ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΥΑΘ ΑΕ ΓΙΑ ΑΡΔΕΥΣΗ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

Transcript

1 ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΥΑΘ ΑΕ ΓΙΑ ΑΡΔΕΥΣΗ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Σουπίλας Αθ 1,Κωτούλας Κ. 1, Παπαδάκης Ν., Παπαστεργίου Φ. 1, Καλαφάτη Ερ 1, Χριστοδούλου Κ. 1 1 ΕΥΑΘ αε Εταιρία Ύδρευσης- Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης ΕΥΑΘ ΑΕ Τσιμισκή 98, Θεσσαλονίκη. E-:mail: soupilas@eyath.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στόχος της παρουσίασης είναι να αναφερθούν οι δυνατότητες που υπάρχουν για επαναχρησιμοποίηση του νερού που προκύπτει από την έξοδο της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης (ΕΕΛΘ ) καθώς και οι ενέργειες που γίνονται προς την κατεύθυνση αυτή. Γίνεται κυρίως αναφορά στην χρήση του νερού αυτού για άρδευση καλλιεργειών στην περιοχή Χαλάστρας-Καλοχωρίου ιδιαίτερα σε περιόδου λειψυδρίας καθώς επίσης και στο μέλλον όταν το πρόβλημα άρδευσης της συγκεκριμένης περιοχής είναι δυνατόν να επιδεινωθεί λόγω κλιματολογικών συνθηκών. Στοιχεία και αναλυτικά δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί στο πλαίσιο αυτών των ενεργειών είναι δυνατόν να βοηθήσουν στην πληροφόρηση των συναδέλφων αλλά και κάθε ενδιαφερομένου για την συγκεκριμένη δραστηριότητα της επαναχρησιμοποίησης των εκροών. AGRICULTURE IRRIGATION USING TREATED EFFLUENTS FROM EYATH S WASTEWATER TREATMENT PLANT OF THESSALONIKI Soupilas Ath. 1, Kotoulas K. 1, Papadakis N., Papastergiou F. 1, Kalafati Er. 1, Christodoulou K. 1 1 EYATH sa Thessaloniki Water Supply & Sewerage co sa 98 Tsimiski St Thessaloniki Greece E-:mail: soupilas@eyath.gr ABSTRACT The aim of this presentation is to describe the existing features for using the effluents from the Wastewater Treatment Plant of Thessaloniki, for irrigation purposes in agriculture. This W/W Treatment Plant belongs to the Thessaloniki Water Supply and Sewerage co (EYATH sa). The description includes the experience gained by applying this procedure to the surrounding area of Chalastra Kalochori especially in drought periods at present in order to be used for the future actions. This experience along with the analytical data and other useful information of this usage could be also useful for other colleagues interested in the application of water reuse systems in their companies. 1

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό και στην Ελλάδα ότι τα επεξεργασμένα λύματα από τις Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) αποτελούν ένα πολύτιμο υδατικό πόρο που μπορεί να χρησιμεύσει κάτω από ορισμένες συνθήκες για αντιμετώπιση προβλημάτων λειψυδρίας. Παρόμοιες συνθήκες λειψυδρίας εμφανίζονται περιοδικά και στην περιοχή Χαλάστρας Καλοχωρίου όπου η άρδευση των στρεμμάτων με τα νερά του ποταμού Αξιού συχνά καθίσταται προβληματική λόγω της μειωμένης θερινής παροχής του ποταμού. Ιδιαίτερα κατά τους μήνες αιχμής των αρδεύσεων, Ιούλιο και Αύγουστο, το πρόβλημα της έλλειψης αρδευτικού νερού καθίσταται έντονο στο συγκεκριμένο αρδευτικό δίκτυο. Αυτό γίνεται γιατί δεν υπάρχει δυνατότητα εναλλακτικής υδροδότησης από άλλη πηγή. Το αρδευτικό έλλειμμα στην περιοχή της Χαλάστρας κυμαίνεται από 2-3 m 3 /sec ή μέχρι m 3 νερό την ημέρα τους θερινούς μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Μία διέξοδος στο πρόβλημα αυτό δόθηκε με την χρήση για αρδευτικούς σκοπούς των εκροών της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης (ΕΕΛΘ), που βρίσκεται στην περιοχή της Σίνδου. 2. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η Εταιρία Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ) α.ε. έχει υπό την κυριότητά της Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης (ΕΕΛΘ ) που βρίσκεται στην περιοχή της Σίνδου. Από την ΕΕΛΘ προκύπτουν σε καθημερινή βάση περίπου m 3 επεξεργασμένων λυμάτων. Αυτή η ποσότητα καταλήγει μέσω υποβρύχιου αγωγού στο έξω μέρος του κόλπου της Θεσσαλονίκης. Λόγω της πλεονεκτικής θέσης της ΕΕΛΘ,η οποία βρίσκεται πολύ κοντά στην πεδιάδα της Θεσσαλονίκης όπου είναι και το αρδευτικό δίκτυο Καλοχωρίου Χαλάστρας, και της καλής ποιότητας των εκροών, αυτές είναι δυνατόν να διοχετευθούν με ελεγχόμενο τρόπο στα αρδευτικά δίκτυα του ΓΟΕΒ για να χρησιμοποιηθούν για άρδευση μίας έκτασης γεωργικών καλλιεργειών στρεμμάτων. Η πολύ καλή ποιότητα των επεξεργασμένων λυμάτων σε συνδυασμό με την φροντίδα της ΕΥΑΘ αε και του προσωπικού της για την ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων της περιοχής, στο πλαίσιο των αρχών της Αειφόρου Ανάπτυξης έδωσε ώθηση στις ενέργειες για αξιοποίηση αυτού του πολύτιμου υδατικού πόρου για την συγκεκριμένη χρήση. Έτσι λίγο μετά το ξεκίνημα της λειτουργίας της ΕΕΛΘ το 1992 άρχισε ο προγραμματισμός για την αξιοποίηση των εκροών της και για το σκοπό αυτό ξεκίνησε η μελέτη του αντικειμένου και η επικοινωνία με τις Υπηρεσίες που εκπροσωπούν τους μελλοντικούς χρήστες δηλ τους αγρότες της περιοχής του Νομού Θεσσαλονίκης ( ΓΟΕΒ, ΤΟΕΒ κλπ ){ 11}. Στην συνέχεια έγιναν πιλοτικές δράσεις και πειράματα με Ινστιτούτα του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) ειδικά με το Εδαφολογικό Ινστιτούτο & με το Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων (ΙΕΒ) {6}. Η συνεργασία μας με το προσωπικό των συγκεκριμένων Ιδρυμάτων ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη όχι μόνο για την εκτέλεση των πειραμάτων αλλά και για την πληροφόρηση και αποδοχή της δράσης από τους γεωργούς. Ταυτόχρονα εκπονήθηκαν μελέτες οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν είτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε από την ίδια την ΕΥΑΘ {10}. 2

3 Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην συλλογή στοιχείων και αναλυτικών αποτελεσμάτων από τις πειραματικές δράσεις,καθώς και από την ποιότητα των επεξεργασμένων λυμάτων της ΕΕΛΘ. Ιδιαίτερα χρονοβόρα ήταν η διαδικασία προώθησης και έγκρισης των σχετικών αδειοδοτήσεων καθώς και των Περιβαλλοντικών όρων{12}. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της έλλειψης σχετικής Νομοθεσίας για αυτή την ενέργεια αλλά και της έλλειψης πληροφόρησης των υπαλλήλων των αδειοδοτουσών Υπηρεσιών αφού η δράση θα εφαρμοζόταν για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η όλη δράση γίνεται σε καλλιέργειες βαμβακιού, καλαμποκιού, μηδικής & ρυζιού και διασφαλίζεται από την σωστή τήρηση & εφαρμογή των Περιβαλλοντικών Όρων που εγκρίθηκαν και που εστιάζονται κύρια στην συνεχή παρακολούθηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του νερού που χρησιμοποιείται για άρδευση. Με βάση τους εγκριθέντες Περιβαλλοντικούς όρους οι εκροές θα αραιώνονται σε αναλογία 1:5 με αρδευτικό νερό πριν την χρήση τους και θα τηρούνται τα όρια του Πίνακα 1 Σε όλη την διάρκεια της αρδευτικής διαδικασίας υπάρχει σε εξέλιξη ένα συστηματικό πρόγραμμα δειγματοληψιών & ελέγχων για την διασφάλιση της ποιότητας των γεωργικών καλλιεργειών. Ταυτόχρονα και σύμφωνα με τους εγκεκριμένους Περιβαλλοντικούς όρους στο τέλος κάθε καλλιεργητικής περιόδου συντάσσεται επιστημονική έκθεση από το Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων Θεσσαλονίκης που είναι ο Επιστημονικός Υπεύθυνος για τον ΤΟΕΒ Χαλάστρας στην περιοχή δηλαδή όπου γίνεται η εν λόγω δράση. Η έκθεση που περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία και τα αποτελέσματα από την συγκεκριμένη ενέργεια έτσι ώστε να υπάρχει πληροφόρηση προς κάθε ενδιαφερόμενο {7,8,9}. 3. ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ & ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Η επεξεργασία των λυμάτων που διοχετεύονται στη εγκατάσταση (ΕΕΛΘ), περιλαμβάνει, προεπεξεργασία για την απομάκρυνση των αιωρουμένων σωματιδίων της άμμου και των λιπών, βιολογική επεξεργασία καθώς και απομάκρυνση αζώτου, απολύμανση με χλώριο. Κατά την διάρκεια των τελευταίων ετών, υλοποιήθηκε από την ΕΥΑΘ σειρά φυσικοχημικών και μικροβιολογικών εξετάσεων σε δείγματα εκροών από την ΕΕΛΘ, σε αρδευτικό νερό της περιοχής καθώς και σε εκροές βιομηχανικών αποβλήτων και συλλέχθηκαν δεδομένα χρήσιμα για την προετοιμαζόμενη δραστηριότητα της διάθεσης των εκροών της ΕΕΛΘ για αρδευτικούς σκοπούς. Πίνακας 1: Προτεινόμενα όρια στο μείγμα νερού που θα διατίθεται στο αρδευτικό δίκτυο Καλοχωρίου-Χαλάστρας ph 6,5-8,5 Ηλεκτρική αγωγιμότητα < 3000 μs/cm ή <3,0 ms/cm Βιοχημικά απαιτούμενο οξυγόνο < 30 mg/l BOD5 Χημικά απαιτούμενο οξυγόνο COD <80 mg/l Αιωρούμενα στερεά SS 30 mg/l Υπολειμματικό χλώριο <1,0 Εντερικά κολοβακτηρίδια ( fecal <1000/100ml coliforms) Αυγά παρασίτων < 1 αυγό/lt Βόριο < 2 mg/lt ΤΚΝ <30 mg/lt 3

4 Τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά από τις παραμέτρους που ελέγχθηκαν παρουσιάζονται στον πίνακα 2. Πίνακας 2. Φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των εκροών από την ΕΕΛΘ, και την μονάδα Βιομηχανικών αποβλήτων (ΜΚΑ) της ΒΙΠΕΘ σε σύγκριση με αρδευτικό νερό της περιοχής ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΕΛΘ ΝΕΡΟ ΜΚΑ ΑΡΔΕΥΣΗΣ PH Αγωγιμότητα ms/cm SS mg/l BOD 5 mg/l mg/l COD Cl mg/l NH 4 -N mg/l NO 2 -N mg/l NO 3 -N mg/l TKN mg/l Ολικό N mg/l P-PO 4 ορθ. mg/l P-PO 4 ολικά mg/l B mg/l Ορισμένες τιμές αγωγιμότητας ήταν αυξημένες λόγω εισροών θαλασσινού νερού στο αποχετευτικό δίκτυο της ΕΥΑΘ, κάτι που σε μεγάλο ποσοστό έχει βελτιωθεί ύστερα από επεμβάσεις και εκτέλεση των καταλλήλων έργων. Αναλύσεις μετάλλων πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου σε αντίστοιχα δείγματα που έδειξαν ιδιαίτερα χαμηλές συγκεντρώσεις στις εκροές της ΕΕΛΘ που προοριζόταν για άρδευση. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις μικροβιολογικές εξετάσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στο Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών Θεσσαλονίκης του Εθνικου Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας). Τα μικροβιολογικά αποτελέσματα έδειξαν ότι η απολύμανση των λυμάτων ήταν πολύ αποτελεσματική και ότι δεν υπάρχει εμφανής διαφορά στην ποιότητα μεταξύ του αρδευτικού νερού και των εκροών μετά την απολύμανση τους. Επίσης σε εξετάσεις που πραγματοποιήθηκαν από το Εργαστήριο Παρασιτολογίας του ΑΠΘ, σε δείγματα των εκροών, δεν βρέθηκαν ίχνη πρωτόζωων και μεταζώων παρασίτων. (Πίνακας 3). 4

5 Πίνακας 3. Αποτελέσματα μικροβιολογικών εξετάσεων της ποιότητας εισροών και εκροών στην ΕΕΛΘ και του αρδευτικού νερού του Αξιού. Μικροβιολογικοί ΕΕΛΘ Εισροές ΕΕΛΘ Εισροές ΝΕΡΟ ΑΡΔΕΥΣΗΣ παράγοντες Πριν την απολύμανση Μετά την απολύμανση Total Coliforms x /100ml E.Coli /100ml x10 4 < Parasites (helminths) ---- ΑΠΟΥΣΙΑ ΑΠΟΥΣΙΑ 4. ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ & ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Με την χρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής της ΕΕ εκτελέσθηκαν κατά την διάρκεια της II φάσης του έργου της κατασκευής των έργων της ΕΕΛΘ και σειρά ερευνητικών προγραμμάτων για την αποτελεσματική λειτουργία της εγκατάστασης, Μία από αυτές τις μελέτες εκτελέσθηκε από το Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) με σκοπό την διερεύνηση της δυνατότητας χρησιμοποίηση των εκροών της μονάδας για άρδευση γεωργικών καλλιεργειών. Τα αποτελέσματα της μελέτης καθώς και σχετικού ερευνητικού προγράμματος με άρδευση διαφόρων καλλιεργειών (ζαχαρότευτλα & ρυζιού ) ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά για την δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης των εκροών της ΕΕΛΘ.. Οι δοκιμές δεν έδειξαν καμία διαφορά στην παραγωγή με χρήση αρδευτικού νερού ή εκροών από την ΕΕΛΘ, ενώ στα θετικά σημεία της μελέτης ήταν η διαπίστωση ότι με την χρήση επεξεργασμένου νερού,μειώνεται η χρήση των αναγκαίων ποσοτήτων λιπασμάτων. Επίσης με αυτή την διαδικασία μειώνονται οι ποσότητες των θρεπτικών φορτίων που μεταφέρονται στο θαλάσσιο αποδέκτη και συνεπώς βελτιώνεται το φαινόμενο του ευτροφισμού Υπήρξαν περιπτώσεις εκροών με αυξημένη αγωγιμότητα αλλά και πάλι δεν υπήρξε καμία μείωση της παραγωγής ή άλλο πρόβλημα στα συγκεκριμένα αγροτεμάχια. Το ΕΘΙΑΓΕ στην συνέχεια συνέχισε τις δοκιμές και σε καλλιέργειες βαμβακιού, καλαμποκιού και ανθοκομικών. Η συνεργασία με το ΕΘΙΑΓΕ συνεχίστηκε και η ΕΥΑΘ ΑΕ χρηματοδότησε πειραματικές εφαρμογές σε μεγαλύτερη κλίμακα σε καλλιέργειες ρυζιού, στην αγροτική περιοχή της Σίνδου, κοντά στην ΕΕΛΘ { 5}. Στους στόχους της ΕΥΑΘ α.ε ήταν εκτός από την διερεύνηση της δυνατότητας χρήσης των εκροών στην καλλιέργεια του ρυζιού που αποτελεί μια δυναμική καλλιέργεια της περιοχής,και η ενημέρωση των αγροτών για την νέα αυτή πρακτική Εκροές από την ΕΕΛΘ χωρίς λίπανση και με επιφανειακή αζωτούχο λίπανση χρησιμοποιήθηκαν επί διετία, για την άρδευση καλλιεργειών ρυζιού και συγκρίθηκαν με παρόμοιες καλλιέργειες που αρδεύτηκαν και λιπάνθηκαν κανονικά με αζωτούχο λίπανση.εκτός από τις εξετάσεις της ποιότητας των εκροών έγιναν εδαφολογικές και μικροβιολογικές αναλύσεις, εξετάσεις φυτικών ιστών καθώς επίσης και μελέτη των ποιοτικών και αγρονομικών χαρακτηριστικών του ρυζιού. 5

6 Τα αποτελέσματα ήταν το ίδιο ενθαρρυντικά όπως και στα προηγούμενα πειράματα και δεν έδειξαν καμία σημαντική διαφορά ούτε στα χαρακτηριστικά του εδάφους, ούτε στα χαρακτηριστικά του ρυζιού μεταξύ της έκτασης που λιπάνθηκε και αρδεύτηκε με κανονικό τρόπο και χρησιμοποιήθηκε σαν μάρτυρας στο πείραμα, και των εκτάσεων όπου χρησιμοποιήθηκαν οι εκροές από την ΕΕΛΘ για άρδευση. Στις περιπτώσεις αυτές τηρήθηκαν και τα μικροβιολογικά κριτήρια για επαναχρησιμοποίηση για τις συγκεκριμένες καλλιέργειες. Δεδομένα από τις εφαρμογές αυτές στις καλλιέργειες του ρυζιού παρατίθενται στο Πίνακα 5. Πίνακας 5. Μέσοι όροι αγρονομικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών του ρυζιού όπως επηρεάσθηκαν από τον συνδυασμό νερού άρδευσης και λίπανσης, δύο μεταχειρίσεων και ενός μάρτυρα τη διετία ΔΟΚΙΜΕΣ Εκροές από την ΕΕΛΘ χωρίς λιπάσματα Εκροές από την ΕΕΛΘ με επιφανειακή λίπανση ( ) Νερό δικτύου ( μάρτυρας) Πλήρης λίπανση(15 (10+5) -5-0 Εκροές από την ΕΕΛΘ χωρίς λίπανση Εκροές από την ΕΕΛΘ. Επιφ, λίπανση 3, Νερό δικτύου (μάρτυρας) Πλήρης λίπανση 15 (10+5) -5-0 Απόδοση σε καρπό Kg/1000 m 2 Ύψος φυτού (cm) Βάρος των 1000 κόκκων ( gr) Συνολική απόδοση στο μύλο ( % ) , , , Απόδοση σε ακέραιους κόκκους (%) 6

7 5. ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ Ανάμεσα στις κύριες δυσκολίες που είχαν να αντιμετωπισθούν και που δημιουργούν μέχρι σήμερα προβλήματα στην εφαρμογή ενός προγράμματος επαναχρησιμοποίησης σε Εθνικό επίπεδο, είναι το γεγονός, ότι ακόμη δεν υπάρχουν θεσμοθετημένα από την Πολιτεία όρια και κριτήρια για την επαναχρησιμοποίηση του νερού. Αυτή η έλλειψη καθιστά χρονοβόρα και δυσχερή την έγκριση εφαρμογής παρόμοιων προγραμμάτων. Το ευχάριστο είναι ότι την περίοδο αυτή προχωρεί από την Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων του ΥΠΕΚΑ η σχετική νομοθετική ρύθμιση για την έγκριση σχετικής απόφασης για την εφαρμογή της επαναχρησιμοποίησης των εκροών σε Εθνικό Επίπεδο. Μέχρι σήμερα είχαν εκπονηθεί αντίστοιχες μελέτες στο Πλαίσιο χρηματοδότησης από Εθνικά Περιβαλλοντικά Προγράμματα από την Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης (ΕΔΕΥΑ) & από το Υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΧΩΔΕ) {1,2,3} 6. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ & ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ 1. Η επιτυχής διαχείριση του όλου έργου αποτελεί μία επιτυχή πρόκληση της ΕΥΑΘ αε στο γενικότερο πλαίσιο για την ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων στην περιοχή ευθύνης της.έτσι προωθούνται και άλλες δράσεις και ερευνητικά προγράμματα που εντάσσονται σε αυτήν την προσπάθεια και σχετίζονται με τον τεχνητό εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, την μείωση των απωλειών νερού στο δίκτυο καθώς και την επίδραση των κλιματικών αλλαγών στην ποιότητα και ποσότητα των υδατικών πόρων. 2. Προτεραιότητα αποτελεί και η μελλοντική διάθεση για επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων και από την ΕΕΛ ΑΙΝΕΙΑ που είναι στην περιοχή της Μηχανιώνας και ανήκει και αυτή στην Εταιρεία μας. 3. Ενημερωτικά προγράμματα για το κοινό και τους χρήστες πρέπει να οργανωθούν και πρέπει να δοθεί έμφαση στην συνεργασία με τους αρμόδιους Φορείς και τους γεωργούς έτσι ώστε η αποδοχή παρόμοιων δράσεων να γίνεται. 4. Η εμπειρία που αποκτάται στο θέμα της αποδοχής της δράσης από τους τελικούς χρήστες και το κοινό πρέπει να βοηθήσει και στο πρόγραμμα που εφαρμόζει η ΕΥΑΘ για την διάθεση της ιλύος από τις ΕΕΛ για γεωργική χρήση. 7

8 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Andreadakis, A. et al (2000), Proposal for defining wastewater quality parameters for reuse within the framework of the Life 99/ENV/GR/ programme. 2. Angelakis, A.N, Tsagarakis S.V, Kotselidou O.N, Vardakou E. (2000), A study of the necessity of establishing criteria for the reuse of treated wastewater in Greece. Larissa, Greece 3. Angelakis A., Thairs T., Lazarova V., Asano T (2001), "Water reuse in the EU Countries", Necessity of establishing EU- guidelines, EUREAU joint water reuse working group, Brussels, Belgium. 4. Ayers R.S and Westcot D.W (1985) Water quality for agriculture. F.A.O Irrigation and Drainage paper 29: Rev.1 5. Danos D, Papadopoulos F., Soupilas A., et al (2001) " Experimental rice irrigation using effluents from Thessaloniki Wastewater Treatment Plant, Agricultural Research, (due to be published) 6. Panoras A. and Ilias A., (1999), "Irrigation with treated wastewater effluents", Thessaloniki, Greece 7. Panoras A. et al (2008) Yearly report for the water reuse from the W/W Treatment plant of Thessaloniki for agricultural Irrigation in the area of Chalastra Kalochori during the summer Panoras A. et al (2008) Yearly report for the water reuse from the W/W Treatment plant of Thessaloniki for agricultural Irrigation in the area of Chalastra Kalochori during the summer Panoras A.et al (2010) Yearly report for the water reuse from the W/W Treatment plant of Thessaloniki for agricultural Irrigation in the area of Chalastra Kalochori during the summer Papadopoulos A., Papadopoulos Fr., Parisopoulos G. (1999), "Possibilities of reusing wastewater from Thessaloniki's Wastewater Treatment Plant", Final report for Thessaloniki Water Supply and Sewerage Co. 11. Soupilas A., Kouimtzis Th., (1993) "Evaluations of different reuse schemes for Thessaloniki's treated wastewater effluent", Proceedings of 8 th seminar for the protection of the environment, Thessaloniki November Soupilas A., Panoras A., (2002) Environmental Impact Assessment study for the granting of permission to use the effluents of Thessaloniki's W.W.T.P. for agricultural purposes. 8