Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης

Transcript

1 Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης

2 ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ 1,1 δισεκατομμύρια άτομα έχουν περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση σε καθαρό νερό. Το 2025 αριθμός των ατόμων θα φθάσει σε 2,7 δισ. Ηνωμένα Έθνη - Περιβαλλοντικό Ινστιτούτο της Στοκχόλμης - το έτος 2025 τα 2/3 του πληθυσμού θα έχει πρόβλημα έλλειψης νερού. 5 εκατομμύρια πεθαίνουν πίνοντας βρώμικο νερό για να ξεδιψάσουν - 10 φορές περισσότερο από όσους σκοτώνονται κάθε χρόνο σε όλους τους πολέμους όλου του πλανήτη. Sir Crispin Tickell - περισσότεροι πόλεμοι στο μέλλον θα έχουν αιτία το νερό. Η χρήση του νερού τριπλασιάσθηκε μεταξύ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 2 από 44

3 Ποτάμια και ρεύματα πού περνούν από κατοικημένες περιοχές ρυπαίνονται με τοξικές ουσίες, φυτοφάρμακα -βαρέα μέταλλα. Τα νερά μολύνονται από ακατέργαστα απόβλητα που χύνονται στα ποτάμια και στα ρεύματα (διάρροιες, τύφο, ηπατίτιδα Α) 1 εκατομ. Παιδιά πεθαίνουν από διάρροια κάθε χρόνο στην Ινδία ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 3 από 44

4 Ταραχές-Πόλεμοι QUENS - LOS ANGELES 1924 ΙΝΔΙΑ-ΠΑΚΙΣΤΑΝ ΑΙΓΥΠΤΟΣ - ΣΟΥΔΑΝ 1958 ΙΣΡΑΗΛ - ΙΟΡΔΑΝΙΑ - ΣΥΡΙΑ - YARMOUK - ΙΟΡΔΑΝΗ ΙΡΑΚ-ΚΟΥΒΕΙΤ 1991 ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 4 από 44

5 Αύξηση Των Υδατογενών Επιδημιών Διεθνώς ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΚΑΤΩΘΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ: ΥΠΕΡΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΣΥΝΩΣΤΙΣΜΟΣ ΠΟΛΛΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΣΕ ΠΟΛΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΑΝΕΠΑΡΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 5 από 44

6 Για τον έλεγχο της μικροβιολογικής ποιότητας των νερών χρησιμοποιούνται οι παρακάτω βακτηριακοί δείκτες: 1. Ολικά κολοβακτηριοειδή 2. Κοπρανώδη βακτηριοειδή 3. Κοπρανώδεις στρεπτόκοκκοι ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 6 από 44

7 ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ 1. ΟΛΙΚΑ ΚΟΛΟΒΑΚΤΗΡΙΟΕΙΔΗ 2. ΚΟΛΑΒΚΤΗΡΙΟΕΙΔΗ ΚΟΠΡΑΝΩΝ 3. ΚΟΠΡΑΝΩΔΕΙς ςτρεπτοκοκκοι 4. ΨΕΥΔΟΜΟΝΑΔΑ ΠΥΟΚΥΑΝΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΝΕΡΟ 1. ΟΛΙΚΑ ΚΟΛΟΒΑΚΤΗΡΙΟΕΙΔΗ 2. ΚΟΛΟΒΑΚΤΗΡΙΟΕΙΔΗ ΚΟΠΡΑΝΩΝ 3. ΚΟΠΡΑΝΩΔΕς ςτρεπτοκοκκοι ΝΕΡΟ ΚΟΛΥΜΒΗΤΙΚΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ 1. ΟΛΙΚΑ ΚΟΛΟΒΑΚΤΗΡΙΟΕΙΔΗ 2. ΚΟΛΟΒΑΚΤΗΡΙΟΕΙΔΗ ΚΟΠΡΑΝΩΝ 3. ΚΟΠΡΑΝΩΔΕΙς ςτρεπτοκοκκοι 4. ΨΕΥΔΟΜΟΝΑΔΑ ΠΥΟΚΥΑΝΙΚΗ 5. ΣΤΑΦΥΛΟΚΟΚΚΟς ΧΡΥςΙΖΩΝ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 7 από 44

8 Ολικά Κολοβακτηριοειδή (TOTAL COLIFORMS-TC) Περιλαμβάνουν όλα τα αερόβια και προαιρετικός αναερόβια gram αρνητικά μη σπορογόνα βακτηρίδια τα οποία ζυμώνουν την λακτόζη και παράγουν αέριο όταν επωασθούν στους 35 C για 48 ώρες Περιλαμβάνουν τα είδη Escherichia, Citrobacter, Klebsiella και Enterobacter Όλοι αυτοί οι μικροοργανισμοί δεν αποικίζουν απαραιτήτως τον γαστρεντερικό σωλήνα των θερμόαιμων ζώων γι αυτό ο δείκτης αυτός έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση και αρκετοί ερευνητές δεν τον χρησιμοποιούν πλέον για τον έλεγχο της κοπρανώδους ρύπανσης των νερών. ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 8 από 44

9 ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 9 από 44

10 Τα Κοπρανώδη Κολοβακτηριοειδή (FEACAL COLIFORMS FC) Αποτελούν υποομάδα των ολικών κολοβακτηριοειδών και ευρίσκονται κυρίως στον γαστρεντερικό σωλήνα των θερμόαιμων ζώων Διαφέρουν από χα ολικά κολοβακτηριοειδή από την ικανότητά χους να αναπχύσσονται σε υψηλές θερμοκρασίες. Το συχνότερο μέλος αυτής της ομάδας είναι χο E.coli αλλά δυνατόν να περιλαμβάνει και διάφορα είδη Klebsiella ή Enterobacter. ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 10 από 44

11 Κοπρανώδεις Στρεπτόκοκκοι 1. Η ύπαρξη τους στο νερό σημαίνει την ρύπανση του από κόπρανα των θερμόαιμων ζώων 2. Οι S.faecalis και S.faecium φαίνεται να προέρχονται κυρίως από τα ανθρώπινα κόπρανα 3. Ο S.bovis, S.equinus και S.avium υπάρχουν σε μεγάλες πυκνότητες στα κόπρανα ζώων 4. Οι εντερόκοκκοι αποτελούν σημαντικό βακτηριακό δείκτη για τον έλεγχο της κοπρανώδους ρύπανσης των επιφανειακών νερών. ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 11 από 44

12 Οι μικροοργανισμοί Δείκτες οφείλουν να πληρούν ορισμένους όρους : Να είναι μετρήσιμοι στα περιβαλλοντικά δείγματα με εύκολες και μη δαπανηρές τεχνικές που ωστόσο πρέπει να είναι ακριβείς και επαναλήψιμες. Να είναι ανθεκτικοί στις περιβαλλοντικές πιέσεις Να υπάρχουν σε ικανό αριθμό στο περιβαλλοντικό δείγμα χωρίς να πολλαπλασιάζονται ή να υφίστανται σημαντικές γενετικές αλλαγές ώστε να επιτυγχάνεται ικανοποιητικά η εκτίμηση τους Να έχουν σταθερή και αποκλειστική σχέση με την πηγή των παθογόνων Να έχουν σταθερά χαρακτηριστικά ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 12 από 44

13 Συγχότητα δειγματοληψιών Η συχνότητα των δειγματοληψιών σε ένα δίκτυο ύδρευσης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως: Αρχική ποιότητα του νερού στην πηγή Τρόπος απολύμανσης Όγκος του παρεχόμενου νερού Ηλικία του δικτύου Μέγεθος του πληθυσμού που υδρεύεται Η δειγματοληψία δεν πρέπει να ξεπερνά τις δύο ώρες ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 13 από 44

15 Δειγματοληψία πόσιμου νερού Η λήψη του δείγματος πρέπει να είναι τυχαία και τα σημεία του δικτύου πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικά του δικτύου (δείγμα από δεξαμενές παροχής, διάφορα σημεία διακλαδώσεων του δικτύου παροχής, και από τελικό σημείο του δικτύου) Χρησιμοποιούνται συνήθως σκουρόχρωμες φιάλες Πλένονται προσεκτικά (κοινό νερό στην αρχή - με απεσταγμένο νερό μετά) Αποστείρωση - υγρό κλίβανος 121 C για 30 λεπτά - ξηρός κλίβανος 121 C για 1 ώρα Εάν το νερό περιέχει χλώριο χρησιμοποιούμε φιάλες που περιέχουν αναγωγική ουσία (π.χ. Na 2 S0 3 5H 2 0) σε συγκέντρωση 18mg/l ΣΕ κάθε φιάλη 100ml πρέπει να προστίθεται πριν την αποστείρωση 0,1 ml από το 18 w/v διαλύματος αναγωγικής ουσίας Η αναγωγική ουσία ουδετεροποιεί οποιοδήποτε απολυμαντικό και προφυλάσσει από την συνεχιζόμενη αντιμικροβιακή του δράση κατά την διάρκεια της μεταφοράς του δείγματος. Νερό που περιέχει χαλκό ή άλλα βαρέα μέταλλα τότε στις φιάλες προστίθεται EDTA που ελαττώνει την τοξικότητά τους ( χρόνος μεγαλύτερος 4 ωρών. Η φιάλη συλλογής διατηρείται κλειστή μέχρι τη στιγμή που θα χρησιμοποιηθεί Αφαιρείται το πώμα με μεγάλη προσοχή για να αποφευχθεί η μόλυνση Αποστείρωση της βρύση (φλόγα -1:10 χλωρίνης εμπορίου) Ο όγκος του δείγματος δεν πρέπει να είναι λιγότερος από 200ml (για μια ανάλυση ρουτίνας χρειάζονται 250ml δείγματος, για την ανίχνευση παθογόνων βακτηρίων (Salmonella, Shigella) τουλάχιστο 1 It δείγματος. Τοποθέτηση των φιαλών σε φορητό ψυγείο - να φθάσουν στο εργαστήρι εντός 1 h ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 15 από 44

16 Οδηγίες Εργαστηρίου Ανάδευση της φιάλης του δείγματος Πριν από την αρχή της διήθησης ή την αλλαγή δείγματος ή την διήθηση μικρότερης αραίωσης του ίδιου δείγματος πρέπει να αποστειρώνεται η διηθητική συσκευή και η λαβίδα Η αποστείρωση της διηθητικής συσκευής γίνεται είτε περνώντας την φλόγα ελαφρά πάνω από τον* υποδοχέα και μέσα στη χοάνη (μεταλλικές χοάνες) είτε με βράσιμο για το λεπτό (γυάλινες χοάνες) Η λαβίδα διαβρέχεται με αλκοόλη και αποστειρώνονται στην φλόγα μέχρι να ερυθροπυρωθούν Όλα τα μεταλλικά αντικείμενα μετά την αποστείρωση πρέπει να χρησιμοποιούνται αφού κρυώσουν καλά Αν διηθούνται ποσότητες μικρότερες από 10ml προστίθενται μέσα στην χοάνη 15-20ml πεπτόνης 0,1% και μετά το δείγμα Όλες οι διηθήσεις γίνονται εις διπλούν και το αποτέλεσμα της ανάλυσης είναι ο μέσος όρος δύο μετρήσεων Η καταμέτρηση των αποικιών στις μικροβιοκρατείς μεμβράνες γίνεται στην αραίωση στην οποία έχουν αναπτυχθεί 4-80 αποικίες. Μεμβράνες με διαφορετικό αριθμό αποικιών δεν καταμετρούνται Πριν από την επώαση ελέγχονται τα τρυβλιά εάν είναι σωστά μαρκαρισμένα ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 16 από 44

17 Δειγματοληψία θαλάσσιου νερού Δειγματοληψία νερού για την αξιολόγηση της ποιότητας των ακτών κολύμβησης πρέπει να γίνεται από σταθερά σημεία της ακτής τα οποία έχουν επιλεγεί Απόσταση των σημείων δειγματοληψία στην ίδια ακτή είναι 250m Η ποιότητα του νερού σε κάποιο σημείο της ακτής αξιολογείται από το σύνολο των αποτελεσμάτων μια σειρά δειγμάτων που λαμβάνονται ανά δεκαπενθήμερο κατά την καλοκαιρινή περίοδο (Απριλίου - Οκτωβρίου) (Ώρα - σημείο) Η δειγματοληψία στις ακτές κολύμβηση πρέπει να γίνεται σε Απόσταση από την ακτή όπου το νερό έχει βάθος ένα περίπου μέτρο Η φιάλη βυθίζεται σε βάθος 20-30cm κάτω από την επιφάνεια του νερού Το στόμιο της φιάλης πρέπει να βρίσκεται σε αντίθετη φορά από τον βραχίονα του δειγματολήπτη, ώστε τα χέρια να μη ξεπλένονται μέσα στη φιάλη ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 17 από 44

18 Δειγματοληψία Νερού ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 18 από 44

19 Δειγματοληψία με το χέρι ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 19 από 44

20 Μικροβιολογικός χαρακτηρισμός νερών ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 20 από 44

21 Ανώτατα επιτρεπτά όρια για τα κολοβακτηριοειδή κοπράνων Πόσιμο νερό: 0 /100 ml Νερά κολύμβησης: 200 /100 ml Ψάρεμα: 1000 /100 ml Επεξεργασμένα λύματα: 200 /100 ml ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 21 από 44

22 Ανώτατα όρια καταλληλότητας ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 22 από 44

24 Δοκιμασία υποψίας Για την δοκιμασία αυτή χρησιμοποιείται ζωμός τρυπτόζης μαζί με Lactose. K 2 HPO 4 (Οξινοφωσφορικο κάλιο), ΚΗ 2 ΡΟ 4,(Δισοξινο φωσφορικό κάλιο) NaCl και Sodium Lairyl Sulfate. Η διαδικασία έχει ως εξής: Εμβολιάζονται τα σωληνάρια που περιέχουν το ζωμό Lsuryl Tryptose με ορισμένη ποσότητα νερό (πολλαπλάσια ή υποπολλαπλάσια του 1 ml ) και αναδεύονται καλά. Επωάζονται στους 35 C + 0,5 για ώρες. Επί αρνητικών αποτελεσμάτων το πρώτο 24ωρο αφήνονται προς επώαση άλλες 24 ώρες. Ανάγνωση αποτελεσμάτων; Εξετάζονται τα σωληνάρια για θολερότητα (ανάπτυξη μικροοργανισμών) και ύπαρξη αερίου (οποιαδήποτε ποσότητα) που έχει παγιδευθεί στα ανεστραμμένα σωληνάρια. Επί απουσία παραγωγής αερίου μετά 48 ώρες το τέστ θεωρείται αρνητικό. ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 24 από 44

25 Δοκιμασία πολλαπλών σωληναρίων H2 O 10 ml 10 ml 10 ml H2 O 1 ml 1 ml 1 ml H2 O 0.1 ml 0.1 ml 0.1ml Lauryl Tryptose Broth ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 25 από 44

26 Δοκιμασία Επιβεβαίωσης H2 O 10 ml 10 ml 10 ml H2 O 1 ml 1 ml 1 ml H2 O 0.1 ml 0.1 ml 0.1ml Brilliant Green Bile (2%) Broth ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 26 από 44

27 Δοκιμασία Πλήρης Επιβεβαίωσης H2 O 10 ml 10 ml 10 ml H2 O 1 ml 1 ml 1 ml H2 O 0.1 ml 0.1 ml 0.1ml E. C Medium 44 C = 24 ώρες ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 27 από 44

28 Δοκιμασία επιβεβαίωσης Για την δοκιμασία αυτή χρησιμοποιείται ζωμός που περιέχει στίλβον πράσινο, λακτόζη, πεπτόνη, άλατα χολής. Η δοκιμασία αποτελείται ως εξής: 1. Όλοι οι θετικοί για παραγωγή αερίου, ζωμοί της πρώτης δοκιμασίας ελέγχονται στην επιβεβαιωτική δοκιμή. 2. Ανακινείτε ελαφρά το θετικό για αέριο σωληνάριο και μεταφέρεται μια μικρή ποσότητα στα σωληνάρια με το ζωμό που περιέχει στίλβον πράσινο/λακτόζη/χολή όπου υπάρχουν επίσης ανεστραμμένα σωληνάρια. 3. Επωάζονται τα εμβολιασμένα σωληνάρια για 48 ώρες στους 35 C 4. Ανάγνωση. Θετικό θεωρείται το τέστ εάν παραχθεί στα σωληνάρια αέριο (οποιαδήποτε ποσότητα). ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Επιμέλεια : Dr Ιωάννης Δετοράκης Σελίδα 28 από 44