Thesis Presentation Έρευνα για την εντόπιση Προβλημάτων που Σχετίζονται με τα Φάρμακα όπως αυτά ανιχνεύονται από την πλευρά του Φαρμακοποιού 30/9/2010 Διπλωματική εργασία του φαρμακοποιού Τερζή Αναστάσιου στα πλαίσια του ΔΜΠΣ: «Κλινική Φαρμακολογία και Θεραπευτική» Επιβλέπων καθηγητής: κ. Γ. Κολιός Τερζής Αναστάσιος, Φαρμακοποιός
Έρευνες δείχνουν ότι 4,9 7,7% των εισαγωγών στα νοσοκομεία από τη χρήση των φαρμάκων (Howard et al, 2007, Winterstein et al, 2002) ΤΕΠ: 28% από τα φάρμακα (~70% preventable) (Patel et al 2002) Μέση διάρκεια νοσηλείας από ADRs: 6,1 ημέρες (McDonell et al, 2002) Ετήσιο κόστος: 400 εκατ. Γερμανία (2002) $1,77 δισ. ΗΠΑ (2000) (Lewinski et al, 2010, Ernst et al, 2001)
Drug Related Problem (DRP) is any event or circumstance that involves drug therapy that actually or potentially interferes with desired health outcomes Pharmaceutical Care Network Europe (PCNE)
ΑΓΝΟΙΑ/ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΑΣΘΕΝΗΣ ADRs ΦΑΡΜΑΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕ ΣΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΛΑΘΗ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ
1 Παραδοσιακή περίοδος 2 Μεταβατική Περίοδος 3 Φαρμακευτική Φροντίδα Συνταγογραφία DRP στα φαρμακεία Αυτοθεραπεία (OTC)
Σκοπός της Μελέτης Ο εντοπισμός του εύρους (ποιοτικό και ποσοτικό) των Προβλημάτων που Σχετίζονται με τα Φάρμακα, όπως ανιχνεύονται από Έλληνες φαρμακοποιούς Σύγκριση με αποτελέσματα εξωτερικού
Μεθοδολογία On site Pro active έρευνα σε φαρμακεία Τόπος διεξαγωγής: Έβρος Κοζάνη Χρόνος διεξαγωγής: 17 31 Μαϊου 2010 Σκοπός: Καταγραφή DRPs Παρεμβάσεων Φαρμακοποιών Ενημέρωση: Γεν. Συν. 25/4/2010, Ενημερωτ. Επιστολή (Όχι εκπαίδευση) Καρτέλες καταγραφής + Αριθμός επισκέψεων/ ημέρα Κωδικοποίση: PI-Doc (Modified) Τα στοιχεία αναλύθηκαν με το SPSS 17.0
ΝΟΣΟΣ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ; ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ DRP ΠΑΡΕΜΑΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΓΙΑΤΡΟ ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
PI-Doc (Problem-Intervention Α. Drug Choice C. Inappropriate use by the patient/ Compliance D. Inappropriate dosage E. Drug-Drug Interaction F. Adverse Drug Reaction G. Other Problems Patient related Physician related Communication related Technical and/ or logistical Documentation) PI-Doc 9 κατ 45 κωδικοί PI-Doc (Modified) 9κατ 58 κωδικοί 83 υποκωδικοί
25 Φαρμακεία 60% 50% ΦΥΛΟ 40% 462 DRPs 9444 Επισκέψεις 30% 20% 10% 18,48/ Φαρμακείο (Εύρος 1-78) 6,48/ 100 Επισκέψεις 0% ΑΝΔΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ Δ/Π Μέσος χρόνος 7,2 min
ΣΥΝΤΑΓΗ: 64,5% ΑΣΘΕΝΗΣ: 19,9% ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ: 30,7% ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: 28,8% ΕΝΔΕΙΞΗ: 5% ΧΡΗΣΗ/ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ: 1,3% ΑΓΝΟΙΑ: 13% ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ: 5,6% DRP LEVELS ΔΙΑΝΟΜΗ/ΤΕΧΝΙΚΑ: 12,6% ΔΙΑΦΟΡΑ: 3% ΔΙΑΝΟΜΗΣ: 7,4% ΤΕΧΝΙΚΑ: 5,2%
Top 10 DRPs 19% ΕΛΙΠΠΉΣ ΣΥΝΤΑΓΗ ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ 31% ΖΗΤΙΕΤΑΙ ΛΑΘΟΣ ΦΑΡΜΑΚΟ ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ 8% ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΠΌ ΑΓΟΡΑ ΕΝΔΕΙΞΗ 3% 4% 5% 5% 5% 6% 7% 7% ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΧΡΗΣΗ ΛΟΙΠΑ
1. Επίπεδο Συνταγής (64,5%) Top 10 DRPs 19,20% ΕΛΛΙΠΗΣ ΣΥΝΤΑΓΗ ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΌΧΙ ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ 7,60% ΕΝΔΕΙΞΗ ΠΟΣΟΣΤΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ 7,40% ΛΑΘΟΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΜΗ ΕΥΑΝΑΓΝΩΣΤΗ 1,10% 2,20% 2,60% 2,60% 4,10% 5% 6,50% ΜΕΓΕΘΟΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
Top 10 DRPs ΖΗΤΙΕΤΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ ΧΩΡΙΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΕΝΔΕΙΞΗ 7% 3% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 0% 0% ΑΓΝΟΙΑ ΧΡΗΣΗΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ/ ΔΕΝ ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΜΕ ΑΓΩΓΗ 2. Επίπεδο Ασθενούς (19,9%) 85% ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΡΟΦΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΓΙΑ ΕΝΔΕΙΞΗ ΔΕΝ ΘΥΜΑΤΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΧΡΗΣΗ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΜΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ
Top 10 DRPs στις Περιπτώσεις που δεν υπήρχε Συνταγή Ιατρού DRPs ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΖΗΤΙΕΤΑΙ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΟ ΧΩΡΙΣ ΣΥΣΤΑΣΗ ΓΙΑΤΡΟΥ 10 Ο ΑΘΕΝΗΣ ΚΑΤΑΦΕΥΓΕΙ ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΑΠΌ ΓΙΑΤΡΟ 10 ΖΗΤΙΕΤΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ ΧΩΡΙΣ ΣΥΣΤΑΣΗ ΓΙΑΤΡΟΥ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΞΕΚΑΘΑΡΗ ΕΝΔΕΙΞΗ 8 ΖΗΤΙΕΤΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΤΑΝ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΓΙΑ ΠΑΡΟΜΟΙΟ ΣΥΜΠΤΩΜΑ ΖΗΤΙΕΤΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑΤΡΟΥ 4 ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ ΦΑΡΜΑΚΟΥ 4 ΖΗΤΙΕΤΑΙ ΦΑΡΜΑΚΟ ΠΟΥ ΣΥΣΤΗΘΗΚΕ ΑΠΌ ΦΙΛΟ Ή ΓΕΙΤΟΝΑ 3 Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΖΗΤΑ ΝΑ ΛΑΒΕΙ ΦΑΡΜΑΚΟ ΠΟΥ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑ ΜΕ ΗΔΗ ΧΟΡΗΓΟΥΜΕΝΗ ΑΓΩΓΗ 5 3 Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΖΗΤΑ ΑΠΌ ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟ ΝΑ ΤΕΛΕΣΕΙ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΔΕΝ ΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΕΙΜΕΝΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 3 ΣΚΕΥΑΣΜΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2
ΑΣΤΙΚΕΣ 120 3,94DRP/ 100 Επισκέψεις 88,1 Επίλυση ΗΜΙΑΣΤΙΚΕΣ 11,88DRP/ 100 Επισκέψεις 96,2% Επίλυση ΔΙΑΦΟΡΑ Συνολικά 6,48 DRP/ 100 επισκέψεις 93,1% επίλυση 100 80 ΤΕΧΝΙΚΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ 60 ΑΓΝΟΙΑ 40 ΧΡΗΣΗ/ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΕΝΔΕΙΞΗ 20 0 ΑΣΤΙΚΕΣ ΗΜΙΑΣΤΙΚΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΑ/ ΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗMATA
ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ¹ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ 2 ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ 1 ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ 25 1.146 ΚΑΤΑΓΕΓΡΑΜΜΕΝΑ DRPs 462 10.427 DRPs ΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ / ΕΒΔΟΜΑΔΑ 9,2 (ΕΥΡΟΣ 1-39) 9,1 (ΕΥΡΟΣ 1-76) DRPs ΑΝΑ 100 ΑΣΘΕΝΕΙΣ 3,48 (6,48 1 ) 0,93 1 ΜΕΣΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΣΘΕΝΩΝ 52,17 Έτη 54,4 Έτη ΦΥΛΟ, n(%) ΣΥΝΤΑΓΗ,n(%) ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ; DRPs,n(%) ΑΝΔΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΔΕΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΠΡΩΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΧΡΟΝΙΑ ΛΗΨΗ ΔΕΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΔΕΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΕΠΙΛΥΘΗΚΑΝ ΔΕΝ ΕΠΙΛΥΘΗΚΑΝ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΤΑΛΗΞΗ 185 (40%) 235 (50,9%) 41 (8,9%) 23,4% 34,7% 41,8% 37,4% 62,1% 0,4% 93,1% 6,5% 2,2% 38,5% 58,4% 3,1% 42,5% 36,5% 18,2% 60,5% 36,5% 3,0% 92,5% 3,1% 4,4% ΧΡΟΝΟΣ (min) ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΕΝΟΣ DRP Mean 7,2 (range 0 60) Mean 10 (range 0,5-210) ¹Hammerlein, 30/9/2010A., N. Griese, and M. Schulz, Survey of Τερζής drug-related Αναστάσιος, problems Φαρμακοποιός identified by community pharmacies. Ann Pharmacother, 2007. 41(11): p. 1825-32.
ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΑΝΑ DRPs 10.000 ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΕΝΔΕΙΞΗ ΓΙΑ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ (database) 8,0 5,9 ΕΛΛΙΠΗΣ Ή ΜΗ ΑΝΑΓΝΩΣΙΜΗ ΣΥΝΤΑΓΗ 7,7 75,9 ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΟ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ 7,6 5,9 Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΗ ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ 6,2 25,8 ΛΑΘΟΣ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΗ ΣΥΝΤΑΓΗ 4,9 17,4 ΑΝΕΠΑΡΚΗΣ ΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΥ 4,2 8,0 ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΘΗΚΕ ΛΑΘΟΣ ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ 3,8 3,1 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ 3,4 19,5 ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΘΗΚΕ ΛΑΘΟΣ ΦΑΡΜΑΚΟΜΟΡΦΗ 3,0 4,2 ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΘΗΚΕ ΛΑΘΟΣ ΦΑΡΜΑΚΟ 2,9 20,6
64,5% στο Επίπεδο της Συνταγής 18,8% Άγνοια/ Νοοτροπία Φτωχά Αποτελέσματα Σύστημα αδόμητο, πολύπλοκο Ανάγκη για εκσυγχρονισμό Λίγος χρόνος του συνταγογράφου γιατρού, βιασύνη Ιατροί χωρίς εκπαίδευση στη συνταγογραφία (αγροτικοί, γενικοί) Εκτός ένδειξης Επικάλυψη φαρμάκου Άγνοια χρήσης Το φάρμακο μόνο δια χειρός φαρμακοποιού Όμως, μόλις 15,5% των αναφορών χωρίς συνταγή (εκπαίδευση φαρμακοποιών) Αλληλεπιδράσεις 2,6% (Εκπαίδευση, Database) Συμμόρφωση 1.2% (Pharmaceutical Care, Medication Reviews)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο Φαρμακοποιός ιδανικά τοποθετημένος για ανίχνευση και επίλυση DRPs Ο ρόλος του πρέπει να αναγνωριστεί ευρύτερα, μεγαλύτερη συνεργασία με άλλους επαγγελματίες υγείας Ανάγκη για δια βίου εκπαίδευση
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ Πανελλήνιο επίπεδο Επανάληψη με άλλο σύστημα (checklists) Προσδιορισμός παραγόντων που αυξάνουν την ανίχνευση DRPs (ηλικία & εκπαίδευση φαρμακοποιού, μέγεθος & θέση φαρμακείου, προσωπικό κλπ)
Ευχαριστώ θερμά Αναπλ Καθ Γεώργιο Κολιό, ΔΠΘ ΣΥ ΦΑ Εβρου Φαρμακευτικό Σύλλογο Έβρου Σκλιβάνο Παναγιώτη, φαρμακοποιό Σφαντζίκη Ασημίνα, φαρμακοποιό Συμμετέχοντες Φαρμακοποιούς