ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΓΙΔΘΝΩΝ ΥΔΔΩΝ ΚΕΝΣΡΟ ΕΡΕΤΝΑ ΡΩΙΑ, ΕΤΡΑΙΑ & ΝΟΣΙΟΑΝΑΣΟΛΙΚΗ ΕΤΡΩΠΗ ΟΜΑΓΑ ΔΝΔΡΓΔΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ Κυνζηανηακόποςλορ Ιυάννηρ ΚΔΡΔΝΔ ΜΑΪΟ 2010
ΔΙΑΓΩΓΗ Ζ ζαιάζζηα νξηνζέηεζε κεηαμύ ηεο Γνπηλέα-Μπηζζάνπ θαη ηεο Σελεγάιεο απέηειεζε κηα από ηηο πην πεξίπινθεο δηθνλνκηθέο δηαδηθαζίεο πνπ απαζρόιεζαλ πνηέ ηελ Γηεζλή Γηθαηνζύλε. Πεξηέιαβε όινπο ζρεδόλ ηνπο ηξόπνπο εηξεληθήο επίιπζεο δηεζλώλ δηαθνξώλ (Γηεζλήο Γηαηηεζία, Γηεζλέο Γηθαζηήξην ηεο Φάγεο, Γηαπξαγκάηεπζε, δηκεξήο ζπκθσλία). 1. Ιζηοπικό Πλαίζιο Σηηο 26 Απξηιίνπ 1960, ε Γαιιία θαη ε Πνξηνγαιία είραλ θαηαιήμεη ζε ζπκθσλία κέζσ αληαιιαγήο επηζηνιώλ λα νξηνζεηήζνπλ κε κηα θαη κόλε νξηνζεηηθή γξακκή ηα ζαιάζζηα ζύλνξα ηεο Σελεγάιεο θαη ηεο Γνπηλέα 1. Τελ επνρή εθείλε ε Σελεγάιε απνηεινύζε απηόλνκν θξάηνο εληόο ηεο Γαιιηθήο Communauté 2 ελώ ε Γνπηλέα ζπλέρηδε λα απνηειεί πνξηνγαιηθή απνηθία. Όπσο όκσο ζπλέβε κε ηηο πεξηζζόηεξεο πξώελ απνηθίεο, κε ηελ απόθηεζε ηεο αλεμαξηεζίαο ηνπο, ε Σελεγάιε 3 θαη ε Πνξηνγαιηθή Γνπηλέα πνπ πιένλ νλνκάδνληαλ Γνπηλέα-Μπηζζάνπ 4 ήξζαλ ζε αληηπαξάζεζε σο πξνο ηελ νξηνζέηεζε ησλ ζαιαζζίσλ πεξηνρώλ ηνπο. Οη ζπδεηήζεηο κεηαμύ ησλ ρσξώλ μεθίλεζαλ ην 1977, κε ηελ Γνπηλέα- Μπηζζάνπ λα επηκέλεη όηη νη ακθηζβεηνύκελεο πεξηνρέο έπξεπε λα νξηνζεηεζνύλ ρσξίο λα ιεθζεί ππ 1 Ζ Γνπηλέα- Μπηζζάνπ ηόηε νλνκάδνληαλ πνξηνγαιηθή επαξρία ηεο Γνπηλέαο, ή απιώο πνξηνγαιηθή Γνπηλέα. 2 Ζ Communauté ε νπνία ηδξύζεθε ην 1958 κε ην Σύληαγκα ηεο 5 εο Γαιιηθήο Γεκνθξαηίαο, πεξηιάκβαλε θαη ρώξεο ηεο δπηηθήο Αθξηθήο, κεηαμύ απηώλ θαη ε Σελεγάιε. βι. ICJ: Judgment of 12 November 1991, (paras 1-21) 3 Ζ Σελεγάιε έγηλε αλεμάξηεην θξάηνο ζηηο 20 Απγνύζηνπ 1960 αθνύ είρε πξνεγεζεί κηα κεηαβαηηθή πεξίνδνο απηνλνκίαο θαηά ηελ νπνία αλήθε ζηελ νκνζπνλδία ηνπ Mali. βι. E. Lauterpacht, C. J. Greenwood. «International Law Reports: Volume 83». ζει 2. 4 Ζ Γνπηλέα- Μπηζζάνπ έγηλε αλεμάξηεην θξάηνο ζηηο 24 Σεπηεκβξίνπ 1974. βι. E. Lauterpacht, C. J. Greenwood: «International Law Reports: Volume 83». ζελ 2.
όςε ε ζπκθσλία ηνπ 1960 ε νπνία θαηά ηε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ δελ ήηαλ λνκηθώο δεζκεπηηθή 5. Μεηά από νθηώ ρξόληα δηαπξαγκαηεύζεσλ νη δύν πιεπξέο ζπκθώλεζαλ κε ηε ζπλνκνιόγεζε ελόο ζπλππνζρεηηθνύ 6 λα αρζεί ε κεηαμύ ηνπο δηαθνξά ελώπηνλ Γηαηηεηηθνύ δηθαζηεξίνπ. 2. Η ςμθυνία ηος 1960 Ζ Γαιιν-Πνξηνγαιηθή ζπκθσλία ηεο 26 εο Απξηιίνπ ζηελ νπζία απνηεινύληαλ από δύν επηζηνιέο. Ζ πξώηε από γαιιηθήο πιεπξάο πξόηεηλε ζηελ Πνξηνγαιία inter alia: «Σε όηη αθνξά ην εμσηεξηθό όξην ηεο αηγηαιίηηδαο δώλεο ζα ραξαρζεί επί ράξηνπ κε κία επζεία γξακκή ζηηο 240 ν ζηελ πξνέθηαζε ηνπ ζεκείνπ δηαηνκήο ηνπ θνηλνύ ρεξζαίνπ ζπλόξνπ κε ην όξην ηεο κέγηζηεο ξερίαο (όξηα άκπσηεο). Δλ πξνθεηκέλσ ην ζεκείν απηό είλαη ν θάξνο ηνπ Cape Roxo 7». Δλώ σο πξνο ηελ νξηνζέηεζε ηεο ζπλνξεύνπζαο δώλεο θαζώο θαη ηεο επεηξσηηθήο πθαινθξεπίδαο, απηή ζα γίλνληαλ «κε ηελ πξνέθηαζε ηεο επζείαο γξακκήο πξνο ηελ ίδηα θαηεύζπλζε κε απηή πνπ αθνινπζνύζε ε γξακκή ησλ εμσηεξηθώλ νξίσλ ηεο αηγηαιίηηδαο δώλεο 8». Σε απάληεζε ησλ αλσηέξσ ε Πνξηνγαιία έζηεηιε θη απηή επηζηνιή κε ηελ νπνία δήισλε όηη ζπκθσλνύζε απόιπηα κε ηηο πξνηάζεηο ηεο Γαιιίαο. 5 Βι. ICJ: Judgment of 12 November 1991, (paras 1-21). 6 Τν ζπλππνζρεηηθό ππεγξάθε ζηηο 12 Μαξηίνπ 1985 ζην Dakar. βι. E. Lauterpacht, C. J. Greenwood. / «International Law Reports: Volume 83». ζει 9 7 Βι. ICJ: Judgment of 12 November 1991, (paras 1-21) 8 Βι. ICJ: Judgment of 12 November 1991, (paras 1-21)
3. Η Διαδικαζία ενώπιον ηος Διαιηηηικού Δικαζηηπίο Ζ δηαδηθαζία ελώπηνλ ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ 9 μεθίλεζε κε δπν βαζηθά εξσηήκαηα 10. 1. Ποια η νομική ιζσύρ ηηρ ζςμθυνίαρ ηος 1960 και καηά πόζο δεζμεύει ηιρ έννομερ ζσέζειρ ηηρ Σενεγάληρ και ηηρ Γοςινέα-Μπιζζάος. 2. Σε πεπίπηυζη απνηηικήρ απανηήζευρ ζηο επώηημα 1 ποια θα ππέπει να είναι η ποπεία ηηρ θαλάζζιαρ οπιοθεηικήρ γπαμμήρ μεηαξύ ηυν δύο συπών; Δπηπιένλ ην ζπλππνζρεηηθό πξνέβιεπε inter alia όηη ζηελ απόθαζε ηνπ Γηθαζηεξίνπ ζα έπξεπε λα ζπκπεξηιεθζεί θαη ε ράξαμε ηεο νξηνζεηηθήο ζαιάζζηαο γξακκήο επί ράξηνπ 11. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο ε Σελεγάιε ππνζηήξημε ηόζν ηελ ηζρύ όζν θαη ηε δεζκεπηηθόηεηα ηεο ζπκθσλίαο ηνπ 1960 επί ησλ δηάδνρσλ θξαηώλ, ελώ πξνρσξώληαο έλα βήκα πην πέξα αηηήζεθε από ην Γηαηηεηηθό Γηθαζηήξην (Γ.Γ) λα επεθηαζνύλ νη ξπζκίζεηο ηεο ζπκθσλίαο ηνπ 1960 θαη ζηελ Απνθιεηζηηθή Οηθνλνκηθή Εώλε ησλ δύν ρσξώλ. Αληηζέησο ε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ ακθηζβήηεζε ηελ εγθπξόηεηα θαη ηελ δεζκεπηηθόηεηα ηεο ζπκθσλίαο ηνλίδνληαο όηη νη θαλόλεο πνπ δηέπνπλ ηελ δηαδνρή ησλ θξαηώλ δελ βξίζθνπλ εθαξκνγή ζηε ράξαμε ησλ ζαιαζζίσλ ζπλόξσλ. Έηζη ε ζέζε ηεο Γνπηλέα-Μπηζζάνπ ήηαλ ε ex novo ράξαμε κηαο κνλήο ζαιάζζηαο νξηνζεηηθήο γξακκήο άλεπ νπδεκίαο αλαθνξάο ζηε ζπλζήθε ηνπ 1960 12. Τν Γ.Γ κεηά από ηελ 4 εηή δηαδηθαζία πνπ αθνινύζεζε απεθάλζεη ζηηο 31 Ηνπιίνπ 1989, όηη ε ζπλζήθε ηνπ 1960 ήηαλ λνκηθά δεζκεπηηθή ηόζν γηα ηε Σελεγάιε όζν θαη 9 Ζ ζύλζεζε ηνπ δηθαζηεξίνπ ήηαλ ε αθόινπζε: Julio A. Barberis (πξόεδξνο), Andre Gros θαη Mohammed Bedjaoui (δηαηηεηέο). βι. Gerald Henry Blake, Clive H. Schofield, Richard N. Schofield, Carl Grundy- Warr, Pascal O. Girot : «Maritime Boundaries». ζει. 158-159. 10 Άξζξν 2 ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ 11 Άξζξν 9 ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ. 12 Βι. American Society of International Law, Nederlandse Vereniging voor Internationaal Recht: «Contemporary International Law Issues: Opportunities at a Time of Momentous Change : Proceedings of the Second Joint Conference Held in The Hague, The Netherlands, July 22-24 1993». ζει 92
ηε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ, βάζεη ηεο αξρήο ηνπ uti possidetis 13. Ζ πιεηνςεθία ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ 14 έθξηλε αθελόο όηη κε ηε γεληθόηεξε ζπκπεξηθνξά ηνπο θαη ηα δύν δηάδνρα θξάηε έδεημαλ όηη απνδέρνληαη ηελ εθαξκνγή ηεο αξρήο ηνπ uti possidetis ζηε κεηαμύ ηνπο νξηνζέηεζε θαη αθεηέξνπ δηαπίζησζε ηελ ύπαξμε παξόκνηαο πξαθηηθήο ε νπνία θαηεδείθλπε όηη ε εθαξκνγή ηεο αλσηέξσ αξρήο δελ ήηαλ απαγνξεπηηθή ζε ππνζέζεηο ζαιαζζίσλ νξηνζεηήζεσλ 15. Ζ απόθαζε ηνπ Γ.Γ ηόληδε όηη ε ζπκθσλία ηνπ 1960 ήηαλ δεζκεπηηθή γηα ηε Σελεγάιε θαη ηε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ κόλν σο πξνο ηελ νξηνζέηεζε ηεο αηγηαιίηηδαο δώλεο, ηεο ζπλνξεύνπζαο δώλεο θαζώο θαη ηεο επεηξσηηθήο πθαινθξεπίδαο 16. Έηζη ην δηθαζηήξην απέξξηςε ην αίηεκα ηεο Σελεγάιεο κε ην νπνίν δεηνύζε λα γίλεη ε νξηνζέηεζε θαη ηεο Απνθιεηζηηθήο Οηθνλνκηθήο Εώλεο (ΑΟΕ) βάζεη ηεο ζπκθσλίαο ηνπ 1960 δηόηη απηή ε ζαιάζζηα δώλε δελ ππήξρε σο λνκηθόο όξνο δελ ππήξρε ηελ επνρή εθείλε, αιιά ζεζκνζεηήζεθε γηα πξώηε θνξά κε ηε λέα Σύκβαζε γηα ην Γίθαην ηεο Θάιαζζαο ην 1982 17 (UNCLOS 1982). Τέινο απαληώληαο ζην εξώηεκα ηνπ άξζξνπ 9 ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ ην Γ.Γ πξόηεηλε ηε ράξαμε κηαο επζείαο ινμνδξνκηθήο γξακκήο 18 ζηηο 240 ν όπσο πξνέβιεπε θαη ε ζπκθσλία ηνπ 1960. Μεηά ηελ έθδνζε ηεο απόθαζεο, ν εθπξόζσπνο ηεο Γνπηλέα-Μπηζζάνπ δήισζε όηη επηθπιάζζεηαη λα εθθξάζεη νηαδήπνηε άπνςε πξνηνύ δηαβάζεη ην ζύλνιν ησλ εγγξάθσλ θαη ζπκβνπιεπζεί ηελ θπβέξλεζε ηνπ. Πάλησο από ηελ πξώηε ζηηγκή δελ 13 Ζ αξρή ηνπ uti possidetis ζεκειηώζεθε ην 19 ν ζηε Λαηηληθή Ακεξηθή ώζηε λα εμαζθαιηζζεί ε αλεμαξηεζία ησλ λέσλ θξαηώλ θαη λα απνθεπρζνύλ νη κεηαμύ ηνπο ζπγθξνύζεηο. Σηελ νπζία ε αξρή ηνπ uti possidetis απνηειεί ην δόγκα δηαηεξήζεσο ησλ παιηώλ ζπλόξσλ πνπ είραλ ραξάμεη νη απνηθηαθέο δπλάκεηο σο ζύλνξα ησλ λέσλ αλεμάξηεησλ θξαηώλ. Πιελ ηεο Λαηηληθήο Ακεξηθήο ην uti possidetis εθαξκόζηεθε γηα ηνπο ίδηνπο ιόγνπο ζηα κέζα ηνπ 20 νπ αηώλα ζηελ Αθξηθή κε ηελ αζξόα απναπνηθηνπνίεζε ησλ εηώλ 1960-1980. βι. «Διεθνέρ Δίκαιο» Σεςσ.2./Ρούκοςναρ Εμμανοςήλ. ζελ.33-34 14 Ο πξόεδξνο Barberis θαη ν δηαηηεηήο Gros. βι. Gerald Henry Blake, Clive H. Schofield, Richard N. Schofield, Carl Grundy-Warr, Pascal O. Girot : «Maritime Boundaries». ζει 158-159. 15 Σηελ ππόζεζε ζαιάζζηαο νξηνζέηεζεο αλάκεζα ζηε Γνπηλέα θαη ηε Γνπηλέα- Μπηζζάνπ (1983-1985) ην δηθαζηήξην δελ δίζηαζε λα εμεηάζεη ηελ δπλαηόηεηα εθαξκνγήο ηεο αξρήο ηνπ uti possidetis ζηελ ζαιάζζηα νξηνζέηεζε δηεπξύλνληαο έηζη ηε δπλαηόηεηα ρξήζεο ηνπ uti possidetis ηόζν ζε ρεξζαίεο όζν θαη ζε ζαιάζζηεο νξηνζεηήζεηο. Βεβαίσο ζηελ πξνθεηκέλε ππόζεζε (Γνπηλέα/Γνπηλέα Μπηζζάνπ) δελ ήηαλ δπλαηόλ λα εθαξκνζηεί ε αξρή ηνπ uti possidetis, αθνύ όπσο δηαπίζησζε ην Γηθαζηήξην κηα Γαιιν- Πνξηνγαιηθή ζπλζήθε πνπ είρε ππνγξαθεί ην 1886 δελ είρε θαηνξζώζεη λα νξίζεη επαθξηβώο ηελ ζαιάζζηα νξηνζεηηθή γξακκή αλάκεζα ζηηο δύν ρώξεο. βι. Suzanne Lalonde. «Determining Boundaries in a Conflicted World: The Role of Uti Possidetis». ζει 126-127 16 Απόθαζε ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ παξ.80 17 Απόθαζε Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ παξ.85 18 Λνμνδξνκηθή νλνκάδεηαη κηα γξακκή ραξαρζείζα επί κηαο ζθαίξαο πνπ πάληα δεκηνπξγεί ίζε γσλία κε θάζε κεζεκβξηλό ηεο ζθαίξαο απηήο. βι. http://dic.academic.ru/dic.nsf/cide/104197/loxodromic
δίζηαζε λα θάλεη λύμεηο πεξί ηεο εγθπξόηεηαο θαη ηεο ηζρύνο ηεο απνθάζεσο, ε νπνία θαηά ηελ άπνςή ηνπ δελ ηθαλνπνηνύζε ηνπο όξνπο πνπ είραλ ηεζεί ζην ζπλππνζρεηηθό 19. Ύζηεξα από επαθέο κεηαμύ ησλ θπβεξλήζεσλ ηεο Σελεγάιεο θαη ηεο Γνπηλέα- Μπηζζάνπ, ε δεύηεξε ηειηθά μεθαζάξηζε όηη δελ πξόθεηηαη λα απνδερζεί ηελ απόθαζε ηεο Γηαηηεζίαο. Έηζη ζηηο 24 Απγνύζηνπ 1989 ε Γνπηλέα- Μπηζζάνπ θαηέζεζε πξνζθπγή ζην Γηεζλέο Γηθαζηήξην ηεο Φάγεο (ΓΓΦ) κε ηελ νπνία αηηνύληαλ ηελ αθπξόηεηα ηεο απνθάζεσο ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ. 4. Η διαδικαζία ενώπιον ηος Διεθνούρ Δικαζηηπίος ηηρ Χάγηρ. Σηελ πξνζθπγή ηεο ε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ δεηνύζε από ην Γηθαζηήξην 20 λα θξίλεη θαη λα απνθαζίζεη γηα ηα αθόινπζα: 1. Η «αποκαλούμενη απόθαζη» ηος Διαιηηηικού Δικαζηηπίος είναι ανύπαπκηη ςπό ηο ππίζμα όηι έναρ εκ ηυν δύο πλειοτηθούνηυν δικαζηών με διακήπςξη πος πποζάπηηζε ζηην απόθαζη, ςιοθέηηζε θέζη ανηίθεηη με αςηήν ηηρ αποθάζευρ πος είσε τηθίζει. 21 2. Επιπποζθέηυρ η «αποκαλούμενη απόθαζη» είναι ανύπαπκηη και άκςπη διόηι ηο Δ.Δ δεν απάνηηζε και ζηα δύο επυηήμαηα πος ηος είσαν ηεθεί βάζει ηος άπθπος 2 ηος ζςνςποζσεηικού ηος 1985. Επιπλέον ζύμθυνα με ηην άποτη ηηρ Γοςινέα-Μπιζζάος η δικαζηική απόθαζη έπαζσε ηόζο από ελλιπή ηεκμηπίυζη, όζο και από ςπέπβαζη ηηρ δοθείζαρ από ηο ζςνςποζσεηικό απμοδιόηηηαρ (excès de pouvoir) 22. 19 Βι. ICJ: Judgment of 12 November 1991, (paras 1-21) 20 Ζ ζύλζεζε ηνπ δηθαζηεξίνπ ήηαλ ε αθόινπζε: sir Robert Jennings (πξόεδξνο), Shigeru Oda (αληηπξόεδξνο), Μanfred Lachs, Roberto Ago, Stephen M. Schwebel, Ni Zhengyu, Jens Evensen, Nikolai Tarassov, Gilbert Guillaume, Mohamed Shahabudeen, Aguilar Mawdsley, Weeramantry, Ranjeva (δηθαζηέο), Hubert Thierry (δηθαζηεο ad hoc), θαη Keba Mbaye (δηθαζηήο ad hoc) 21 Βι. ICJ: Application instituting proceedings 23 August 1989 22 Βι. ICJ: Judgment of 12 November 1991 (paras 35-65)
Δπνκέλσο βάζεη ησλ αλσηέξσ θαη παξά ην γεγνλόο όηη ην ζπλππνζρεηηθό ηνπ 1985 πξνέβιεπε όηη ε απόθαζε ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ ζα είλαη δεζκεπηηθή γηα ηηο δύν ρώξεο 23 «ε Γνπηλέα- Μπηζζάνπ, ζεσξεί όηη ε Σελεγάιε δελ δηθαηνινγείηαη λα απαηηεί ηελ εθαξκνγή ηεο απόθαζεο ηεο 31 εο Ηνπιίνπ 1989». Δπηπιένλ ζηηο 18 Ηαλνπαξίνπ ηνπ 1990 ε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ δήηεζε ηελ ιήςε πξνζσξηλώλ κέηξσλ από ην ΓΓΦ εμαηηίαο δξαζηεξηόηεηαο ηνπ Σελεγαιέδηθνπ λαπηηθνύ ζε ακθηζβεηνύκελεο πεξηνρέο.. Ζ Γνπηλέα-Μπηζζάνπ δήηεζε από ην Γηθαζηήξην λα «ιάβεη πξνιεπηηθά κέηξα ώζηε λα απνθεπρζεί νπνηαδήπνηε δξαζηεξηόηεηα ζηηο δηαθηινληθνύκελεο πεξηνρέο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο ελώπηνλ ηνπ ΓΓΦ σο κέηξν πξνζηαζίαο ησλ ζπκθεξόλησλ θαη ησλ δύν κεξώλ. Τέινο ζηηο 12 Μαξηίνπ 1990 ε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ θαηέζεζε δεύηεξε πξνζθπγή κε ηελ νπνία δεηνύζε από ην ΓΓΦ λα θξίλεη θαη λα θεξύμεη «Πνηα ζα πξέπεη λα είλαη βάζεη ηνπ Γηεζλνύο Γηθαίνπ θαζώο θαη ησλ ζρεηηθώλ κε ηελ ππόζεζε παξακέηξσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο απνθάζεσο ηνπ ΓΓΦ γηα ηελ ηξέρνπζα δηαδηθαζία, ε γξακκή (ε νπνία ζα ραξαρζεί επί ράξηνπ), πνπ ζα νξηνζεηεί όιεο ηηο δηαθηινληθνύκελεο πεξηνρέο» 24. ***** Αλαιπηηθόηεξα, ζύκθσλα κε ηε Γνπηλέα- Μπηζζάνπ, ε απόθαζε ήηαλ επί ηεο νπζίαο αλύπαξθηε δηόηη δελ είρε ηελ «πξαγκαηηθή» πιεηνςεθία ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ. Σπγθεθξηκέλα ε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ αλαθέξεηαη ζηελ δηαθήξπμε ηνπ πξνέδξνπ Barberis ζηελ νπνία έιεγε όηη «ην δηθαζηήξην ζα κπνξνύζε λα είρε απαληήζεη κε κεγαιύηεξε ζαθήλεηα ζην 1 ν εξώηεκα πνπ ηνπ είρε ηεζεί» - θαη επηπιένλ όηη αλ ην Γ.Γ είρε αθνινπζήζεη ηηο δηθέο ηνπ πξνηάζεηο «ζα κπνξνύζε λα απαληήζεη θαη ζην εξώηεκα 2» θαζώο θαη όηη «ζα ήηαλ δπλαηόλ λα είρε ηελ αξκνδηόηεηα λα νξηνζεηήζεη ηελ ΑΟΕ ή ηελ Εώλε Αιηείαο κεηαμύ ησλ ρσξώλ» 25. 23 Βι. American Society of International Law, Nederlandse Vereniging voor Internationaal Recht: «Contemporary International Law Issues: Opportunities at a Time of Momentous Change : Proceedings of the Second Joint Conference Held in The Hague, The Netherlands, July 22-24 1993». ζει 93 24 Βι. Kiss, Lammers: «Hague Yearbook of International Law 1995 Vol 8: Annuaire de la Haye de Droit International». ζει 99-100 25 Βι. ICJ: Judgment of 12 November 1991 (paras 30-34)
Δπηπιένλ ζύκθσλα κε ηε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ ε excès de pouvoir ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ ηεθκαίξεηε αθελόο από ηελ παξάιεςή ηνπ λα απαληήζεη θαη ζηα δύν εξσηήκαηα πνπ ηνπ είραλ ηεζεί βάζεη ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ θαη ζπγθεθξηκέλα ζην εξώηεκα 2 ηνπ άξζξνπ 2, θαζώο θαη ηελ παξάιεςε ράξαμεο κίαο θαη κόλεο νξηνζεηηθήο γξακκήο επί ράξηνπ όπσο πξνέβιεπε ην άξζξν 9 ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ 26. Βάζεη ησλ αλσηέξσ θαζώο θαη ηεο ειιηπνύο ηεθκεξίσζεο (ζύκθσλα κε ηελ Γνπηλέα- Μπηζζάνπ) ηεο απνθάζεσο, δελ ήηαλ δπλαηή κηα νξηζηηθή νξηνζέηεζε ησλ ζαιαζζίσλ πεξηνρώλ ησλ δπν ρσξώλ. 5. Η επισειπημαηολογία ηυν μεπών και η απόθαζη ηος ΔΔΧ Αξρηθά ην ΓΓΦ εμέηαζε ην αίηεκα ηεο Γνπηλέα-Μπηζζάνπ ην νπνίν αλαθεξόηαλ ζηε ιήςε πξνζσξηλώλ κέηξσλ ζηηο δηαθηινληθνύκελεο πεξηνρέο. Αλαθεξόκελν ηόζν ζην άξζξν 41 παξ.2 ηνπ θαηαζηαηηθνύ ηνπ αιιά θαη ζε πξνεγνύκελεο ππνζέζεηο 27, απέξξηςε ην αίηεκα ηεο Γνπηλέα-Μπηζζάνπ κε πιεηνςεθία 14 ππέξ θαη 1 θαηά 28. Δλ ζπλερεία αζρνιήζεθε κε ην εξώηεκα ηεο Σελεγάιεο ε νπνία ακθηζβεηνύζε ηόζν ηελ δηθαηνδνζία ηνπ ΓΓΦ επί ηεο ζπγθεθξηκέλεο ππνζέζεσο, όζν θαη ην κε παξαδεθηό ηεο πξνζθπγήο ηεο Γνπηλέα Μπηζζάνπ ζην ΓΓΦ. Αλαιπηηθόηεξα ε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ ζεκειίσζε ηε δηθαηνδνζία ηνπ ΓΓΦ ζηηο δηαθεξύμεηο ηόζν ηεο ίδηαο όζν θαη ηεο Σελεγάιεο ζηηο 7 Απγνύζηνπ 1989 θαη 2 Γεθεκβξίνπ 1985 αληίζηνηρα κε ηηο νπνίεο απνδέρνληαλ ηελ δηθαηνδνζία ηνπ ΓΓΦ ππό ηηο πξνϋπνζέζεηο ηνπ άξζξνπ 36 παξ.2 ηνπ θαηαζηαηηθνύ ηνπ. Σηε δηαθήξπμή ηεο ε Γνπηλέα-Μπηζζάνπ δελ είρε δηαηππώζεη θακία επηθύιαμε ελώ ε Σελεγάιε εμαηξνύζε από ηελ δηθαηνδνζία ηνπ ΓΓΦ δηαθνξέο νη νπνίεο έρεη ζπκθσλεζεί 26 Βι. ICJ: Judgment of 12 November 1991 (paras 30-34) 27 Τν δηθαζηήξην έθξηλε όηη ηόζν βάζεη ηνπ άξζξνπ 42 παξ.2 ην νπνίν πξνβιέπεη ηηο πεξηπηώζεηο ιήςεο πξνζσξηλώλ κέηξσλ όζν θαη βάζεη ππάξρνπζαο λνκνινγίαο, βι. Diplomatic and consular Staff in Tehran, ICJ: Reports 1979, p.19, para. 36, δελ δηθαηνινγνύληαλ ε ιήςε πξνζσξηλώλ κέηξσλ. 28 Βι. ICJ: Order of March 1990
λα επηιπζνύλ κε άιινλ ηξόπν εηξεληθήο δηεπζέηεζεο 29. Σύκθσλα κε ηελ επηρεηξεκαηνινγία ηεο Σελεγάιεο ε δηαθνξά κε ηε Γνπηλέα- Μπηζζάνπ είρε αλαθύςεη πνιύ πξηλ γίλεη ε δηαθήξπμε ηνπ 1985 νπόηε κε απηόλ ηνλ ηξόπν απνθιείνληαλ θαζ νινθιεξία ε δηθαηνδνζία ηνπ ΓΓΦ δνζέληνο όηη ηα απνηειέζκαηα ηεο δηαθήξπμεο δελ δύλαληαη λα έρνπλ αλαδξνκηθή ηζρύ 30. Παξόια απηά ε επηρεηξεκαηνινγία ηεο Γνπηλέα- Μπηζζάνπ, (ηελ νπνία απνδέρηεθαλ ηόζν ην ΓΓΦ όζν θαη ε Σελεγάιε) αλαθεξόηαλ ζην γεγνλόο όηη ε πξνζθπγή πνπ θαηέζεζε ελώπηνλ ηνπ ΓΓΦ δελ αθνξνύζε ηελ νπζία (merits) ηεο Γηαηηεζίαο ηνπ 1985, δειαδή ην πξόβιεκα ηεο νξηνζέηεζεο ησλ ζαιαζζίσλ δσλώλ θαη ηελ ηζρύ ηεο ζπλζήθεο ηνπ 1960, αιιά δεηνύζε από ην ΓΓΦ λα θξίλεη ηελ ύπαξμε ή κε θαζώο θαη ηελ εγθπξόηεηα ηεο απνθάζεσο ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ. Ζ πξνζθπγή κε άιια ιόγηα ηεο Γνπηλέα- Μπηζζάνπ δελ είρε ηε κνξθή εθέζεσο ή αλαζεώξεζεο ηεο απόθαζεο ηνπ 1989, αιιά απνηεινύζε κηα λέα μερσξηζηή ππόζεζε πνπ αθνξνύζε ηελ ίδηα ηελ απόθαζε ηνπ Γ.Γ θαη όρη ηα γεγνλόηα ζηα νπνία αλαθεξόηαλ 31. Σε όηη αθνξνύζε ην ρξνληθό όξην πνπ έζεηε ε Σελεγάιε γηα ηε δηαθήξπμή ηεο απηό πιένλ δελ είρε λόεκα αθνύ είρε γίλεη πιένλ μεθάζαξν όηη ε πξνζθπγή ελώπηνλ ηνπ ΓΓΦ αθνξά ηελ απόθαζε ηνπ 1989 θαη όρη ην πξόβιεκα ηεο ζαιάζζηαο νξηνζέηεζεο πνπ είρε αξρίζεη ήδε από ην 1977. Βάζεη ησλ αλσηέξσ ην ΓΓΦ έθξηλε όηη είρε δηθαηνδνζία λα επεμεξγαζηεί ηελ πξνζθπγή ηεο Γνπηλέα- Μπηζζάνπ βάζεη ησλ θαλόλσλ ηνπ άξζξνπ 36 παξ. 4 ηνπ θαηαζηαηηθνύ ηνπ, ελώ απέξξηςε ην αίηεκα ηεο Σελεγάιεο πεξί ηνπ κε παξαδεθηνύ ηεο πξνζθπγήο. ***** Τεθκεξηώλνληαο ηελ δηθαηνδνζία ηνπ θαζώο θαη ην παξαδεθηό ηεο πξνζθπγήο ηεο Γνπηλέα- Μπηζζάνπ, ην ΓΓΦ ελ ζπλερεία αζρνιήζεθε κε ηελ νπζία ηεο πξνζθπγήο θαη ζπγθεθξηκέλα κε ην 1 ν εξώηεκα απηήο. 29 Βι. ICJ: Judgment of 12 November 1991 (paras. 22-29) 30 Βι. Peter H. F. Bekker, International Court of Justice: «Commentaries on World Court Decisions (1987-1996)». ζει 119 31 Βι. Peter H. F. Bekker, International Court of Justice: «Commentaries on World Court Decisions (1987-1996)». ζει 119
Αλαιύνληαο ηελ επηρεηξεκαηνινγία ηεο Γνπηλέα- Μπηζζάνπ απέξξηςε ην αίηεκα πεξί ειιείςεσο πξαγκαηηθήο πιεηνςεθίαο ζηε δηαηηεηηθή απόθαζε ιόγσ ηεο δηαθήξπμεο ηνπ πξνέδξνπ Barberis. Σύκθσλα κε ην ΓΓΦ πξόζεζε ηνπ Πξνέδξνπ ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ δελ ήηαλ λα αληηπαξαηεζεί ή λα αθπξώζεη ηελ εηπκεγνξία, ηελ νπνία ζεκεηώηενλ είρε ππεξςεθίζεη, αιιά λα εθθξάζεη κηα πξνζσπηθή πξνηίκεζε ή άπνςε. Δλώ ζύκθσλα κε ην ΓΓΦ αθόκα θαη αλ ν Πξόεδξνο Barberis ήζειε κε ηε δηαθήξπμή ηνπ λα θαηαθεξζεί ελαληίνλ ηεο απόθαζεο, ηόηε θαη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε ε απόθαζε δελ ζα ήηαλ άθπξε αθνύ ε δηαθήξπμε δελ κπνξεί λα ππεξθεξάζεη ηελ ςήθν ηνπ 32. Δλ ζπλερεία ην ΓΓΦ αζρνιήζεθε κε ην εξώηεκα πνπ αθνξνύζε ηελ ultra vires δξάζε ηνπ δηαηηεηηθνύ δηθαζηεξίνπ, ε νπνία ζηνηρεηνζεηνύληαλ (ζύκθσλα κε ηελ Γνπηλέα- Μπηζζάνπ) από ηελ παξάιεηςε ηνπ δηθαζηεξίνπ λα απαληήζεη ζην 2 ν εξώηεκα ηνπ άξζξνπ 2 ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ, ηελ παξάιεηςε ράξαμεο επί ράξηνπ ηεο ζαιάζζηαο νξηνζεηηθήο γξακκήο θαζώο θαη ζηελ ειιηπή ηεθκεξίσζε ηεο απόθαζεο. Σπγθεθξηκέλα ην ΓΓΦ απέξξηςε ην αίηεκα αθπξόηεηαο ηεο απόθαζεο δηόηη όπσο δηαπίζησζε ην Γηαηηεηηθό Γηθαζηήξην νύηε απέθπγε λα απαληήζεη ζην 2 ν εξώηεκα νύηε ππέπεζε ζε excès de pouvoir όπσο ππνζηήξηδε ε Γνπηλέα- Μπηζζάνπ. Σύκθσλα κε ηελ ηεθκεξίσζε πνπ βξίζθνπκε ζην άξζξν 87 ηεο δηαηηεηηθήο απόθαζεο ε ζεηηθή απάληεζε ζην 1 ν εξώηεκα πνπ είρε ηεζεί κε ην ζπλππνζρεηηθό (πεξί ηεο ηζρύνο ηεο Γαιιν- Πνξηνγαιηθήο ζπκθσλίαο ηνπ 1960) απέθιεηε εθ ησλ πξαγκάησλ ηελ απάληεζε ζην εξώηεκα 2. Τν Γ.Γ νπδέπνηε έδξαζε ultra vires ελώ απέθπγε λα εξκελεύζεη δηαζηαιηηθά ηελ αξκνδηόηεηα ηνπ θαη λα απαληήζεη παξά ηα ζπκπεθσλεκέλα θαη ζην 2 ν εξώηεκα. 33 Δπηπιένλ αξλεηηθή ήηαλ ε απόθαζε ηνπ ΓΓΦ θαη γηα ην δήηεκα ηεο ζρεδίαζεο ηεο ζαιάζζηαο νξηνζεηηθήο γξακκήο επί ράξηε ε παξάιεηςε ηεο νπνίαο ήηαλ έλα από ηα ζηνηρεία πνπ θαηά ηελ Γνπηλέα- Μπηζζάνπ απνηεινύζε απόδεημε ηεο αθπξόηεηαο ηεο δηαηηεηηθήο απόθαζεο. Σύκθσλα κε ην ΓΓΦ ην Γηαηηεηηθό Γηθαζηήξην, έθαλε αλαθνξά ζηηο πξνπαξαζθεπαζηηθέο εξγαζίεο ηεο ζπκθσλίαο ηνπ 1960 θαη ζε έλα ζθαξίθεκα επί ράξηνπ πνπ είραλ θαηαιήμεη ε Γαιιία θαη ε Πνξηνγαιία σο πξνο ηελ ζαιάζζηα νξηνζέηεζε. Γνζείζεο ηεο απνθάζεσο ηνπ Γ.Γ, όηη ε ζπκθσλία ηνπ 1960 είλαη δεζκεπηηθή γηα ηηο δπν πιεπξέο αλαθέξζεθε θαη ζην πξναλαθεξζέλ ζθαξίθεκα πνπ 32 ICJ: Judgment of 12 November 1991 (paras. 30-34) 33 Βι. Peter H. F. Bekker, International Court of Justice. «Commentaries on World Court Decisions (1987-1996)». ζει. 120-122
απνηεινύζε κέξνο ηεο ζπκθσλίαο. Τνπηέζηηλ ην Γηαηηεηηθό Γηθαζηήξην δελ ήηαλ ππνρξεσκέλν λα επαλαζρεδηάζεη νξηνζεηηθό ράξηε όπσο ηζρπξίδνληαλ ε Γνπηλέα- Μπηζζάνπ 34 Τειηθά ην ΓΓΦ απέξξηςε ηελ πξνζθπγή ηεο Γνπηλέα- Μπηζζάνπ. Σεκείσζε όκσο ζηηο ηειηθέο παξαηεξήζεηο ηεο απνθάζεσο όηη έιαβε ππ όςε ηόζν ηελ εθ λένπ πξνζθπγή ηεο Γνπηλέα- Μπηζζάνπ ζηηο 12 Μαξηίνπ 1991 35 όζν θαη ηελ δηαθήξπμε ηεο Σελεγάιεο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο ελώπηνλ ηνπ ΓΓΦ κε ηελ νπνία δήισλε ηελ πξνζπκία ηεο δηελέξγεηαο δηκεξώλ δηαπξαγκαηεύζεσλ γηα ηελ νξηνζέηεζε ηεο ΑΟΕ. Βάζεη ησλ αλσηέξσ ην ΓΓΦ εμέθξαζε ηελ επηζπκία θαη ηελ επρή λα επηιπζνύλ όζν ην δπλαηόλ γξεγνξόηεξα νη δηαθνξέο κεηαμύ ησλ δύν ρσξώλ κε όπνηνλ εηξεληθό ηξόπν απηέο επηζπκνύλ 36. 6. Οι δηλώζειρ οι γνώμερ και οι διιζηάμενερ απότειρ ηυν Δικαζηών Μαδί κε ηελ απόθαζε ηνπ ΓΓΦ επηζπλάθζεθαλ όπσο ζπλεζίδεηαη θαη νη μερσξηζηέο δηαθεξύμεηο ή αληίζεηεο κε ηελ απόθαζε γλώκεο ησλ δηθαζηώλ 37. Αξρηθά ν δηθαζηήο Tarassov ζηε δήισζή ηνπ ηόληζε όηη ςήθηζε ππέξ ηεο απόθαζεο ηνπ ΓΓΦ ζεσξώληαο σο κε πεηζηηθή ηελ άπνςε ηεο Γνπηλέα- Μπηζζάνπ όηη ε απόθαζε ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ ήηαλ αλύπαξθηε θαη άθπξε. Όκσο, όπσο επηζεκαίλεη, αλ εμεηάζνπκε ηελ απόθαζε ηνπ 1989 ζα δηαπηζηώζνπκε όηη πξάγκαηη δηαζέηεη θάπνηεο αδπλακίεο ππό ην πξίζκα ηεο απνηπρίαο νξηζηηθήο δηεπζεηήζεσο ηεο νξηνζέηεζεο ησλ ακθηζβεηνύκελσλ πεξηνρώλ απνθεύγνληαο λα απαληήζεη ζην εξώηεκα 2 ηνπ άξζξνπ 2 ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ αθνινπζώληαο ππεξβνιηθά πηζηά ηελ θξαζενινγία ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ. Ο δηθαζηήο επηζεκαίλεη όηη ηόζν ε παξάιεηςε αλαθνξάο ζηελ 34 Βι. ICJ: Judgment of 12 November 1991 (paras. 35-65) 35 Βι. Κεθάιαην 3 36 Βι.. ICJ: Judgment of 12 November 1991 (paras. 66-68) 37 Βάζεη ηνπ άξζξνπ 57 ηνπ θαηαζηαηηθνύ ηνπ Γ.Γ
νξηνζέηεζε ηεο ΑΟΕ (αλ ζα πξέπεη λα γίλεη βάζεη ηεο επζείαο ζηηο 240 ν ) όζν θαη ε απνπζία ελόο ράξηε, ζε θακία πεξίπησζε δε βνήζεζαλ ζηελ επίιπζε ηεο δηαθνξάο 38. Ο δηθαζηήο Mbaye εμέθξαζε ζνβαξέο επηθπιάμεηο σο πξνο ηε δηθαηνδνζία ηνπ ΓΓΦ ζηε ζπγθεθξηκέλε ππόζεζε αθνύ θαηά ηελ άπνςε ηνπ ην άξζξν 36 παξ. 2 ηνπ θαηαζηαηηθνύ θαίλεηαη λα απνθιείεη από ηε δηθαηνδνζία ηνπ ΓΓΦ ηελ εμέηαζε ηεο εγθπξόηεηαο κηαο δηαηηεηηθήο απόθαζεο. Σηελ μέρσξε γλώκε πνπ επηζύλαςε ν Αληηπξόεδξνο ηνπ δηθαζηεξίνπ Oda ζπκθσλνύζε κε ηελ απόθαζε επηζεκαίλνληαο όηη βάζεη ηεο θξαζενινγίαο ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ ε ζεηηθή απάληεζε ζην εξώηεκα 1 απέθιεηε εθ ησλ πξαγκάησλ ηελ απάληεζε ζην εξώηεκα 2. Γηα ηνλ Αληηπξόεδξν θύξην κέιεκα θαη ησλ δύν ρσξώλ ζα πξέπεη λα είλαη ε νξηνζέηεζε ησλ ΑΟΕ ηνπο, θάηη πνπ ζα πξέπεη λα επηηεπρζεί κε ζπλερήο δηαπξαγκαηεύζεηο 39. Ο δηθαζηήο Ni ζηελ μέρσξε γλώκε ηνπ ζεκείσζε όηη ζπκθσλνύζε σο επί ην πιείζηνλ κε ηελ απόθαζε ηνπ ΓΓΦ, όκσο ππήξραλ ζεκεία πνπ έρξεδαλ πεξαηηέξσ επεμήγεζεο. Σύκθσλα κε ηon Νi ε νξηνζέηεζε ηεο AOZ βξίζθνληαλ έμσ από ηελ δνζείζα δηθαηνδνζία ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ ελώ ε ακθηιεγόκελε δήισζε ηνπ πξνέδξνπ Barberis επ νπδελί αθύξσλε ηελ πιεηνςεθία ηεο απόθαζεο. Τέινο ε ζεηηθή απάληεζε ζην εξώηεκα 1 αθύξσλε νπνηαδήπνηε ex novo ράξαμε ζαιάζζησλ ζπλόξσλ νπόηε ε έιιεηςε ράξηε δελ απνηεινύζε νπζηαζηηθή παξάιεηςε από ην Γηαηηεηηθό Γηθαζηήξην. Υπέξ ηεο απόθαζεο ηνπ ΓΓΦ ηάρζεθε θαη ν δηθαζηήο Shahabuddeen ν νπνίνο αλαιύνληαο ηνπο ιόγνπο γηα ηνπο νπνίνπο ςήθηζε ππέξ ηεο πιεηνςεθίαο επηζήκαλε παξάιεηςε από κέξνπο ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ λα απαληήζεη ζην 2 ν εξώηεκα ζα είρακε κόλν αλ είρε απαληήζεη αξλεηηθά ζην 1 ν εξώηεκα, ηνπηέζηηλ από ηε ζηηγκή πνπ έδσζε ζεηηθή απάληεζε νηαδήπνηε απόπεηξα απάληεζεο θαη ζην εξώηεκα 2 ζα απνηεινύζε παξαβίαζε ηεο αξκνδηόηεηάο ηνπ 40. Κνηλή δηηζηάκελε άπνςε επηζύλαςαλ νη δηθαζηέο Mawdsley θαη Ranjeva. Οη δηθαζηέο επηζήκαλαλ όηη ην Γ.Γ απέηπρε παηαγσδώο λα δηεπζεηήζεη νξηζηηθώο ηελ δηαθνξά ηεο Σελεγάιεο κε ηε Γνπηλέα- Μπηζζάνπ. Σε αληίζεζε κε ηελ πιεηνςεθία ηνπ ΓΓΦ νη δύν δηθαζηέο ζεσξνύζαλ όηη κε ην λα απνθύγεη λα απαληήζεη ζην 2 ν εξώηεκα 38 Bι. ICJ: Declarations and opinions appended to the Judgment of the Court 39 Bι. ICJ: Declarations and opinions appended to the Judgment of the Court 40 Ibid
ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ ην Γηαηηεηηθό Γηθαζηήξην ππέπεζε ζε excès de pouvoir infra petita (κέζσ παξάιεηςεο) κηα ζπάληα γηα ηε δηεζλή λνκνινγία πεξίπησζε. Σύκθσλα κε ηνπο δηθαζηέο ην Γ.Γ έπξεπε λα ιάβεη ππόςε ηνπ ηξεηο παξακέηξνπο ζηελ επεμεξγαζία ηεο ππνζέζεσο, 1) ην ζπλππνζρεηηθό, 2) ην αληηθείκελν ηεο ππνζέζεσο θαη 3) ην ζθνπό. Παξόια απηά ην κεγαιύηεξν βάξνο δόζεθε ζηε θξαζενινγία ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ παξακειώληαο ηα άιια δπν βαζηθά ζηνηρεία. Απηό ήηαλ πνπ έθαλε ηνλ πξόεδξν Barberis ζύκθσλα κε ηνπο δηθαζηέο λα δηαηππώζεη ηελ μερσξηζηή γλώκε ηνπ σο πξνο ηελ απάληεζε ζην 2 ν εξώηεκα 41. Γηηζηάκελε ηεο απνθάζεσο γλώκε εμέθξαζε θαη ν δηθαζηήο Weeramantry ν νπνίνο αλ θαη ζπκθώλεζε κε ηελ πιεηνςεθία σο πξνο ηελ απόξξηςε ηόζν ησλ αηηηάζεσλ ηεο Γνπηλέα - Μπηζζάνπ πεξί ηεο αλππαξμίαο ηεο δηαηηεηηθήο απόθαζεο όζν θαη απηώλ ηεο Σελεγάιεο πνπ ακθηζβεηνύζε ηελ αλαξκνδηόηεηα ηνπ ΓΓΦ λα επηιεθζεί ηεο ππνζέζεσο. Παξόια απηά ν δηθαζηήο δηαθώλεζε ηόζν κε ηελ απόθαζε ηνπ ΓΓΦ σο πξνο ηελ εξκελεία ηεο δηαηηεηηθήο απόθαζεο όζν θαη κε ηελ απόξξηςε ηεο αίηεζεο αθπξόηεηαο ηεο απόθαζεο από ηε Γνπηλέα Μπηζζάνπ. Σύκθσλα κε ηνλ Weeramantry ππό ην πξίζκα ηόζν ηνπ αληηθεηκέλνπ όζν θαη ηνπ ζθνπνύ ηνπ ζπλππνζρεηηθνύ ε κε απάληεζε ζην 2 ν εξώηεκα απνηειεί excès de pouvoir ηνπ Γ.Γ ηνπηέζηηλ ε απόθαζε ηνπ δηαηηεηηθνύ δηθαζηεξίνπ είλαη θελή πεξηερνκέλνπ. Τέινο ν δηθαζηήο ad hoc Thierry ζηελ δηηζηάκελε γλώκε ηνπ ππνγξάκκηζε όηη δηαθσλνύζε κε ηελ απόθαζε ηνπ ΓΓΦ. Ο δηθαζηήο ζεσξνύζε όηη ε δηαηηεηηθή απόθαζε ηνπ 1989 απέηπρε λα ξπζκίζεη ηηο δηαθνξέο ηεο Γνπηλέα Μπηζζάνπ κε ηε Σελεγάιε, ελώ ζεσξνύζε θεθαιαηώδνπο ζεκαζίαο ηόζν ηελ παξάιεηςε ηνπ Γηαηηεηηθνύ Γηθαζηεξίνπ λα απαληήζεη ζην 2 ν εξώηεκα όζν θαη ηε κε ζρεδίαζε επί ράξηνπ ηεο νξηνζεηηθήο γξακκήο. Τα δύν πξνεγνύκελα απνδεηθλύνπλ ηελ απνηπρία ηνπ Γ.Γ λα εθπιεξώζεη ηελ απνζηνιή πνπ ηνπ είραλ αλαζέζεη νη δπν ρώξεο θαη σο εθ ηνύηνπ ε απόθαζή ηνπ ήηαλ άθπξε, θελή πεξηερνκέλνπ θαη αλύπαξθηε. Τέινο ζπκθσλνύζε κε ηα γξαθόκελα ζηηο παξαγξάθνπο 66-68 ηεο απόθαζεο ηνπ ΓΓΦ σο πξνο ηελ αλαγθαηόηεηα δηεμαγσγήο δηαπξαγκαηεύζεσλ γηα ηελ νξηνζέηεζε ησλ δσλώλ πνπ δελ αλαθέξζεθαλ ζηε 41 Bι. ICJ: Declarations and opinions appended to the Judgment of the Court
δηαηηεηηθή απόθαζε (ΑΟΕ θαη Εώλε Αιηείαο) βάζεη ησλ αξρώλ θαη ησλ θαλόλσλ ηνπ Γηεζλνύο Γηθαίνπ 42. 7. Η κοινή ζώνη ανάπηςξηρ Ακέζσο κεηά ηελ απόθαζε ηνπ ΓΓΦ μεθίλεζαλ δηαπξαγκαηεύζεηο κεηαμύ ησλ δύν ρσξώλ σο πξνο ηελ νξηνζέηεζε ησλ Απνθιεηζηηθώλ Οηθνλνκηθώλ Εσλώλ ηνπο. Τν απνηέιεζκα απηώλ ησλ δηαπξαγκαηεύζεσλ ήηαλ ε δεκηνπξγία κηαο Κνηλήο Εώλεο Αλάπηπμεο 43. Αλαιπηηθόηεξα, ε ζπκθσλία Γηαρείξηζεο θαη Σπλεξγαζίαο πνπ ππεγξάθε ζηηο 14 Οθησβξίνπ 1993 πξνέβιεπε inter alia ηε δεκηνπξγία κηαο θνηλήο δώλεο αλάπηπμεο ζηε ζαιάζζηα πεξηνρή αλάκεζα ζηα αδηκνύζηα ησλ 268 ν θαη 220 ν μεθηλώληαο από ην Cape Roxo θαη ραξάζζνληαο πεξηθέξεηα θύθινπ ίζε κε 200 λ.κ, πνπ δε ζα πεξηιακβάλεη όκσο ρσξηθά ύδαηα αιιά κόλν νξηζκέλα ηκήκαηα ηεο επεηξσηηθήο πθαινθξεπίδαο θαη ηεο ΑΟΕ ησλ δύν ρσξώλ. Ζ επηινγή ησλ κνηξώλ δελ ήηαλ θαζόινπ ηπραία αθνύ νη 268 ν επλννύλ ηελ εθκεηάιιεπζε ην αξρηπειάγνπο Bijagos από ηε Γνπηλέα Μπηζζάνπ ελώ νη 220 ν επλννύλ ηε Σελεγάιε ζηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ζαιάζζηαο πεξηνρήο γύξσ από ην Cape Verte (Πξάζηλν Αθξσηήξην) 44. 42 Ibid 43 Ζ ράξαμε κηαο θνηλήο δώλεο αλάπηπμεο ή εθκεηάιιεπζεο δελ ήηαλ θάηη πξσηόηππν. Ήδε από ην 1958 ε Σανπδηθή Αξαβία είρε νξηνζεηήζεη παξόκνηα δώλε κε ην Μπαρξέηλ. Μέρξη ζήκεξα έρνπλ νξηνζεηήζεη 10 ηέηνηεο δώλεο. Αλαιπηηθά: Abu Dhabi Qatar:1969, Japan - South Korea:1974, Sudan Saudi Arabia:1974, Indonesia Australia (Timor Gap):1989, Malaysia Vietnam:1992, Colombia Jamaica:1993, Guinea Bissau Senegal:1993, Nigeria Sao Tome & Principe:2001. Βι. http://kpmgng.lcc.ch/dbfetch/52616e646f6d4956f8a79847ac70fc1f97611ec31cffc957/09_investment_o portunities_in_jdz.pdf 44 Βι. ICJ: Documents submitted to the Court, ACCORD GESTION ET DE COOPERATION ENTRE LE GOUVERNEMENT DU SENEGAL ET LE GOUVERNRMENT DU GUINEE- BISSAU
Πηγή: M. Miyoshi, «The Joint development of offshore and Gas in Relation to Maritime Boundary Delimitation, IBRU Maritime Briefing Αλαθνξηθά κε ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ πόξσλ, σο πξνο ηελ αιηεία νη δύν ρώξεο κνηξάδνληαη ηζνκεξώο ηνπο πόξνπο ζε πνζνζηό 50-50. Σε όηη αθνξά όκσο ηνπο θπζηθνύο πόξνπο ηνπ ππεδάθνπο ηεο πθαινθξεπίδαο ηνπηέζηηλ θπζηθό αέξην θαη πεηξέιαην, ην πνζνζηό εθκεηάιιεπζεο θπκαίλνληαλ ζην 85% ππέξ ηεο Σελεγάιεο θαη κόιηο 15% ππέξ ηεο Γνπηλέα - Μπηζζάνπ 45. Ζ αληζόηεηα ζηελ θαηαλνκή ησλ πόξσλ ηνπ ππεδάθνπο αηηηνινγείηαη από ηε ζπκθσλία εθκεηάιιεπζεο πνπ είρε ππνγξάςεη ε Σελεγάιε κε Ηξιαλδηθή εηαηξεία πεηξειαηνεηδώλ 46. Ωο ζεκαηνθύιαθαο ηεο ζπκθσλίαο θαη ησλ δηθαησκάησλ ησλ δπν ρσξώλ νξίζηεθε ε Δηαηξεία Γηαρείξηζεο (Αgency for Management) ε νπνία ηδξύζεθε ην 1995 θαηόπηλ ζπκθσλίαο. 45 Ζ Σπκθσλία αλαζεσξήζεθε ηνλ Αύγνπζην ηνπ 2000 δηακνξθώλνληαο εθ λένπ ηα πνζνζηα εθκεηάιιεπζεο ζε 80-20 αληί 85-15. 46 Βι. Sun Pyo Kim, «Maritime Delimitation and Interim Arrangements in North East Asia», ζει 137
Σρεηηθά κε ην εθαξκνζηέν δίθαην εληόο ηεο δώλεο, ηα δπν θξάηε ζπκθώλεζαλ όηη ζε δεηήκαηα πνπ αθνξνύλ ηελ έξεπλα θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ θπζηθώλ πόξσλ ηνπ ππεδάθνπο (θπζηθό αέξην πεηξέιαην), εθαξκόδεηαη ην εζσηεξηθό δίθαην ηεο Σελεγάιεο, ελώ ζε δεηήκαηα αιηείαο ην εζσηεξηθό δίθαην ηεο Γνπηλέα Μπηζζάνπ 47. Τέινο αμίδεη λα ζεκεησζεί όηη ε ζπκθσλία πεξί ηεο θνηλήο δώλεο αλάπηπμεο ηζρύεη γηα 20 ρξόληα κεηά ηελ πάξνδν ησλ νπνίσλ ηα θξάηε κπνξνύλ είηε λα ηελ αλαλεώζνπλ, είηε λα επαλαδηαπξαγκαηεπηνύλ ζε ζρέζε κε ηηο δηαθηινληθνύκελεο πεξηνρέο, είηε λα πξνζθύγνπλ μαλά ζε δηαηηεζία ή ζην ΓΓΦ. Ζ ζπκθσλία ηνλίδεη όηη επ νπδελί ιόγσ ηα θξάηε δελ ράλνπλ ηα θπξηαξρηθά ηνπο δηθαηώκαηα ζηηο πεξηνρέο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηελ θνηλή δώλε αλάπηπμεο 48. 8. Η ζημαζία ηυν δικονομικών διαδικαζιών για ηον μελλονηικό ενεπγειακό σάπηη ηηρ πεπιοσήρ Ήδε από ην 1974 ππήξραλ κειέηεο πνπ έδεηρλαλ ηελ ύπαξμε αμηνπξόζεθησλ πνζνηήησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζην ππέδαθνο ηνπ αξρηπειάγνπο Bijacos. Παξόια απηά ηόζν ε επξύηεξε πνιηηηθή αζηάζεηα ζηελ πεξηνρή, όζν θαη ε ελ ιόγσ λνκηθή δηέλεμε κεηαμύ ηεο Γνπηλέα - Μπηζζάνπ θαη ηεο Σελεγάιεο απεηέιεζαλ ηξνρνπέδε ζε νπνηαδήπνηε επελδπηηθή δξαζηεξηόηεηα, πέξαλ θάπνησλ κηθξώλ εμαηξέζεσλ πνπ απιά επηβεβαίσλαλ ηνλ θαλόλα. Ζ ππνγξαθή ηεο ζπκθσλίαο γηα ηελ δεκηνπξγία ηεο θνηλήο δώλεο αλάπηπμεο απεηέιεζε αθεηεξία γηα ηελ άξζε ησλ παξειζόλησλ επελδπηηθώλ αγθπιώζεσλ. Με ην πέξαο ησλ λνκηθώλ δηαθνξώλ ησλ δπν ρσξώλ εθδειώζεθε ζεκαληηθό εξεπλεηηθό, 47 Βι. Masahiro Miyoshi, Clive Schofield, «The Joint Development of Offshore Oil and Gas in Relation to Maritime Boundary Delimitation», IBRU, 1999, ζει. 35-37 48 Βι. Sun Pyo Kim, «Maritime Delimitation and Interim Arrangements in North East Asia», ζει 138
θπξίσο, ελδηαθέξνλ από δπηηθώλ ζπκθεξόλησλ εηαηξείεο πεηξειαηνεηδώλ. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη ε ζπκθσλία ηεο ακεξηθαληθήο εηαηξείαο Benton Oil and Gas κε ηελ Δηαηξεία Γηαρείξηζεο ην 1998. Τν ζύκθσλν πξνέβιεπε inter alia, δηθαίσκα έξεπλαο θαη παξαγσγήο ζην θνίηαζκα Dome Flore 49. Έλα ρξόλν αξγόηεξα ην 1999 ε απζηξαιηαλή εηαηξεία Roc Oil απέθηεζε δηθαηώκαηα έξεπλαο θαη εθκεηάιιεπζεο επί ηνπ ππεδάθνπο ησλ ηνκέσλ 1,2 θαη 3 ζηελ ζαιάζζηα πεξηνρή θνληά ζην Casamance. Δπίζεο ην 2000 κηα αθόκε απζηξαιηαλώλ ζπκθεξόλησλ εηαηξεία ε Fusion Oil & Gas, αλέιαβε ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ θπζηθώλ πόξσλ ζην ππέδαθνο ηνπ ηνκέα 2 ηνπ Σελεγαιέδηθνπ ηκήκαηνο ηεο θνηλήο δώλεο αλάπηπμεο. Αμίδεη επίζεο λα ζεκεησζεί όηη ζεκαληηθό ξόιν ζηελ δηαδηθαζία εμόξπμεο δηαδξακαηίδεη θαη ε εζληθή εηαηξεία πεηξειαίνπ ηεο Σελεγάιεο Petrosen (Societe des Petroles du Senegal) ηδηαίηεξα ζε όηη αθνξά ηνλ ηνκέα εθκεηάιιεπζεο ηεο Benton Oil and Gas 50. Τν ελδηαθέξνλ θαη ε επηκνλή ησλ εηαηξεηώλ δελ είλαη θαζόινπ ηπραία, θαζώο ππάξρνπλ αμηόπηζηεο κειέηεο πνπ δείρλνπλ ηελ ύπαξμε ζεκαληηθώλ πνζνηήησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ζην ππέδαθνο ηνπ αξρηπειάγνπο Bijacos. Δηδηθόηεξα, ζύκθσλα κε έξεπλα πνπ δηεμήγαγε ε Γνπηλέα Μπηζζάνπ κε ηελ ρξεκαηνδόηεζε ηεο Παγθόζκηαο Τξάπεδαο ηε δεθαεηία ηνπ 1980 ζηνλ ζαιάζζην ηνκέα ηεο, ππάξρνπλ πξννπηηθέο ύπαξμεο αμηόινγσλ θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ πνπ κπνξνύλ λα ππνζηεξίμνπλ κηα εηήζηα παξαγσγή ηεο ηάμεσο ησλ 7 εθαηνκκπξίσλ κεηξηθώλ ηόλσλ 51. Ζ Σελεγάιε από ηελ άιιε παξνπζηάδεη πνιύ κεγαιύηεξν ελεξγεηαθό ελδηαθέξνλ ζπγθξηηηθά κε ηε Γνπηλέα Μπηζζάνπ. Αξρηθά αλαθέξεηαη όηη ε ελ ιόγσ ρώξα δηαζέηεη αμηόινγα απνζέκαηα ηόζν πεηξειαίνπ όζν θαη θπζηθνύ αεξίνπ, ελώ νη πξννπηηθέο 49 http://www.gasandoil.com/goc/news/nta41087.htm 50 Βι. http://www.gasandoil.com/goc/news/nta41087.htm 51 Ibid