Κύρια έννοια: Φιλία ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ A ΛΥΚΕΙΟΥ «Ποια πρέπει να είναι τα κριτήρια επιλογής των φίλων µας;» ευτερεύουσες έννοιες: Κριτήρια επιλογής Ζητούµενο: Το θέµα Φιλία αποκαλείται το κοινωνικό συναίσθηµα που αναπτύσσεται ανάµεσα σε δύο ή περισσότερα άτοµα, τα οποία διακρίνει αµοιβαιότητα συναισθηµάτων. Αναφέροντας τις έννοιες «φιλία» και «φίλος» εννοούµε πάντα την πραγµατική φιλία και τον πραγµατικό φίλο. Πραγµατικός φίλος είναι αυτός που βρίσκεται δίπλα µας, πλάι µας σε κάθε έκφανση της ζωής µας, ευχάριστη ή δυσάρεστη. Πραγµατικός φίλος είναι αυτός που χαίρεται στη χαρά µας και λυπάται στη λύπη µας είναι αυτός που µας βοηθά, µας στηρίζει, συµπαραστέκεται όποτε τον έχουµε ανάγκη. Γνωρίσµατα που ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να έχει ο πραγµατικός φίλος 1. Ιδιοτέλεια, συµφέρον: όταν προσπαθεί να µας εκµεταλλευθεί προκειµένου να ωφεληθεί. 2. Οίκτο: όταν µας λυπάται για κάτι κακό που µας έχει συµβεί, και βαθιά µέσα του εύχεται να µη συµβεί κάτι ανάλογο στον ίδιο. 3. Ζηλοφθονία: όταν ζηλεύει και ταυτόχρονα µας µισεί για κάτι ευχάριστο που µας έχει συµβεί. 4. Χαιρεκακία: όταν χαίρεται για κάτι κακό και δυσάρεστο που µας έχει τύχει. Μορφές φιλίας 1. Συγγενική: αιτία δηµιουργίας µιας τέτοιας φιλίας είναι η συγγένεια, το σόι. 2. Ευεργετική: αιτία δηµιουργίας η ευεργεσία, η χάρη 3. Θαυµαστική: αιτία δηµιουργίας ο θαυµασµός του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του ατόµου. 4. Ξενική: αιτία δηµιουργίας η φιλοξενία. (Ξένιος Ζεύς) 5. Ερωτική: αιτία δηµιουργίας το πάθος. - 1 -
Κριτήρια επιλογής των φίλων 1. Αυτοέλεγχος, αυτοκριτική: η φιλία στηρίζεται στο «δούναι και λαβείν» (=δίνω και παίρνω). Το άτοµο που επιλέγει φίλους πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζει τι µπορεί να προσφέρει στη φιλική σχέση έτσι ώστε να περιµένει κάτι ανάλογο. 2. Ο χαρακτήρας και η προσωπικότητα του άλλου να έχει κοινά στοιχεία µε το χαρακτήρα και την προσωπικότητα αυτού που επιλέγει. 3. Τα όνειρα, οι φιλοδοξίες, οι στόχοι, τα ενδιαφέροντά τους να έχουν κοινά στοιχεία ή σηµεία. 4. Κάλυψη αναγκών (συναισθηµατικών, ψυχικών, πνευµατικών, ηθικών, οικονοµικών) 5. Η συµπεριφορά του άλλου να είναι κοινώς αποδεκτή («είξε µου το φίλο σου, να σου πω ποιος είσαι»). 6. Ουσιαστική κάλυψη της ανάγκης για επικοινωνία. Η φιλία είναι ένα σηµαντικό κοµµάτι στη ζωή του ατόµου. Γι αυτό δεν πρέπει να αφήνεται στη τύχη της. Βάσει κριτηρίων το άτοµο πρέπει να κάνει τις σωστές επιλογές ατόµων που θα τον συντροφεύουν σε όλη του τη ζωή. - 2 -
«Ποιες οι θετικές και αρνητικές επιδράσεις της διαφήµισης;» Κύρια έννοια: ιαφήµιση ευτερεύουσες έννοιες: θετικές, αρνητικές επιδράσεις Ζητούµενο: Το θέµα. ιαφήµιση είναι η προβολή κάθε νέου καταναλωτικού προϊόντος, µε σκοπό τη γνωστοποίησή του και ευρύτερα την οικονοµική του εκµετάλλευση. Συνώνυµες λέξεις της διαφήµισης: προβολή, παρουσίαση, γνωστοποίηση, προώθηση. Τοµείς που χρειάζονται διαφήµιση 1. Εµπόριο (καταναλωτικά προϊόντα) 2. Τεχνολογία (µηχανήµατα, υπηρεσίες) 3. Τέχνη (µορφές της, συναυλίες, µουσική, θέατρο, κινηµατογράφος, καλλιτέχνες) 4. Πολιτική (πολιτικά πρόσωπα, κόµµατα και ιδεολογίες τους, κυρίως κατά τη διάρκεια προεκλογικής περιόδου). Στόχοι της διαφήµισης 1. Να γνωστοποιήσει το νέο προϊόν. 2. Να ελκύσει το ενδιαφέρον του καταναλωτή. 3. Να τραβήξει την προσοχή του. 4. Να τον οδηγήσει στην αγορά του προϊόντος. Θετικές επιδράσεις της διαφήµισης 1. Ενηµέρωση του κοινού για κάθε νέο -και όχι µόνο- καταναλωτικό προϊόν. 2. Οι καταναλωτές -ιεραρχώντας τις ανάγκες τους- βρίσκουν το συµφέρον τους. 3. Υγιής συναγωνισµός µεταξύ εταιριών, που οδηγεί σε βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και σταθεροποίηση τιµών. 4. Εξοικονόµηση χρόνου για τον καταναλωτή. 5. Μερική αντιµετώπιση ανεργίας, αφού προσφέρουν εργασία σε αρκετούς ανθρώπους. 6. Ανάπτυξη εµπορίου (παραγωγή - κατανάλωση). - 3 -
Αρνητικές επιδράσεις της διαφήµισης 1. Ωραιοποίηση της εικόνας του καταναλωτικού προϊόντος µε στοιχεία υπερβολής. 2. Μονόπλευρη παρουσίαση του προϊόντος (έχει µόνο και πάντα πλεονεκτήµατα). 3. Συχνότητα και ποσότητα διαφηµίσεων. 4. Πλύση εγκεφάλου. 5. Υπερκατανάλωση. 6. ηµιουργία ψεύτικων, πλασµατικών, ανύπαρκτων αναγκών. 7. Προβολή λανθασµένων προτύπων. 8. Οικονοµικά επιζήµια (η διαφήµιση) για τον καταναλωτή. Η διαφήµιση µπορεί να επιδράσει θετικά και αρνητικά στον άνθρωπο. Τι, τελικά, θα επικρατήσει εξαρτάται -σε τελική ανάλυση- από τον ίδιο τον άνθρωπο: την ιεράρχηση των αναγκών του και τις προτεραιότητες που θα θέσει. - 4 -
«Τι σηµαίνει χάσµα γενεών και ποιες αιτίες το δηµιουργούν;» Κύρια έννοια: Το χάσµα γενεών ευτερεύουσες έννοιες: σηµασία του, αιτίες δηµιουργίας Ζητούµενα: 1. Τι σηµαίνει χάσµα γενεών 2. Αιτίες δηµιουργίας του Χάσµα γενεών ονοµάζεται η προβληµατική επικοινωνία που υπάρχει ανάµεσα σε διαδοχικές γενιές (π.χ. γονείς - παιδιά). Χάσµα γενεών δε σηµαίνει έλλειψη επικοινωνίας, όπως συχνά ακούγεται. Επικοινωνία υπάρχει ανάµεσα στις γενιές, όµως δεν είναι αυτή που πρέπει, δεν είναι εποικοδο- µητική. Χαρακτηριστικά γενεών Νέα γενιά ιάθεση για δηµιουργία Ενεργητικότητα Αναζήτηση του καινούριου Έλλειψη εµπειριών Προηγούµενη γενιά Συντηρητισµός Παγιωµένες απόψεις, θέσεις Αδυναµία προσαρµογής σε καθετί νέο, καινούριο Πείρα Αιτίες δηµιουργίας χάσµατος γενεών 1. ιαφορετική εποχή στην οποία έχουν µεγαλώσει. 2. ιαφορετικά βιώµατα, εµπειρίες, συνθήκες ζωής. 3. ιαφορετικός τρόπος ανατροφής, διαπαιδαγώγησης. 4. ιαφορετική νοοτροπία, σκεπτικό, τρόπος σκέψης. 5. ιαφορετικές αρχές, αξίες, πιστεύω, ιδανικά. 6. ιαφορετικός τρόπος συµπεριφοράς. 7. ιαφορετική αντιµετώπιση καταστάσεων, προβληµάτων. 8. ιαφορετική αντίληψη και θεώρηση της ζωής. Παρόλ αυτά, η προβληµατική επικοινωνία (χάσµα γενεών) µπορεί να γίνει ουσιαστική, αν και οι δύο πλευρές το θελήσουν. Με διάθεση για διάλογο, σεβασµό του άλλου, σύνεση και κατανόηση το χάσµα γενεών µπορεί να µετριαστεί, όχι να εξαλειφθεί. Πάντα θα υπάρχει. - 5 -
«Ο ελεύθερος χρόνος των νέων. Πώς τον αξιοποιούν και πώς πρέπει να τον αξιοποιούν;» Κύρια έννοια: Ελεύθερος χρόνος ευτερεύουσες έννοιες: νέοι, αξιοποίηση Ζητούµενα: 1. Πώς τον αξιοποιούν; 2. Πώς πρέπει να τον αξιοποιούν; Ελεύθερος χρόνος είναι ο χρόνος κατά τον οποίο το άτοµο µπορεί να ασχοληθεί µε οτιδήποτε του αρέσει και το ενδιαφέρει. Είναι γεγονός, ότι στη σύγχρονη εποχή ο άνθρωπος σε κάθε ηλικία δεν έχει αρκετό ελεύθερο χρόνο, προκειµένου να κάνει όλα αυτά που τον ενδιαφέρουν και ευχαριστούν. Ιδιαίτερα οι νέοι, λόγω των πολλών αναγκαστικών δραστηριοτήτων, έχουν ελάχιστο ελεύθερο χρόνο, τον οποίο πρέπει να αξιοποιούν σωστά και δηµιουργικά. Πώς τον αξιοποιούν; Η πλειοψηφία των νέων, συνήθως, «γεµίζει» τον ελεύθερο χρόνο της µε: 1. Παρέα µε συνοµήλικους. 2. Παιχνίδια στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. 3. Επικοινωνία µέσω διαδικτύου (internet) 4. Ανάγνωση περιοδικών. 5. Ενηµέρωση για τη µόδα. 6. Εκδηλώσεις µε σκοπό τη διασκέδαση. (τηλεόραση, κινηµατογράφος, καφετέριες, νυχτερινή ζωή) 7. Ξεκούραση. Πώς πρέπει να τον αξιοποιούν; 1. ηµιουργία αληθινών, πραγµατικών διαπροσωπικών σχέσεων (φιλίες). 2. ιάβασµα εξωσχολικών βιβλίων, προκειµένου να διευρύνουν τους πνευµατικούς τους ορίζοντες. 3. Λογική χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή. 4. Ενηµέρωση από τα Μ.Μ.Ε. 5. Ανάγνωση έντυπου τύπου. 6. Εκδροµές, ταξίδια. 7. Θέατρο. 8. Αυτοκριτική. Ο ελεύθερος χρόνος του ατόµου µπορεί να µην είναι αρκετός, όµως µπορεί να είναι δηµιουργικός, αν αξιοποιηθεί σωστά. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ: ΜΩΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ - 6 -