Πρόγνωση & εξέλιξη του ΣΕΛ

Transcript

1 6ο Μάθημα «Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος» Πρόγνωση & εξέλιξη του ΣΕΛ Γεώργιος Μπερτσιάς Ρευματολογία, Κλινική Ανοσολογία και Αλλεργιολογία Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστημίου Κρήτης Θεσσαλονίκη, 12/12/2015

2 Σύγκρουση συμφερόντων: καμία

3 Φυσική ιστορία του ΣΕΛ Η νόσος αρχίζει νωρίς στην ενήλικο ζωή (25-40 έτη) και έχει χρόνια πορεία Εμφάνιση και σε παιδική ( 16 έτη; 15%) ή όψιμη ( 50 έτη; 15-20%) ηλικία UV Genes Γονίδια (30%) Περιβάλλον Προ-κλινική φάση Κλινική φάση Συννοσηρότητες Χρόνος Αυτοαντισώματα (μη-ειδικά ειδικά) Φλεγμονή Προσβολή οργάνων Εξάρσεις Προσβολή νέων οργάνων Βλάβη οργάνων Λοιμώξεις Αθηρωμάτωση Κακοήθειες Ενεργότητα Βλάβη Bertsias G, Salmon J, Boumpas D. Ann Rheum Dis. 2010;69:

4 Ερωτήσεις των ασθενών «Τι έχω να περιμένω»; «Θα προσβληθεί ο νεφρός ή το νευρικό σύστημα»; «Πόσο αποτελεσματικές είναι οι θεραπείες»; «Θα μπει ο λύκος σε ύφεση»; «Ισχύει ότι ο λύκος οδηγεί σε πρόωρο θάνατο και πόσο συχνά;» «Τι πρέπει να προσέχω;»

5 Οι μείζονες εκδηλώσεις του ΣΕΛ εμφανίζονται συνηθέστερα κοντά στη διάγνωση ή εντός των πρώτων 5-10 ετών Νεφρίτιδα (SLICC cohort) Νευρο-ψυχιατρικός ΣΕΛ Σοβαρές κυτταροπενίες (UCL) Έτη από τη διάγνωση Έτη από τη διάγνωση Hanly J, et al. Rheumatology [ahead of print]; Hawro T, et al. PLoS One. 2015; 10: e ; Sultan SM, et al. Rheumatology. 2003; 42: ; Joo YB, et al. Int J Rheum Dis. 2015; 18:117-28

6 anti-dsdna (%) anti-cardiolipin IgG/M (%) Lupus anticoagulant (%) Ανοσολογική εξέλιξη (ανάπτυξη αυτοαντισωμάτων) στο ΣΕΛ Έτη από τη διάγνωση Urowitz MB, et al. Arthritis Care Res. 2012; 64: 132-7; Joo YB, et al. Int J Rheum Dis. 2015; 18:117-28; Swaak AJ, et al. Rheumatology. 1999; 38: 953-8; Jacobsen S, et al. Clin Rheumatol. 1998; 17:

7 Κλινικοί παράγοντες που προβλέπουν την προσβολή οργάνων στο ΣΕΛ Κλινικές εκδηλώσεις με αυξημένη συχνότητα Ηλικία έναρξης νόσου Παιδιατρικός ΣΕΛ Όψιμος ΣΕΛ Φύλο Γυναίκες Άνδρες - Δερματικές εκδηλώσεις, Νεφρίτιδα, ΚΝΣ, αιματολογικές εκδηλώσεις - Sicca, ορογονίτιδες ( συχνότητα νεφρίτιδας) - Αρθρίτιδα / μυοσκελετικές εκδηλώσεις - Νεφρίτιδα, δισκοειδής λύκος Arroyo-Αvila M, et al. Clin Rheumatol. 2015; 34: ; Li PH, et al. Rheumatology. 2013; 52:337-45; Artim-Esen B, et al. J Rheumatol. 2014; 41: ; Hoffman IEA, et al. Ann Rheum Dis. 2004;63: ; To CH, et al. Arthritis Rheum. 2005; 52: ; Tang X, et al. Medicine. 2010; 89: 62-67

8 Κλινικοί παράγοντες που προβλέπουν την προσβολή οργάνων στο ΣΕΛ Κλινικές εκδηλώσεις με αυξημένη συχνότητα Ηλικία έναρξης νόσου Παιδιατρικός ΣΕΛ Όψιμος ΣΕΛ Φύλο Γυναίκες Άνδρες Φυλή/εθνικότητα Λευκή/Καυκάσια Μη-Καυκάσια - Δερματικές εκδηλώσεις, Νεφρίτιδα, ΚΝΣ, αιματολογικές εκδηλώσεις - Sicca, ορογονίτιδες ( συχνότητα νεφρίτιδας) - Αρθρίτιδα / μυοσκελετικές εκδηλώσεις - Νεφρίτιδα, δισκοειδής λύκος - Φωτοευαισθησία / οξύς δερματικός λύκος - Νεφρίτιδα Arroyo-Αvila M, et al. Clin Rheumatol. 2015; 34: ; Li PH, et al. Rheumatology. 2013; 52:337-45; Artim-Esen B, et al. J Rheumatol. 2014; 41: ; Hoffman IEA, et al. Ann Rheum Dis. 2004;63: ; To CH, et al. Arthritis Rheum. 2005; 52: ; Tang X, et al. Medicine. 2010; 89: 62-67

9 Κλινικοί παράγοντες που προβλέπουν την προσβολή οργάνων στο ΣΕΛ Κλινικές εκδηλώσεις με αυξημένη συχνότητα Ηλικία έναρξης νόσου Παιδιατρικός ΣΕΛ Όψιμος ΣΕΛ Φύλο Γυναίκες Άνδρες Φυλή/εθνικότητα Λευκή/Καυκάσια Μη-Καυκάσια Προφίλ αυτοαντισωμάτων Anti-dsDNA Anti-Ro/La Anti-Sm Anti-RNP Antiphospholipid abs - Δερματικές εκδηλώσεις, Νεφρίτιδα, ΚΝΣ, αιματολογικές εκδηλώσεις - Sicca, ορογονίτιδες ( συχνότητα νεφρίτιδας) - Αρθρίτιδα / μυοσκελετικές εκδηλώσεις - Νεφρίτιδα, δισκοειδής λύκος - Φωτοευαισθησία / οξύς δερματικός λύκος - Νεφρίτιδα - Νεφρίτιδα, αιματολογικές εκδηλώσεις ( δερματολογικές εκδ.) - Δερματολογικές, αιματολογικές, Sicca >> αρθρίτιδα, ορογονίτιδα - Αιματολογικές, βλεννογονοδερματικές >> ορογονίτιδα, νεφρίτιδα - Raynaud s, βλεννογονοδερματικές ( συχνότητα νεφρίτιδας) - Νευρολογικές εκδηλώσεις, θρομβοπενία, APS Arroyo-Αvila M, et al. Clin Rheumatol. 2015; 34: ; Li PH, et al. Rheumatology. 2013; 52:337-45; Artim-Esen B, et al. J Rheumatol. 2014; 41: ; Hoffman IEA, et al. Ann Rheum Dis. 2004;63: ; To CH, et al. Arthritis Rheum. 2005; 52: ; Tang X, et al. Medicine. 2010; 89: 62-67

10 Έλεγχος της ενεργότητας του ΣΕΛ Urowitz MB, et al. Arthritis Care Res. 2012; 64: 132-7; Joo YB, et al. Int J Rheum Dis. 2015; 18:117-28; Zhang J, et al. Lupus ;

11 Σημαντικό ποσοστό ασθενών με ΣΕΛ έχουν εμμένουσα κλινική ενεργότητα Μελέτη (έτος) N Παρακολούθηση Κλινική ενεργότητα University of Padova (IT) (2012) 165 Ετησίως x7 έτη Εμμένουσα ενεργότητα: 28 39% Ύφεση νόσου: 44 61% Ήπια/ελάχιστη ενεργότητα: 5 8% (νεφροί, δέρμα, αιματολ., μυοσκελετικό) Sapienza Lupus 213 Ετησίως x2 έτη Εμμένουσα ενεργότητα: 9 14% Cohort (IT) (2012) (μυοσκελετικό, ΚΝΣ) RELESSER (ES) (2015) 3658 Cross-sectional Μετρίως σοβαρή ενεργότητα (SLEDAI 6): 15% Ανθεκτική νόσος (σε 2 ανοσοκατασταλτικά ή/και CYC): 25% (μυοσκελετικό, βλεγοννοδερματικό, αιματολ., νεφροί) Conti F, et al. PLoS One. 2012; 7:e45934; Zen M, et al. Clin Exp Rheumatol. 2012; 30: ; Pego-Reigosa JM, et al. Lupus. 2015; 24:

12 Εμπειρία από το αρχείο ασθενών ΣΕΛ «Λητώ» 1 50% 40% 30% 20% 10% 7% 14% 34% 35% 20% 20% N=90 Moderate 33% N=48 Severe 17% N=138 Mild 50% 0% SLEDAI = 0 SLEDAI >6 μ.o. ετήσιας ενεργότητας 1 Ν=201 ασθενείς με δεδομένα ενεργότητας τα έτη Gergiannaki I, et al. (data on file)

13 Ύφεση/χαμηλή ενεργότητα στο ΣΕΛ σχετίζεται με μειωμένη ανάπτυξη βλάβης οργάνων Ορισμός Δόση στεροειδών Διάρκεια Σχετ. κίνδυνος για νέα βλάβη οργάνων (SDI # + 1) Χαμηλή ενεργότητα 1 SLEDAI-2K 4, ήπια ενεργότητα (PGA 1) 7.5 mg/day 2 έτη RR=0.47 (95% CI , p=0.005) Ύφεση 2 Κλινικά ανενεργός νόσος (SLEDAI-2K=0) 5 mg/day 5 έτη RR=0.34 (95% CI ), p=0.0003) # SLICC/ACR damage index 1 Franklyn K, et al. Ann Rheum Dis. doi: /annrheumdis ; 2 Zen M, et al. Ann Rheum Dis. 2015; 74:

14 Survival (%) Νεφρίτιδα ΣΕΛ: ύφεση της πρωτεϊνουρίας σχετίζεται με καλή μακροχρόνια έκβαση 100 Complete Remission Partial Remission Non-remission (= SCr 120% of baseline at 10 years) Months CR = 24hr-UPr 0.5 PR = 24hr-UPr 50% but >0.5 + stable/normal GFR (Long-term follow-up of MAINTAIN trial) Chen YE, et al. Clin J Am Soc Nephrol. 2008;3:46-53; Mok CC, et al. Arthritis Rheum. 2004;50: ; So MW, et al. Clin Rheumatol. 2011; 30: ; Tamirou F, et al. Ann Rheum Dis. doi: /annrheumdis

15 Οι εξάρσεις στο ΣΕΛ είναι συχνές παρά τη λήψη θεραπείας Συχνότητα 20 25% στα πρώτα 1 2 έτη 40 66% στα 5 10 έτη Σοβαρότητα Ήπιες/μέτριες εξάρσεις (70-80%), σοβαρές (20-30%) Ποσοστό ασθενών χωρίς έξαρση Κλινικές εκδηλώσεις Κυρίως βλεννογονο-δερματικές, αρθρίτιδα, αιμοποιητικό, νεφροί (30 40%), ανοσολογικό σύστημα Conti F, et al. PLoS One, 2012; 7:e45934, Gilboe IM, et al. J Rheumatol, 2001; 28:266-74, Nikpour M, et al. Arthritis Rheum, 2009; 61: , Vlachoyiannopoulos PG, et al. Lupus, 1993; 2:303-12, Nossent J, et al. Lupus. 2010; 19:949-56, Zen M, et al. Clin Exp Rheumatol, 2012; 30: , Petri M, et al. J Rheumatol, 2009; 36: , Ines L, et al. Rheumatology, 2014; 53:85 89, Alonso MD, et al. Medicine, 2011; 90:350-8, Bujan S, et al. Ann Rheum Dis, 2003; 62:859-65

16 Ασθενείς αυξημένου κινδύνου για έξαρση ΣΕΛ Μη-τροποποιήσιμοι παράγοντες: Άνδρες Αφρο-αμερικανοί Έναρξη νόσου 25 έτη / παιδιατρικός ΣΕΛ Νεαρή ηλικία ασθενούς Προσβολή νεφρού, κυτταροπενίες Τροποποιήσιμοι παράγοντες: Αυξημένη κλινική ενεργότητα ιδίως από ΚΝΣ, αιμοποιητικό, νεφρό, αγγειΐτιδα ανάγκη για χρήση στεροειδών ή/και ανοσοκατασταλτικών κατά το προηγούμενο έτος Ανοσολογική ενεργότητα ( C3/C4, anti-dsdna): εμμένουσα ή οξεία Μη χρήση ή διακοπή υδροξυχλωροκίνης Ταχεία/πρόωρη μείωση δόσης ή διακοπή ανοσοτροποποιητικών/κατασταλτικών φαρμάκων Conti F, et al. PLoS One, 2012; 7:e45934, Nikpour M, et al. Arthritis Rheum, 2009; 61: , Petri M, et al. J Rheumatol, 2009; 36: , Ines L, et al. Rheumatology, 2014; 53:85 89, Petri M, et al. Arthritis Rheum, 2013; 65: , Ziakas PD, et al. Ann Rheum Dis, 2007; 66: , Swaak AJ, et al. Ann Rheum Dis, 1989; 48: , Mirzayan MJ, et al. Rheumatology, 2000; 39:

17 Οι εξάρσεις επιβαρύνουν το φορτίο νόσου & συμβάλλουν στην ανάπτυξη μη-αναστρέψιμης βλάβης οργάνων 30 40% των εξάρσεων αφορούν σε ενεργότητα από περισσότερα του ενός όργανα ΣΕΛ (ανάπτυξη βλάβης) Νεφρίτιδα (διατήρηση GFR) (Σοβαρή νεφριτιδική έξαρση = LR+ 12 για ΧΝΝ τελικού σταδίου) Stoll T. et al. Rheumatology 2004; 43: ; Mok CC. et al. J Rheumatol. 2003; 30: ; Bandeira M. et al. Lupus 2006; 15: ; Moroni G, et al. Nephrol Dial Transplant, 2007; 22: , Oelzner P. et al. Rheumatol. Int. 1996; 16: , Ugarte-Gil M, et al. Ann Rheum Dis. 2015; 74: , Parikh SV, et al. Clin J Am Soc Nephrol, 2014; 9:

18 Μακροχρόνια έκβαση ασθενών με ΣΕΛ: ποιες οι σύγχρονες τάσεις; Μη-αναστρέψιμη δυσλειτουργία/βλάβη οργάνων (δείκτης SLICC/ACR damage index) Διατήρηση νεφρικής λειτουργίας Επιβίωση ασθενών

19 Σχεδόν 40% των ασθενών με ΣΕΛ αναπτύσσει μη-αναστρέψιμη βλάβη οργάνων μετά 5 10 έτη νόσου Ποσοτικοποίηση με το δείκτη SLICC/ACR Damage Index (SDI) - Βλάβη λόγω ενεργότητας ΣΕΛ, τοξικότητας θεραπειών ή συννοσηροτήτων Αρχείο «Λητώ» (Κρήτη) 733 ασθενείς ( 4 ACR κριτήρια) Διάρκεια νόσου: 8 ± 7 έτη Νεφρίτιδα (βιοψία): 14% Κύριες πηγές βλάβης: - Μυοσκελετικό (οστεονέκρωση, κάταγμα) - Οφθαλμοί (καταρράκτης) - Δέρμα (αλωπεκία, εξελκώσεις/ατροφία) - Καρδιαγγειακό (στεφ. νόσος) - Νεφροί (ΧΝΝ) - ΚΝΣ (ΑΕΕ, μυελοπάθεια, πάρεση) EULAR Ann Rheum Dis. 2015; 74(Suppl2): 1275

20 Κλινική ενεργότητα, στεροειδή και υδροξυχλωροκίνη επιδρούν ανεξάρτητα στον κίνδυνο ανάπτυξης βλάβης στο ΣΕΛ Προοπτική μελέτη SLICC (1722 ασθενείς ΣΕΛ) Ετήσια καταγραφή της βλάβης οργάνων επί 6 συναπτά έτη Ανεξάρτητοι παράγοντες Σχετικός κίνδυνος για ανάπτυξη αρχικής βλάβης (SDI 0 1) Άρρεν φύλο 50% Ηλικία (ανά 10 έτη) 30% Σχετικός κίνδυνος για ανάπτυξη πρόσθετης βλάβης (SDI 1 +) Αφρο-αμερικανοί 60% 140% Ενεργότητα ΣΕΛ (ανά 20% 1 10% 2 μονάδα SLEDAI-2K) Χρήση στεροειδών 60% 40% Χρήση HCQ 20% 37% Αρτηριακή υπέρταση 70% 60% 1 Σημαντική αλληλεπίδραση ενεργότητας Χ στεροειδών 2 Ιδίως ενεργός νεφρίτιδα (risk = 1.6) Bruce IN, et al. Ann Rheum Dis. 2015; 74:

21 Σχετικός κίνδυνος (odds ratio) Η αθροιστική έκθεση σε κορτικοστεροειδή αποτελεί ισχυρό παράγοντα για την ανάπτυξη βλάβης στο ΣΕΛ Κυρίως οστεοπορωτικό κάταγμα (RR 2.5), στεφανιαία νόσος (RR 1.7), αγγειακή εγκεφαλική νόσος (RR 1.2), καταρράκτης (RR 1.9), οστεονέκρωση (RR 1.2) Thamer M. et al. J Rheumatol 2009; 36: ; Santos MJ. et al. Ann NY Acad Sci 2009; 1173: ; Cardoso CRL. et al. Lupus 2008; 17: ; Mok CC. et al. J Rheumatol. 2003; 30: ; Rahman P. et al. Lupus 2001; 10:93 96; Zonana-Nanach A. et al. Arthritis Res. Care 2000; 43: ; Ruiz-Arruza I, et al. Rheumatology. 2014; 53:1470-6

22 Πρόγνωση της νεφρίτιδας ΣΕΛ

23 Παρά τις υπάρχουσες θεραπείες, σημαντικό ποσοστό ασθενών ΣΕΛ αναπτύσσει νεφρική βλάβη Πρόσφατες τάσεις: Χρόνια νεφρική νόσος (GFR <60 ml/min): 11 36% Τελικού σταδίου νεφρική νόσος: 5 17% μετά 6 10 έτη Αρχείο «Λητώ» (ασθενείς με νεφρίτιδα): 19% νεφρική βλάβη, 8% νεφρ. νόσο τελ. σταδίου (Tektonidou M, et al. A&R (in press) Ward MM. et al. Arch Intern Med 2000; 160: ; Ward MM. J Rheumatol. 2009; 36:63 67; Costenbader K, et al. Arthritis Rheum. 2011; 63: , Tamirou F, et al. Ann Rheum Dis doi: /annrheumdis , Parikh SV, et al. Clin J Am Soc Nephrol, 2014; 9:279-84, Mejía-Vilet JM, et al. Lupus pii: , Hanly J, et al. Rheumatology [ahead of print]

24 Θεραπεία της νεφρίτιδας ΣΕΛ και ανάπτυξη νεφρικής νόσου τελ. σταδίου (Tektonidou M, et al. A&R (in press)

25 Παράγοντες κινδύνου για κακή έκβαση σε ασθενείς με νεφρίτιδα ΣΕΛ 1. Δημογραφικοί παράγοντες Νεαρή ηλικία Άρρεν φύλο Αφρο- ή Λατινο-αμερικανική φυλή 2. Καθυστέρηση στη διάγνωση 3. Νεφρική λειτουργία (έναρξη νόσου) Πρωτεϊνουρία νεφρωτικού επιπέδου Μειωμένη GFR

26 Παράγοντες κινδύνου για κακή έκβαση σε ασθενείς με νεφρίτιδα ΣΕΛ 1. Δημογραφικοί παράγοντες Νεαρή ηλικία Άρρεν φύλο Αφρο- ή Λατινο-αμερικανική φυλή 2. Καθυστέρηση στη διάγνωση 3. Νεφρική λειτουργία (έναρξη νόσου) Πρωτεϊνουρία νεφρωτικού επιπέδου Μειωμένη GFR 4. Βιοψία νεφρού Class IV, Class V+IV/III Κυτταρικοί μηνοειδείς σχηματισμοί (>30%) Σπειραματοσκλήρυνση (>25%) Σωληναριο-διάμεση βλάβη/ίνωση/ατροφία Θρομβωτική μικροαγγειοπάθεια (apl) ΝΙΗ AI >11, ή CI>3 ή ΑΙ>10 & CI>2

27 Παράγοντες κινδύνου για κακή έκβαση σε ασθενείς με νεφρίτιδα ΣΕΛ 1. Δημογραφικοί παράγοντες Νεαρή ηλικία Άρρεν φύλο Αφρο- ή Λατινο-αμερικανική φυλή 2. Καθυστέρηση στη διάγνωση 3. Νεφρική λειτουργία (έναρξη νόσου) Πρωτεϊνουρία νεφρωτικού επιπέδου Μειωμένη GFR 4. Βιοψία νεφρού Class IV, Class V+IV/III Κυτταρικοί μηνοειδείς σχηματισμοί (>30%) Σπειραματοσκλήρυνση (>25%) Σωληναριο-διάμεση βλάβη/ίνωση/ατροφία Θρομβωτική μικροαγγειοπάθεια (apl) ΝΙΗ AI >11, ή CI>3 ή ΑΙ>10 & CI>2 5. Μη-ελεγχόμενη αρτηριακή υπέρταση 6. Κακή ανταπόκριση στην ανοσοκ/κή αγωγή Εμμένουσα πρωτεϊνουρία (>1 g/24-hr) / μη-επίτευξη ύφεσης στο 1-2 έτος Εμμένουσα ανοσολογική ενεργότητα ( C3, anti-dsdna) μετά 6 μήνες-1 έτος Εξάρσεις της νεφρίτιδας

28 Probability of survival (%) Cumulative survival (%) Η ανάπτυξη βλάβης σχετίζεται με δυσμενή πρόγνωση στο ΣΕΛ Log rank test p<0.001 Square= Without damage accrual With damage accrual NUMBER OF PATIENTS AT RISK Follow-up (months) Ισχυρός προγνωστικός παράγοντας για: - περαιτέρω βλάβη οργάνων - μειωμένη ποιότητα ζωής - αυξημένο κόστος φροντίδας - μειωμένη επιβίωση 0.9 p< Without renal damage With renal damage Overall survival (years) Cardoso CRL. et al. Lupus 2008; 17: ; Rabbani MA et al. Lupus. 2010; 19: ; Rahman P. et al. Lupus 2001; 10:93 96.

29 Παρά τη σημαντική βελτίωση στη μακροχρόνια επιβίωση, οι ασθενείς με ΣΕΛ εξακολουθούν να έχουν αυξημένη νοσηρότητα & θνησιμότητα σε σχέση με το γενική πληθυσμό Πρόσφατες τάσεις ( ) Βελτίωση του προσδόκιμου στα έτη Επιβίωση: έως 95-98% στα 10 έτη, 80-95% στα 20 έτη Δείκτης Σταθμισμένης Θνητότητας (SMR): (και σε νεαρές ηλικιακές ομάδες) Mak A, et al. Semin Arthritis Rheum. 2012; 41:830-9 Σημασία των γεωγραφικών, κοινωνικοοικονομικών παραγόντων Urowitz MB, et al. J Rheumatol. 2008; 35:2152-8; Yurkovich M, et al. Arthritis Care Res. 2014; 66: ; Thomas G, et al. Arthritis Rheumatol. 2014; 66: ; Ruiz E, et al. Lupus. 2014; 23: 431-5; Elfving P, et al. Lupus. 2014; 23:

30 Αυξημένη συννοσηρότητα σε ασθενείς με ΣΕΛ Λοιμώξεις Οστεοπόρωση-Οστεονέκρωση Καρδιαγγειακά συμβάματα Θρομβωτικά συμβάματα Νεοπλασίες

31 Κακοήθειες σε ασθενείς με ΣΕΛ Ισχυρότερη συσχέτιση με non- Hοdgkin λέμφωμα (SIR ) και νεοπλασίες πνεύμονα, ήπατος, θυρεοειδούς Μειωμένος (;) κίνδυνος για νεοπλασίες μαστού και προστάτη Μη-ισχυρή συσχέτιση με έκθεση σε ανοσοκατασταλτικά (εξαίρεση: CYC και δυσπλασία τραχήλου μήτρας) Δεν υπάρχουν ειδικές κατευθυντήριες συστάσεις Προληπτικός έλεγχος ως σε γενικό πληθυσμό (εμβολιασμός HPV, Pap/DNA test) Ni J, et al. Lupus. 2014; 23: ; Bertnatsky S, et al. Curr Op Rheumatol (in press)

32 Λοιμώξεις σε ασθενείς με ΣΕΛ 12 έως 24 φορές αυξημένες νοσηλείες σε ασθενείς ΣΕΛ για λοιμώξεις Κοινές βακτηριακές (πνευμονία, ουρολοίμωξη, δέρματος-μαλακών μορίων) Ευκαιριακές λοιμώξεις (ιδίως VZV)? Γήρανση πληθυσμού ασθενών με ΣΕΛ? Χρήση γλυκοκορτικοειδών & ανοσοκατασταλτικών-βιολογικών Εμβολιασμοί! Tektonidou M, et al. Arthritis Care Res. 2015; 67:

33 Συμπεράσματα (Ι) Οι ασθενείς με ΣΕΛ εμφανίζουν σημαντικό φλεγμονώδες φορτίο ιδίως στα πρώτα 5-10 έτη από τη διάγνωση, περίοδος κατά την οποία απαιτείται τακτική κλινικο-εργαστηριακή παρακολούθηση (γεν. αίματος, κρεατινίνη, γεν. ούρων, [αντι-φωσφολιπιδικά]) Φύλο, ηλικία διάγνωσης, anti-dsdna και αντι-φωσφολιπιδικά αντισώματα συσχετίζονται με προγνωστικά σημαντικούς φαινοτύπους της νόσου Με τις διαθέσιμες θεραπείες, παρά τον αρχικό έλεγχο της νόσου, ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών παρουσιάζει υπολειπόμενη ενεργότητα ή υποτροπές, τα οποία συνεπάγονται αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης βλάβης οργάνων (ανάγκη εκτίμησης ενεργότητας/χρονιότητας) ΣΕΛ με χρονιότητα (damage) αντιστοιχεί σε σοβαρή νόσο με ανεπαρκή ανταπόκριση στη θεραπεία

34 Συμπεράσματα (ΙΙ) Στη μακροχρόνια θεραπεία του ΣΕΛ, δόσεις πρεδνιζόνης <7.5 mg/ημέρα είναι αποδεκτές ως (σχετικά) ασφαλείς Ανάγκη για δεδομένα μακροχρόνιας αποτελεσματικότητας του μυκοφαινολικού στη νεφρίτιδα ΣΕΛ Παρά τη σημαντική αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, οι ασθενείς με ΣΕΛ έχουν σημαντικές συν-νοσηρότητες ως συνέπεια της αλληλεπίδρασης χρόνιας φλεγμονής και έκθεσης σε στεροειδή. Έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή τους είναι αναγκαία.