάρχη, είναι δυνατό να επιβάλλονται τέλη σε βάρος των επιχειρήσεων που ασκούν δραστηριότητες ή εκτελούν έργα που υπάγονται στις δύο πρώτες κατηγορίες του άρθρου 3, προκειµένου να καλυφθούν τα έ- ξοδα κατασκευής και λειτουργίας συγκεκριµένων έργων και προγραµµάτων προστασίας του περιβάλλοντος που προβλέπονται από τους περιβαλλοντικούς όρους σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 3, 4 και 5. Τα πιο πάνω έργα ή προγράµµατα προστασίας του περιβάλλοντος εκτελούνται από τους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) ή άλλους φορείς. Τα τέλη αυτά καθορίζονται ανάλογα µε το µέγεθος, το ρυπαντικό φορτίο και την ποσότητα των αποβλήτων του έργου ή της δραστηριότητας και δεν µπορούν να υπερβαίνουν τα πιο πάνω έξοδα. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται ο τρόπος και ο χρόνος είσπραξης των τελών και απόδοσής τους στον Ο.Τ.Α. ή φορέα που κατασκευάζει ή έχει την ευθύνη λειτουργίας του έργου και κάθε άλλη αναγκαία λεπτοµέρεια. ΝΟΜΟΣ 1650/1986 (ΦΕΚ 160Α/18-10-1986) 17

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΡΥΠΑΝΣΗ Άρθρο 7 Ποιότητα ατµόσφαιρας και δίκτυο παρακολούθησης 1. Με πράξη του Υπουργικού Συµβουλίου ύστερα από εισήγηση των Υπουργών Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων καθορίζονται οι κατευθυντήριες ή και οριακές τιµές παραµέτρων ποιότητας της ατµόσφαιρας, οι µέθοδοι δειγµατοληψίας και ανάλυσής τους, η συχνότητα δειγµατοληψίας, χρονοδιάγραµµα για την επίτευξη των στόχων αυτών και ο- ποιαδήποτε άλλη λεπτοµέρεια σχετική µε τον καθορισµό της ποιότητας του αέρα. 2. Με όµοια πράξη µπορεί να καθορίζονται οριακές τιµές παραµέτρων ποιότητας της ατµόσφαιρας σε µια περιοχή αυστηρότερες από εκείνες που ορίζονται στην πράξη της προηγούµενης παραγράφου, ανάλογα µε την ευαισθησία των οικοσυστηµάτων της περιοχής ή την ύπαρξη πολιτιστικών στοιχείων. Η παραπάνω πράξη είναι δυνατό να εκδίδεται σε εφαρµογή περιφερειακού ή νοµαρχιακού χωροταξικού σχεδίου ή γενικού πολεοδοµικού σχεδίου ή ζώνης οικιστικού ελέγχου βάσει του ν. 1337/1983 (ΦΕΚ 33) ή τοµεακών µελετών προστασίας του περιβάλλοντος. 3. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων εγκαθιστά σε αντιπροσωπευτικές θέσεις εθνικό δίκτυο σταθµών για την παρακολούθηση της ποιότητας της ατµόσφαιρας, σύµφωνα µε όσα καθορίζονται στην πράξη της παραγράφου 1 και παρακολουθεί τη λειτουργία τους. 4. Υφιστάµενοι σταθµοί παρακολούθησης της ποιότητας της ατµόσφαιρας είτε του δηµόσιου τοµέα είτε άλλου φορέα που ελέγχεται από το ηµόσιο εντάσσονται στο εθνικό δίκτυο του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων, εφ όσον έχουν τις προϋποθέσεις που καθορίζονται στην πράξη της παραγράφου 1. Οι φορείς αυτοί έχουν υποχρέωση να ενηµερώνουν το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων για τις µετρήσεις τους καθώς και να συµµορφώνονται προς τις υποδείξεις του που αφορούν τη λειτουργία του δικτύου. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων µπορεί να παρέχει επιχορήγηση στους πιο πάνω φορείς για τη λειτουργία τους. 5. Νέοι σταθµοί για την παρακολούθηση της ποιότητας της ατµόσφαιρας τους οποίους εγκαθιστούν φορείς του δη- µόσιου τοµέα εναρµονίζονται ως προς τις προδιαγραφές λειτουργίας µε το εθνικό δίκτυο του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων και εντάσσονται σ αυτό, µε τις υποχρεώσεις της παρ. 4. 6. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων ενεργεί διαβαθµονοµήσεις (ενιαίο συντονισµό οργάνων) του εθνικού δικτύου και αποφασίζει για την καταλληλότητα, τις ανάγκες των σταθµών του εθνικού δικτύου και τις υποχρεώσεις των φορέων λειτουργίας του. Άρθρο 8 Μέτρα για την προστασία της ατµόσφαιρας 1. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων έργων και των κατά περίπτωση αρµόδιων υπουργών επιβάλλονται σε υφιστάµενα και σε νέα έργα και δραστηριότητες, όπως ορίζονται στο άρθρο 3, καθώς και σε κάθε άλλη δραστηριότητα που είναι πιθανό να υποβαθµίσει την ατµόσφαιρα, περιορισµοί και µέτρα κατά κατηγορία και περιοχή για την προστασία της. Οι περιορισµοί και τα µέτρα αυτά µπορεί να διαφοροποιούνται ανάλογα µε το είδος και το µέγεθος των έργων ή δραστηριοτήτων, τη ση- µασία τους για την εθνική οικονοµία και µε το αν αφορούν νέα ή υφιστάµενα έργα και δραστηριότητες. 2. Οι περιορισµοί και τα µέτρα της προηγούµενης παραγράφου περιλαµβάνουν ιδίως: α) Όταν πρόκειται για βιοµηχανικές, βιοτεχνικές, λατοµικές, µεταλλευτικές, γεωργοκτηνοτροφικές, εµπορικές και τουριστικές δραστηριότητες, εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, κάθε είδους καύση ή ανοιχτή φωτιά, αποθήκευση και διακίνηση υλικών χύδην ή γενικά δραστηριότητες που προκαλούν οσµές: αποστάσεις ασφαλείας, εφαρµογή τεχνολογίας αντιρρύπανσης, χρήση συγκεκριµένων πρώτων και βοηθητικών υλών και καυσίµων, οριακές τιµές αέριων αποβλήτων, ωράρια λειτουργίας, εγκατάσταση οργάνων ελέγχου της ποιότητας και ποσότητες των αέριων αποβλήτων, καυσίµων, πρώτων και βοηθητικών υλών, οργάνων ελέγχου της καύσης, καθορισµό µεθόδων, συνθηκών και συχνοτήτων δειγµατοληψιών και αναλύσεων παραµέτρων που σχετίζονται µε την ποιότητα των χρησιµοποιούµενων καυσίµων, πρώτων και βοηθητικών υλών, και αέριων αποβλήτων, µεθόδους καταπολέµησης οσµών, καθορισµό ύψους καµινάδων και πρότυπα παραγωγικών διαδικασιών. β) Όταν πρόκειται για οχήµατα ή µηχανήµατα: οριακές τιµές αέριων αποβλήτων, τεχνικές προδιαγραφές κατασκευής των οχηµάτων ή µηχανηµάτων που εισάγονται ή κατασκευάζονται στην ηµεδαπή, ώστε να περιλαµβάνουν συστήµατα για τη µείωση των εκποµπών καυσαερίων, υποχρεώσεις εισαγωγέων και εµπόρων ανταλλακτικών και εξοπλισµού, υ- ποχρεώσεις συνεργείων επισκευής και συντήρησης σχετικές µε τον εξοπλισµό που χρησιµοποιούν και τα προσόντα του προσωπικού που απασχολείται σε αυτά, χρήση υγραερίου ή βελτιωµένων καυσίµων και περιορισµούς κυκλοφορίας. γ) Όταν πρόκειται για εγκαταστάσεις και µέσα διακίνησης, αποθήκευσης, διανοµής και εµπορίας καυσίµων ή εκρηκτικών υλών, εφαρµογή συστηµάτων για τη µείωση των αέριων αποβλήτων, αποστάσεις και µέσα ασφάλειας. δ) Όταν πρόκειται για κεντρικές θερµάνσεις: οριακές τιµές αέριων αποβλήτων, συντήρηση-ρύθµιση των συστηµάτων κεντρικής θέρµανσης, χρήση συγκεκριµένων καυσίµων, µόνωση λεβήτων και σωληνώσεων, εφαρµογή αυτόµατων συστηµάτων ρύθµισης της λειτουργίας, καθορισµό ύψους και κατασκευαστικών λεπτοµερειών καπνοδόχων, χρήση ή κατάργηση καπνοσυλλεκτών και υποχρεώσεις και προσόντα επαγγελµατιών για τη συντήρηση - ρύθµιση των συστηµάτων κεντρικής θέρµανσης. 3. Οι οριακές τιµές αέριων αποβλήτων της παραγράφου 2 καθορίζονται µε κριτήριο την εφαρµογή της κατά το δυνατό καλύτερης και οικονοµικότερης τεχνολογίας και είναι δυνατό να αφορούν οποιοδήποτε ρύπο, είτε έχουν καθορισθεί είτε όχι οριακές τιµές ποιότητας της ατµόσφαιρας γι αυτόν. Άρθρο 9 Ποιότητα νερών και δίκτυο παρακολούθησης 1. Με πράξη του Υπουργικού Συµβουλίου ύστερα από εισήγηση των Υπουργών Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και Βιοµηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας καθορίζονται οι κατευθυντήριες ή και οριακές τιµές των οργανοληπτικών φυσικών, χηµικών, µικροβιολογικών, ραδιολογικών ή άλλων χαρακτηριστικών παραµέτρων ποιότητας νερών ή και στοιχείων υδατικού οικοσυστήµατος, οι µέθοδοι δειγµατοληψίας και ανάλυσης των παραµέτρων, οι συχνότητες δειγµα- 18 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗ

τοληψίας, χρονοδιάγραµµα για την επίτευξη των στόχων, καθώς και οποιαδήποτε άλλη λεπτοµέρεια σχετική µε τον καθορισµό της ποιότητας των νερών. 2. Η ρύθµιση των θεµάτων της παραγράφου 1 µπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα µε το είδος του φυσικού αποδέκτη που πρέπει να προστατευθεί, τις επιθυµητές χρήσεις του, τις χρήσεις γης της περιοχής όπου βρίσκεται, το είδος και την επικινδυνότητα της ρύπανσης. 3. Με όµοια πράξη, είναι δυνατό να καθορίζονται οριακές τιµές ποιότητας νερών αυστηρότερες από εκείνες που ορίζονται στην πράξη της παραγράφου 1 µε κριτήριο την ευαισθησία των οικοσυστηµάτων της περιοχής. Η παραπάνω πράξη είναι δυνατό να εκδίδεται σε εφαρ- µογή είτε περιφερειακού ή νοµαρχιακού χωροταξικού σχεδίου είτε γενικού πολεοδοµικού σχεδίου ή ζώνης οικιστικού ε- λέγχου, βάσει του ν. 1337/1983, είτε τέλος σε εφαρµογή το- µεακών µελετών προστασίας του περιβάλλοντος. 4. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων σχεδιάζει και εγκαθιστά σε αντιπροσωπευτικές θέσεις εθνικό δίκτυο σταθµών µέτρησης των παραµέτρων της ποιότητας των νερών, όπως καθορίζεται στην πράξη της παραγράφου 1 και παρακολουθεί τη λειτουργία τους σε συνδυασµό µε άλλους σταθµούς µέτρησης άλλων παραµέτρων του νερού. 5. Οι διατάξεις των παρ. 4, 5 και 6 του άρθρου 7 εφαρµόζονται αναλόγως και για την παρακολούθηση της ποιότητας των νερών. Άρθρο 10 Μέτρα για την προστασία των νερών 1. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και των κατά περίπτωση αρµόδιων υπουργών επιβάλλονται σε υφιστάµενα ή σε νέα έργα και δραστηριότητες, όπως ορίζονται στο άρθρο 3, καθώς και σε κάθε άλλη δραστηριότητα, που είναι πιθανό να υποβαθµίσει τα νερά, κατά κατηγορία και περιοχή, περιορισµοί και µέτρα για την προστασία τους. 2. Οι περιορισµοί και τα µέτρα της προηγούµενης παραγράφου µπορεί να περιλαµβάνουν ιδίως: αποστάσεις ασφαλείας, εφαρµογή τεχνολογίας αντιρρύπανσης, χρήση συγκεκριµένων πρώτων και βοηθητικών υλών ή και καυσίµων, ο- ριακές τιµές υγρών αποβλήτων, χρησιµοποιούµενων νερών, ωράρια λειτουργείας, εγκατάσταση οργάνων ελέγχου της ποιότητας των υγρών αποβλήτων, καυσίµων, νερών, πρώτων και βοηθητικών υλών, καθορισµό µεθόδων, συνθηκών και συχνοτήτων δειγµατοληψιών και αναλύσεων παραµέτρων που σχετίζονται µε την ποιότητα και ποσότητα των χρησιµοποιούµενων καυσίµων, νερών, πρώτων και βοηθητικών υλών, υγρών αποβλήτων, όρους και προϋποθέσεις συλλογής, µεταφοράς και διάθεσης ιλύων, µεθόδους τελικής διάθεσης υγρών αποβλήτων, µήκος υποβρύχιων αγωγών και πρότυπα παραγωγικών διαδικασιών. 3. Η παράγραφος 3 του άρθρου 8 εφαρµόζεται αναλόγως και για την προστασία της ποιότητας των νερών. Άρθρο 11 Μέτρα για την προστασία του εδάφους 1. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Γεωργίας, Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων και Βιοµηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας καθορίζονται τα µέτρα και οι τρόποι προστασίας των εδαφών από τις φυσικές ζηµιές και ιδίως από διάβρωση, έλλειψη αερισµού, αποξήρανση, υπεργήρανση, καταστροφή δοµής, αλάτωση, αποκάλυψη δυσµενών οριζόντων, χηµική ελάντληση, υπερλίπανση ή ακατάλληλη λίπανση, προσθήκη τοξικών ουσιών από τη χρήση λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων, για τη διατήρηση και αύξηση της παραγωγικότητάς τους. 2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και Βιοµηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας, ύστερα από εισήγηση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και γνώµη των Ο.Τ.Α., καθορίζονται κατά περίπτωση οι χώροι όπου επιτρέπεται η τελική διάθεση τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων και ιλύος. Με απόφαση του οικείου νοµάρχη, ύστερα από γνώµη των Ο.Τ.Α., καθορίζονται κατά περίπτωση οι χώροι όπου επιτρέπεται η τελική διάθεση στερεών αποβλήτων. Ειδικά, η διάθεση στερεών αποβλήτων από µεταλλευτικές ή λατοµικές δραστηριότητες µέσα στους µεταλλευτικούς ή λατοµικούς χώρους γίνεται σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. 3. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Γεωργίας και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων µπορεί να επιβάλλονται, κατά περίπτωση, η χρήση φυσικών λιπαντικών ουσιών ή µέσων για την προστασία ζώων και φυτών από ασθένειες και περιορισµοί ή απαγορεύσεις στην παραγωγή, εισαγωγή και εµπορία φυτοφαρµάκων και λιπασµάτων που δηµιουργούν κίνδυνο ρύπανσης. Με όµοια απόφαση είναι δυνατό να καθορίζονται µέθοδοι, όροι και περιορισµοί για την διάθεση στη γεωργία της ιλύος που προέρχεται από επεξεργασία αποβλήτων. Άρθρο 12 Στερεά απόβλητα 1. Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων γίνεται µε τρόπο ώστε: α) να µη δηµιουργούνται κίνδυνοι για την υγεία και το περιβάλλον και ενοχλήσεις από θόρυβο ή δυσοσµίες β) να µην προκαλείται υποβάθµιση στο φυσικό περιβάλλον και σε χώρους που παρουσιάζουν ιδιαίτερο οικολογικό, πολιτιστικό και αισθητικό ενδιαφέρον γ) να εξοικονοµούνται πρώτες ύλες και να µπορεί να γίνει η µεγαλύτερη δυνατή επαναχρησιµοποίησή τους. 2. Υπόχρεοι φορείς για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων είναι οι ΟΤΑ που µπορούν όµως να µη δέχονται τη διαχείριση στερεών αποβλήτων που λόγω της σύνθεσης, του είδους ή της ποιότητας και ποσότητάς τους δεν είναι δυνατό να διατεθούν µαζί µε τα οικιακά. Στην περίπτωση αυτή υπόχρεοι για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων είναι τα φυσικά ή νοµικά πρόσωπα από τις δραστηριότητες των οποίων προέρχονται τα απόβλητα ή τρίτα πρόσωπα στα οποία µπορούν ν αναθέτουν την εκτέλεση των σχετικών εργασιών, µετά από άδεια που χορηγείται, και στις δύο περιπτώσεις, από τον οικείο νοµάρχη. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και των συναρµόδιων Υπουργών Εθνικής Οικονοµίας, Εσωτερικών, Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Γεωργίας καθορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία χορήγησης της άδειας αυτής. Προκειµένου για µεταλλευτικούς ή λατοµικούς χώρους, υπόχρεοι διαχείρισης είναι αυτοί που έχουν το δικαίωµα εκ- µετάλλευσης του ορυκτού στους χώρους αυτούς, σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. 3. Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο γίνεται βάσει σχεδιασµού που αποσκοπεί στη µελέτη και τον καθορισµό των µεθόδων διαχείρισης καθώς και στη χωροθέτηση των εγκαταστάσεων διάθεσης ΝΟΜΟΣ 1650/1986 (ΦΕΚ 160Α/18-10-1986) 19

των στερεών αποβλήτων. Κατά το σχεδιασµό λαµβάνονται υπόψη οι κοινωνικές, οικονοµικές, τεχνικές, περιβαλλοντικές και εν γένει οι ειδικές συνθήκες της περιοχής. Με την ίδια απόφαση της παρ. 2 καθορίζονται οι αρµόδιοι φορείς για την εκπόνηση του σχεδιασµού διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, οι όροι και η διαδικασία εκπόνησης και εφαρµογής του σε εθνικό "ή περιφερειακό επίπεδο". (4) 4. Οι υπόχρεοι για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων φορείς σύµφωνα µε τα οριζόµενα στην παρ. 2 συντάσσουν σχέδιο για τον τρόπο λήψης κατάλληλων µέτρων για τον περιορισµό των στερεών αποβλήτων, την εφαρµογή µεθόδων για την ανακύκλωση και την επεξεργασία τους, τη λήψη από αυτά πρώτων υλών και ενέργειας και για κάθε άλλη µέθοδο επαναχρησιµοποίησής τους. Με την ίδια απόφαση της παρ. 2 καθορίζεται και το περιεχόµενο του εν λόγω σχεδίου. 5. Απαγορεύεται η ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών αποβλήτων εντός ή εκτός αστικών περιοχών και σε οποιοδήποτε φυσικό αποδέκτη. Ο κάτοχος στερεών αποβλήτων τα παραδίδει στον υπόχρεο διαχείρισης σύµφωνα µε την παρ. 2. 6. Σε οποιονδήποτε παράγει ή κατέχει ή και διαχειρίζεται στερεά απόβλητα που λόγω του είδους, της σύνθεσης ή της ποιότητας και ποσότητάς τους είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για την υγεία και το περιβάλλον επιβάλλεται η τήρηση σχετικού βιβλίου. 7. Παλαιά µέσα µεταφοράς και µηχανήµατα ή τµήµατά τους που έχουν εγκαταλειφθεί, θεωρούνται στερεά απόβλητα και περιέχονται στην κυριότητα του οικείου δήµου ή κοινότητας. Η διαδικασία και οι προϋποθέσεις χαρακτηρισµού τους ως στερεών αποβλήτων καθορίζεται µε απόφαση των Υ- πουργών Εσωτερικών και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων. Με την επιφύλαξη των άρθρων 146 και 197-201 του Κώδικα ηµόσιου Ναυτικού ικαίου (Ν 187/1973, ΦΕΚ 26), πλοία, πλοιάρια και πλωτά γενικά ναυπηγήµατα ως και τµήµατά τους που έχουν εγκαταλειφθεί, θεωρούνται στερεά απόβλητα και υπόκεινται στη ρύθµιση του παραπάνω εδαφίου της παραγράφου αυτής είτε βρίσκονται στην ξηρά είτε στη θάλασσα. 8. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρ- µόδιου υπουργού µπορεί να απαγορευθεί η εισαγωγή και εµπορία συσκευών λειοτεµαχισµού στερεών αποβλήτων (σκουπιδοφάγων) για την αποτροπή της διατάραξης της λειτουργίας του αποχετευτικού συστήµατος ή της σηµαντικής φόρτισης των εγκαταστάσεων επεξεργασίας υγρών αποβλήτων ή της ρύπανσης των νερών. Άρθρο 13 Συσκευασία προϊόντων Επιβάρυνση προϊόντων Απόβλητα από µέσα µεταφοράς 1. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρµόδιου υπουργού, µπορεί να απαγορευθεί ή να περιορισθεί η χρήση ορισµένων τύπων συσκευασίας προϊόντων, εφόσον λόγω του υλικού κατασκευής, του όγκου ή της ποσότητάς τους είναι αδύνατη ή ιδιαίτερα δυσχερής ή δαπανηρή η εφαρµογή των γενικών αρχών και περιορισµών της παραγράφου 1 του άρθρου 12 και ιδίως η ανακύκλωσή τους. Με όµοια απόφαση µπορεί να επιβάλλεται απαγόρευση της διαφήµισης τέτοιων προϊόντων ή τα τίθενται περιορισµοί για το υλικό και τα λοιπά χαρακτηριστικά της συσκευασίας --------------------- (4) Η φράση «και περιφερειακό επίπεδο» αντικαταστάθηκε µε τη φράση «ή περιφερειακό επίπεδο» µε την παρ. 10β του άρθρου 33 του Ν. 3164/2003 (ΦΕΚ 176Α /2-7-2003) καθώς επίσης και προθεσµία συµµόρφωσης. 2. Με προεδρικό διάταγµα, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και η- µόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρµόδιου υπουργού, είναι δυνατό να επιβαρυνθούν µε ειδικό τέλος επιχειρήσεις που παράγουν και εισάγουν προϊόντα που προκαλούν ιδιαίτερα προβλήµατα διαχείρισης των στερεών αποβλήτων τους και ιδίως ανακύκλωσης, προκειµένου να καλυφθούν τα έξοδα κατασκευής και λειτουργίας συγκεκριµένων έργων ή προγραµµάτων προστασίας του περιβάλλοντος που εκτελούνται από τους Ο.Τ.Α. Το τέλος αυτό καθορίζεται ανάλογα µε το µέγεθος, το ρυπαντικό φορτίο και την ποσότητα των αποβλήτων του έργου ή της δραστηριότητας και περιέρχεται στους Ο.Τ.Α. για µελέτες και έργα διάθεσης ειδικών στερεών αποβλήτων. Η διαδικασία είσπραξης του τέλους αυτού και απόδοσή τους στον Ο.Τ.Α. καθορίζεται µε το πιο πάνω προεδρικό διάταγµα. 3. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρµόδιου υπουργού ρυθµίζονται οι τρόποι διαχείρισης στερεών αποβλήτων από τα µέσα συγκοινωνιών και µεταφοράς. Άρθρο 14 Προστασία από το θόρυβο 1. Με προεδρικό διάταγµα, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων, καθορίζονται οι οριακές τιµές στάθµης θορύβου και δονήσεων στους χώρους κατοικίας ή συνάθροισης κοινού και τα όρια φόρτου θορύβου σε αντιθορυβικές ζώνες µε κριτήριο τον περιορισµό της ενόχλησης και κατ επέκταση την προστασία της υγείας, καθώς και οι τρόποι µέτρησής τους. 2. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρ- µόδιου υπουργού καθορίζονται περιορισµοί στην παραγωγή, εισαγωγή, εµπορία και χρήση κάθε είδους οχηµάτων, µηχανηµάτων ή οργάνων που κατά τη λειτουργία τους προκαλούν ηχητική ενόχληση ή που έχουν προορισµό την παραγωγή του ήχου. Με τις αποφάσεις αυτές, µπορεί να ορίζονται ιδίως οι οριακές τιµές στάθµης θορύβου και δονήσεων, οι τρόποι µέτρησής τους, η διαδικασία έγκρισης, οι όροι ή και η πλήρης απαγόρευση παραγωγής, εισαγωγής, εµπορίας και χρήσης ή λειτουργίας. Με όµοια απόφαση µπορεί να εξαιρούνται από τις ρυθµίσεις της απόφασης του προηγούµενου εδαφίου οχήµατα, µηχανήµατα ή όργανα για την εκτέλεση µεγάλων ή ειδικών έργων. Τέλος, µε όµοια απόφαση λαµβάνονται µέτρα καταπολέ- µησης του θορύβου ή των δονήσεων και από τα οχήµατα και µηχανήµατα που έχουν ήδη εισαχθεί ή κατασκευασθεί στην Ελλάδα και λειτουργούν κατά το χρόνο επιβολής των περιορισµών. 3. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του Υπουργού Εµπορίου µπορεί να επιβάλλονται προδιαγραφές ποιότητας για την παραγωγή, εισαγωγή και εµπορία υλικών και εξαρτηµάτων που προορίζονται για την καταπολέµηση του θορύβου ή των δονήσεων και να απαγορευθεί η κυκλοφορία τους, αν δεν τηρούνται οι παραπάνω προδιαγραφές. 4. Έργα και δραστηριότητες που προκαλούν θόρυβο είναι ιδίως: βιοµηχανικές και βιοτεχνικές, λατοµικές ή µεταλλευτικές δραστηριότητες, εργοτάξια, εργαστήρια, κάθε είδους µηχανολογικές εγκαταστάσεις, αθλητικοί χώροι, κέντρα δια- 20 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗ

σκέδασης, θέατρα, κινηµατογράφοι και χώροι ψυχαγωγίας. Τα υφιστάµενα ή νέα έργα και οι δραστηριότητες της παραγράφου αυτής κατατάσσονται σε κατηγορίες σύµφωνα µε το άρθρο 3. 5. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρµόδιου υπουργού µπορεί να επιβάλλονται περιορισµοί και µέτρα προστασίας στα έργα και στις δραστηριότητες της προηγούµενης παραγράφου, που περιλαµβάνουν ιδίως: ο- ριακή τιµή στάθµης θορύβου στο περιβάλλον που επηρεάζεται από τα έργα ή τις δραστηριότητες, τρόπο µέτρησής του, τεχνικά µέτρα µείωσης ήχου και δονήσεων, µεθόδους µέτρησης της απόδοσής τους, ωράρια λειτουργίας, εγκατάσταση οργάνων παρακολούθησης της στάθµης θορύβου και ελάχιστες αποστάσεις από κατοικίες ή χώρους συνάθροισης κοινού. 6. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρµόδιου υπουργού, ύστερα από εισήγηση της τοπικής αυτοδιοίκησης ή τη αρµόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και γνώµη του νοµαρχιακού συµβουλίου, είναι δυνατό να ορίζονται αντιθορυβικές ζώνες γύρω από υφιστάµενες ή νέες περιοχές βιο- µηχανικών εγκαταστάσεων, γύρω ή κατά µήκος χώρων όπου κινούνται µέσα µεταφοράς, ιδίως δρόµων, λιµανιών, αεροδροµίων, γύρω από αρχαιολογικούς χώρους ή ιστορικούς χώρους και τοπία ή γύρω από χώρους κατοικίας, ανάπαυσης, νοσηλείας, εκπαίδευσης και πολιτιστικών εκδηλώσεων. Η παραπάνω απόφαση καθορίζει επίσης τα γεωγραφικά όρια της ζώνης, τα αντιθορυβικά µέτρα που πρέπει να ληφθούν, ώστε να τηρούνται οι επιτρεπόµενοι φόρτοι θορύβου όπως καθορίζονται µε τα προεδρικά διατάγµατα της παρ. 1, τους υπόχρεους εφαρµογής των µέτρων, κριτήρια χωροθέτησης νέων εγκαταστάσεων ή δραστηριοτήτων, όρους και προϋποθέσεις περαιτέρω ανάπτυξης άλλων δραστηριοτήτων µέσα στην αντιθορυβική ζώνη και κάθε άλλη λεπτοµέρεια που έχει σχέση µε τον προορισµό της ζώνης. Η απόφαση αυτή βασίζεται σε ειδική µελέτη, της οποίας οι προδιαγραφές καθορίζονται µε απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων. Η εκπόνηση της µελέτης γίνεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων ή άλλο φορέα του δηµόσιου τοµέα ή από τον οικείο οργανισµό τοπικής αυτοδιοίκησης. Άρθρο 15 Επικίνδυνες ουσίες και παρασκευάσµατα 1. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Οικονοµικών, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρµόδιου υπουργού καθορίζονται οι επικίνδυνες ουσίες ή τα παρασκευάσµατα καθώς και η ελάχιστη ποσότητα ή κάθε άλλη παράµετρος που µπορεί να προκαλέσει υποβάθµιση του περιβάλλοντος. 2. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρ- µόδιου υπουργού καθορίζονται οι όροι και η διαδικασία προστασίας του περιβάλλοντος από τη χρήση, µεταφορά, αποθήκευση, εισαγωγή, παραγωγή, συσκευασία, επισήµανση και εµπορία των επικίνδυνων ουσιών και παρασκευασµάτων. Με όµοια απόφαση µπορεί να απαγορευθεί η παραγωγή, εισαγωγή, εµπορία, διαφήµιση και χρήση επικίνδυνης ουσίας, αν από τη χρήση της διαπιστωθεί ρύπανση των φυσικών αποδεκτών. 3. Με κοινές αποφάσεις των Υπουργών Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων, Βιοµηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και του κατά περίπτωση αρµόδιου υπουργού καθορίζονται οι βιοµηχανικές, βιοτεχνικές ή άλλες δραστηριότητες, κατά την άσκηση των οποίων µεσολαβούν ή µπορεί να µεσολαβήσουν επικίνδυνες ουσίες και παρασκευάσµατα, τα οποία είναι δυνατό να προκαλέσουν ατυχήµατα µεγάλης έ- κτασης. Με τις ίδιες ή όµοιες αποφάσεις καθορίζονται: α) οι επικίνδυνες ουσίες και τα παρασκευάσµατα, β) οι επικίνδυνες διεργασίες, γ) τα απαραίτητα στοιχεία και µελέτες, ο τρόπος υποβολής, η διαδικασία και τα όργανα έγκρισής τους. Η υποβολή των στοιχείων και η έγκριση των µελετών αυτών αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης ή πραγµατοποίησης του έργου ή της δραστηριότητας δ) το περιεχόµενο των σχεδίων για την αντιµετώπιση α- τυχηµάτων µεγάλης έκτασης, η διαδικασία συσχετισµού τους µε ανάλογα σχέδια έκτακτης ανάγκης κρατικών φορέων, συ- µπεριλαµβανοµένης και της κατάλληλης πληροφόρησης των ενδιαφεροµένων, καθώς και οι υπόχρεοι για τη σύνταξη, το συσχετισµό και την εφαρµογή τους. Τα σχέδια αυτά αποτελούν επίσης απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση ά- δειας εγκατάστασης ή πραγµατοποίησης του έργου ή της δραστηριότητας ε) ο αναγκαίος χρόνος προσαρµογής των υφιστάµενων ή ευρισκόµενων στο στάδιο κατασκευής βιοµηχανικών, βιοτεχνικών ή άλλων δραστηριοτήτων στις διατάξεις του παρόντος άρθρου στ) η πραγµατοποίηση ελέγχων για την τήρηση των ό- ρων αυτών σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. 4. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Οικονοµικών, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων, Βιοµηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και του κατά περίπτωση αρµόδιου υπουργού µπορεί να καθορίζονται ειδικά προληπτικά ή κατασταλτικά µέτρα προστασίας της υγείας και του περιβάλλοντος από τις δραστηριότητες της παραγράφου 3. Άρθρο 16 Παρακολούθηση των φυσικών αποδεκτών. Λειτουργία και συντήρηση εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων 1. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων συντονίζει τη λειτουργία δικτύου εργαστηρίων που αναλύουν δείγµατα των φυσικών αποδεκτών και των αποβλήτων. Στο δίκτυο των εργαστηρίων αυτών περιλαµβάνονται το Γενικό Χηµείο του Κράτους και τα σχετικά εργαστήρια του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, της Υγειονοµικής Σχολής, των λοιπών υπουργείων και των δηµόσιων φορέων. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρµόδιου υπουργού ορίζονται ο τρόπος, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία εναρµόνισης των χρησιµοποιούµενων εργαστηριακών µεθόδων, ώστε να εξασφαλίζεται η αποτελεσµατική λειτουργία των εργαστηρίων στον τοµέα των περιβαλλοντικών αναλύσεων και η δυνατότητα σύγκρισης των αναλύσεων και ρυθµίζεται κάθε σχετική λεπτοµέρεια. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων µεριµνά για τη δηµοσίευση των αποτελεσµάτων της παρακολούθησης των φυσικών αποδεκτών. ΝΟΜΟΣ 1650/1986 (ΦΕΚ 160Α/18-10-1986) 21

2. Έργα και δραστηριότητες που εντάσσονται στην πρώτη κατηγορία του άρθρου 3 και διαθέτουν κάθε είδους απόβλητα ύστερα από επεξεργασία υποχρεούνται να απασχολούν κατάλληλο και επαρκές τεχνικό προσωπικό για τη λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων. Έργα και δραστηριότητες, που εντάσσονται στη δεύτερη κατηγορία του άρθρου 3 και διαθέτουν κάθε είδους απόβλητα ύστερα από επεξεργασία, µπορούν κατά την κρίση της αρ- µόδιας για την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων αρχής, να υποχρεώνονται να απασχολούν κατάλληλο και επαρκές τεχνικό προσωπικό για τη λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων. Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων για την πρώτη και δεύτερη κατηγορία έργων και δραστηριοτήτων, σύµφωνα µε τα καθοριζόµενα στο άρθρο 4, περιλαµβάνει τον καθορισµό του κατάλληλου και επαρκούς, κατά περίπτωση, τεχνικού προσωπικού για τη λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρ- µόδιου υπουργού καθορίζονται τα απαιτούµενα ουσιαστικά και τυπικά προσόντα του προσωπικού αυτού, ανάλογα µε τις κατηγορίες εγκαταστάσεων. Άρθρο 17 Μέτρα προστασίας από τη ραδιενέργεια 1. Ραδιενεργές ουσίες ή απορρίµµατα και συσκευές που εκπέµπουν ραδιενεργό ακτινοβολία µπορούν να χρησιµοποιούνται, εφ όσον τηρούνται ειδικοί όροι και µέτρα που καθορίζονται µε κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και του κατά περίπτωση αρµόδιου υπουργού, ύστερα από γνώµη του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστηµών ηµόκριτος. 2. Κτίρια ή τµήµατά τους, στα οποία εκτελείται δραστηριότητα η οποία συνδέεται µε τη χρήση ραδιενεργών ουσιών ή συσκευών που εκπέµπουν ραδιενεργό ακτινοβολία, σχεδιάζονται, χτίζονται και χρησιµοποιούνται σύµφωνα µε ειδικές προδιαγραφές που καθορίζονται µε κοινή απόφαση των Υ- πουργών Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων ύστερα από εισήγηση του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστηµών ηµόκριτος. Με όµοια απόφαση µπορεί να διακόπτεται η λειτουργία των παραπάνω δραστηριοτήτων, αν το κτίριο δεν ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές αυτές. 3. Στα κτίρια ή τις εγκαταστάσεις από τις οποίες είναι δυνατή η εκποµπή ραδιενεργού ακτινοβολίας στο περιβάλλον, επιβάλλεται συνεχής παρακολούθηση και µέτρηση της ακτινοβολίας, που εκπέµπεται απ αυτές, σύµφωνα µε τις προδιαγραφές που καθορίζονται µε κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων, ύστερα από εισήγηση του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστη- µών ηµόκριτος. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ Άρθρο 18 Αντικείµενα προστασίας και διατήρησης 1. Η φύση και το τοπίο προστατεύονται και διατηρούνται, ώστε να διασφαλίζονται οι φυσικές διεργασίες, η αποδοτικότητα των φυσικών πόρων, η ισορροπία και η εξέλιξη των οικοσυστηµάτων καθώς και η ποικιλοµορφία, η ιδιαιτερότητα ή η µοναδικότητά τους. 2. Χερσαίες, υδάτινες ή µικτού χαρακτήρα περιοχές, µε- µονωµένα στοιχεία ή σύνολα της φύσης και του τοπίου, µπορούν να αποτελέσουν αντικείµενα προστασίας και διατήρησης λόγω της οικολογικής γεωµορφολογικής, βιολογικής επιστηµονικής ή αισθητικής σηµασίας τους. 3. Οι περιοχές, τα στοιχεία ή τα σύνολα της προηγούµενης παραγράφου µπορούν να χαρακτηρίζονται, σύµφωνα µε τα κριτήρια του άρθρου 19, ως: Περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης. Περιοχές προστασίας της φύσης. Εθνικά πάρκα. Προστατευόµενοι φυσικοί σχηµατισµοί, προστατευόµενα τοπία και στοιχεία του τοπίου. Περιοχές οικοανάπτυξης. 4. Αν, για την προστασία και διατήρηση των περιοχών, των στοιχείων ή των συνόλων της προηγούµενης παραγράφου, επιβάλλεται παράλληλα η εφαρµογή ορισµένων µέτρων σε γειτονικές εκτάσεις, οι παραπάνω περιοχές, τα στοιχεία ή τα σύνολα αποτελούν κεντρικό τµήµα µιας ευρύτερης περιοχής, στην οποία τα αναγκαία µέτρα προστασίας κλιµακώνονται κατά ζώνες. (5) "5. α. Τα αντικείµενα προστασίας και διατήρησης της παρ. 3 µε τις ζώνες τους διέπονται από κανονισµούς διοίκησης και λειτουργίας, στους οποίους καθορίζονται τα αναγκαία µέτρα οργάνωσης και λειτουργίας των προστατευόµενων αντικειµένων και εξειδικεύονται οι γενικοί όροι και περιορισµοί άσκησης δραστηριοτήτων και εκτέλεσης έργων, που καθορίζονται µε το προεδρικό διάταγµα που προβλέπεται στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 21. Οι ανωτέρω κανονισµοί καταρτίζονται εντός έτους από τη δηµοσίευση του προεδρικού διατάγµατος που προβλέπεται στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 21 και εγκρίνονται µε κοινές αποφάσεις του Υ- πουργού Περιβάλλοντος Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων και των κατά περίπτωση αρµόδιων Υπουργών και δηµοσιεύονται στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, β. Με τις ίδιες ή όµοιες υπουργικές αποφάσεις εγκρίνονται επίσης πενταετή Σχέδια ιαχείρισης των προστατευό- µενων αντικειµένων της παραγράφου 3. Με τα Σχέδια ιαχείρισης προσδιορίζονται, στο πλαίσιο των γενικότερων ό- ρων και προϋποθέσεων που τίθενται στα προεδρικό διατάγ- µατα των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 21, οι κατευθύνσεις και οι προτεραιότητες για την εφαρµογή των έργων, δράσεων και µέτρων που απαιτούνται για την αποτελεσµατική προστασία και διαχείριση των κατά περίπτωση προστατευόµενων αντικειµένων. Τα Σχέδια ιαχείρισης συνοδεύονται από προγράµµατα δράσης στα οποία εξειδικεύονται τα αναγκαία µέτρα, δράσεις, έργα και προγράµµατα, οι φάσεις, το κόστος, οι πηγές και οι φορείς χρηµατοδότησης τους, καθώς και το χρονοδιάγραµµα εκτέλεσης τους και οι φορείς εφαρ- µογής τους. Οι διατάξεις της περιπτώσεως αυτής εφαρµόζονται αναλόγως και για την κατάρτιση Σχεδίων ιαχείρισης για τα προστατευόµενα είδη της χλωρίδας και πανίδας που αναφέρονται στο άρθρο 20, καθώς και για τους οικοτόπους που ορίζονται στην κοινή υπουργική απόφαση 33318/30281 28.12.1998 (ΦΕΚ 1289 Β' 128.12.1998)" 6. Αντικείµενα προστασίας και διατήρησης, κατά την έννοια της παραγρ. 1, αποτελούν επίσης τα είδη της αυτοφυούς χλωρίδας και της άγριας πανίδας. --------------------- (5) Η παρ.5 αντικαταστάθηκε ως άνω µε την παρ.1 του άρθρου 16 του Ν.2742/1999 (ΦΕΚ 207Α /7-10-1999) 22 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ Α ΕΙΟ ΟΤΗΣΗ