ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ Μ.Ε. ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ

Transcript

1 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ Όλες οι αντιδράσεις που ζητούνται στη τράπεζα θεµάτων πραγµατοποιούνται. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων απαιτείται αιτιολόγηση της πραγµατοποίησης των αντιδράσεων. Έτσι πρέπει να γνωρίζουµε ότι: 1. Μια αντίδραση απλής αντικατάστασης πραγµατοποιείται όταν: Α. το µέταλλο (σε ελεύθερη κατάσταση στα αντιδρώντα) είναι δραστικότερο από το υδρογόνο ή το µέταλλο (στο οξύ ή στο άλας αντίστοιχα στα αντιδρώντα) το οποίο αντικαθιστά, ή Β. το αµέταλλο (σε ελεύθερη κατάσταση στα αντιδρώντα) είναι δραστικότερο από το αµέταλλο που αντικαθιστά (στην ένωση στα αντιδρώντα). 2. Μια αντίδραση εξουδετέρωσης πραγµατοποιείται διότι παράγεται η ελάχιστα ιοντιζόµενη ένωση νερό (Η 2 Ο). 3. Μια αντίδραση διπλής αντικατάστασης πραγµατοποιείται όταν ένα από τα προϊόντα είναι αέριο ή ίζηµα, τα οποία και αναφέρουµε ( ή αντίστοιχα). Α Σ Τ Α Θ Η Σ Ω Μ Α Τ Α H 2 CO 3(aq) CO 2 H 2 SO 3(aq) SO 2 + H 2 O (l) + H 2 O (l) NH 4 OH (aq) NH 3 + H 2 O (l) Επιµέλεια: Νίκος Μακρολειβαδίτης 1

2 ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΑΠΛΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Μέταλλο + Οξύ Άλας + Η 2 Οι παρακάτω αντιδράσεις πραγµατοποιούνται διότι το µέταλλο (σε ελεύθερη κατάσταση στα αντιδρώντα) είναι δραστικότερο από το υδρογόνο του οξέος. Σειρά δραστικότητας µετάλλων K>Ba>Ca>Na>Mg>Al>Mn>Zn>Cr>Fe>Co>Ni>Sn>Pb>H>Cu> Mg + 2HCl MgCl 2 + H 2 Mg + 2HBr MgBr 2 + H 2 Mg + 2HI MgI 2 + H 2 Mg + H 2 S MgS + H 2 Al + 3HCl AlCl 3 + Al + 3HBr AlBr H H 2 Al + 3HI AlI H 2 Zn + 2HBr ZnBr 2 + H 2 Zn + 2HI ZnI 2 + H 2 Zn + 2HCl ZnCl 2 + H 2 Zn + H 2 SO 4(αρ) ZnSO 4 + H 2 Επιµέλεια: Νίκος Μακρολειβαδίτης 2

3 Μέταλλο 1 + Άλας 1 Μέταλλο 2 + Άλας 2 Οι παρακάτω αντιδράσεις πραγµατοποιούνται διότι το µέταλλο 1 (σε ελεύθερη κατάσταση στα αντιδρώντα) είναι δραστικότερο από το µέταλλο 2 που αντικαθιστά (στο άλας 1 στα αντιδρώντα). Σειρά δραστικότητας µετάλλων K>Ba>Ca>Na>Mg>Al>Mn>Zn>Cr>Fe>Co>Ni>Sn>Pb>H>Cu>Hg>Ag>Pt>Au Ca + 2AgNO 3 2Ag + Ca(NO 3 ) 2 Mg + ZnCl 2 Zn + MgCl 2 Mg + FeCl 2 Fe + MgCl 2 Mg + Fe(NO 3 ) 2 Fe + Mg(NO 3 ) 2 Mg + FeI 2 Fe + MgI 2 Mg + Cu(NO 3 ) 2 Cu + Mg(NO 3 ) 2 Mg + 2AgNO 3 2Ag + Mg(NO 3 ) 2 2Al + 3Fe(NO 3 ) 2 3Fe + 2Al(NO 3 ) 3 Zn + CuSO 4 Cu + ZnSO 4 Zn + CuCl 2 Cu + ZnCl 2 Zn + 2AgNO 3 2Ag + Zn(NO 3 ) 2 3Zn + 2AuCl 3 2Au + 3ZnCl 2 (Κ, Βa, Ca, Na) + H 2 O Υδροξείδιο + Η 2 Na + H 2 O NaOH H 2 Επιµέλεια: Νίκος Μακρολειβαδίτης 3

4 Αµέταλλο 1 + Ένωση 1 Ένωση 2 + Αµέταλλο 2 Οι παρακάτω αντιδράσεις πραγµατοποιούνται διότι το αµέταλλο 1 (σε ελεύθερη κατάσταση στα αντιδρώντα) είναι δραστικότερο από το αµέταλλο 2 που αντικαθιστά (στην ένωση 1 στα αντιδρώντα). Σειρά δραστικότητας αµετάλλων: F 2 > Cl 2 > Br 2 > I 2 > S F 2 + 2HCl 2HF + Cl 2 F 2 + 2KBr 2KF + Br 2 F 2 + 2NaBr 2NaF + Br 2 F 2 + 2NaI 2NaF + I 2 F 2 + CaI 2 CaF 2 + I 2 Cl 2 + 2NaBr 2NaCl + Br 2 Cl 2 + FeBr 2 FeCl 2 + Br 2 Cl 2 + 2KBr 2KCl + Br 2 Cl 2 + CaBr 2 CaCl 2 + Br 2 Cl 2 + 2KI 2KCl + I 2 Cl 2 + 2NaI 2NaCl + I 2 Cl 2 + CaI 2 CaCl 2 + I 2 Cl 2 + H 2 S 2HCl + S Cl 2 + K 2 S 2KCl + S Cl 2 + Na 2 S 2NaCl + S Cl 2 + CaS CaCl 2 + S Br 2 + 2KI 2KBr + I 2 Br 2 + 2KI 2KBr + I 2 Br 2 + 2NaI 2NaBr + I 2 Br 2 + Na 2 S 2NaBr + S Br 2 + K 2 S 2KBr + S I 2 + H 2 S 2HI + S Επιµέλεια: Νίκος Μακρολειβαδίτης 4

5 ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΕΞΟΥ ΕΤΕΡΩΣΗΣ Οι παρακάτω αντιδράσεις πραγµατοποιούνται διότι παράγεται η ελάχιστα ιοντιζόµενη ένωση νερό (Η 2 Ο). Εξαίρεση από τον κανόνα αποτελούν οι αντιδράσεις εξουδετέρωσης της αµµωνίας (ΝΗ 3 ). NaOH + HCl NaCl + H 2 O NaOH + HBr NaBr + H 2 O NaOH + HI NaI + H 2 O NaOH + HNO 3 NaNO 3 + H 2 O 2NaOH 2NaOH 3NaOH + H 2 SO 4 Na 2 SO 4 + 2H 2 O + H 2 S Na 2 S + 2H 2 O + H 3 PO 4 Na 3 PO 4 + 3H 2 O KOH + ΗBr KBr + H 2 O KOH + HNO 3 KNO 3 + H 2 O KOH + HI KI + H 2 O KOH + HCl KCl + H 2 O 2KOH + H 2 SO 4 K 2 SO 4 + 2H 2 O Ca(OH) 2 + 2HCl CaCl 2 + 2H 2 O Ca(OH) 2 + 2HBr CaBr 2 + 2H 2 O Ca(OH) 2 + 2HI CaI 2 + 2H 2 O Ca(OH) 2 + 2HNO 3 Ca(NO 3 ) 2 + 2H 2 O Ca(OH) 2 + H 2 SO 4 CaSO 4 + 2H 2 O Ca(OH) 2 + H 2 S CaS + 2H 2 O Επιµέλεια: Νίκος Μακρολειβαδίτης 5

6 Mg(OH) 2 + 2HNO 3 Mg(NO 3 ) 2 + 2H 2 O Mg(OH) 2 + H 2 S MgS + 2H 2 O Mg(OH) 2 + H 2 SO 4 MgSO 4 + 2H 2 O Ba(OH) 2 + 2HCl BaCl 2 + 2H 2 O Ba(OH) 2 + 2HBr BaBr 2 + 2H 2 O Ba(OH) 2 + 2HNO 3 Ba(NO 3 ) 2 + 2H 2 O Ba(OH) 2 + H 2 SO 4 BaSO 4 + 2H 2 O Ba(OH) 2 + H 2 S BaS + 2H 2 O Zn(OH) 2 + 2HI ZnI 2 + 2H 2 O Zn(OH) 2 + 2HNO 3 Zn(NO 3 ) 2 + 2H 2 O Cu(OH) 2 + 2HNO 3 Cu(NO 3 ) 2 + 2H 2 O Al(OH) 3 + 3HCl AlCl 3 + 3H 2 O Al(OH) 3 + 3HNO 3 Al(NO 3 ) 3 + 3H 2 O 2Al(OH) 3 + 3H 2 S Al 2 S 3 + 6H 2 O Fe(OH) 3 + 3HCl FeCl 3 + 3H 2 O NH 3 + HCl NH 4 Cl NH 3 + HBr NH 4 Br NH 3 + HI NH 4 I 2NH 3 + H 2 SO 4 (NH 4 ) 2 SO 4 Επιµέλεια: Νίκος Μακρολειβαδίτης 6

7 ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΙΠΛΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Οι παρακάτω αντιδράσεις πραγµατοποιούνται διότι ένα από τα προϊόντα είναι είτε αέριο ( ) είτε ίζηµα ( ) Α. Με προϊόν αέριο ( ) Na 2 CO 3 + 2HCl 2NaCl + CO 2 + H 2 O Na 2 CO 3 + 2HNO 3 2NaNO 3 + CO 2 + H 2 O Na 2 CO 3 + 2HBr 2NaBr + CO 2 + H 2 O K 2 CO 3 + 2HBr 2KBr + CO 2 + H 2 O CaCO 3 + 2HNO 3 Ca(NO 3 ) 2 + CO 2 + H 2 O CaCO 3 + 2HCl CaCl 2 + CO 2 + H 2 O BaCO 3 + 2HCl BaCl 2 + CO 2 + H 2 O BaCO 3 + H 2 SO 4 BaSO 4 + CO 2 + H 2 O CuCO 3 + 2HBr CuBr 2 + CO 2 + H 2 O NH 4 Cl + NaOH NaCl + NH 3 + H 2 O 2NH 4 Cl + Ca(OH) 2 CaCl 2 + 2NH 3 + 2H 2 O NH 4 NO 3 + KOH KNO 3 + NH 3 + H 2 O 2NH 4 NO 3 + Ca(OH) 2 Ca(NO 3 ) 2 + 2NH 3 + 2H 2 O (NH 4 ) 2 SO 4 + 2NaOH Na 2 SO 4 + 2NH 3 + 2H 2 O (NH 4 ) 2 CO 3 + 2NaOH Na 2 CO 3 + 2NH 3 + 2H 2 O Na 2 S + 2HBr 2NaBr + H 2 S Na 2 S + 2HCl 2NaCl + H 2 S K 2 S + 2HNO 3 2KNO 3 + H 2 S CaS + 2HBr CaBr 2 + H 2 S CaS + 2HCl CaCl 2 + H 2 S FeS + 2HCl FeCl 2 + H 2 S Na 2 SO 3 + 2HCl 2NaCl + SO 2 + H 2 O K 2 SO 3 + 2HBr 2KBr + SO 2 + H 2 O Επιµέλεια: Νίκος Μακρολειβαδίτης 7

8 Β. Με προϊόν ίζηµα ( ) AgNO 3 + HCl AgCl + HNO 3 AgNO 3 + KCl AgCl + KNO 3 AgNO 3 + NaCl AgCl + NaNO 3 2AgNO 3 + BaCl 2 2AgCl + Ba(NO 3 ) 2 AgNO 3 + HBr AgBr + HNO 3 AgNO 3 + NaBr AgBr + NaNO 3 2AgNO 3 + CaBr 2 2AgBr + Ca(NO 3 ) 2 AgNO 3 + HI AgI + HNO 3 AgNO 3 + KI AgI + KNO 3 AgNO 3 + NaI AgI + NaNO 3 2AgNO 3 + CaI 2 2AgI + Ca(NO 3 ) 2 Na 2 CO 3 + Ca(OH) 2 CaCO 3 + 2NaOH CaCl 2 + Na 2 CO 3 CaCO 3 + 2NaCl CaCl 2 + K 2 CO 3 CaCO 3 + 2KCl Ca(NO 3 ) 2 + Na 2 CO 3 CaCO 3 + 2NaNO 3 Ca(NO 3 ) 2 + K 2 CO 3 CaCO 3 + 2KNO 3 Na 2 CO 3 + MgCl 2 MgCO 3 + 2NaCl Na 2 SO 4 + Ca(OH) 2 CaSO 4 + 2NaOH K 2 SO 4 + Ba(OH) 2 BaSO 4 + 2KOH BaCl 2 + H 2 SO 4 BaSO 4 + 2HCl Pb(NO 3 ) 2 + H 2 SO 4 PbSO 4 + 2HNO 3 Επιµέλεια: Νίκος Μακρολειβαδίτης 8

9 K 2 S + CaBr 2 CaS + 2KBr K 2 S + Ca(OH) 2 CaS + 2KOH Ca(NO 3 ) 2 + Na 2 S CaS + 2NaNO 3 Fe(NO 3 ) 2 + H 2 S FeS + 2HNO 3 FeCl 2 + K 2 S FeS + 2KCl K 2 S + Zn(NO 3 ) 2 ZnS + 2KNO 3 K 2 S + Pb(NO 3 ) 2 PbS + 2KNO 3 ZnCl 2 + 2NaOH Zn(OH) 2 + 2NaCl Zn(NO 3 ) 2 + 2NaOH Zn(OH) 2 + 2NaNO 3 Fe(NO 3 ) 3 + 3KOH Fe(OH) 3 + 3KNO 3 FeCl 3 + 3KOH Fe(OH) 3 + 3KCl Pb(NO 3 ) 2 + 2NaOH Pb(OH) 2 + 2NaNO 3 Επιµέλεια: Νίκος Μακρολειβαδίτης 9