ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ τ. ΥΠΕΧΩΔΕ

Transcript

1 ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ τ. ΥΠΕΧΩΔΕ Αναστασία Παπαβασιλείου Πολιτικός Μηχανικός, Υπεύθυνη Ποιότητας Τμήματος Εργαστηρίου Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη) Αθανάσιος Καλοφωτιάς Μεταλλειολόγος Μηχανικός, Προϊστάμενος Τμήματος Εργαστηρίου Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας (Λαμία)

2 Ιστορικό Το 2001 ανατέθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ, το έργο: «Προετοιμασία των τμημάτων Εργαστηρίων των Διευθύνσεων Δημοσίων Έργων των Περιφερειών της χώρας, για την διαπίστευσή τους από το Εθνικό Συμβούλιο Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ)» Το έργο ανέλαβε η εταιρεία συμβούλων: Ε. Αθανασάκη Α. Μπόγδης ΕΠΕ, Π. Παπακυριακόπουλος Geoterra, TUV ΕΛΛΑΣ ΑΕ, ΣΤΑΔΙΟΝ ΑΕ και EXODUS AE. Για την επίβλεψη ορίστηκαν ως Διευθύνουσα Υπηρεσία: η Δ/νση Κεντρικού Εργαστηρίου Δημοσίων Έργων και ως Προϊσταμένη Αρχή: η Γενική Διεύθυνση Ποιότητας Δημοσίων Έργων. ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗ ( Accreditation ) κατά ΕΛΟΤ ISO Είναι η διαδικασία με την οποία ένας αρμόδιος φορέας παρέχει επίσημη αναγνώριση ότι ένα εργαστήριο είναι ικανό να εκτελεί συγκεκριμένες δοκιμές. Λόγοι για τους οποίους ένα εργαστήριο οφείλει να έχει διαπίστευση Βελτίωση της οργάνωσής του. Διεθνής αναγνώριση της Τεχνικής του ικανότητας και της αξιοπιστίας του. Προστασία του καταναλωτή. Κανονισμοί υγείας, ασφάλειας καθώς και περιβάλλοντος. Οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν τα Εργαστήρια Δοκιμών περιγράφονται αναλυτικά στο Πρότυπο ΕΛΟΤ ISO και είναι δύο κατηγοριών: 1. Απαιτήσεις για την Διοίκηση 2. Τεχνικές Απαιτήσεις Απαιτήσεις για την Διοίκηση Νομική οντότητα Ανεξαρτησία (Για πρώτη φορά το Πρότυπο καθιέρωσε την ανεξαρτησία έναντι παρεμβάσεων από μέρους της Δημόσιας Διοίκησης) Οργανόγραμμα: Προϊστάμενος Υπεύθυνος Ποιότητας Τεχνικοί Διευθυντές Προσωπικό και πόρους Καθορισμός των αρμοδιοτήτων και των σχέσεων του προσωπικού Σύστημα ποιότητας Πολιτική ποιότητας Εχεμύθεια Εξυπηρέτηση του πελάτη

3 Αγορά Υπηρεσιών και Προμήθειες Προληπτικές ενέργειες - Διορθωτικές ενέργειες Έλεγχος μη συμμορφούμενης εργασίας ή δοκιμής Έλεγχος εγγράφων και αρχείων Εσωτερικές επιθεωρήσεις Ανασκόπηση αιτήσεων, προσφορών και συμβάσεων Διαχείριση Παραπόνων Τήρηση αρχείου Σημαντικότερες Τεχνικές Απαιτήσεις Ικανό προσωπικό - Τεχνικά άρτιο Διαρκής Εκπαίδευση προσωπικού Χρήση εγκεκριμένων μεθόδων Δοκιμών Κατάλληλος Εξοπλισμός Αρχείο εξοπλισμού Συντήρηση εξοπλισμού με βάση συγκεκριμένο πρόγραμμα Οδηγίες συντήρησης Συγκεκριμένη διαδικασία Δειγματοληψίας Μονοσήμαντη ταυτοποίηση των δειγμάτων Διασφάλιση ποιότητας των αποτελεσμάτων Δοκιμών Σύνταξη εκθέσεως αποτελεσμάτων Ιχνηλασιμότητα Η Πολιτική Ποιότητας των Εργαστηρίων Στόχος της Διαπίστευσης των Εργαστηρίων Δημοσίων Έργων είναι η παροχή υπηρεσιών υψηλής στάθμης και σταθερής ποιότητας ώστε να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά στο νέο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Για το σκοπό αυτό, το Εργαστήριο εφαρμόζει ένα Σύστημα Ποιότητας σε πλήρη συμμόρφωση με το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC Στα πλαίσια του Συστήματος Ποιότητας το Εργαστήριο, συνεχίζοντας μια μακρόχρονη παράδοση: Εξασφαλίζει την εμπιστευτικότητα, την αμεροληψία και την ακεραιότητα στη διαχείριση των πληροφοριών των πελατών του, εφαρμόζοντας σύστημα πλήρους ανωνυμοποίησης Λειτουργεί σε συνθήκες πλήρους διαφάνειας και παρέχει στους πελάτες του τη δυνατότητα να παρευρίσκονται στις δοκιμές. Εφαρμόζει συνεχή έλεγχο ποιότητας κατά την εκτέλεση των δοκιμών και προβαίνει σε ενέργειες διασφάλισης της ποιότητάς τους (ενδοεργαστηριακές και διεργαστηριακές δοκιμές). Χρησιμοποιεί τεκμηριωμένες μεθόδους δοκιμών, οι οποίες περιγράφονται σε διεθνή και Ελληνικά πρότυπα και στην Ελληνική νομοθεσία. Εξασφαλίζει τις απαραίτητες συνθήκες για τη σωστή διενέργεια των δοκιμών.

4 Διαθέτει κατάλληλο εξοπλισμό, τον οποίο ελέγχει, συντηρεί και διακριβώνει τακτικά. Εκπαιδεύει το προσωπικό του, σε νέες μεθόδους και τεχνικές, ώστε να υπάρχει συνεχής βελτίωση. Το Εργαστήριο της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας (Λαμία) είναι Διαπιστευμένο από το ΕΣΥΔ κατά ΕΛΟΤ ISO από 18/5/2005, ενώ το Εργαστήριο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη) έχει αξιολογηθεί θετικά και αναμένει το πιστοποιητικό της Διαπίστευσης. Επίσης τα εργαστήρια: της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (Πάτρα) και Σερρών έχουν προαξιολογηθεί και αναμένεται η συνέχεια της διαδικασίας Διαπίστευσής τους από το ΕΣΥΔ. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Όλες οι ενέργειες που έγιναν για την αναβάθμιση των Εργαστηρίων οφείλονταν αποκλειστικά σε προσωπικές πρωτοβουλίες των στελεχών τους, έγιναν με πολύ προσωπικό κόπο και κάτω από αντίξοες συνθήκες, χωρίς συνολικό σχεδιασμό και χωρίς ενιαία αντιμετώπιση. Χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια μέχρι να καταφέρουμε να αλλάξει η νοοτροπία του προσωπικού και να γίνουν συνείδηση όλων μας οι όροι του Προτύπου. Και όλα αυτά χωρίς κεντρική καθοδήγηση. Μετά την εφαρμογή του Νόμου 2503/ «Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωση της Περιφέρειας κλπ.» τα Εργαστήρια υπάγονται στις κατά τόπους Περιφέρειες, υποβαθμίζονται: από Διευθύνσεις σε Τμήματα, και παύει ο συντονισμός και ο κεντρικός έλεγχος που υπήρχε από το ΚΕΔΕ. Η σχέση που υπήρχε ανάμεσα στα Εργαστήρια δεν υφίσταται πλέον, και καθένα από αυτά υποχρεώθηκε να προχωρήσει αυτόνομα και ανεξάρτητα, χαράζοντας την δική του πολιτική στον τομέα της Ποιότητας. Για παράδειγμα θα αναφέρουμε ότι παρατηρήθηκαν ακόμα και μικροαποκλίσεις στον τρόπο εκτέλεσης των δοκιμών, μεταξύ των Εργαστηρίων, και γιαυτό προέκυψε η ανάγκη συνεργασίας -έστω και άτυπαμεταξύ των μεγάλων κρατικών Εργαστηρίων, ώστε να επιλύονται τα κοινά προβλήματα. Τα προβλήματα που παρουσιάζουν σήμερα τα Εργαστήρια είναι πάρα πολλά. Αναφέρουμε τα κυριότερα: Το προσωπικό των Εργαστηρίων μειώνεται συνεχώς (με μετακινήσεις υπαλλήλων προς άλλες Υπηρεσίες, ή συνταξιοδοτήσεις). Προσλήψεις έχουν να γίνουν εδώ και μία 15ετία. Ο μέσος όρος ηλικίας των υπαλλήλων των Εργαστηρίων είναι σήμερα γύρω στα 50 χρόνια, και τώρα που φτάνουμε σχεδόν όλοι μαζί στην σύνταξη, θα χαθεί η συνέχεια, χάνονται πολύτιμες γνώσεις και εμπειρία, που δεν μεταφέρονται σε νεότερους υπαλλήλους.

5 Παράλληλα η απαγόρευση πρόσληψης εργατοτεχνικού προσωπικού (Γεωτρυπανιστές, εργάτες κλπ.) έχει δημιουργήσει μεγάλες δυσλειτουργίες σε όλους τους τομείς ευθύνης του Εργαστηρίου. Είναι λοιπόν απαραίτητη η στελέχωση των εργαστηρίων με νέο δυναμικό, που όμως θα επιλεγεί ειδικά ώστε να καλύψει πραγματικά τις ανάγκες των Εργαστηρίων και όχι απλώς να αυξηθεί αριθμητικά το προσωπικό της Υπηρεσίας. Η μετακίνηση του προσωπικού που έχει παρακολουθήσει σεμινάρια για την Διαπίστευση, ή εκτελεί Διαπιστευμένες Δοκιμές, αυτόματα αναστέλλει την διαδικασία Διαπίστευσης ή καταργεί τις δοκιμές που έχουν Διαπιστευτεί. Τονίζεται εδώ η ιδιαιτερότητα των Εργαστηρίων: Πολλές φορές για την επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν απαιτείται διεπιστημονική προσέγγιση μια και τα θέματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από μία ειδικότητα. Γνώσεις Αντοχής υλικών, Εδαφομηχανικής, Βραχομηχανικής, Χημείας, Τεχνικής Γεωλογίας, και Μεταλλογνωσίας αποτελούν το υπόβαθρο του επιστημονικού προσωπικού των Εργαστηρίων. Δεν υπάρχουν οικονομικοί πόροι και ακόμα και το κόστος των Διακριβώσεων και της Διαπίστευσης με δυσκολία πληρώνεται. Οι Περιφέρειες δεν διαθέτουν καθόλου χρήματα στα Εργαστήρια και το ΚΕΔΕ χρηματοδοτεί τα Εργαστήρια με μεγάλη στενότητα. Υπάρχει ανάγκη μεγαλύτερης ετήσιας χρηματοδότησης και έγκαιρης καταβολής των χρημάτων ώστε να γίνεται καλύτερος προγραμματισμός. Τα μηχανήματα και οι συσκευές σε άλλα Εργαστήρια είναι παλιά και απαιτείται αντικατάστασή τους (πχ. στο Εργαστήριο Θεσσαλονίκης), ενώ σε εκείνα που είναι τελευταίας τεχνολογίας (Λαμία, Πάτρα, και έχουν αγοραστεί με πιστώσεις του Γ ΚΠΣ), δεν χρησιμοποιούνται λόγω έλλειψης προσωπικού αλλά και λόγω αποκλεισμού των Κρατικών Εργαστηρίων από τα μεγάλα έργα. Υπάρχουν προβλήματα με τις διακριβώσεις των μηχανημάτων και συσκευών. Το κόστος των διακριβώσεων είναι πολύ μεγάλο για τα Εργαστήρια μας. Είναι λίγες οι εταιρείες που κάνουν διακριβώσεις, και πολλές φορές είμαστε υποχρεωμένοι να καταφεύγουμε σε λύσεις που δεν είναι πάντα συμβατές με τους όρους του Προτύπου. Θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί το αρμόδιο Τμήμα του ΚΕΔΕ και να καλύπτει αδαπάνως τις διακριβώσεις των μηχανημάτων και συσκευών των Κρατικών Περιφερειακών Εργαστηρίων. ΔΙΚΤΥΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Είναι απαραίτητη η αναβάθμιση της λειτουργίας των Εργαστηρίων, η οργανική σύνδεση τους με το ΚΕΔΕ και η δημιουργία Δικτύου. Τι προσφέρει το Δίκτυο των Εργαστηρίων: 1. Ενιαία αντιμετώπιση ελέγχων (ίδιες Προδιαγραφές, ίδιος τρόπος εκτέλεσης των δοκιμών)

6 2. Μεταφορά Τεχνογνωσίας με οργάνωση σεμιναρίων επιμόρφωσης. Είναι γνωστό ότι οι έλεγχοι που ζητούνται από τα Εργαστήρια καλύπτουν ένα πολύ μεγάλο εύρος υλικών. Είναι απαραίτητο να ενημερωνόμαστε συνεχώς για τις νέες προδιαγραφές και πρότυπα που εκδίδονται, αλλά και να μπορούμε να τα προμηθευτούμε. 3. Υλικοτεχνική υποστήριξη από το ΚΕΔΕ. 4. Κοινή εκπαίδευση προσωπικού με σεμινάρια. 5. Δημιουργία βάσης δεδομένων, στατιστική επεξεργασία αποτελεσμάτων δοκιμών. 6. Διεργαστηριακούς ελέγχους με συμμετοχή των μεγάλων Περιφερειακών Εργαστηρίων. Είναι γνωστό ότι σε αρκετά έργα που κατασκευάστηκαν τα τελευταία χρόνια και χρηματοδοτήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάστηκαν κακοτεχνίες οι οποίες δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα -εκτός από παράπονα των χρηστών- και εξέθεσαν την χώρα μας στην Ευρωπαϊκή κοινότητα. Αναφέρουμε το πρόσφατο πρόστιμο ύψους Ευρώ που επεβλήθη στη χώρα μας από την Ευρωπαϊκή Ένωση για κακοτεχνίες και μη συμμορφώσεις σε έργα του Γ ΚΠΣ. Ποιος έχει την ευθύνη για την απώλεια Εθνικών πόρων; Μήπως κλήθηκε κανείς να λογοδοτήσει; Βασική αιτία αυτών των κακοτεχνιών είναι η έλλειψη ελέγχων ποιότητας τόσο των υλικών όσο και των κατασκευών. Ο ρόλος αυτός ανήκει αποκλειστικά στα Κρατικά Εργαστήρια και στο υπόλοιπο υφιστάμενο πλέγμα Εργαστηρίων. Ακόμα και το ρόλο του ΕΣΠΕΛ (εξειδικευμένου συμβούλου ποιοτικού ελέγχου), μπορεί να τον αναλάβουν, σε μόνιμη βάση τα Περιφερειακά Εργαστήρια και το ΚΕΔΕ. Χρειάζεται αναβάθμιση του ρόλου και του κύρους των Κρατικών Εργαστηρίων. Απαραίτητη προϋπόθεση να γίνουν και πάλι Διευθύνσεις. Τα Εργαστήρια απαξιώθηκαν από την ημέρα υπαγωγής τους στην Περιφέρεια, και λόγω της μη χρησιμοποίησής του στα «Μεγάλα Έργα»: Εγνατία, Μετρό, Αεροδρόμια, ΠΑΘΕ. Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι η Διαπίστευση των Κρατικών Εργαστηρίων δε αρκεί από μόνη της για να πετύχει η αναβάθμισή τους. Η Διαπίστευση απλά θα εξασφαλίσει στα Εργαστήρια την απαραίτητα διαφάνεια και αξιοπιστία. Χρειάζεται να γίνουν θεσμικές παρεμβάσεις. Χρειάζεται να χαραχθεί ένα ενιαίο πλαίσιο στρατηγικής για την Ποιότητα των Έργων στο οποίο σημαντικό ρόλο θα παίξουν τα Κρατικά Εργαστήρια. Τώρα λοιπόν που με την Διαπίστευση αξιολογηθήκαμε με μεγάλη επιτυχία από ένα ανεξάρτητο φορέα, το ΕΣΥΔ, τώρα που με βάση τους όρους του Δ ΚΠΣ όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να παρέχουν πιστοποιημένες υπηρεσίες, τώρα είναι η στιγμή να αποφασίσει επιτέλους η Πολιτική ηγεσία:

7 Θέλει τα Κρατικά Εργαστήρια να γίνουν ο ουσιαστικός σύμβουλος της επίβλεψης; Ενδιαφέρεται για πραγματικό έλεγχο ποιότητας υλικών και έργων; ΑΝΑΜΕΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ!