ΙΝΟΤΛΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. αθταρώδες δηαβήηες 1. αθταρώδες δηαβήηες 3. αθταρώδες δηαβήηες 2. Σύποη Δ. Έιεγτος επηπέδοσ γισθόδες

Transcript

1 ΙΝΟΤΛΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Ομάδα Εργαστηρίων Γκοβίνα, Παρισσόπουλος, Μπουζίκα, Κορέλη Γ εξάμηνο Νοσηλευτική Β ΣΕΥΠ ΤΕΙ Αθήνας 1 αθταρώδες δηαβήηες 1 O ζαθραξψδεο δηαβήηεο (Γ) είλαη κηα ρξφληα θαηάζηαζε, πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ δηαηαξαρέο ηνπ κεηαβνιηζκνχ ησλ πδαηαλζξάθσλ, ησλ ιηπψλ, ησλ πξσηετλψλ ηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο, 1 ζηα 30 άηνκα είλαη πηζαλφ λα επεξεαζηνχλ θαη κέρξη ην 2025 ζα ππάξρνπλ 300 εθαηνκκχξηα άλζξσπνη κε Γ ζε φιν ηνλ θφζκν (Zimmet et al 2001) 2 αθταρώδες δηαβήηες 2 αθταρώδες δηαβήηες 3 Αλεπαξθψο ειεγρφκελνο Γ πξνθαιεί θαηαζηξνθηθά ζπκπηψκαηα θαη καθξνπξφζεζκα είλαη ππεχζπλνο γηα απμεκέλε λνζεξφηεηα Οη αιινηψζεηο ζηα κηθξά θαη κεγάια αγγεία επεξεάδνπλ ζνβαξά ηε πνηφηεηα δσήο ελφο αηφκνπ θαη κπνξεί λα ηνλ νδεγήζεη ζε πξφσξν ζάλαην (Wallymahmed 2006) Ωζηφζν, έξεπλεο επηβεβαηψλνπλ φηη ν ζσζηφο έιεγρνο γιπθφδεο κπνξεί λα κεηψζεη ζεκαληηθά ηηο κηθξφ-αγγεηαθέο επηπινθέο ζε Γ ηχπνπ Ι θαη ΙΙ (Diabetes Control θαη Δπηπινθέο Trial DCCT, Research Group 1993) Ωο εθ ηνχηνπ, ε αληηκεηψπηζε / θξνληίδα ηνπ αζζελή ζα πξέπεη λα απνζθνπεί ζηε βειηηζηνπνίεζε ηνπ ειέγρνπ γιπθφδεο, θαη ζηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θηλδχλνπ ππνγιπθαηκίαο 3 4 Σύποη Δ Σύπος Ι Δ (10%) ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ - πξνθχπηεη απφ απηφ-άλνζε θαηαζηξνθή ησλ β θπηηάξσλ, κε ζπλέπεηα ηελ αλεπάξθεηα ηλζνπιίλεο. Σύπος ΙΙ Δ ΕΝΗΛΙΚΕ - Ο δηαβήηεο ηχπνπ 2 νθείιεηαη είηε ζηελ αλεπαξθή παξαγσγή ηεο ηλζνπιίλεο ή ζηελ απμεκέλε αλζεθηηθφηεηα ηνπ νξγαληζκνχ ζηηο επηδξάζεηο ηεο ηλζνπιίλεο (αληίζηαζε ζηελ ηλζνπιίλε). 5 Έιεγτος επηπέδοσ γισθόδες Φπζηνινγηθά ην πάγθξεαο παξάγεη 35 i.u. ην 24ψξν. ε πγηή άηνκα, ηα επίπεδα γιπθφδεο ζην αίκα δηαηεξνχληαη ζε ζρεηηθά ζηελά φξηα mmol / L mg / dl Η Ιλζνπιίλε θαη γιπθαγφλε πνπ παξάγνληαη απφ ην πάγθξεαο είλαη ζε κεγάιν βαζκφ ππεχζπλεο γηα ηελ ξχζκηζε ηεο γιπθφδεο ζην αίκα Η ηλζνπιίλε ζπληίζεηαη θαη εθθξίλεηαη απφ ηα ß θχηηαξα ζηα λεζίδηα ηνπ Langerhans ζε απάληεζε ζηα πςειά επίπεδα γιπθφδεο ζην αίκα, γηα παξάδεηγκα, κεηά απφ γεχκαηα. Η έθθξηζή ηεο αλαζηέιιεηαη απφ ηα ρακειά επίπεδα γιπθφδεο. Η Γιπθαγφλε εθθξίλεηαη απφ ηα α θχηηαξα, σο απάληεζε ζε ρακειά επίπεδα γιπθφδεο ζην αίκα θαη αλαζηέιιεηαη απφ πςειά επίπεδα γιπθφδεο ζην αίκα 6 1

2 Ιλζοσιηλοζεραπεία Σρητοεηδηθός έιεγτος ζαθτάροσ Η ζεξαπεία ππνθαηάζηαζεο ηεο Ιλζνπιίλεο κε ππνδφξηεο ελέζεηο βξαρείαο θαη παξαηεηακέλεο δξάζεο ηλζνπιίλε ρξεζηκεχεη ζην λα κηκείηαη ηε θπζηνινγηθή έθθξηζε ηλζνπιίλεο ζηνλ νξγαληζκφ Η δφζε ηεο ηλζνπιίλεο ξπζκίδεηαη αλάινγα κε χπαξμε ή φρη ζαθράξνπ ζηα νχξα (γιπθνδνπξία), θαη ηα επίπεδα ζαθράξνπ ζην αίκα 7 8 θοπός Ιλζοσιηλοζεραπείας Αλαθνχθηζε απφ ζπκπηψκαηα (δίςα, πνιπνπξία, πνιπδηςία θαη κπθεηηάζεηο) Διαρηζηνπνίεζε ηνπ θηλδχλνπ ησλ καθξνπξφζεζκσλ κηθξφ-αγγεηαθψλ επηπινθψλ (π.ρ. ακθηβιεζηξνεηδνπάζεηα, λεπξνπάζεηεο, λεθξηθή βιάβε) Βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ηνπ αζζελή 9 10 Ιλζοσιίλε Ιλζνπιίλε αλζξψπηλεο πξνέιεπζεο επεμεξγαζκέλε ηλζνπιίλε δψσλ (ρνίξσλ θαη βννεηδψλ) Τπάξρεη κεγάιε πνηθηιία ζθεπαζκάησλ ηλζνπιίλεο, ηα νπνία, κεηά ηελ ππνδφξηα έλεζε, πνηθίιινπλ ζηνλ ρξφλν έλαξμεο θαη δηάξθεηα ηεο δξάζεο Άκεζεο δξάζεο βξαρείαο δξάζεο ελδηάκεζεο δξάζεο, παξαηεηακέλεο δξάζεο, θαη εθ ησλ πξνηέξσλ αλακεηγκέλε ηλζνπιίλε (Royal College of Nursing (RCN 2004) 11 Ιλζοσιίλε άκεζες δράζες NovoRapid, Humalog θαη Apidra κπνξεί λα ρνξεγεζεί ακέζσο πξηλ ή ιίγν κεηά ην θαγεηφ. Έλαξμε δξάζεο ζε πνιχ ζχληνκν ρξφλν θαη δηαξθεί πεξίπνπ 3 4 ψξεο. Υξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο ζε ζπλδπαζκφ κε ελδηάκεζα ή ηλζνπιίλε καθξάο δξάζεο 12 2

3 Ιλζοσιίλε βρατείας δράζες (θρσζηαιιηθή) σλετής ελδοθιέβηας (IV) τορήγεζε βρατείας δράζες Ιλζοσιίλες Actrapid, Humulin S, Velosulin θαη Hypurin Υνξεγείηαη πεξίπνπ ιεπηά πξηλ απφ ην γεχκα επηηπγράλεη ην κέγηζην απνηέιεζκα ηεο ζε 2-4 ψξεο θαη κπνξεί λα δηαξθέζεη γηα δηάξθεηα κέρξη 8 ψξεο Υνξεγείηαη ζπλήζσο ζε ζπλδπαζκφ κε ελδηάκεζεο ή καθξάο δξάζεο ηλζνπιίλε ε εηδηθέο πεξηπηψζεηο ρνξεγείηαη θαη ελδνθιεβίσο Σρόπος τορήγεζες 50 i.u. Actrapid ζε 50 ml θπζηνινγηθφ νξφ (1 i.u. ηλζνπιίλεο / 1 ml θπζηνινγηθνχ νξνχ). Η ρνξήγεζε γίλεηαη κε ηε ρξήζε ειεθηξνληθήο ζπζθεπήο ελδνθιέβηνπ δηαιχκαηνο πνπ δέρεηαη ζχξηγγα 50 ml (syringe pump). Γισθόδε αίκαηος (mg/dl) Ρσζκός έγτσζες ηλζοσιίλες (ml/hr) <36 (2 mmol/l) 0 36 κε 81 (2 4.5 mmol/l) 0,5 81 κε117 (4,5 κε 6,5 mmol/l) κε 162 (6,5 κε 9 mmol/l) κε 198 (9 κε 11 mmol/l) κε 306 (11 κε 17 mmol/l) κε 504 (17 κε 28 mmol/l) 7 > 504 (28 mmol/l) 10 θαη θαιέζηε γηαηξφ Ιλζοσιίλες ελδηάκεζες δράζες Insulatard, Humulin Ι θαη Insuman Basal Η δξάζε ηεο αξρίδεη πεξίπνπ κία έσο δχν ψξεο κεηά ηελ ρνξήγεζή ηεο Δπηηπγράλεη ην κέγηζην απνηέιεζκα ηεο ζε πεξίπνπ 4 έσο 12 ψξεο θαη κπνξεί λα δηαξθέζεη κέρξη θαη 24 ψξεο. Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ηαρεία ή ηλζνπιίλε βξαρείαο δξάζεο ή κε αληηδηαβεηηθά θάξκαθα ζην Γ ηχπνπ ΙΙ. λα επαλεμεηάζεη ηελ θιίκαθα Ιλζοσιίλε καθράς δράζες Lantus Levemir έρεη παξαηεηακέλε δηάξθεηα δξάζεο ΥΩΡΙ ζεκείν αηρκήο (PEAK). Η Lantus ρνξεγείηαη ζπλήζσο κία θνξά θαζεκεξηλά θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί καδί κε ηελ ηαρεία ή βξαρείαο δξάζεο ηλζνπιίλε, ή ζε ζπλδπαζκφ κε αληηδηαβεηηθά θαξκαθεπηηθά ζθεπάζκαηα ζην Γ ηχπνπ ΙΙ. Η Levemir κπνξεί λα ρνξεγεζεη κία ή δχν θνξέο ηελ εκέξα. σλδσαζκοί ηλζοσιίλες (δηθαζηθή) NovoMix 30 θαη Humalog Mix25 πλδπαζκνί ηαρείαο θαη ελδηάκεζεο δξάζεο Γηα παξάδεηγκα, ε NovoMix 30 απνηειείηαη απφ 30% ηαρείαο δξάζεο ηλζνπιίλεο θαη 70% ελδηάκεζεο δξάζεο ηλζνπιίλεο. κπνξεί λα ρνξεγεζεί ακέζσο πξηλ ή κεηά ην θαγεηφ, ην νπνίν είλαη βνιηθφ γηα πνιινχο αζζελείο. Σν ζθεχαζκα απηφ είλαη ζνιφ. Σν ζθεχαζκα αλαζηξέθεηαη πξηλ ηελ αλαξξφθεζε, (inverted ) ή ε ζπζθεπή ρνξήγεζεο πεξηζηξέθεηαη πεξίπνπ 20 θνξέο γηα λα αλακεηρζνχλ ηα δχν είδε ηλζνπιίλεο επαξθψο

4 Άιιοη ηρόποη τορήγεζες Παράδεηγκα ζεραπεσηηθού ζτήκαηος Μηθξφ-αληιίεο ζπλερνχο ππνδφξηαο έγρπζεο ηλζνπιίλεο Η εηζπλεφκελε ηλζνπιίλε (Exubera ) έρεη άδεηα ρξήζεο ζην Ηλσκέλν Βαζίιεην. (NICE 2006) πρωινό μεζημεριανό βραδινό Ινζοσλίνη βρατείας δράζης Ινζοσλίνη ενδιάμεζης δράζης Βραδινή ανάπασζη Επηπιοθές / αλεπηζύκεηες δράζεης Τπνγιπθαηκία Αιιεξγηθή αληίδξαζε Ιλζνπιηληθή ιηπνδπζηξνθία Ληπνυπεξηξνθία Ληπναηξνθία 21 Σετληθή τορήγεζες Τπνδφξηα έλεζε βειφλα 25G Πνζφηεηα θαξκάθνπ: ml Η κέηξεζε ηλζνπιίλεο είλαη ηππνπνηεκέλε ζε δηεζλείο κνλάδεο (I.U.) Δίλαη ζπζθεπαζκέλε ζε θηαιίδηα πνπ πεξηέρνπλ 10ml ηλζνπιίλεο θαη θάζε 1ml πεξηέρεη 100 κνλάδεο ηλζνπιίλεο Υξεζηκνπνηείηαη εηδηθή ζχξηγγα ηνπ 1 ml (100 κνλάδεο) κε αξηζκεκέλε ζηήιε ηπιφ (pens) βειφλεο κηθξφηεξεο

5

6 Δλεκέξσζε αζζελή Δηαδηθαζία τορήγεζες Δπηινγή ρξφλνπ (ζπλήζσο) min πξηλ ην πξσηλφ θαη ην δείπλν Δπηινγή ζσζηνχ ζεκείνπ Έιεγρνο γηα ηδήκαηα, εκ. Λήμεο, εκ. Αλνίγκαηνο (1 κήλα ζην ςπγείν). Αλαθηλνχκε αιαθξά, αλαξξνθνχκε ηε ζσζηή πνζφηεηα ηλζνπιίλεο ζηε ζχξηγγα Έιεγρνο ηαηξηθήο νδεγίαο Πηάλνπκε, αλαζεθψλνπκε ην δέξκα κε ην έλα ρέξη, δελ ηξίβνπκε ην δέξκα κε νηλφπλεπκα (Gittens και Bunnell, 2009; Hunter, 2008) εηζάγνπκε ηελ βειφλα κε γσλία 90 o ζηνλ ππνδφξην ηζηφ (Wallymahmed M 2006), ή κε γσλία 45 o αλάινγα κε ην κέγεζνο ηεο βειφλαο. ηφρνο είλαη ε έγρπζε ηνπ θαξκάθνπ ζηνλ ππνδφξην ηζηφ. Γελ είλαη απαξαίηεηε ε αλαξξφθεζε (McAskill & Goodhand 2007) ΑΝΑΣΟΥΑΣΙΚΗ ΠΡΑΚΣΙΚΗ: προεηοηκαζία δέρκαηος πρηλ ηελ σποδόρηα έλεζε. Ση προηείλεη ε βηβιηογραθία; 31 βηβιηογραθία Wallymahmed M (2006) Insulin therapy in the management of type 1 and type 2 diabetes. Nursing Standard. 21, 6, Αθανάηοσ Ε.Κ. (2000) Κλινική Νοζηλεσηική, Βαζικές και Ειδικές Νοζηλείες (Έκδοζη ΙΑ ), Αθήνα, Phillips A (2007) Starting patients on insulin therapy: diabetes nurse specialist views. Nursing Standard. 21, 30, Gittens G, Bunnell T (2009) Skin disinfection and its efficacy before administering injections. Nursing Standard. 23, 39, Hunter J (2008) Subcutaneous injection technique. Nursing Standard. 22, 21,