Glasnik na hemi~arite i tehnolozite na Makedonija, god. 21, br. 1, str. 75 80 (2002) GHTMDD 399 ISSN 0350 0136 Pristignato: 10 maj 2002 UDK: 811.163.3 373.46 : 546 123 Prifateno: 6 juni 2002 Nastava BELE[KI ZA JAZIKOT NA HEMIJATA 7. ZA URANIUMOT I ZA NAZIVITE NA NEKOI DRUGI ELEMENTI Bojan [optrajanov Institut za hemija, PMF, Univerzitet Sv. Kiril i Metodij, p. fah 162, MK-1001 Skopje, Republika Makedonija e-mail: bojan@pmf.ukim.edu.mk Makar {to kodifikacijata na nazivite na hemiskite elementi mo`e da se smeta za prakti~no zavr{ena i re~isi ne postojat problemi vo vrska so imenuvaweto na oddelnite elementi, tokmu vo tekstovi {to bi trebalo da bidat osnova za definitivnoto utvrduvawe na hemiskata terminologija [1, 2] postojat nazivi {to se neprifatlivi. Napraven e obid da se argumentira neprifatlivosta na nazivot uran, da se ispravat nekoi o~igledni gre{ki vo trudot [1] i da se postavi na razgleduvawe mo`nosta elementot koj sega se narekuva titan da go dobie nazivot titanium. Klu~ni zborovi: nazivi na elementite; uranium; titan(ium) VOVED Sega{nava Bele{ka pretstavuva prirodno prodol`enie na celata serija [3 9], makar {to, barem na prv pogled, taa izgleda nepotrebna, zatoa {to bi se o~ekuvalo barem kodifikacijata na nazivite na elementite da bide, po tolku dolgo vreme na makedonska stru~na jazi~na praktika, celosno zavr{ena rabota. Me utoa, pregledot na izvorite {to treba da go standardiziraat jazikot 1, se gleda deka vo pogled na nazivite na elementite sè u{te ima problemi. Tokmu nim }e im bide posveteno ova prodol`enie na Bele{kive. Za `al, nekoi problemi ne se uspe{no re{eni duri ni vo trudot na To{ev i Topu- 1 Kako i dosega, osnovnite re~ni~ki i pravopisni izvori na koi }e se povikuva avtorot se: Re~nik na makedonskiot jazik so srpskohrvatski tolkuvawa [10], Pravopis na makedonskiot literaturen jazik [11, 12], Pravopisen re~nik na makedonskiot literaturen jazik [13] i Sovremen leksikon na stranski zborovi i izrazi [14]. Zaradi ednostavnost, namesto polnite nazivi na ovie izvori }e bidat polzuvani: Re~nik, Pravopis, Pravopisen re~nik i Leksikon, pri {to }e bidat ispu{tani i broevite pod koi tie se vneseni vo listata na polzuvana literatura. zovski [1] koj e objaven vo serijata za makedonskata terminologija, edicija {to bi trebalo da pretstavuva osnova za idniot re~nik na makedonskata stru~na terminologija (vklu~uvaj}i ja tuka i onaa od oblasta na hemijata). Avtorov smeta deka ne treba bez diskusija da se prifati sè {to e napi{ano tamu. ZA URANIUMOT I ZA URANOT Vo pove}eto ponovi u~ebnici po hemija [15, 16], vo tablicite na periodniot sistem {to gi izdava knigoizdatelstvoto Prosvetno delo i na mnogu drugi mesta, elementot so reden broj 92 se imenuva uranium. Me utoa, vo u~ebnikot po hemija za VII odelenie 2 [17], kako i vo trudovite na To{ev i sorabotnicite [1, 2, 18], se sre}ava nazivot uran. Ovoj posleden naziv se sre}ava i vo ruskiot [19], vo bugarskiot 3 [20], vo srpski- 2 Barem vo edno negovo postaro izdanie. 3 Vo re~nikot [20] e navedena i formata uraniÿ.
76 B. [optrajanov ot [21], vo polskiot [22] ili vo ~e{kiot [23] jazik i, taka, izgleda deka vakvata forma i kaj nas mo`e da bide prifatliva. Osnovnata pre~ka e vo doslednosta (popravo, vo otstapuvaweto od nea). Vo polskiot jazik [22] elementot so simbol Th e tor, elementot so znak Np e neptun, Pm e promet itn. (vidi sl. 1). Vo hrvatskiot jazik nazivot e [24] uranij, no tamu nastavkata -ij e ekvivalentna na na{ata nastavka -ium i taa e dosledno primenuvana. toj naziv e del na usoglasena celina. Pritoa ostanuva faktot deka kaj nas elementite {to sleduvaat po uranot/uraniumot imaat nazivi {to zavr{uvaat na -ium: onoj so reden broj 93 e neptunium, a elementot so atomski broj 94 e plutonium seto toa po analogija so redosledot na planetite Uran, Neptun, Pluton. Zaklu~okot {to mo`e da se izvede izgleda nedvosmislen treba da se usvoi, kako edinstvena kodificirana forma, uranium, a uran da si go zapazi svoeto mesto vo istorijata na makedonskata hemiska terminologija. ZA NASTAVKATA -IUM VO NAZIVITE NA ELEMENTITE Sl. 1. Del od tablicata na periodniot sistem vo polskiot u~ebnik [22] Poljacite o~igledno poka`uvaat golema doslednost vo svoeto postapuvawe (koe za nas e dosta ~udno) 4, no toa ne mo`e da se ka`e za na{ive avtori [1, 2, 18] za niv Th e torium, Po e polonium, Rd e radium itn., no uraniumot im e uran. Treba, mo`ebi, da se spomne deka nitu Poljacite ne izdr`ale vo svojata doslednost. Imeno, vo nazivite na elementite so atomski broj 104 ili pogolem i tamu e zadr`ana nastavkata -ium. Vo Re~nikot i vo Pravopisot problemot e re{en (ili zaobikolen) taka {to se dopu{teni obete formi i uran i uranium. Vo hemiskata terminologija taka ne mo`e: nazivite se isto tolku karakteristi~ni za elementite kako i nivnite hemiski simboli. I, kako {to za sekoj element e dozvolen eden simbol 5, taka za sekoj element treba da ima samo eden naziv. A, sekako, dobro e ako 4 Duri i tie ne ostanale dokraj dosledni vo nazivite na elementite so atomski broj od 104 natamu i vo polskite nazivi postoi nastavkata -ium. 5 Vo praktikata se sre}ava (v., na primer, vo tekstot Makedonska terminologija vo neorganskata hemija [2]) eden isklu~ok koj sè pove}e is~eznuva za elementot jod da se polzuva simbolot J namesto, kako {to edinstveno e pravilno, I (latinskiot naziv na ovoj element e iodum, a ne jodum!). Spored me unarodnite preporaki [24], predvideno e nastavkata -ium da ja nosat nazivite na site novootkrieni i, spored toa, dotoga{ neimenuvani elementi 6. Ottamu i ne e ~udno {to i Poljacite prifatile vakva nastavka za elementite so atomski broj 104 i pogolem. Od druga strana, vnimatelniot pregled na nazivite na elementite {to se prifateni kaj nas (v., na primer, vo u~ebnicite [15, 16]) otkriva edna prakti~na (makar i nekodificirana) pravilnost nazivite na metalite vo najgolemiot broj slu- ~ai zavr{uvaat na -ium, a onie na pove}eto nemetali ja nemaat ovaa nastavka. Se razbira, ima i dosta isklu~oci (tabela 1), no tie se odnesuvaat predimno na metalite ~ii nazivi se, taka da se re~e, narodni i, zatoa, ne se sli~ni so latinskite (zlato, srebro, `elezo, bakar, kalaj, `iva, olovo i nekoi drugi) ili na onie za koi postoi dolga tradicija na imenuvawe bez -ium (platina, cink, hrom i nekoi drugi). Od druga strana, na -ium zavr{uvaat i nazivite silicium i germanium koi, kako {to e poznato, ne se metali, tuku semimetali (sepak, donekade metali). Edinstveniot, pak, vistinski nemetal {to ima makedonski naziv koj zavr{uva na -ium e elementot helium. 6 ]e bide interesno da se vidi dali ovaa preporaka }e bide realizirana koga sega{niot ununoktium }e go dobie svojot definitiven naziv. Imeno, ovoj element bi trebalo da bide analog na blagorodnite gasovi ~ii nazivi (neon, argon, kripton, ksenon, radon), ako ne se zema predvid heliumot, zavr{uvaat na -on. Bull. Chem. Technol. Macedonia, 21, 1. 75 80 (2002)
Bele{ki za jazikot na hemijata. 7. Za uraniumot i za nazivite na nekoi drugi elementi 77 Me utoa, negoviot naziv proizleguva od imeto na bogot na Sonceto Helios 7, taka {to ve}e tuka e sodr`ano ona i od nastavkata. Ako e po pravo, nastavkata ja ima i vo nazivite na izotopite na vodorodot protium, deuterium i tritium. Dokolku ja razgleda tabelata 1, ~itatelot mo`e da se uveri vo u{te ne{to: latinskite nazivi na site nabroeni elementi zavr{uvaat na -um, a ne na -ium. So drugi zborovi, na{ite nazivi kako, ednostavno, da ja izgubile ovaa nastavka, za razlika od nastavkata -ium {to se zadr`ala vo pove}eto slu~ai na nazivite na metalite (i na nekoi semimetali). Tabela 1 Nazivi na metali ~ii makedonski nazivi ne zavr{uvaat na -ium Makedonski Latinski Makedonski Latinskiki bakar cuprum molibden molybdaenum volfram wolframum a nikel niccolum `elezo ferrum olovo plumbum `iva hydrargirum platina platinum zlato aurum srebro argentum kalaj stannum tantal tantalum kobalt cobaltum titan titanium lantan lanthanum hrom chromium mangan manganum cink zincum a Ovoj naziv e samo polatinet. Imeno, vistinskiot zbor, od germansko poteklo, e wolfram i toj e samo prisposoben kon latinskiot. Me utoa, povnimatelniot pregled na trudot [1] mo`e da otkrie u{te eden metal ~ij naziv, spored To{ev i Topuzovski, ne zavr{uva na -ium. Imeno, takov e nazivot prazeodim, elementot so atomski broj 59 koj, kako {to se gleda na sl. 1, vaka se vika i na polski (praseodym), ama ne treba taka da se imenuva na makedonski 8. Ova dotolku pove- }e {to sledniot element, onoj {to na pol- 7 Kako {to e poznato, heliumot prvin bil otkrien na Sonceto. 8 Vo site ponovi izvori toj i navistina se vika prazeodimium. ski se vika neodym (sl. 1), vo trudot [1] e vnesen kako neodium 9. Ovojpat nastavkata e pravilna, no nazivot ne e i voop{to ne e jasno kako e dojdeno do vakov neobi~en ekvivalent na latinskiot naziv neodymium. Obata elementa (prazeodimium i neodimium), inaku, pripa aat na grupata lantanoidi i otprvin (vo 1839 godina) bile smetani kako eden element didimium [25]. Koga se utvrdilo (vo 1882 godina) deka oksidot na ona {to bilo smetano za element didimium ne e ~ista supstanca i koga (vo 1885 godina) dvata oksida bile i razdeleni, edniot od dvata elementa bil nare~en (spored sega{- nata nomenklatura) prazeodimium 10, a vtoriot neodimium 11. Ako, sega, se vratime na nastavkata -ium, jasno e deka bi bilo sosema besmisleno taa da im se dava na metalite {to imaat narodni nazivi ili pak nazivi {to se izvedeni od latinskite nazivi na -um. Me utoa, ostanuvaat dva metala koi vo prifatenite makedonski nazivi ne sodr`at -ium, a vo latinskite ja imaat ovaa nastavka. Toa se elementite hrom i titan. Na avtorot mu se ~ini deka bi bilo krajno neobi~no i verojatno neprifatlivo, elementot hrom da po~neme, zaradi doslednost, da go vikame hromium. Imeno, nazivot hrom e tolku {iroko rasprostranet {to se ima ~uvstvo deka se raboti za naroden naziv 12. Dodaten argument vo pogled na zadr- `uvaweto na ovoj naziv e faktot {to hromot e analog na molibdenot i volframot koi, pak, spa aat vo grupata metali ~ii nazivi ne zavr{uvaat na -ium. I, najnakraj, nazivot na ovoj element e izveden od gr~kiot zbor χρωµα boja. Edinstveniot metal za koj mo`e da se postavi pra{aweto za eventualnoto menuvawe na postojnata praktika e elementot titan koj, verojatno, bi mo`el da se vika titanium. Na toj na~in toj bi se razliku- 9 Deka ne se raboti za pe~atna gre{ka, zboruva faktot {to istiot naziv se sre}ava i vo u~ebnikot [18]. 10 Od gr~kite zborovi πρασσαιος, {to ozna~uva bledozelen (kako praz), i διδυµος bliznak. 11 Od gr~kite zborvi νεος, {to ozna~uva nov, i, povtorno, διδυµος. 12 Vo Skopje postoi duri i naselba Hrom. Glas. hem. tehnol. Makedonija, 21, 1, 75 80 (2002)
78 B. [optrajanov val od imenkata titan 13 ili od nazivot Titan na satelitot na planetata Uran (se razbira, ne Uranium!), a predmetite napraveni od ovoj metal bi bile titaniumski, a ne titanski zbor koj voop{to ne potse}ava na na{iov metal, tuku na ne{to mnogu golemo, gigantsko. Makar {to i nazivot titan za elementot so atomski broj 22 e vo golema merka utvrden vo praktikata i bi bilo dosta te{ko toj sega da se izmenuva, sepak zaslu`uva vnimanie obidot toa da se napravi. Avtorov e ubeden (nasproti i negovata sopstvena dosega{na praktika [16, 17]) deka titanot treba da stane titanium. Se razbira, nema problemi za op{toto prifa}awe na nazivot uranium, zatoa {to ovoj naziv ne samo {to e kodificiran, tuku e i navlezen vo jazi~nata praktika na hemi- ~arite. ZA NEKOI DRUGI NAZIVI Pokraj o~iglednata gre{ka {to e napravena kaj elementot neodimium, vo trudot [1] ima i drugi propusti. Taka, vo vovedniot del (str. 91) se naveduva deka elementite so atomski broevi od 104 natamu 14 treba da se vikaat (bo`em spored preporakite na IU- PAC) unilkvadium, unilpentium i unilheksium, a hemiskite simboli da im bidat 15 U nq, U np i U nh. Vo podocne`niot tekst (str. 124) simbolite se pravilno napi{ani (Unq, Unp i Unh), no nazivite i natamu se so samo edno n, makar {to Me unarodnata unija za ~ista i primeneta hemija prepora~uva delovite od nazivite (un, nil itn.) i da se pi{uvaat i da se izgovaraat oddelno. Treba, zna~i, da se pi{uva unnilkvadium, unnilpentium itn. Vsu{nost, ve}e ne treba, zatoa {to site elementi so atomski broj od 104 do 109 (kade {to, zaradi un i nil, se sre- }ava dvojno n) ve}e dobile voobi~aeni nazivi i hemiski simboli od po dve bukvi. Ime- 13 Toa e, spored gr~kata mitologija, zaedni~ki naziv za sinovite na bogovite Uran i Gea. 14 Dadeni se primeri do elementot so atomski broj 106. Verojatno tolku toga{ bile poznati (ili im bile poznati na avtorite na trudot [1]). 15 Napi{ano e tokmu vaka. no, ona {to be{e unnilkvadium sega se vika raderfordium (hemiski simbol Rf), unnilpentiumot sega e dubnium (hemiskiot simbol mu e Db), a elementot so atomski broj 106 ve}e ne go nosi nazivot unnilheksium, tuku se vika siborgium (simbol Sg). Namesto unnilheptium sega se zboruva za borium (hemiskiot znak za ovoj element e Bh), unniloktiumot e hasium (Hs), a porane{niot unnilenium sega e majtnerium (so simbol Mt). Me utoa, elementite {to ve}e se otkrieni (podobro re~eno, se sozdadeni), no za toa ne postoi oficijalna potvrda, sè u{te imaat nazivi od tipot {to e napu{ten za elementite so atomski broevi od 104 do 109. Zasega, takvi se elementite so atomskite broevi 110, 111, 112, 114, 116 i 118 i nivnite privremeni nazivi se ununnilium, unununium, ununbium, ununkvadium, ununheksium i ununoktium, a simbolite im se sostojat od po tri bukvi Uun, Uuu, Uub, Uuq, Uuh i Uuo. Od nazivite navedeni vo trudot [1] najmalku u{te dva se sporni i, re~isi sigurno, pogre{ni. Vo obata slu~aja se raboti za lo- {a transkripcija na nazivite izvedeni od mestoto Berkeley vo Kalifornija i od prezimeto na nau~nikot Ernest Orlando Lawrence. Prviot od dvata zbora se transkribira, spored Pravopisot, Berkli, taka {to elementot mora da se vika berklium (a ne, kako {to pi{uva vo [1], berkelium). Prezimeto Lawrence, pak, se izgovara, re~isi to~no, Lorens, taka {to edinstvenata mo`nost e elementot da bide lorensium, a ne laurencium 16. Interesno e deka vo Re~nikot [9] postoi nazivot sumpor (?!). Navistina, se upatuva na sulfur, no nerazbirlivo e (koga ne bi se zemala predvid re~isi poluvekovnata starost na Re~nikot) kako ovoj posleden zbor se na{ol vo re~nikot na makedonskiot jazik. Toa ne e duri nitu narodniot naziv na ovoj element vistinski makedonski naziv duri izgleda i nema, zatoa {to nazivot }u}ur ({to nekoga{ bil dosta {iroko rasprostranet) e turski zbor i sekako ne 16 Vo u~ebnikot [18] pi{uva berklium, no lorensiumot i tuka e laurencium. Bull. Chem. Technol. Macedonia, 21, 1. 75 80 (2002)
Bele{ki za jazikot na hemijata. 7. Za uraniumot i za nazivite na nekoi drugi elementi 79 treba da se smeta za prifatliv 17. Za ovoj element sosema opravdano e prifatena makedoniziranata forma na originalniot latinski naziv sulphur. Taa forma cvrsto navlegla vo hemiskata jazi~na praktika, od nea se izvedeni cela niza nazivi i ne postoi nikakva vistinska pri~ina nazivot sumpor da se zadr`i vo izvorite {to ja opredeluvaat jazi~nata norma. Za sre}a, ovoj naziv go nema vo Pravopisot [10, 11] i vo Pravopisniot re~nik [13], no sekako bi trebalo da se isfrli i od Re~nikot (se razbira, dokolku do`iveeme toj da ne bide samo preslikuvan vo sekoe sledno izdanie). LANTANOIDI I AKTINOIDI Kako {to be{e zboruvano vo edno od prethodnite prodol`enija na ovaa serija [9], terminot metaloid bil pogre{no odbran, bil nesistematski koristen i treba da bide napu{ten. Me utoa, nastavkata -oid (poto~no, nejzinata mno`inska forma) e zadr`ana vo nazivite na dve grupi elementi lantanoidi i aktinoidi. Ako se ima predvid originalnoto zna~ewe na ovaa nastavka, ovie dva termina zna~at sli~ni na lantan, odnosno sli~ni na aktinium. Pokraj ovie, za dveve grupi elementi se polzuvaat i nazivite lantanidi i aktinidi. Kolku i {iroko da e rasprostraneta nivnata upotreba, tie sekako treba da se odbegnuvaat. Imeno, nastavkata -id upatuva na sol na beskislorodna kiselina (hlorid, sulfid itn.) i ne e upatno taa da se upotrebuva vo sosema poinakvo zna~ewe. Vpro~em, takvi se i me unarodnite preporaki [25]. [to se odnesuva, pak, na lantanoidi i aktinoidi, ovie nazivi se sosema soodvetni dokolku vo lantanoidi i aktinoidi ne se vbrojuvaat i samiot lantan i aktinium kako {to ponekoga{ se pravi. Poslednovo sekako treba da se odbegnuva, makar {to za nego postojat dosta seriozni prakti~ni pri~ini. Imeno, svojstvata na lantanot i na lantanoidite {to sleduvaat po nego i na aktiniumot i na aktinoidite se sli~ni. Me u- 17 Vpro~em, na ova poslednovo uka`uvaat i To{ev i Topuzovski [1]. toa, lantanot i aktiniumot ne se f-elementi i ova e dostatna pri~ina tie da se tretiraat oddelno. Taka }e bide postapuvano popravilno i od strukturna i, za Bele{kive pova`no, od jazi~na gledna to~ka. ZAKLU^OK Od prethodniot tekst mo`e da se zaklu- ~i deka makedonskite nazivi na hemiskite elementi se ve}e prakti~no celosno kodificirani. Od dvete dozvoleni formi za elementot uran/uranium sekako treba da se prifati (kako edinstvena) vtorata forma. Od nazivite dadeni vo trudot [1] sekako ne treba da se prifatat nitu prazeodim i neodium (edinstveno pravilni mo`e da bidat nazivite prazeodimium i neodimium), nitu berkelium i laurencium (nazivite na ovie dva elementa mora da bidat berklium i lorensium zatoa {to tie se vo soglasnost so originalniot izgovor ili prifatenata transkripcija). Elementot hrom sekako ne treba (a verojatno i ne mo`e) da stane hromium, no elementot titan bi trebalo da se vika titanium zatoa {to toj ne e preterano poznat, a prifa}aweto na formata titanium bi pridonelo metalite poednoobrazno da se imenuvaat, a i da se odbegnat izvesni nedorazbirawa. LITERATURA [1] D. To{ev, B. Topuzovski, Terminologija po hemija (I), vo Bilten na Odborot za izrabotuvawe na makedonska terminologija, XIV, 89 (1984). [2] D. To{ev, Terminologija od oblasta na neorganskata hemija vo Makedonska terminologija, XXV (1 2), Makedonska akademija na naukite i umetnostite, Skopje, 1995. [3] B. [optrajanov, Kniga na trudovi od 16. Kongres na hemi~arite i tehnolozite na Makedonija (so me unarodno u~estvo), Skopje, 1999, str. 687. [4] B. [optrajanov, Glas. hem. tehnol. Makedonija, 18, 81 (1999). [5] B. [optrajanov, Glas. hem. tehnol. Makedonija, 19, 91 (2000). [6] B. [optrajanov, Glas. hem. tehnol. Makedonija, 19, 191 (2000). [7] B. [optrajanov, Glas. hem. tehnol. Makedonija, 19, 197 (2000). [8] B. [optrajanov, Glas. hem. tehnol. Makedonija, 20, 183 (2001). [9] B. [optrajanov, Glas. hem. tehnol. Makedonija, 20, 189 (2001). Glas. hem. tehnol. Makedonija, 21, 1, 75 80 (2002)
80 B. [optrajanov [10] B. Koneski, T. Dimitrovski, B. Korubin, T. Stamatoski, Re~nik na makedonskiot jazik so srpskohrvatski tolkuvawa, Makedonska kniga, Grafi~ki zavod Goce Del~ev, Skopje, 1986. [11] B. Vidoeski, T. Dimitrovski, K. Koneski, K. To{ev, R. Ugrinova-Skalovska, Pravopis na makedonskiot literaturen jazik so pravopisen re~nik, Prosvetno delo, Skopje, 1970. [12] B. Vidoeski, T. Dimitrovski, K. Koneski, R. Ugrinova-Skalovska, Pravopis na makedonskiot literaturen jazik, XIV izdanie, Prosvetno delo, Skopje, 1999. [13] K. Koneski, Pravopisen re~nik na makedonskiot literaturen jazik, Prosvetno delo, Skopje, 1999. [14] Q. Mi}unovi}, Sovremen leksikon na stranski zborovi i izrazi, Na{a kniga, Skopje, 1990. [15] B. [optrajanov, Hemija za prva godina gimnazisko obrazovanie (IV izdanie), Prosvetno delo, Skopje, 1999. [16] B. [optrajanov, Hemija za III godina gimnazisko obrazovanie (treto, izmeneto i dopolneto izdanie), Prosvetno delo, Skopje, 1999. [17] S. Cvetkovi}, Hemija za VII oddelenie, V izdanie, Prosvetno delo, Skopje, 1980. [18] D. To{ev, Op{ta i neorganska hemija, Univerzitet Kiril i Metodij Skopje, Skopje, 1976. [19] O. S. Ahmanova (redaktor), Russko-angliŸskiŸ slovarý, SovetskaÔ ÌnciklopediÔ, Moskva, 1965. [20] M. Mladenov, D. Crvenkovski, B. Blagoeski, Bugarsko-makedonski re~nik, Prosvetno delo, Skopje, Nolit, Beograd, 1968. [21] Mala enciklopedija Prosveta, Tom 3, Prosveta, Beograd, 1978. [22] Z. Kluz, K. Lopata, Chemia, Wydawnictwo szkolne i pedagogiczne, Warszawa, 1998. [23] K. Hora, Makedonsko-~eský slovník, Euroslavica, Praha, 1999. [24] V. Simeon (urednik), Hrvatska nomenklatura anorganske kemije, [kolska knjiga, Zagreb, 1996. [25] G. J. Leigh (Ed.), Nomenclature of Inorganic Chemistry, Blackwell, Oxford, 1990. [26] G. G. Diogenov, IstoriÔ otkrìtiô himi~eskih Ìlementov, Gosudarstvennoe u~ebno-pedagogi~eskoe izdadetelýstvo Ministerstva prosveçeniô RSFSR, Moskva, 1960. S u m m a r y NOTES ON THE LANGUAGE OF CHEMISTRY 7. ON URANIUM AND THE NAMES OF OTHER ELEMENTS Bojan [optrajanov Institute of Chemistry, Faculty of Natural Sciences and Mathematics, The Sv. Kiril i Metodij University, PO Box 162, 11001 Skopje, Republic of Macedonia e-mail: bojan@pmf.ukim.edu.mk Key words: names of the chemical elements, uranium, titanium Although the codification of the names of the chemical elements is practically complete and there are hardly any problems regarding the naming of individual elements, unacceptable names can be found in texts which pretend to be a basis for the definitive standardization of the chemical terminology [1, 2]. An attempt is made to give arguments that the name uran is indeed unacceptable, to correct some obvious errors in [1] and to put forward the proposal to change into titanium the Macedonian name of the element presently known as titan. Bull. Chem. Technol. Macedonia, 21, 1. 75 80 (2002)