Ο γλυπτός διάκοσμος του ναού Μεταμορφώσεως Σωτήρος στα Αλεπόσπιτα Λαμίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ο γλυπτός διάκοσμος του ναού Μεταμορφώσεως Σωτήρος στα Αλεπόσπιτα Λαμίας"

Transcript

1 Ο γλυπτός διάκοσμος του ναού Μεταμορφώσεως Σωτήρος στα Αλεπόσπιτα Λαμίας Σωτήρης ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ ΑΘΗΝΑ 2006

2 Σωτήρης Βογιατζής Ο ΓΛΥΠΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΣΤΑ ΑΛΕΠΟΣΠΙΤΑ ΛΑΜΙΑΣ* ^την αρχαιολογική συλλογή που στεγάζεται στο κάστρο της Λαμίας υπάρχει μία συλλογή μεσοβυζαντινών γλυπτών αρχιτεκτονικών μελών, που αποτελούσαν μέρος του γλυπτού διακόσμου βυζαντινής εκκλησίας αφιερωμένης πιθανώς στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, που βρισκόταν στο χωριό Αλεπόσπιτα ή Γοργοπόταμος Λαμίας. Ο ναός δεν υπάρχει σήμερα, ωστόσο τα μέλη που διασώθηκαν 1 είναι μεγάλης καλλιτεχνικής σπουδαιότητας και αξίζουν κάποιας προσοχής. Παλαιότερα δημοσιεύθηκε κατάλογος 2, ενώ τελευταία οι φωτογραφίες των περισσοτέρων από αυτά περιελήφθησαν σε έκδοση για το 12ο αιώνα 3 με μικρή περιγραφή, χωρίς αναλυτική προσέγγιση. Τα γλυπτά ανήκουν στην πλειονότητα τους στη μεσοβυζαντινή εποχή. Είναι κατασκευασμένα από υπόλευκο μάρμαρο, φέρουν υπολείμματα κονιάματος και το μέγεθος τους είναι εκ., γεγονός που σημαίνει ότι πιθανότατα είχαν ενσωματωθεί σε μεταγενέστερο κτίριο ως οικοδομικό υλικό. Ανάμεσα τους βρίσκονται και ορισμένα καταφανώς διαφορετικής εποχής, πιθανώς παλαιοχριστιανικά, τα οποία δεν γνωρίζουμε εάν ήταν ενσωματωμένα στο μεσοβυζαντινό ναό ή απλώς βρέθηκαν στην ίδια θέση. Ωστόσο, τα τελευταία δεν θα μας απασχολήσουν στο παρόν Στη συλλογή περιλαμβάνονται καταρχήν τέσσερα κο- λουροπυραμιδοειδή επιθήματα αμφικιονίσκων παραθύρων (Λ220, Λ221, Λ222, Λ231), ύψ. 26, πλ και μέγ. μήκ. 66 εκ. Κοσμούνται μόνο στη μία (εξωτερική) λοξότμητη επιφάνεια τους. Ανά δύο παρουσιάζουν το ίδιο περίπου διακοσμητικό θέμα. Φαίνεται ότι ανήκαν σε δύο όμοια και αντισυμμετρικά τρίλοβα παράθυρα.τα δύο πρώτα 5 κοσμούνται με τριταινιωτό ελισσόμενο βλαστό που προβάλλει από κάνθαρο στο στενό κάτω άκρο του κιονόκρανου (Εικ. 1β-γ).Το φυτό είναι σχηματοποιημένη άμπελος, αλλά ο καρπός προβάλλεται φυσιοκρατικά στο κέντρο της σύνθεσης. Στα δύο επιθήματα το θέμα είναι το ίδιο, αλλά έχει αποδοθεί αντισυμμετρικά. Το θέμα των φυτών που προβάλλουν από δοχεία ή «κέρας αφθονίας» είναι γνωστό από παλαιοχριστιανικά ακόμα γλυπτά, επιβίωσε δε, αλλά σχετικά σπανίως, στη μέση βυζαντινή περίοδο. Το βρίσκουμε σε πεσσίσκο εντοιχισμένο στον Άγιο Νικόλαο Μεσαριάς Άνδρου 6 και σε επιστύλιο (Τ. 252) του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών 7. Τα δύο επόμενα επιθήματα δεν είναι απολύτως όμοια. Παρουσιάζουν τον ίδιο τριταινιωτό βλαστό με τις ανθεμωτές απολήξεις. Κεντρικό θέμα της σύνθεσης αποτελεί αξονική φυτική δέσμη κατ' απομίμηση κιονίσκων τέμπλου συνδεδεμένων με χαλαρό κόμβο στο μέσον, που καταλήγουν στο άνω μέρος σε σχηματοποιημένο * Το θέμα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά μετά από υπόδειξη του Χ. Μπούρα στο Δέκατο Έκτο Συμπόσιο της ΧΑΕ το 1996, βλ. Πρόγραμμα και περιλήψεις εισηγήσεων και ανακοινώσεων, Αθήνα 1996,16. 1 Τα μέλη περισυνελέγησαν με φροντίδα του Τρ. Παπαπαναγιώτου, ο οποίος υπηρετούσε τότε ως έκτακτος επιμελητής αρχαιοτήτων, βλ. Τρ. Παπαπαναγιώτου, Ιστορία και μνημεία Φθιώτιδος, Αθήνα 1971,111, εικ. 56 και 192, εικ. 113α. 2 Π. Λαζαρίδης, «Βυζαντινά και μεσαιωνικά μνημεία Φθιώτιδος- Φωκίδος»,Α/ 26 (1971), Χρονικά, Χ. Μπούρας - Λ. Μπούρα, Ή ελλαδική ναοόομία κατά τόν 12ο αιώνα, Αθήνα 2002,57, εικ. 37,553δ, 556,564 (στο εξής: Ελλαδική ναοόομία). 4 Θερμές ευχαριστίες οφείλω στον Λ. Δεριζιώτη, προϊστάμενο της 7ης Ε.Β Α., που μου έδωσε την άδεια δημοσίευσης, καθώς και στη Φ. Δακορώνια, προϊσταμένη της ΙΔ' Ε.Π.Κ. Α., για τη βοήθεια που μου παρέσχε. 5 Φωτογραφία του ενός βλ. στο Ελλαδική ναοόομία, 59, εικ. 37δ το άλλο φέρει λοξό σπάσιμο στο κάτω μέρος ενώ κατά τα άλλα είναι σχεδόν πανομοιότυπο. 6 Α. Κ. Ορλάνδος, «Βυζαντινά μνημεία της Άνδρου», ΑΒΜΕ Η' ( ), 59-60, εικ. 40Γ. 7 Μ. Σκλάβου-Μαυροειδή, Γλυπτά τον Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών, Αθήνα 1999, , αριθ. 250 (στο εξής: Γλυπτά). 101

3 ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Εικ. 1. Γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη από τα Αλεπόσπιτα Λαμίας. 102

4 Ο ΓΛΥΠΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΣΤΑ ΑΛΕΠΟΣΠΙΤΑ Εικ. 2. Λοξότμητο επίθημα αμφικωνίσκον (Λ222). Εικ. 3. Λοξότμητο επίθημα αμφικιονίσκον (Λ231). κώνο πεύκου, γνωστό σύμβολο ευφορίας, που χρησιμοποιείται ως κορύφωμα του δέντρου της ζωής 8. Από τη βάση του αναφύονται διαπλεκόμενοι βλαστοί, οι οποίοι σχηματίζουν οριζόντιο κόμβο και στη συνέχεια αναπτύσσονται συμμετρικά εκατέρωθεν του κεντρικού διακοσμητικού θέματος (Εικ. 1δ και 2). Στο δεύτερο επίθημα (Εικ. 1ε και 3) διατηρείται το κεντρικό θέμα που εδώ είναι βλαστός και όχι κιονίσκοι, ενώ οι περιμετρικοί βλαστοί αναπτύσσονται χιαστί και όχι εκατέρωθεν του. Πιθανώς το επίθημα να ανήκε σε τρίτο παράθυρο του ιδίου όμως κτιρίου. Και στα δύο αυτά μέλη η σύνθεση αναπτύσσεται σε τρία επάλληλα επίπεδα. Το θέμα μπορεί να καταταγεί στα εραλδικά, όπως αποκαλούνται, όπου συνήθως ζώα αναπτύσσονται συμμετρικά ως προς τον κατακόρυφο άξονα (το δέντρο της ζωής ή η πηγή της ζωής) με σαφή θρησκευτικό συμβολισμό. Στην περίπτωση αυτή το φυτό που πλαισιώνει το κεντρικό θέμα συμβολίζει πεύκο, αφού μικρό κουκουνάρι υπάρχει στην άνω δεξιά απόληξη. Η αντίστοιχη συμμετρική πλευρά δεν φέρει ανάγλυφη διακόσμηση, μάλλον από λάθος του τεχνίτη, αφού το μέλος είναι πλήρες, γεγονός που αποκλείει την κατάταξη του στα ημίεργα. Και τα τέσσερα επιθήματα έχουν κατασκευαστεί σε χαμηλό ανάγλυφο, χωρίς καθόλου έξεργα στοιχεία, ωστόσο αυτό δεν εμποδίζει τη σύνθεση να αναπτύσσεται, όπως τονίστηκε, σε τρία επάλληλα επίπεδα. Στα τέσσερα αυτά μέλη, παρά τη σχηματοποίηση, αποδίδεται με καθαρότητα και ρεαλισμό η οργιαστική εικόνα ενός πραγματικού κήπου. Παρόμοια τεχνική, χαρακτηριστική για το 12ο αιώνα, στον οποίο φαίνεται ότι ανήκουν, αλλά και μεγάλη ομοιότητα στη σύνθεση διαπιστώνουμε στα καλύτερα δείγματα της εποχής, όπως στα επιθήματα των παραθύρων στις κεραίες του σταυρού στον Ταξιάρχη Μεσαριάς Άνδρου (1158) 9, σε επιθήματα από την Αγία Τριάδα Κριεζώτη 10, κυρίως στο επίθημα 8 Βλ. σχετικά Λ. Μποΰρα, «Το δέντρο της ζωής στη μεσοβυζαντινή ελλαδική γλυπτική», Λεύτερο Συμπόσιο βυζαντινής και μεταβυζαντινής αρχαιολογίας και τέχνης. Πρόγραμμα και περιλήψεις ανακοινώσεων, Αθήνα 1982, Ορλάνδος, ό.π., 22, εικ. 15Γ. 10 Α. Κ. Ορλάνδος, «Ή Αγία Τριάς τον Κριεζώτη», ΑΒΜΕ Ε' ( ), 13, εικ

5 ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Β l(m) Εικ. 4. Ανασύνθεση θνρώματος από τα Αλεπόσπιτα Λαμίας. 104

6 Ο ΓΛΥΠΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΣΤΑ ΑΛΕΠΟΣΠΙΤΑ της βόρειας κεραίας, αλλά και σε τμήμα επιστυλίου στο Μουσείο της Χαλκίδας (αριθ. ευρ. 94) Ακολουθούν πέντε θραύσματα λοξότμητων πολυτελών θυρωμάτων, διαστ. 16x13 εκ. Στη λοξή τους επιφάνεια, ισχυρά, ημικυκλικής διατομής, βεργία περικλείουν το διακοσμητικό θέμα, όπως συνηθίζεται στον ελλαδικό χώρο κατά το 12ο αιώνα 12. Πάνω σε πολλαπλό, ελισσόμενο βλαστό εμφανίζονται έξεργα ζώα. Ο τρόπος αυτός γλυφής, που έχει ονομαστεί διπλεπίπεδο ανάγλυφο, χαρακτηρίζει γενικώς το 12ο αιώνα. Δύο από τα μέλη -Λ226 με μήκος 63 εκ. 13 (Εικ. 4, α) και Λ217 (Εικ. 4, δ) με μήκος 56 εκ φέρουν στο ανώτατο μέρος συστρεφόμενα πτηνά που ραμφίζουν το πόδι τους. Είναι φασιανοί που συχνά αντικαθιστούν τα παγόνια σε συμβολισμούς του Παραδείσου 15. Από τη θέση των πτηνών φαίνεται ότι ήταν μέρος του δεξιού και του αριστερού κατακόρυφου σταθμού του ίδιου θυρώματος. Από το τρίτο μέλος (Λ229, μήκ. 52 εκ.) σώζεται μόνο τμήμα (Εικ. 4β) με τον ίδιο διακοσμητικό βλαστό, στα κλαδιά του οποίου πλέκεται ένα μικρό φίδι, πιθανώς ως αποτροπαϊκό σύμβολο 16. Το μέλος αυτό μοιάζει-από τη θέση του φιδιού- να αποτελούσε, όπως και το προηγούμενο, μέρος του υπέρθυρου του ίδιου με τα παραπάνω μέλη θυρώματος. Ο βλαστός δεν αποτελεί απλώς τον κάμπο πάνω στον οποίο προβάλλει η σύνθεση, αλλά αποτελεί ένα ανεξάρτητο στοιχείο, που αναπτύσσεται σε πολλαπλά επίπεδα συμπλεκόμενα και αλληλοκαλυπτόμενα. Η λάξευση του έχει δύναμη και ακρίβεια. Ο καλλιτέχνης που κατασκεύασε το θύρωμα, αν και ακολουθεί ένα συγκεκριμένο διακοσμητικό θέμα, δεν διστάζει να ξεφύγει με μεγάλη άνεση από αυτό χωρίς να παραβλάπτεται η γενική σύνθεση. Έτσι βλέπουμε το βλαστό άλλοτε να καταλήγει σε φύλλο, άλλοτε σε καρπό, ενώ σε άλλη θέση στα κλαδιά του πλέκεται το φίδι. Τα δύο πτηνά είναι σχεδιασμένα με φυσιοκρατική κίνηση και μεγάλο ρεαλισμό ώστε να διακρίνεται σαφώς το είδος τους. Οι μορφές τους βγαίνουν έξω από το πλαίσιο της σύνθεσης, τρόπος που απαιτεί εκ μέρους του τεχνίτη μεγάλο έλεγχο του υλικού. Η ίδια τεχνική υπάρχει και στα σημαντικότερα γλυπτά της εποχής αυτής, όπως στον Ταξιάρχη Μεσαριάς Ανδρου 17 και στη μονή Σαγματά 18. Δύο ακόμα μέλη με την ίδια σχεδόν διατομή, αλλά από άλλο θύρωμα, κοσμούνται με συμπλεκόμενα φίδια, ως παραδείσια σύμβολα, σε χαμηλό ανάγλυφο. Στο ένα από αυτά (Εικ. 4, ε και 5) (Α228), μήκ. 49 εκ. 19, τα φίδια κρατούν στο στόμα τους επίμηκες έξεργο στοιχείο με φυτική διακόσμηση αντικαθιστώντας τον παραδείσιο «καρπό της γνώσης»: διαπλεκόμενοι πολλαπλοί βλαστοί περιβάλλουν αντιμέτωπα καρδιόσχημα ανθέμια και ημιανθέμια. Τα φίδια έχουν σώμα που καλύπτεται με φολίδες και ένθετα μάτια από άλλο υλικό. Το δεύτερο μέλος (Λ227), μέγ. μήκ. 69 εκ., με το ίδιο διακοσμητικό θέμα των συμπλεκόμενων φιδιών (Εικ. 4, γ), αποτελούσε την άνω απόληξη του ιδίου μέλους, αφού είναι κομμένο λοξά κατά 45 για να στηριχθεί το υπέρθυρο. Τα δύο μέλη συνδέονται στο σημείο που υπάρχει το κομβίο. Πίσω από τα σώματα των φιδιών διακρίνεται, σε τρίτο επίπεδο, ο κάμπος που κοσμείται με συ μπλέκαμε νο βλαστό, παρόμοιο με αυτόν των γλυπτών μελών που είδαμε παραπάνω. Τα φίδια και ο βλαστός υπακούουν στις ίδιες αρχές με το πρώτο μέλος, αλλά με κανένα τρόπο δεν είναι τυποποιημένα. Και σε αυτά τα μέλη παρατηρούμε την ίδια κρυστάλλινη καθαρότητα στο σχέδιο, καθώς και την ακρίβεια και κομψότητα στην εκτέλεση που διαπιστώσαμε και στα προηγούμενα τρία μέλη. Θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε «πολυεπίπεδα» σε επέκταση του όρου «διπλεπίπεδα». Τα διακοσμητικά θέματα και ο τρόπος 11 Ν. Παννόπουλος, «Χριστιανικά καί βυζαντινά γλυπτά Χαλκίδος», ΔΧΑΕ Β' (1924), 32. Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοδομία, 146, εικ. 152στ. 12 Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοόομία, Στο ίδιο, 574, εικ. 564 και λεπτομέρεια 561, εικ. 553δ. 14 Στο ίδιο, 59, εικ. 37α. 15 Όπως στο γνωστό θραύσμα από επίστεψη θυρώματος από τη μονή Κυνηγού, L. Bouras, «Architectural Sculptures of the Twelfth and the Early Thirteenth Centuries, ΔΧΑΕ & ( ), 67, πίν. 25, εικ. 10, σε επιστύλιο τέμπλου εντοιχισμένο σε νεότερο ναΐσκο της Μεταμόρφωσης στον Ωρωπό, Ι. Κουμανούδης, «Συμπληρωματική έρευνα επί των χριστιανικών μνημείων του Ώρωποΰ», ΔΧΑΕ Έ (1969), 87, πίν. 43γ, στο επιστύλιο της πρόθεσης στη μονή Βλαχέρνας Ηλείας, Α. Κ. Ορλάνδος, «Al Βλαχέρναι της Ηλείας», ΑΕ1923,33, στο επιστύλιο αριθ. ευρ. 158 στο Μουσείο της Κορίνθου, Ρ. Scranton, Medieval Architecture in the Central Area of Corinth, Corinth XVI, Princeton, N.J. 1957,119, πίν Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοδομία 59, εικ. 37στ. 17 Ορλάνδος, ό.π. (υποσημ. 6). 18 Σ. Βογιατζής, «Ο γλυπτός διάκοσμος της μονής Σαγματά στη Βοιωτία», ΑΔ ( ), Μελέτες, Λεπτομέρεια στο Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοδομία, 59, εικ. 37θ. 105

7 ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ εκτέλεσης τους είναι συγγενή σε όλα τα μέλη, γεγονός που οδηγεί στην άποψη ότι αποτελούσαν τμήματα του ίδιου θυρώματος. Τα Λ226, Λ228 και Λ227 φαίνεται ότι κατά πάσαν πιθανότητα αποτελούσαν τμήματα του δεξιού σταθμού, το Λ217 του αριστερού, ενώ το Λ229 πιθανώς να ανήκε στο υπέρθυρο. Δυστυχώς δεν είναι εμφανής η μεταξύ τους σύνδεση ούτε μπορούμε να διαπιστώσουμε το αρχικό μέγεθος του θυρώματος. Με κάθε επιφύλαξη προτείνεται γραφική αναπαράσταση του στην Εικ. 4. Όπως και στη σαρκοφάγο της Αγνής Βιλλεαρδουίνου, ο συνδυασμός πτηνών (σύμβολα της ανάστασης) και χθόνιων ερπετών στο ίδιο μέλος συμβολίζει το θρίαμβο της ουράνιας αιωνιότητας στον κάτω κόσμο και το θάνατο Δύο θραύσματα θυρώματος, Λ230 21, διαστ. 18 Χ11 x 49 εκ. και Λ219, διαστ. 19x11x27 εκ. (Εικ. 1, ζ, η και 6 αντιστοίχως). Δεν είναι συνεχόμενα και διαφέρουν από τα προηγούμενα ως προς τη διατομή, αλλά και το διακοσμητικό θέμα. Ένα από τα δύο ισχυρά βεργία στο πλαίσιο σχηματίζει αστράγαλο στον οποίο κάποια από τα ατρακτοειδή στοιχεία έχουν αντικατασταθεί από οξύληκτα φυλλάρια με διαδοχή 3 προς 1. Ο αστράγαλος είναι ένα από τα σταθερά εμφανιζόμενα θέματα στον ελλαδικό χώρο από τον 6ο αιώνα π.χ., αλλά η παραλλαγή αυτή με τα φυτικά μοτίβα παρατηρείται κατεξοχήν στο 12ο αιώνα 22. Η εναλλαγή ατρακτοειδών στοιχείων με φυτικά είναι πιο σπάνια, εμφανίζεται μόνο σε επιστύλιο από τη μονή Σαγματά 23, αλλά με διαφορετική σχέση διαδοχής. Ο αστράγαλος καταλήγει σε σχοινίο, ένα τελείως πρωτότυπο στοιχείο, και παρά το γεγονός ότι απαντά από την παλαιοχριστιανική ήδη εποχή 24, εμφανίζεται και κατά το 12ο αιώνα. Η διακόσμηση αποτελείται από τριπλή ταινία που σχηματίζει ορθογωνικά διάχωρα, συνδεδεμένα κατά τον τρόπο των σηρικών τροχών, θέμα πολύ αγαπητό στο 12ο αιώνα. Μέσα στα διάχωρα βρίσκονται δύο διαφορετικά πτηνά (φασιανός και αετός) που έχουν αποδοθεί φυσιοκρατικά και με πλαστικότητα. Φυσιοκρατικά έχει λαξευθεί και η άκανθα, η οποία συνήθως αποδίδεται σχηματι- Εικ. 5. Τμήμα θνρώματοςμε διπλεπίπεοο ανάγλυφο (Λ228). κά, όπως σχηματικά έχουν αποδοθεί και τα δύο ανθέμια που συμπληρώνουν τη διακόσμηση. Τα δύο αυτά τμήματα δεν ανήκουν στο ίδιο θύρωμα με τα προαναφερθέντα, αλλά παρουσιάζουν την ίδια εξέλιξη στην τεχνική, ώστε να θεωρούνται προερχόμενα από το ίδιο κτίριο. 4. Δύο τμήματα λοξότμητου θυρώματος, Λ231α, διαστ. 10x15x52 εκ. καιλ224, διαστ. 11x15x26 εκ. (Εικ. 1, θ, ι, 7 και 8 αντιστοίχως), με διατομή παρόμοια με τα προηγούμενα. Δεν συνανήκουν με κανένα από τα άλλα τμήματα θυρωμάτων, αφού φέρουν διακόσμηση και στη 20 Θ. Παζαράς, Ανάγλυφες σαρκοφάγοι και επιτάφιες πλάκες της μέσης και ύστερης βυζαντινής περιόδου στην Ελλάδα, Αθήνα 1988, Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοδομία, 59, εικ. 37γ. 22 Πρόχειρα μπορούμε να αναφέρουμε το προσκυνητάριο στο Σαμάρι Μεσσηνίας, Chr. von Scheven-Cristians, Die Kirche der Zoodochos Pege bei Samari in Messenien, Βόννη 1980,208, πίν. 140a. 23 Βογιατζής, ό.π. (υποσημ. 18), πίν Bouras, ό.π. (υποσημ. 15), πίν. 25, εικ Σε κιονόκρανο στο Μουσείο της Σμύρνης βλ. Α. Κ. Ορλάνδος, «Χριστιανικά γλυπτά του Μουσείου Σμύρνης», ΑΒΜΕ Γ (1937), 131, εικ. 3 και 147, σημ. 1.0 ίδιος, Ή ξυλόστεγος παλαιοχριστιανική βασιλική της μεσογειακής λεκάνης, Αθήνα 1952,250, εικ

8 Ο ΓΛΥΠΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΙ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΣΤΑ ΑΛΕΠΟΣΠΙΤΑ Εικ. 6. Τμήμα θνρώματος (Λ219). μία πλάγια επιφάνεια, που ανήκε στην εσωτερική πλευρά του περίθυρου και κοσμείται με πλοχμό από τριμερή ταινία. Η λοξότμητη επιφάνεια του φέρει τρίκλωνο διαπλεκόμενο βλαστό αμπέλου, θέμα συνηθέστατο στη βυζαντινή γλυπτική. Ανάμεσα στους βρόγχους του βλαστού σχηματίζονται τσαμπιά με σταφύλια σε χαμηλό ανάγλυφο. Στο μεγαλύτερο από τα δύο μέλη διακρίνεται, στο κάτω μέρος, πτηνό που τσιμπολογάει τους καρπούς, μάλλον παγόνι. Το μέλος αυτό αποτελούσε το ανώτερο τμήμα του αριστερού σταθμού, όπως υποδηλώνει το λοξό κόψιμο για τη στήριξη του υπέρθυρου. Το άλλο κομμάτι ανήκει προφανώς στο ίδιο θύρωμα με το προηγούμενο, αλλά είναι πολύ μικρό ώστε δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τη θέση του. Και στα μέλη αυτά παρατηρείται η ίδια χαρακτηριστική πυκνότητα στο σχεδιασμό και η ακρίβεια στην εκτέλεση. Μπορούν να χρονολογηθούν στο 12ο αιώνα παρόλο που η εργασία είναι κατώτερης ποιότητας και ο σχεδιασμός πιο χαλαρός, στοιχεία που δηλώνουν διαφορετικό καλλιτέχνη από τον προηγούμενο. 5. Το σημαντικότερο μέλος της συλλογής είναι ένα μεγάλο τμήμα από επιστύλιο τέμπλου 25 (Λ213), διαστ. 20x15x120 εκ. (Εικ. 1, α). Το επιστύλιο έχει μεικτή διατομή (γωνιακή), ιδιάζουσα για αρχιτεκτονικό μέλος τέτοιου είδους. Η κάτω επιφάνεια είναι κτυπημένη με το βελόνι, με αποτέλεσμα να μη διακρίνονται ίχνη σύνδεσης με τους κίονες. Πιθανώς αυτό να έγινε σε δεύτερη φάση για τη χρήση του ως οικοδομικού υλικού. Ανήκει Εικ. 7. Τμήμα λοξότμητον θνρώματος (Λ231α). 25 Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοδομία, 59, εικ. 37ε και 37ζ και ι (λεπτομέρειες). Εικ. 8. Τμήμα λοξότμητον θνρώματος (Λ224).

9 ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ στα ονομαζόμενα διπλεπίπεδα ανάγλυφα. Τον κάμπο καλύπτει μια πυκνοδομημένη φυτική σύνθεση από ελισσόμενους σχηματοποιημένους βλαστούς που σχηματίζουν μεγάλους σηρικούς τροχούς, στο εσωτερικό των οποίων διαμορφώνονται διακοσμητικά θέματα από τον ίδιο βλαστό. Οι κόμβοι των τροχών συνδέονται με ανάστροφα καρδιόσχημα ανθέμια. Η σύνθεση παρουσιάζει ελευθερία και πυκνότητα που συναντάμε στα καλύτερα δείγματα του 12ου αιώνα, όπως στην ψευδοσαρκοφάγο από τη Μητρόπολη Άρτας, χρονολογημένη στο τελευταίο τέταρτο του 12ου αιώνα 26, και στον κοσμήτη του επιστυλίου στο μεσαίο περιθύρωμα του κυρίως ναού στο καθολικό της μονής του Οσίου Μελετίου 27, για να αναφέρουμε μόνο δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Στην κάτω ακμή υπάρχει ταινία που σχηματίζει ανεστραμμένα διπλά έψιλον σε πυκνή διάταξη και θυμίζει εκφυλισμένο ιωνικό κυμάτιο με ωά και φύλλα, ένα διακοσμητικό θέμα γνωστό από τα προχριστιανικά χρόνια, που απαντά σπάνια πλέον στη μέση βυζαντινή περίοδο 28. Πάνω στον πυκνό κάμπο αναπτύσσονται ζώα σε ιδιαίτερα ψηλό ανάγλυφο. Στα αριστερά διακρίνουμε αρπακτικό πτηνό (δεν αποκλείεται να πρόκειται για παγόνι στη θέση αετού, όπως και στο επιστύλιο του τέμπλου στο ναό Μεταμορφώσεως Σωτήρος στην Άμφισσα 29 ) που κρατάει στα νύχια του λαγό και τον ραμφίζει. Το θέμα συμβολίζει την πάλη του υψιπετούς και της αρετής με την αδυναμία και τη φιληδονία του λαγού, έχει ανατολική προέλευση και είχε ευρύτατη χρήση στη βυζαντινή διακοσμητική. Τα μάτια των δύο ζώων είναι από ένθετο υλικό, δείγμα οψιμότητας του έργου. Δεξιότερα υπάρχει φυλλοφόρος σταυρός που προβάλλει μέσα σε έξεργο κιβώριο από ανακαμπτόμενα φύλλα φοινικιάς. Τα στελέχη τους πλέκονται με κόμβο στο μισό του ύψους με τη μορφή κιονίσκων τέμπλου. Το θέμα του κιβωρίου που πλαισιώνει φυλλοφόρο σταυρό, σύμβολο του χριστιανικού ναού, είναι συνηθέστατο στη με- Εικ. 9. Λοξότμητος κοσμήτης (Λ210). σαιωνική Ελλάδα 30 και μάλιστα στο μέσον των επιστυλίων, δηλαδή στην πλέον περίοπτη θέση 31, ενώ ο φυλλοφόρος σταυρός με τα ανακαμπτόμενα φύλλα άκανθας, που συμβολίζει το νοητό ξύλο του Παραδείσου 32, είναι από τα πιο σεπτά σύμβολα της χριστιανικής λατρείας. Όλη η σύνθεση παρουσιάζει γραμμικότητα και καθαρότητα, ενώ τα έξεργα στοιχεία διαγράφονται φυσιοκρατικά και με ακρίβεια, αντίστοιχη με του προσκυνηταρίου στο Σαμάρι της Μεσσηνίας Μικρό τμήμα λοξότμητου κοσμήτη (Λ210), διαστ. 10x 19x40 εκ., σπασμένο σε δύο τμήματα (Εικ. 1, στ και 9). Πρόκειται μάλλον για την δεξιά απόληξη του μέλους. Κοσμείται με έναν καθιστό λέοντα ανάμεσα σε φυτικά μοτίβα και έχει γυρισμένη την κεφαλή πίσω, πάνω από την πλάτη του. Το ανάγλυφο είναι έντονα έξεργο και ανήκει στα διπλεπίπεδα' είναι της ίδιας ποιότητας με τα προηγούμενα, παρόλο που δεν συνανήκει με κανένα από αυτά. Το ζώο διαγράφεται με ρεαλιστική διάθεση ακόμα και στις μικρότερες λεπτομέρειες, έχει δε μάτια ένθετα από άλλη ύλη. Οι λέοντες, σύμβολα ισχύος και θάρρους είχαν από την αρχαιότητα αποτροπαϊκές ιδιότητες. Απαντούν σε επιστύλια τέμπλων ή σε θωράκια στη μεσοβυζαντινή γλυπτική, μεμονωμένοι 34 ή σε συν- 26 Παζαράς, Ανάγλυφες σαρκοφάγοι (υποσημ. 20), πίν. 36β. σας (Ορλάνδος, «Ναός Σωτήρος», ό.π., 194, εικ. 11), τον Ταξιάρχη Α. Grabar, Sculptures byzantines du moyen âge, II (Xle-XIVe siècle), Μεσαριάς Άνδρου (Α. Κ. Ορλάνδος, «Βυζαντινά μνημεία της Παρίσι 1976, πίν. LXXIII. 28 Ωστόσο υπάρχει στην επίστεψη των παραθύρων στη λιτή του καθολικού της μονής Βατοπεδίου, βλ. σχετικά Θ. Ν. Παζαράς, Τα βυζαντινά γλυπτά του καθολικού της μονής Βατοπεδίου, Θεσσαλονίκη 2001,77, εικ. 98,99, Α. Κ. Ορλάνδος, «Ό παρά τήν Άμφισσαν ναός του Σωτηρος», Α5Μ Ά(1935),194,εικ Πρόχειρα Grabar, ό.π., 102, πίν. LXXIIIa-b. 31 Πρόχειρα μπορούμε να αναφέρουμε τη Μεταμόρφωση Άμφισ- Άνδρου», ΑΒΜΕ Η ( ), 63, εικ. 45), το καθολικό της μονής Καισαριανής (Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοδομία, 161, εικ. 173), ανώφλια θυρώματος στον Όσιο Μελέτιο και στον Όσιο Λουκά (Bouras, ό.π. (υποσημ. 15), πίν. 31 και 32). 32 D. Τ. Rice, «The Leaved Cross», ByzSl 11 (1950), 72, Von Scheven-Cristians, ό.π. (υποσημ. 22), Όπως σε πλάκα και επίκρανο στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών (Σκλάβου-Μαυροειδή, Γλυπτά, αριθ. 148 και 167, σ. 107 και 124 αντιστοίχως), σε θωράκιο στο Μουσείο Χαλκίδας (Μπούρας - 108

10 Ο ΓΛΥΠΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΣΤΑ ΑΛΕΠΟΣΠΙΤΑ θέσεις 35 όπου κατασπαράσσουν άλλα ζώα, ενώ γνωστές είναι και υδρορροές σε μορφή λεοντοκεφαλής στην Παναγία του Οσίου Λουκά και σε εκκλησίες της Μάνης 36. Τον κάμπο καλύπτουν πυκνές συνθέσεις ίσως και από το φόβο του κενού, κάτι που διακρίνει όλα τα ανάγλυφα της συλλογής. Πλαισιώνεται στο κάτω μέρος από σχοινίο που στα αριστερά μετατρέπεται σε απλή ταινία οριοθετώντας την αριστερή απόληξη του μέλους. Στα δεξιά του λέοντα υπάρχει περίπλοκο, εντελώς σχηματοποιημένο ανθέμιο, ενώ στα αριστερά του τμήμα ενός άλλου. Παρόμοια ανθέμια υπάρχουν σε θωράκιο της μονής Σαγματά 37. Το μέλος εντάσσεται στην ίδια εποχή (12ος αι.) με τα υπόλοιπα της συλλογής, λόγω της ακρίβειας και του ρεαλισμού που διακρίνουμε στη διακόσμηση, παρά το γεγονός ότι δεν μοιάζει με κανένα από αυτά. 7. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα μεγάλο αμφιπρόσωπο θωράκιο, διαστ. 67x90x6 εκ. (Λ208). Αν και συγκολλημένο, σώζεται ολόκληρο και σε καλή κατάσταση (Εικ. 1, λ-λ'). Τη μία επιφάνεια κοσμεί μεγάλος αετός με ανοικτές φτερούγες σε ορθία στάση που κρατάει στα νύχια του ένα λαγό 38. Ο αετός είναι πανάρχαιο σύμβολο του φωτός, της αυτοκρατορικής εξουσίας και στη βυζαντινή εποχή της ανάστασης, της ακλόνητης πίστης στον Χριστό και κατ' επέκταση του Χριστού που κατισχύει του φθαρτού ανθρώπου τον οποίο συμβολίζει ο λαγός. Παραστάσεις με αετούς και μάλιστα με ανοιχτές φτερούγες συναντάμε στην αρχαιότητα και σε όλη τη βυζαντινή εποχή σε κιονόκρανα 39, επιστύλια 40 και θωράκια τέμπλων 41. Η σύνθεση είναι λαξευμένη σε χαμηλό ανάγλυφο και το σχέδιο τυποποιημένο και κάπως άκαμπτο, αν και τα δύο ζώα απεικονίζονται με ρεαλισμό ως προς τις ανατομικές τους λεπτομέρειες. Χρονολογείται μάλλον στον 11ο αιώνα και δεν συνανήκει με τα υπόλοιπα μέλη ούτε Εικ. 10. Η πίσω όψη αμφίγλνφον θωρακίου (Λ208). είναι βέβαιο αν είχε ενσωματωθεί στο ίδιο τέμπλο με κάποιο από αυτά. Η πίσω όψη του θωρακίου κοσμείται με πλατιά τριπλή ταινία, πλατύτερη στο μέσον και λεπτότερη στα άκρα, που σχηματίζει πέντε συνεχόμενους, σηρικούς, όπως τους αναφέρουν οι παλαιότεροι ερευνητές, κύκλους συνδεόμενους με κόμβους (Εικ. 10). Οι κύκλοι περι- Μπούρα, Ελλαδική ναοδομία, 146, εικ. 152α και γ), στον Ταξιάρχη Καλυβιών Καρύστου, σε θωράκιο της Αγίας Σοφίας Μονεμβασίας (Ε. Στίκας, «Ό ναός της 'Αγίας Σοφίας επί του κάστρου της Μονεμβασίας», ΛακΣπ 8 (1986), εικ. 32). 35 Βλ. πρόχειρα θωράκια στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών (Σκλάβου-Μαυροειδή, Γλυπτά, αριθ. 150 και 151, σ. 109 και 110 αντιστοίχως) και σε θωράκιο της Γοργοεπηκόου Αθηνών W5 (Α. Struck, «Die Kirche Panaghia Gorgoepikoos zu Athen», AM 31 (1906), εικ. 7). 36 Λ. Μπούρα, Ό γλυπτός διάκοσμος τοϋ ναοϋ της Παναγίας στό μοναστήρι τοϋ Όσιου Λουκά, Αθήνα 1980,37-48, εικ Βογιατζής, «Ο γλυπτός διάκοσμος», ό.π. (υποσημ. 18), πίν. 122 β. 38 Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοδομία, 563, εικ Όπως στον Άγιο Πέτρο Καστανιάς Μάνης (Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοδομία, 439, εικ. 477), σε επίκρανο του Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών (Σκλάβου-Μαυροειδή, Γλυπτά, αριθ. 213, σ. 155), σε δεύτερη χρήση στο παρεκκλήσι της Αγίας Ζώνης στο καθολικό της μονής Βατοπεδίου (Παζαράς, Τα βυζαντινά γλυπτά (υποσημ. 28), 43 εικ ). Σχετικά με την απεικόνιση αετών κατά τον 11ο και το 12ο αιώνα βλ. Μ. Παναγιωτίδη, «Βυζαντινά κιονόκρανα με ανάγλυφα ζώα»,δχαε ΣΤ ( ), Όπως για παράδειγμα σε επιστύλιο σε δεύτερη χρήση στο ναό Ζωοδόχου Πηγής στο Δερβενοσάλεσι (Χ. Μπούρας, «Επανεξέταση του καθολικού της Ζωοδόχου Πηγής στο Δερβενοσάλεσι», ΔΧΑΕ ΙΖ ( ), 31, εικ Όπως σε θωράκια στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών και στην Παναγία Γοργοεπήκοο (Grabar, Sculptures (υποσημ. 27), 67 και 97, πίν. XXXVa, b και LXIX αντιστοίχως). 109

11 ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ κλειούν πυροστροβίλους και ρόδακες. Το ανάγλυφο είναι ημιτελές. Οι δύο πυροστρόβιλοι είναι ολοκληρωμένοι, οι ρόδακες απλώς χαραγμένοι, ενώ το διακοσμητικό θέμα του τελευταίου κάτω κύκλου δεν έχει καν σχεδιαστεί. Η ιδιορρυθμία των πέντε ασύμμετρων κύκλων με το μεγάλο κενό που απομένει πιθανόν να οφείλεται σε λάθος του μαρμαρογλύπτη, που δεν υπολόγισε καλά το μέγεθος του μέλους, με αποτέλεσμα να μη χωρούν στο κάτω μέρος δύο ακόμα κύκλοι για να συμπληρώσουν αρμονικά τη σύνθεση. Ίσως και για το λόγο αυτό να έμεινε ημιτελές. Η σύνθεση με ταινίες που συμπλέκονται σε κύκλους είναι ένα θέμα ευρύτατα διαδεδομένο στα θωράκια από το 10ο αιώνα και μετά 42. Μάλιστα, σε συνδυασμό με πυροστροβίλους και ρόδακες αποτελούν τα πιο αγαπητά παραπληρωματικά διακοσμητικά στοιχεία. Η τεχνοτροπία, με τα μεγάλα κενά και την απλή δομή, χρονολογεί το θωράκιο μάλλον στο πρώτο μισό του 11ου αιώνα, όπως και το κάλυμμα από σαρκοφάγο στον Άγιο Δημήτριο Θεσσαλονίκης 43, αλλά και αντίστοιχα γλυπτά στη Γοργοεπήκοο της Αθήνας 44. Πιθανώς η μορφή του αετού λαξεύθηκε σε δεύτερη φάση στο πίσω μέρος παλαιότερου θωρακίου που πιθανώς είχε εγκαταλειφθεί. 8. Σημαντικό είναι και ένα μικρό τεμάχιο δαπέδου από γκρίζο μάρμαρο (Λ218), διαστ. 50x50 εκ. (Εικ. 1, κ) 45. Σώζεται μέρος των ταινιών που περιέκλειαν προφανώς κάποιο διακοσμητικό θέμα με κύκλους. Ανάμεσα τους υπήρχαν ανάγλυφες συνθέσεις με ένθετο υλικό, από τις οποίες έχει σωθεί μόνο μία. Απεικονίζονται δύο παγόνια που τσιμπούν καρπούς από ένα σχηματοποιημένο δέντρο της ζωής. Σώζεται μόνο το κονίαμα που συγκρατούσε το ένθετο υλικό, πιθανώς μαρμάρινες ψηφίδες. Τα παγόνια, χαρακτηριστικά παραδείσια πτηνά που συμβολίζουν την αθανασία, την ανάσταση και την αιώνια μακαριότητα 46, εμφανίζονται συχνά -μεμονωμένα ή σε εραλδικές συνθέσεις- σε όλη τη διάρκεια της βυζαντινής εποχής 47. Το θέμα συνδέεται με το βάπτισμα και Εικ. 11. Κιονίσκος τρονλλον (Λ223), λεπτομέρεια. συμβολίζει το θάνατο και την ανάσταση του Χριστού. Εμφανίζεται και σε σαρκοφάγους, όπως της Άννας Μαλιασηνής^.Το ανάγλυφο εδώ είναι απλούστερο από των υπολοίπων της συλλογής και επίπεδο, όπως άλλωστε είναι αναμενόμενο για ένα μέλος προορισμένο για δάπεδο. Ωστόσο, είναι και εδώ εμφανής ο ρεαλισμός και η ακρίβεια του σχεδίου, καθώς και η εμμονή στην απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών των ζώων, κάτι που παρατηρήσαμε και στα υπόλοιπα μέλη. 9. Μεγάλο τμήμα κιονίσκου (Λ223), διαστ. 10x12x90 εκ. Το μέλος προέρχεται μάλλον από τρούλλο λόγω της μικρής, ασθενικής διατομής και της μορφής του, στην οποία το εμπρόσθιο μέρος έχει ημιεξαγωνική διατομή, ενώ το πίσω είναι ημιτελές (Εικ. 11). Στο κυβόσχημο συμφυές κιονόκρανο έχει λαξευθεί μεγάλος πυροστρόβιλος εγγεγραμμένος σε λυροειδές κόσμημα. Η σύνθεση είναι πολύ συνηθισμένη για την εποχή και τη συγκεκριμένη θέση 49. Η καθαρή γλυφή κατατάσσει χρονικά τον κιονίσκο στο 12ο αιώνα και πιθανότατα κοσμούσε το τύμπανο του τρούλλου του μεσοβυζαντινού ναού. 42 Αναλυτικά για τον τύπο βλ. Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοοομία, Παζαράς, Ανάγλυφες σαρκοφάγοι (υποσημ. 20), αριθ. 33, σ. 34, εικ. 23β. 44 Struck, ό.π. (υποσημ. 35), Ν80, εικ Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοόομία, 59, εικ. 37δ. 46 P. Underwood, «The Fountain of Life in Manuscripts of the Gospels», DOP 5 (1950), Όπως για παράδειγμα σε θωράκιο από τον Άγιο Ιωάννη Μαγκούτη και σε υπέρθυρο από μετόχι της μονής Πεντέλης, και τα δύο στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών (Σκλάβου-Μαυροειδή, Γλυπτά, αριθ. 175 και 252), αλλά και σε θαυμάσια σύνθεση στον Όσιο Λουκά. 48 Παζαράς, Ανάγλυφες σαρκοφάγοι (υποσημ. 20), 143, εικ. 30β, 31 και σχέδ. 32α-β. Ωστόσο, η ομοιότητα στο σχέδιο δεν σημαίνει την ίδια χρονολόγηση, αφού οι διαφορές στην εργασία είναι μεγάλες. 49 Όπως μπορούμε να δούμε σε κιονόκρανα κιονίσκων στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών (Σκλάβου-Μαυροειδή, Γλυπτά, αριθ. 194 και 195, σ. 144) κ.α. 110

12 Ο ΓΛΥΠΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΩΤΉΡΟΣ ΣΤΑ ΑΛΕΠΟΣΠΠΑ Εικ. 12. Τμήμα επιθήματος (Λ372). Εικ. 13. Θολίτης (Λ216). 10. Μικρό θραύσμα κολουροπυραμιδοειδούς επιθήματος (Λ372), διαστ. 18x8x14 εκ. Φέρει εξέργη σχηματοποιημένη άκανθα με βαθιές γλυφές (Εικ. 12). Πιθανότατα χρονολογείται στον 11ο αιώνα, αλλά ίσως είχε χρησιμοποιηθεί σε δεύτερη χρήση στο ναό Μεταμόρφωσης. 11. Θολίτης, διαστ. 13x10x39 εκ. (Λ216). Κοσμείται με δύο έξεργους ρόδακες (Εικ. 13). Πιθανώς ανήκε σε κάποιο προβεβλημένο τοξωτό θύρωμα του ναού. 12. Τμήμα υπερθύρου 50 (Λ218), διαστ. 24x14x40 εκ. Σε τετράγωνη εκβάθυνση έχει χαραχθεί σταυρός, από τη βάση του οποίου εκφύονται ανακαμπτόμενοι βλαστοί αμπέλου φορτωμένοι καρπούς, σε χαμηλό ανάγλυφο και απόλυτη σχηματοποίηση. Το υπέρθυρο είναι αποτετμημένο στο άνω μέρος του με αποτέλεσμα να έχει καταστραφεί η κεραία του σταυρού. Ο σχεδιασμός είναι άψογος και το μέλος μπορεί να χρονολογηθεί στο 12ο αιώνα παρόλον ότι δεν μοιάζει με κανένα από τα υπόλοιπα γλυπτά της συλλογής. Παρόμοια τεχνική συναντάμε σε τμήμα επιστυλίου τέμπλου στην Αγία Τριάδα Κριεζώτη 51, σε πεσσίσκο τέμπλου στην Αγία Μονή Αρείας 52 κ.α. 13. Τμήμα λοξότμητου κοσμήτη ή επίστεψης θωρακίου τέμπλου (Λ226α), διαστ. 10x15x29 εκ., σε δύο κομμάτια και σε κακή κατάσταση διατήρησης (Εικ. 14). Φέρει στη μία πλευρά τριπλό πλοχμό, ο οποίος κλείνει στην Εικ. 14. Τμήμα λοξότμητου κοσμήτη (Λ226α). αριστερή πλευρά του, στο σημείο προφανώς που υπήρχε κάποιο έξεργο διακοσμητικό στοιχείο που δεν σώζεται. Ο πλοχμός είναι συνηθισμένο διακοσμητικό θέμα με συνεχή παρουσία από την παλαιοχριστιανική εποχή. Στη μέση βυζαντινή περίοδο εμφανίζεται σε επιστύλια και πεσσίσκους τέμπλων 53, σε προσκυνητάρια 54 και θυρώματα 55 αλλά και σε πολλά άλλα αδιάγνωστα μέλη. 14. Θραύσμα μαρμάρινης πλάκας (Λ232), διαστ. 37x 24x5 εκ. (Εικ. 15). Η έξεργη απεικόνιση ενός πτηνού σε 50 Και όχι ορθοστάτη. βλ.μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοδομίά,59,εικ.37β. 51 Ορλάνδος, «Η ΑγίαΤριάς», ό.π. (υποσημ. 10), 14, εικ Γ. Χώρας, Η Αγία Μονή Αρείας, Αθήνα 1975, πίν. 12γ. 53 Όπως για παράδειγμα στο καθολικό της μονής Βλαχερνών στην Άρτα (Α. Κ. Ορλάνδος, «Ή παρά την Αρταν μονή των Βλαχερνών», ΑΒΜΕ Β' (1936), 26, εικ. 21) και στη συλλογή γλυπτών του Οσίου Λουκά (Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοόομία, 219, εικ. 245α). 54 Όπως στο Σαμάρι Μεσσηνίας (von Scheven-Cristians, ό.π. (υποσημ. 22), 208). 55 Στην Αγία Τριάδα Κριεζώτη (Ορλάνδος, «Η Αγία Τριάς», ό.π. (υποσημ. 10), 11, εικ. 7). 111

13 ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Εικ. 15. Τμήμα πλάκας (Λ232). τελείως ακόσμητο βάθος δυσχεραίνει την ερμηνεία ως προς τη χρήση και θέση του μέλους. Οι ανατομικές λεπτομέρειες του πτηνού σχεδιάζονται με ρεαλισμό, που καθιστά πιθανή τη χρονολόγηση του στο 12ο αιώνα. Παρόμοια φυσιοκρατική απόδοση υπάρχει σε ανάγλυφη πλάκα από τη Λέχοβα Κορινθίας Τμήμα κιονίσκου τέμπλου (;) (Λ212), μήκ. 33 εκ. Έχει οκταγωνική διατομή και φέρει συμφυές ακόσμητο κιονόκρανο. Στην πίσω πλευρά υπάρχουν βαθιές εσοχές για τη στήριξη θωρακίων τέμπλου. 16. Τμήμα πλάκας, πιθανώς θωρακίου (Λ209), με χριστογράμματα και στις δύο όψεις. Ο σταυρός, τύπου Μάλτας, είναι έξεργος μέσα σε ακόσμητο κάμπο. Η γλυφή είναι αδέξια και το μέλος μπορεί να χρονολογηθεί στον 7ο ή τον 8ο αιώνα. 17. Θραύσμα παλαιοχριστιανικού κοσμήτη (Λ255), με καλοσχηματισμένο αστράγαλο στο κάτω μέρος και άκανθες σχηματισμένες με το τρυπάνι. Δεν ανήκει στο σύνολο των άλλων γλυπτών. Ανακεφαλαιώνοντας παρατηρούμε ότι, από τα ελάχιστα αρχιτεκτονικά μέλη που σώθηκαν, φαίνεται ότι ο ναός στα Αλεπόσπιτα Λαμίας αποτελούσε ένα σημαντικότατο κτίριο του 12ου αιώνα. Τα γλυπτά μέλη, που πρόκειται σύντομα να εκτεθούν στο Μουσείο της Λαμίας, παρά την αποσπασματικότητα τους και χάρη στην υψηλή καλλιτεχνική ποιότητα τους, αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της μεσοβυζαντινής γλυπτικής στη νότια Ελλάδα. Η γραμμικότητα και η καθαρότητα στη σύνθεση, καθώς και η πυκνότητα των διακοσμητικών στοιχείων, μπορούν να τα χρονολογήσουν στην κλασική εποχή της μεσοβυζαντινής γλυπτικής, στο 12ο αιώνα. Η διακοσμητική ανάδειξη των θεμάτων του κάμπου στα διπλεπίπεδα ανάγλυφα της συλλογής είναι παρόμοια με των γλυπτών του Ταξιάρχη Μεσαριάς στην Άνδρο και του τέμπλου της μονής Σαγματά. Οι έξεργες όμως μορφές των ζώων παρουσιάζουν σφρίγος, μεγάλη πλαστικότητα και ρεαλισμό, που φθάνει στα όρια της εκζήτησης των γλυπτών στο Σαμάρι της Μεσσηνίας και στη Μητρόπολη του Μυστρά. Το εξελιγμένο επίπεδο τεχνικής επεξεργασίας που έχουν τα γλυπτά των Αλεπόσπιτων τα τοποθετεί χρονικά ανάμεσα στα δύο προαναφερθέντα μνημεία, δηλαδή στο τελευταίο τέταρτο του 12ου αιώνα. Πιθανώς δύο ή περισσότερα καλλιτεχνικά εργαστήρια ασχολήθηκαν με τη διακόσμηση του ναού της Μεταμορφώσεως ή κατά την οικοδόμηση του χρησιμοποιήθηκαν spolia παλαιότερων κτιρίων κατά την προσφιλή πρακτική των βυζαντινών τεχνιτών. Τα επιθήματα των αμφικιονίσκων των παραθύρων ανήκουν σε διαφορετικό εργαστήριο και δίνουν την εντύπωση ότι είναι λίγο πρωιμότερα από τα υπόλοιπα μέλη, που χρονολογούνται στο τρίτο τέταρτο του 12ου αιώνα. Και επειδή τα μέλη τοποθετούνται στη θέση τους κατά την οικοδόμηση του κτιρίου, δεν αποκλείεται ο χαμένος σήμερα ναός να κατασκευάστηκε στο τρίτο τέταρτο του 12ου αιώνα, ενώ το μαρμάρινο τέμπλο του να προστέθηκε χρόνια αργότερα. Τα γλυπτά στο σύνολο τους εντάσσονται στο ίδιο καλλιτεχνικό ρεύμα που έδωσε εξαιρετικά δείγματα στην Άνδρο, στη μονή Σαγματά και στο Σαμάρι, χάρη στη μεγάλη οικονομική και καλλιτεχνική ανάπτυξη που παρατηρήθηκε στην κεντρική και τη νότια Ελλάδα κατά το δεύτερο μισό του 12ου και στις αρχές του 13ου αιώνα. Η άνθηση τοπικής σχολής μαρμαράδων στην Ελλάδα, που η τεχνική της διαφέρει από την αντίστοιχη κωνσταντινουπολίτικη της ίδιας εποχής, έχει διαπιστωθεί και αλλού. Τα γλυπτά των Αλεπόσπιτων αποτελούν έναν ακόμη σημαντικό εκπρόσωπο. Η κακή και αποσπασματική κατάσταση διατήρησης τους και τα ίχνη κονιαμάτων δείχνουν ότι έφθασαν ως τις ημέρες μας ενσωματωμένα ως οικοδομικό υλικό σε άλλο, επίσης χαμένο, νεότερο κτίριο. Μπούρας - Μπούρα, Ελλαδική ναοδομία, 446, εικ

14 Sotiris Voyadjis THE SCULPTURAL DECORATION IN THE CHURCH OF THE METAMORPHOSIS AT ALEPOSPITA, LAMIA J. he Archaeological Collection housed in the castle of Lamia includes a collection of Middle Byzantine sculpted architectural members. These pieces were part of the decoration of a Byzantine church, most probably dedicated to the Transfiguration of the Saviour (Metamorphosis), which stood in the village of Alepospita or Gorgopotamos, Lamia. This church no longer exists. All the pieces are made of offwhite marble, bear remnants of plaster and are cm. long, which fact indicates that they had most probably been used as spolia incorporated in the fabric of a later building. 1. The collection includes four truncated pyramidal dosserets of window mullions (Figs Ι, β-γ and 2-3). They are decorated with triple-band rinceau, projecting from a kantharos on the narrow lower edge of the column capital. A comparable technical trait for the twelfth century, to which they seem to date, as well as striking similarity in the composition can be observed on the best examples from the period, such as the dosserets of the windows of the arms of the cross in the Taxiarches church at Mesaria on Andros (1158), on dosserets from the Hagia Triada Kriezotis, particularly that of the north arm, as well as on part of epistyle no. 94 in the Museum of Chalkis. 2. There follow five fragments of bevelled luxurious doorframes, which belong to the same doorway (Figs 4 and 5). On their oblique surface, strong ribs of semicircular section enclose the decorative subject. Upon a multiple rinceau appear animals in high relief. This manner of carving, which has been called two-level relief, is typical in general of the twelfth century. The rinceau does not constitute simply the ground against which the composition is projected, but is an element in its own right, which is developed on several levels, intertwining and overlapping. The figures intrude beyond the frame into the margin of the composition. A similar technique is observed on the loveliest sculptures of this period, such as in the Taxiarches at Mesaria, Andros and in the Sagmatas monastery. A graphic reconstruction of the doorframe is proposed, with due reservations, in Fig. 4. As on the sarcophagus of Agnes Villehardouin, the combination of birds (symbolic of the Resurrection) and chthonic reptiles on the same member symbolizes the triumph of heavenly eternity over the underworld and death. 3. Another two fragments of a doorframe are not contiguous (Figs 1, ζ, η and 6). These differ from the previous ones in cross-section as well as in decoration. One of the two strong ribs that surround the decorative subject forms an astragal on which some of the fusiform motifs have been replaced by lanceolate leaves in a succession 3 to 1. They are embellished with a triple band that forms rectangular panels, linked in the same way as rotae sericae, a particularly popular motif in the twelfth century. Within these panels are two representations of birds (pheasant and eagle), rendered with considerable realism and plasticity. 4. A further two fragments of a bevelled doorframe, of the same cross-section as the preceding ones (Figs 1, θ, ι, 7 and 8). They do not belong together with any of the other sections of doorframes, since they have glyphs in addition to the bevelling and on the other surface. The inner edge of the doorframe is decorated with guilloche of a tripartite band. On the bevelled surface is an intertwined triple stem, which is clearly a vine, a very common subject in all Byzantine sculpture. Formed between the tendrils of the stem are bunches of grapes in low relief. On these pieces too the same characteristic density of design and precision in execution is observed, and they can be dated to the twelfth century even though the workmanship is inferior and the design more flaccid. It seems that they are the work of a different craftsmen from the previous pieces. 5. The most important piece in the collection is a large member from a templon epistyle (Fig. 1, a). The epistyle has mixed cross-section (corner), peculiar for an architectural member of this kind. It belongs to the so-called two-level reliefs. Here the ground presents a densely structured vegetal composition with schematic rinceaux describing large rotae sericae, inside which are decorative motifs from the same stem. Developed against this dense ground are figures in exceptionally high relief. The whole composition displays 113

15 ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ linearity and crystal clarity, while the relief elements are described with realism and precision, similar to that observed at Samari in Messenia. 6. A small piece of a bevelled cornice (Figs 1, στ and 9). This is probably the right end of the member. It features a highrelief sedent lion with the neck contorted in the opposite direction, upon a vegetal ground. The relief is in two-level technique and is of the same quality as the aforementioned pieces, even though it does not belong together with any of them. 7. Of interest is a large double-sided closure slab, preserved fully, mended from pieces but in good condition (Figs 1, λ-λ' and 10). Represented on one surface is a large eagle with open wings, in upright pose, holding a hare in its talons. The composition is carved in low relief and the design is standardized and rather rigid. The two creatures are depicted with realistic anatomical details. Nonetheless, the piece probably dates from the eleventh century and does not belong together with the rest of the pieces, nor is it certain whether it had been incorporated in the same templon as some of these. 8. Other fragments of architectural members of Middle Byzantine date (Figs 11-15). To recapitulate, we remark that from the scant remains it seems that the church at Alepospita, Lamia was a very important building of the twelfth century. The sculptural members preserved, although few and fragmentary, on account of their high artistic quality constitute an important chapter in the history of Middle Byzantine sculpture in South Greece. The advanced technique of the Alepospita sculptures dates them to the last quarter of the twelfth century. It seems possible that two or more workshops were involved with the decoration of the church, or that spolia of earlier buildings were used in its construction, a usual practice of Byzantine craftsmen. The ensemble of sculptures belong in the same artistic current as produced the examples on Andros, at Sagmatas monastery and Samari, based on the great development observed in central and southern Greece during the second half of the twelfth and the early thirteenth century. The flowering of the local school of Greek Mainland marble carvers, whose technique differs from the corresponding Constantinopolitan one of the same period, has been ascertain elsewhere. The Alepospita sculptures are another significant representative. Their poor condition and the traces of plaster indicate that they survived to this day incorporated as construction material in another, also lost, later building. 114

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 27, 2006 Ο ΓΛΥΠΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΣΤΑ ΑΛΕΠΟΣΠΙΤΑ ΛΑΜΙΑΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Σωτήρης 10.12681/dchae.474 Copyright 2006 To cite this

Διαβάστε περισσότερα

Πίν. Ι. α. Αεροφωτογραφία Ναυπάκτου. β. Λιμάνι Ναυπάκτου.

Πίν. Ι. α. Αεροφωτογραφία Ναυπάκτου. β. Λιμάνι Ναυπάκτου. Πίν. Ι α. Αεροφωτογραφία Ναυπάκτου. β. Λιμάνι Ναυπάκτου. Πίν. ΙΙ α. Ανασκαφή παλαιοχριστιανικής βασιλικής Nαυπάκτου. β. Ναύπακτος. Οικόπεδο Δημητροπούλου. Αποτύπωση ανασκαφής νοτιοδυτικών προσκτισμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Βυζαντινά αρχιτεκτονικά μέλη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τριπόλεως

Βυζαντινά αρχιτεκτονικά μέλη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τριπόλεως Βυζαντινά αρχιτεκτονικά μέλη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τριπόλεως Leonela FUNDIĆ Περίοδος Δ', Τόμος Λ' (2009) Σελ. 141-148 ΑΘΗΝΑ 2009 Leonela Fundié ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΜΕΛΗ ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Το βυζαντινό τέμπλο του ναού της Αγίας Θεοδώρας στην Άρτα

Το βυζαντινό τέμπλο του ναού της Αγίας Θεοδώρας στην Άρτα Το βυζαντινό τέμπλο του ναού της Αγίας Θεοδώρας στην Άρτα Βαρβάρα ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Περίοδος Δ', Τόμος ΚΘ' (2008) Σελ. 233-246 ΑΘΗΝΑ 2008 Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΤΕΜΠΛΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΘΕΟΔΩΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο γλυπτός διάκοσμος του Ανδρομονάστηρου Μεσσηνίας

Ο γλυπτός διάκοσμος του Ανδρομονάστηρου Μεσσηνίας Ο γλυπτός διάκοσμος του Ανδρομονάστηρου Μεσσηνίας Σωτήρης ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Περίοδος Δ', Τόμος Λ' (2009) Σελ. 129-140 ΑΘΗΝΑ 2009 Σωτήρης Βογιατξής ο ΓΛΥΠΤΌΣ ΔΙΆΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ^JTO κέντρο

Διαβάστε περισσότερα

Το τέμπλο του ναού Μεταμορφώσεως στην Άμφισσα

Το τέμπλο του ναού Μεταμορφώσεως στην Άμφισσα Το τέμπλο του ναού Μεταμορφώσεως στην Άμφισσα Κλήμης ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ, Χριστίνα ΠΙΝΑΤΣΗ Τόμος ΚΔ' (2003) Σελ. 163-170 ΑΘΗΝΑ 2003 Κλήμης Ασλανίδης - Χριστίνα Πινάτση ΤΟ ΤΕΜΠΛΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΣΣΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΛΕΝΤΡΙ Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι φαίνεται να χτίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 12 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Ανάγλυφα θωράκια από το Βυζαντινό Μουσείο

Ανάγλυφα θωράκια από το Βυζαντινό Μουσείο Ανάγλυφα θωράκια από το Βυζαντινό Μουσείο Νικολέττα ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΚΥΛΟΓΙΑΝΝΗ Δελτίον XAE 13 (1985-1986), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Μαρίνου Καλλιγά (1906-1985) Σελ. 157-174 ΑΘΗΝΑ 1988 ΑΝΑΓΛΥΦΑ ΘΩΡΑΚΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μονή της Παναγίας Σκριπού της Ορχομενιώτισσας της Βοιωτίας, κοντά στον αρχαίο Ορχομενό, περιλαμβάνει το πιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 30, 2009 Ο ΓΛΥΠΤΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Σωτήρης http://dx.doi.org/10.12681/dchae.643 Copyright 2009 To cite this article:

Διαβάστε περισσότερα

Νεότερες παρατηρήσεις για το μαρμάρινο τέμπλο του Ταξιάρχη Λοκρίδας

Νεότερες παρατηρήσεις για το μαρμάρινο τέμπλο του Ταξιάρχη Λοκρίδας Νεότερες παρατηρήσεις για το μαρμάρινο τέμπλο του Ταξιάρχη Λοκρίδας Βασιλική ΣΥΘΙΑΚΑΚΗ, Βασιλική ΣΥΘΙΑΚΑΚΗ- ΚΡΙΤΣΙΜΑΛΛΗ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 125-136 ΑΘΗΝΑ 2006 Β. Συθιακάκη-Κριτσιμάλλη ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό μνημείο της Αθήνας

Αναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό μνημείο της Αθήνας ΥΠΟΥΡΓΕΊΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΎ ΓΕΝΙΚΉ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΉΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΆΣ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΊΩΝ/ΤΜΉΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΏΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ Αναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό

Διαβάστε περισσότερα

Τέσσερα επιπεδόγλυφα υστεροβυζαντινά γλυπτά από το Βυζαντινό Μουσείο

Τέσσερα επιπεδόγλυφα υστεροβυζαντινά γλυπτά από το Βυζαντινό Μουσείο Τέσσερα επιπεδόγλυφα υστεροβυζαντινά γλυπτά από το Βυζαντινό Μουσείο Αγγελική ΚΟΚΚΟΥ Δελτίον XAE 16 (1991-1992), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του André Grabar (1896-1990) Σελ. 277-282 ΑΘΗΝΑ 1992 Νικολέττα Δημητρακοπούλου-Σκυλογιάννη

Διαβάστε περισσότερα

Η βυζαντινή μονή Παναγίας Περιβλέπτου. Συμβολή στη μνημειακή τοπογραφία της βυζαντινής Άρτας

Η βυζαντινή μονή Παναγίας Περιβλέπτου. Συμβολή στη μνημειακή τοπογραφία της βυζαντινής Άρτας Η βυζαντινή μονή Παναγίας Περιβλέπτου. Συμβολή στη μνημειακή τοπογραφία της βυζαντινής Άρτας Βαρβάρα ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Τόμος ΚΣΤ' (2005) Σελ. 283-302 ΑΘΗΝΑ 2005 Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 30, 2009 Βυζαντινά αρχιτεκτονικά μέλη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Τριπόλεως FUNDIĆ Leonela Εντεταλμένη ερευνήτρια, Australian Catholic University, Brisbane

Διαβάστε περισσότερα

Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά)

Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά) 28/01/2019 Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά) / Επικαιρότητα Tα ψηφιδωτά αποτελούν είδος της εικονιστικής τέχνης που καλλιεργείται στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους, αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α

Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α Μυρτώ Παπαδοπούλου Ισαβέλλα Παπαδοπούλου Ά3α Πρόλογος Ναοί της Αρχαϊκής εποχής Οι κίονες και τα μαθηματικά τους-σχεδίαση Υλοποίηση Επίλογος Πηγές Αποτελείται από τρία μέρη, τη βάση, τον κορμό, που μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

01 Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ

01 Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Ιερός ναός Αγίου Γεωργίου ΓουμένισσΗΣ Το περίτεχνο τέμπλο του Αγίου Γεωργίου με τα πλευρικά τμήματά του Α Ν Α Δ Ε Ι Ξ Η Τ Ω Ν Μ Ε Τ Α Β Υ Ζ Α Ν Τ Ι Ν Ω Ν Μ Ν Η Μ Ε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ Σχολή Μηχανικής και Τεχνολογίας Πτυχιακή εργασία ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΕΣ Σωτήρης Παύλου Λεμεσός, Μάιος 2018 i ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Κατάλογος αρχιτεκτονικών μελών του Βυζαντινού Μουσείου, άλλοτε στις αποθήκες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

Κατάλογος αρχιτεκτονικών μελών του Βυζαντινού Μουσείου, άλλοτε στις αποθήκες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Κατάλογος αρχιτεκτονικών μελών του Βυζαντινού Μουσείου, άλλοτε στις αποθήκες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Χαράλαμπος ΜΠΟΥΡΑΣ Δελτίον XAE 13 (1985-1986), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Μαρίνου Καλλιγά

Διαβάστε περισσότερα

EE512: Error Control Coding

EE512: Error Control Coding EE512: Error Control Coding Solution for Assignment on Finite Fields February 16, 2007 1. (a) Addition and Multiplication tables for GF (5) and GF (7) are shown in Tables 1 and 2. + 0 1 2 3 4 0 0 1 2 3

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακή διατριβή. Ανδρέας Παπαευσταθίου

Μεταπτυχιακή διατριβή. Ανδρέας Παπαευσταθίου Σχολή Γεωτεχνικών Επιστημών και Διαχείρισης Περιβάλλοντος Μεταπτυχιακή διατριβή Κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης :Αξιολόγηση συστημάτων θέρμανσης -ψύξης και ΑΠΕ σε οικιστικά κτίρια στην

Διαβάστε περισσότερα

Μεσοβυζαντινά γλυπτά με ζώα από τη συλλογή γλυπτών στο Τζαμί της Χαλκίδας

Μεσοβυζαντινά γλυπτά με ζώα από τη συλλογή γλυπτών στο Τζαμί της Χαλκίδας Μεσοβυζαντινά γλυπτά με ζώα από τη συλλογή γλυπτών στο Τζαμί της Χαλκίδας Ελένη ΚΟΥΝΟΥΠΙΩΤΟΥ-ΜΑΝΩΛΕΣΣΟΥ Περίοδος Δ', Τόμος ΚΘ' (2008) Σελ. 221-232 ΑΘΗΝΑ 2008 Ε. Κουνουπιώτου-Μανωλέσσου ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΓΛΥΠΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΠΛΟΙΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ που υποβλήθηκε στο

Διαβάστε περισσότερα

Right Rear Door. Let's now finish the door hinge saga with the right rear door

Right Rear Door. Let's now finish the door hinge saga with the right rear door Right Rear Door Let's now finish the door hinge saga with the right rear door You may have been already guessed my steps, so there is not much to describe in detail. Old upper one file:///c /Documents

Διαβάστε περισσότερα

Νεότερα για το εργαστήριο γλυπτικής της Σαμαρίνας (τέλη 12ου-αρχές 13ου αι.)

Νεότερα για το εργαστήριο γλυπτικής της Σαμαρίνας (τέλη 12ου-αρχές 13ου αι.) Νεότερα για το εργαστήριο γλυπτικής της Σαμαρίνας (τέλη 12ου-αρχές 13ου αι.) Γιώργος ΠΑΛΛΗΣ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 91-100 ΑΘΗΝΑ 2006 Γιώργος Ιϊάλλης ΝΕΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΙΝΑΣ (ΤΕΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα υπερθύρων του Βυζαντινού Μουσείου

Ομάδα υπερθύρων του Βυζαντινού Μουσείου Ομάδα υπερθύρων του Βυζαντινού Μουσείου Μαρία ΣΚΛΑΒΟΥ-ΜΑΥΡΟΕΙΔΗ Δελτίον XAE 11 (1982-1983), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Αναστασίου Κ. Ορλάνδου (1887-1979) Σελ. 99-108 ΑΘΗΝΑ 1983 ΟΜΑΔΑ ΥΠΕΡΘΥΡΩΝ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ-ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΟΣ ΜΕΤΑΚΙΟΝΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ-ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΟΣ ΜΕΤΑΚΙΟΝΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ-ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΣΥΝΘΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΟΣ ΜΕΤΑΚΙΟΝΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ Αρχιτεκτονική μελέτη: Βασιλεία Μανιδάκη αρχιτέκτων ΥΠΠΟΤ-ΥΣΜΑ Δεκέμβριος

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΓΛΥΠΤΑ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΥ ΣΤΟ ΠΗΛΙΟ

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΓΛΥΠΤΑ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΥ ΣΤΟ ΠΗΛΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ - ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ- ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΓΛΥΠΤΑ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΥ ΣΤΟ ΠΗΛΙΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΜΑΤΣΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

2. τα ρωμαϊκά, που το λούκι έχει μετασχηματιστεί σε επίπεδο και έχει ενσωματωθεί στο καπάκι

2. τα ρωμαϊκά, που το λούκι έχει μετασχηματιστεί σε επίπεδο και έχει ενσωματωθεί στο καπάκι Οι αριθμοί αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, αλλά είναι σημαντικό να μελετήσουμε τον τρόπο που σημειώνονται οι αριθμοί που αποδίδουν στα σχέδια τις διαστάσεις του αντικειμένου. Οι γραμμές διαστάσεων

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ»

«ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ» I ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 6/5/2006

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 6/5/2006 Οδηγίες: Να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις. Ολοι οι αριθμοί που αναφέρονται σε όλα τα ερωτήματα είναι μικρότεροι το 1000 εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στη διατύπωση του προβλήματος. Διάρκεια: 3,5 ώρες Καλή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19/5/2007

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ CYPRUS COMPUTER SOCIETY ΠΑΓΚΥΠΡΙΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19/5/2007 Οδηγίες: Να απαντηθούν όλες οι ερωτήσεις. Αν κάπου κάνετε κάποιες υποθέσεις να αναφερθούν στη σχετική ερώτηση. Όλα τα αρχεία που αναφέρονται στα προβλήματα βρίσκονται στον ίδιο φάκελο με το εκτελέσιμο

Διαβάστε περισσότερα

2 Composition. Invertible Mappings

2 Composition. Invertible Mappings Arkansas Tech University MATH 4033: Elementary Modern Algebra Dr. Marcel B. Finan Composition. Invertible Mappings In this section we discuss two procedures for creating new mappings from old ones, namely,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟΥ>> ΠΕΡΙΟΧΗ:ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΔΗΜΟΣ ΣΕΡΒΙΩΝ-ΝΟΜΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟΥ>> ΠΕΡΙΟΧΗ:ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΔΗΜΟΣ ΣΕΡΒΙΩΝ-ΝΟΜΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Τ.Ε.Ι. ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ:ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ:ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΔΗΜΟΣ ΣΕΡΒΙΩΝ-ΝΟΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 1 ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΔΡΕΟΥ Φ.Τ:2008670839 Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Στον 11 ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους. Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος,

Διαβάστε περισσότερα

AdyfJa'ta (iv avnvt]; yj..mntxt]; arto 'to Mrto(itgxo Avxatov*

AdyfJa'ta (iv avnvt]; yj..mntxt]; arto 'to Mrto(itgxo Avxatov* AdyfJa'ta (iv avnvt]; yj..mntxt]; arto 'to Mrto(itgxo Avxatov* FEWQYW N. JI6)).,1J The small, mountainous plain of Boverko lies northwest of Megalopolis, near the summit of Mount Lykaion. The area preserves

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Χρυσάνθη Στυλιανού Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Διαμέρισμα. στο Κολωνάκι. Aρχιτεκτονική μελέτη: PEOPLE

Διαμέρισμα. στο Κολωνάκι. Aρχιτεκτονική μελέτη: PEOPLE Διαμέρισμα στο Κολωνάκι Aρχιτεκτονική μελέτη: PEOPLE 42 Το διαμέρισμα βρίσκεται στον τέταρτο όροφο χαρακτηριστικής πολυκατοικίας του μεσοπολέμου, σε κεντρικό σημείο του Κολωνακίου. Τόσο το μέγεθός του

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Ο ΠΡΟΩΡΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΑΣ Όνομα Φοιτήτριας: Χρυσοστομή Αγαθοκλέους Αριθμός φοιτητικής

Διαβάστε περισσότερα

CRASH COURSE IN PRECALCULUS

CRASH COURSE IN PRECALCULUS CRASH COURSE IN PRECALCULUS Shiah-Sen Wang The graphs are prepared by Chien-Lun Lai Based on : Precalculus: Mathematics for Calculus by J. Stuwart, L. Redin & S. Watson, 6th edition, 01, Brooks/Cole Chapter

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 13, 1988 Κατάλογος αρχιτεκτονικών μελών του Βυζαντινού Μουσείου, άλλοτε στις αποθήκες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου ΜΠΟΥΡΑΣ Χαράλαμπος http://dx.doi.org/10.12681/dchae.981

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ. Γιώργος Ε 1

Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ. Γιώργος Ε 1 Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ Γιώργος Ε 1 ΣΩΤΗΡΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η Σωτήρα έχει Αγιολογική ονομασία: φέρει το όνομα του Σωτήρος Χριστού. Εξάλλου στις 6 Αυγούστου τελείται μεγάλο πανηγύρι κατά τη γιορτή της Μεταμορφώσεως

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε γνήσιο αντίγραφο φέρει υπογραφή του συγγραφέα. / Each genuine copy is signed by the author.

Κάθε γνήσιο αντίγραφο φέρει υπογραφή του συγγραφέα. / Each genuine copy is signed by the author. Κάθε γνήσιο αντίγραφο φέρει υπογραφή του συγγραφέα. / Each genuine copy is signed by the author. 2012, Γεράσιμος Χρ. Σιάσος / Gerasimos Siasos, All rights reserved. Στοιχεία επικοινωνίας συγγραφέα / Author

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ KAI ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ HIV. Στυλιανού Στυλιανή

Πτυχιακή Εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ KAI ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ HIV. Στυλιανού Στυλιανή ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία ΓΝΩΣΕΙΣ KAI ΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ HIV Στυλιανού Στυλιανή Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Παναγία Αθηνιώτισσα 6ος αι.

Παναγία Αθηνιώτισσα 6ος αι. Παναγία Αθηνιώτισσα 6ος αι. Ο Παρθενώνας ως χριστιανικός ναός, Κάτοψη. Οι αριθμοί δηλώνουν σε ποιους κίονες υπάρχουν χαράγματα και πόσα σε καθέναν από αυτούς (Ορλάνδος Α.Βρανούσης Λ., Τα χαράγματα του

Διαβάστε περισσότερα

Ο γλυπτός διάκοσμος του παλαιού καθολικού της μονής Ξενοφώντος στο Άγιον Όρος

Ο γλυπτός διάκοσμος του παλαιού καθολικού της μονής Ξενοφώντος στο Άγιον Όρος Ο γλυπτός διάκοσμος του παλαιού καθολικού της μονής Ξενοφώντος στο Άγιον Όρος Θεοχάρης ΠΑΖΑΡΑΣ Δελτίον XAE 14 (1987-1988), Περίοδος Δ' Σελ. 33-48 ΑΘΗΝΑ 1989 Θεοχάρης Παζαράς Ο ΓΛΥΠΤΟΙ ΔΙΑΚΟΣΜΟΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Μελέτη των υλικών των προετοιμασιών σε υφασμάτινο υπόστρωμα, φορητών έργων τέχνης (17ος-20ος αιώνας). Διερεύνηση της χρήσης της τεχνικής της Ηλεκτρονικής Μικροσκοπίας

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 47, 2008 ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΓΛΥΠΤΑ ΜΕ ΖΩΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΓΛΥΠΤΩΝ ΣΤΟ ΤΖΑΜΙ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ ΚΟΥΝΟΥΠΙΩΤΟΥΜΑΝΩΛΕΣΣΟΥ Ελένη 10.12681/dchae.622 Επίτιμη Διευθύντρια

Διαβάστε περισσότερα

ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΚΥΛΟΠΑΝΝΗ ΓΛΥΠΤΆ ΤΩΝ «ΣΚΟΤΕΙΝΏΝ» ΧΡΟΝΏΝ ΣΤΗ ΝΕΑ ΜΌΝΙΜΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΎ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΎ ΜΟΥΣΕΊΟΥ*

ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΚΥΛΟΠΑΝΝΗ ΓΛΥΠΤΆ ΤΩΝ «ΣΚΟΤΕΙΝΏΝ» ΧΡΟΝΏΝ ΣΤΗ ΝΕΑ ΜΌΝΙΜΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΎ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΎ ΜΟΥΣΕΊΟΥ* ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΚΥΛΟΠΑΝΝΗ ΓΛΥΠΤΆ ΤΩΝ «ΣΚΟΤΕΙΝΏΝ» ΧΡΟΝΏΝ ΣΤΗ ΝΕΑ ΜΌΝΙΜΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΎ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΎ ΜΟΥΣΕΊΟΥ* Στη μελέτη αυτή παρουσιάζονται αρχιτεκτονικά γλυπτά μέλη, λείψανα μαρμάρινου

Διαβάστε περισσότερα

C.S. 430 Assignment 6, Sample Solutions

C.S. 430 Assignment 6, Sample Solutions C.S. 430 Assignment 6, Sample Solutions Paul Liu November 15, 2007 Note that these are sample solutions only; in many cases there were many acceptable answers. 1 Reynolds Problem 10.1 1.1 Normal-order

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΘΕΣΗ. Ύψος: 20cm Διάμ. σώματος: 10,5cm. Πορσελάνη. αγγείο, τύπου «Τσαγερό», από λευκή πορσελάνη με. Χίου.

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΘΕΣΗ. Ύψος: 20cm Διάμ. σώματος: 10,5cm. Πορσελάνη. αγγείο, τύπου «Τσαγερό», από λευκή πορσελάνη με. Χίου. ΕΚΘΕΜΑΤΑΑ ΤΗΣ ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΕΝΑΛΙΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ 1. Ισρικό Ναυάγιο ΑΕ ΘΕΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ 88/22-18 1,5ν.μ. Κλεισύ σχήμας αγγείο, τύπου «Τσαγερό»,

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας»

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγία Θέκλα Βρίσκεται 7χλμ νότια από το κέντρο της Σωτήρας.

Διαβάστε περισσότερα

Προστατευόμενα μνημεία και χώροι, στην Υπάτη και την ευρύτερη περιοχή

Προστατευόμενα μνημεία και χώροι, στην Υπάτη και την ευρύτερη περιοχή Προστατευόμενα μνημεία και χώροι, στην Υπάτη και την ευρύτερη περιοχή Στη στήλη αυτή σας παρουσιάζουμε μνημεία και χώρους, ευρισκόμενα στην Υπάτη και την ευρύτερη περιοχή, τα οποία η Πολιτεία επισήμως

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ ΣΟΜΔΑ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ ΣΟΜΔΑ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ ΣΟΜΔΑ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Γηπισκαηηθή Δξγαζία ηνπ Φνηηεηή ηνπ ηκήκαηνο Ζιεθηξνιόγσλ Μεραληθώλ θαη Σερλνινγίαο Ζιεθηξνληθώλ

Διαβάστε περισσότερα

Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται στην περιοχή Τροόδους, στο χωριό Πελέντρι. Η ύπαρξη του οποίου μαρτυρείται από τα τέλη του 12ου αιώνα.

Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται στην περιοχή Τροόδους, στο χωριό Πελέντρι. Η ύπαρξη του οποίου μαρτυρείται από τα τέλη του 12ου αιώνα. Νεφέλη Μιχαήλ Α6 Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται στην περιοχή Τροόδους, στο χωριό Πελέντρι. Η ύπαρξη του οποίου μαρτυρείται από τα τέλη του 12ου αιώνα. Από το 1985 περιλαμβάνεται, στον κατάλογο

Διαβάστε περισσότερα

Μεσοβυζαντινή μαρμαρογλυπτική στην Εύβοια: ο γλυπτός διάκοσμος των ναών των Εισοδίων της Θεοτόκου και του Αγίου Νικολάου στην Άτταλη

Μεσοβυζαντινή μαρμαρογλυπτική στην Εύβοια: ο γλυπτός διάκοσμος των ναών των Εισοδίων της Θεοτόκου και του Αγίου Νικολάου στην Άτταλη Μεσοβυζαντινή μαρμαρογλυπτική στην Εύβοια: ο γλυπτός διάκοσμος των ναών των Εισοδίων της Θεοτόκου και του Αγίου Νικολάου στην Άτταλη Ανδρομάχη ΚΑΤΣΕΛΑΚΗ Ελένη ΤΣΙΟΜΠΙΚΟΥ Abstract At the foot of the massif

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΡΙΣΟΚΚΑ Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής

Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής ΑΝΑΓΝΩΣΗ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΟΥ Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής δομής

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ

Η ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ Η ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ Θεόδωρος Μαρκόπουλος University of Uppsala thodorismark@yahoo.gr Abstract This paper discusses methodological

Διαβάστε περισσότερα

Ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους Καλαμάτας

Ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους Καλαμάτας Ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους Καλαμάτας Σωτήρης ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ Δελτίον XAE 16 (1991-1992), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του André Grabar (1896-1990) Σελ. 77-96 ΑΘΗΝΑ 1992 Σωτήρης Βογιατζής Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΑ ΚΑΡΤΩΝ. Σχεδιαστικά καρτών και κείμενα περιγραφής σχεδίων ΠΡΩΙΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΗ ΧΑΛΚΟΚΡΑΤΙΑ. Master Card Classic Credit

ΝΕΑ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΑ ΚΑΡΤΩΝ. Σχεδιαστικά καρτών και κείμενα περιγραφής σχεδίων ΠΡΩΙΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΗ ΧΑΛΚΟΚΡΑΤΙΑ. Master Card Classic Credit 1 ΝΕΑ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΑ ΚΑΡΤΩΝ Σχεδιαστικά καρτών και κείμενα περιγραφής σχεδίων ΠΡΩΙΜΗ ΚΑΙ ΜΕΣΗ ΧΑΛΚΟΚΡΑΤΙΑ Master Card Classic Credit Προχοΐσκη Ερυθροστιλβωτού ΙΙΙ Ρυθμού Προχοΐσκη, δείγμα κεραμικής του Ερυθροστιλβωτού

Διαβάστε περισσότερα

ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΘΕΜΑ: «ιερεύνηση της σχέσης µεταξύ φωνηµικής επίγνωσης και ορθογραφικής δεξιότητας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας»

ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΘΕΜΑ: «ιερεύνηση της σχέσης µεταξύ φωνηµικής επίγνωσης και ορθογραφικής δεξιότητας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ «ΠΑΙ ΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΥΛΙΚΟ» ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ που εκπονήθηκε για τη

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία και Θεωρία 7 Hassan Fathy

Ιστορία και Θεωρία 7 Hassan Fathy Ιστορία και Θεωρία 7 Hassan Fathy In Nature, no two men are alike. Even if they are twins and physically identical, they will differ in their dreams. The architecture of the house emerges from the dream;

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΔΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΠΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μεσοβυζαντινή γλυπτική στη Λέρο και τη Νίσυρο

Μεσοβυζαντινή γλυπτική στη Λέρο και τη Νίσυρο Μεσοβυζαντινή γλυπτική στη Λέρο και τη Νίσυρο Αγγελική ΚΑΤΣΙΩΤΗ, Ελένη ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Τόμος ΚΓ' (2002) Σελ. 121-148 ΑΘΗΝΑ 2002 Αγγελική Κατσιώτη - Ελένη Παπαβασιλείου ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΣΤΗ ΛΕΡΟ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

[Το μετόχι ως συνιστώσα παραγωγής του αγροτικού χώρου στην Κρήτη.

[Το μετόχι ως συνιστώσα παραγωγής του αγροτικού χώρου στην Κρήτη. [Το μετόχι ως συνιστώσα παραγωγής του αγροτικού χώρου στην Κρήτη. Η περίπτωση του μετοχιού Ησυχάκη στον Αλικιανό.] Σκοπός της εργασίας είναι η διερεύνηση ιδιαιτεροτήτων στην εξέλιξη του αγροτικού χώρου

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία ηµιουργία Εκπαιδευτικού Παιχνιδιού σε Tablets Καλλιγάς ηµήτρης Παναγιώτης Α.Μ.: 1195 Επιβλέπων καθηγητής: ρ. Συρµακέσης Σπύρος ΑΝΤΙΡΡΙΟ 2015 Ευχαριστίες Σ αυτό το σηµείο θα ήθελα να

Διαβάστε περισσότερα

ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΚΥΛΟΠΑΝΝΗ ΓΛΥΠΤΆ ΤΩΝ «ΣΚΟΤΕΙΝΏΝ» ΧΡΟΝΏΝ ΣΤΗ ΝΕΑ ΜΌΝΙΜΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΎ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΎ ΜΟΥΣΕΊΟΥ*

ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΚΥΛΟΠΑΝΝΗ ΓΛΥΠΤΆ ΤΩΝ «ΣΚΟΤΕΙΝΏΝ» ΧΡΟΝΏΝ ΣΤΗ ΝΕΑ ΜΌΝΙΜΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΎ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΎ ΜΟΥΣΕΊΟΥ* ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΣΚΥΛΟΠΑΝΝΗ ΓΛΥΠΤΆ ΤΩΝ «ΣΚΟΤΕΙΝΏΝ» ΧΡΟΝΏΝ ΣΤΗ ΝΕΑ ΜΌΝΙΜΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΎ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΎ ΜΟΥΣΕΊΟΥ* Στη μελέτη αυτή παρουσιάζονται αρχιτεκτονικά γλυπτά μέλη, λείψανα μαρμάρινου

Διαβάστε περισσότερα

Phys460.nb Solution for the t-dependent Schrodinger s equation How did we find the solution? (not required)

Phys460.nb Solution for the t-dependent Schrodinger s equation How did we find the solution? (not required) Phys460.nb 81 ψ n (t) is still the (same) eigenstate of H But for tdependent H. The answer is NO. 5.5.5. Solution for the tdependent Schrodinger s equation If we assume that at time t 0, the electron starts

Διαβάστε περισσότερα

Finite Field Problems: Solutions

Finite Field Problems: Solutions Finite Field Problems: Solutions 1. Let f = x 2 +1 Z 11 [x] and let F = Z 11 [x]/(f), a field. Let Solution: F =11 2 = 121, so F = 121 1 = 120. The possible orders are the divisors of 120. Solution: The

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΟΛΙΣΘΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΥΦΗ ΤΩΝ ΟΔΟΔΤΡΩΜΑΤΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΟΛΙΣΘΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΥΦΗ ΤΩΝ ΟΔΟΔΤΡΩΜΑΤΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΟΛΙΣΘΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΥΦΗ ΤΩΝ ΟΔΟΔΤΡΩΜΑΤΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Χριστοδούλου Αντρέας Λεμεσός 2014 2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ναός του Αγίου Νικολάου (Εικ. 1) βρίσκεται σε

Ο ναός του Αγίου Νικολάου (Εικ. 1) βρίσκεται σε ΔΧΑΕ 33 (2012) 105-118 Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤΟ ΚΑΜΠΙΝΑΡΙ ΠΛΑΤΣΑΣ ΣΤΗ ΜΑΝΗ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΓΛΥΠΤΟ ΔΙΑΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΤΕΜΠΛΟΥ Ο ναός του Αγίου Νικολάου στο Καμπινάρι της Πλάτσας της Μάνης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Φίλιππος Λουκά Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Κεφάλαιο 1: Κεφάλαιο 2: Κεφάλαιο 3:

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Κεφάλαιο 1: Κεφάλαιο 2: Κεφάλαιο 3: 4 Πρόλογος Η παρούσα διπλωµατική εργασία µε τίτλο «ιερεύνηση χωρικής κατανοµής µετεωρολογικών µεταβλητών. Εφαρµογή στον ελληνικό χώρο», ανατέθηκε από το ιεπιστηµονικό ιατµηµατικό Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών

Διαβάστε περισσότερα

[1] P Q. Fig. 3.1

[1] P Q. Fig. 3.1 1 (a) Define resistance....... [1] (b) The smallest conductor within a computer processing chip can be represented as a rectangular block that is one atom high, four atoms wide and twenty atoms long. One

Διαβάστε περισσότερα

2ο Γυμνάσιο Χαϊδαρίου Η ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

2ο Γυμνάσιο Χαϊδαρίου Η ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ 2ο Γυμνάσιο Χαϊδαρίου Η ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Της Ευθυμίας Θανοπούλου Γ1 2011-2012 Η Ορθόδοξος Εκκλησία απέφυγε βασικά την απεικόνιση ιερών προσώπων σε αγάλματα. Η αποστροφή αυτή οφειλόταν, πλην των άλλων,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΟΠΟΣ: Η σύνδεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας με το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία ενός πολιτισμού.

ΣΚΟΠΟΣ: Η σύνδεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας με το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία ενός πολιτισμού. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ (file://localhost/c:/documents%20and%20settings/user/επιφάνεια%20εργασίας/κ έντρο%20εξ%20αποστάσεως%20επιμόρφωσης%20- %20Παιδαγωγικό%20Ινστιτούτο.mht) Κέντρο Εξ Αποστάσεως Επιμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πτυχιακή εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πτυχιακή εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Πτυχιακή εργασία ΜΟΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΦΑΙΝΟΤΥΠΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΚΛΗΡΟΥ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΠΟΥ ΑΠΟΚΤΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΡΑΠΕΖΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μάρκετινγκ Αθλητικών Τουριστικών Προορισμών 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Μάρκετινγκ Αθλητικών Τουριστικών Προορισμών 1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «Σχεδιασμός, Διοίκηση και Πολιτική του Τουρισμού» ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΙΤΛΟΣ

ΑΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΙΤΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ Πανεπιστημιούπολη, Κτήρια Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών 15784 ΑΘΗΝΑ Τηλ.: 210 727 5190, email: library@di.uoa.gr,

Διαβάστε περισσότερα

Lecture 2: Dirac notation and a review of linear algebra Read Sakurai chapter 1, Baym chatper 3

Lecture 2: Dirac notation and a review of linear algebra Read Sakurai chapter 1, Baym chatper 3 Lecture 2: Dirac notation and a review of linear algebra Read Sakurai chapter 1, Baym chatper 3 1 State vector space and the dual space Space of wavefunctions The space of wavefunctions is the set of all

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΤΙΤΛΟΣ Συμπληρώστε τον πρωτότυπο τίτλο της Διδακτορικής διατριβής ΑΡ. ΣΕΛΙΔΩΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ

ΑΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ ΤΙΤΛΟΣ Συμπληρώστε τον πρωτότυπο τίτλο της Διδακτορικής διατριβής ΑΡ. ΣΕΛΙΔΩΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ Πανεπιστημιούπολη, Κτήρια Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών 15784 ΑΘΗΝΑ Τηλ.: 210 727 5190, email: library@di.uoa.gr,

Διαβάστε περισσότερα

Every set of first-order formulas is equivalent to an independent set

Every set of first-order formulas is equivalent to an independent set Every set of first-order formulas is equivalent to an independent set May 6, 2008 Abstract A set of first-order formulas, whatever the cardinality of the set of symbols, is equivalent to an independent

Διαβάστε περισσότερα

Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά

Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά Ακολούθησέ με... στην Καστροπολιτεία του Μυστρά Μυστράς Η καστροπολιτεία απλώνεται στις πλαγιές του φυσικά οχυρού λόφου του βυζαντινού Μυζηθρά, που έδωσε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πτυχιακή εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πτυχιακή εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Πτυχιακή εργασία ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΦΩΤΟΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΑ (UV) ΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Δημήτρης Δημητρίου Λεμεσός 2015

Διαβάστε περισσότερα

CHAPTER 25 SOLVING EQUATIONS BY ITERATIVE METHODS

CHAPTER 25 SOLVING EQUATIONS BY ITERATIVE METHODS CHAPTER 5 SOLVING EQUATIONS BY ITERATIVE METHODS EXERCISE 104 Page 8 1. Find the positive root of the equation x + 3x 5 = 0, correct to 3 significant figures, using the method of bisection. Let f(x) =

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη των μεταβολών των χρήσεων γης στο Ζαγόρι Ιωαννίνων 0

Μελέτη των μεταβολών των χρήσεων γης στο Ζαγόρι Ιωαννίνων 0 Μελέτη των μεταβολών των χρήσεων γης στο Ζαγόρι Ιωαννίνων 0 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ - ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (Δ.Π.Μ.Σ.) "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ" 2 η ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

department listing department name αχχουντσ ϕανε βαλικτ δδσϕηασδδη σδηφγ ασκϕηλκ τεχηνιχαλ αλαν ϕουν διξ τεχηνιχαλ ϕοην µαριανι

department listing department name αχχουντσ ϕανε βαλικτ δδσϕηασδδη σδηφγ ασκϕηλκ τεχηνιχαλ αλαν ϕουν διξ τεχηνιχαλ ϕοην µαριανι She selects the option. Jenny starts with the al listing. This has employees listed within She drills down through the employee. The inferred ER sttricture relates this to the redcords in the databasee

Διαβάστε περισσότερα

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια Ηγούμενος Χρυσορρογατίσσης Διονύσιος Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΗΜΑΤΟΥ Διόρθωση ανακρίβειας που προήλθε από παρεξήγηση Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου υπήρξε η ανακρίβεια που αναφέρεται στο βιβλίο της Μαρίνας

Διαβάστε περισσότερα

Assalamu `alaikum wr. wb.

Assalamu `alaikum wr. wb. LUMP SUM Assalamu `alaikum wr. wb. LUMP SUM Wassalamu alaikum wr. wb. Assalamu `alaikum wr. wb. LUMP SUM Wassalamu alaikum wr. wb. LUMP SUM Lump sum lump sum lump sum. lump sum fixed price lump sum lump

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΓΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

ΟΔΗΓΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΓΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΟΔΗΓΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΓΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ Σ αυτό το εκπαιδευτικό σενάριο θα κατασκευάσουμε μια σιδηροδρομικά γραμμή για το παιχνίδι της εικόνας. Οι διαστάσεις του δικού σας παιχνιδιού μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Section 8.3 Trigonometric Equations

Section 8.3 Trigonometric Equations 99 Section 8. Trigonometric Equations Objective 1: Solve Equations Involving One Trigonometric Function. In this section and the next, we will exple how to solving equations involving trigonometric functions.

Διαβάστε περισσότερα

Homework 8 Model Solution Section

Homework 8 Model Solution Section MATH 004 Homework Solution Homework 8 Model Solution Section 14.5 14.6. 14.5. Use the Chain Rule to find dz where z cosx + 4y), x 5t 4, y 1 t. dz dx + dy y sinx + 4y)0t + 4) sinx + 4y) 1t ) 0t + 4t ) sinx

Διαβάστε περισσότερα

Ιερού Παλατίου Ιππόδρομο ανακτόρου των Βλαχερνών, του ανακτόρου του Μυρελαίου σειρά καταστημάτων της Μέσης

Ιερού Παλατίου Ιππόδρομο ανακτόρου των Βλαχερνών, του ανακτόρου του Μυρελαίου σειρά καταστημάτων της Μέσης BYZANTINH TEXNH:AΡXITEKTONIKH kαι ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ H Βυζαντινή αρχιτεκτονική και ως αναπόσπαστο τμήμα της η ζωγραφική: - Ψηφιδωτή και νωπογραφία- νοείται η τέχνη που γεννήθηκε και ήκμασε μεταξύ 4ου και 15ου αιώνα,

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΤΗΘΑΓΧΗ

Πτυχιακή Εργασία Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΤΗΘΑΓΧΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΤΗΘΑΓΧΗ Νικόλας Χριστοδούλου Λευκωσία, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχιακή Εργασία. Παραδοσιακά Προϊόντα Διατροφική Αξία και η Πιστοποίηση τους

Πτυχιακή Εργασία. Παραδοσιακά Προϊόντα Διατροφική Αξία και η Πιστοποίηση τους ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Παραδοσιακά Προϊόντα Διατροφική Αξία και η Πιστοποίηση τους Εκπόνηση:

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Πειραιώς Τμήμα Πληροφορικής Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πληροφορική»

Πανεπιστήμιο Πειραιώς Τμήμα Πληροφορικής Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πληροφορική» Πανεπιστήμιο Πειραιώς Τμήμα Πληροφορικής Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Πληροφορική» Μεταπτυχιακή Διατριβή Τίτλος Διατριβής Επίκαιρα Θέματα Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Ονοματεπώνυμο Φοιτητή Σταμάτιος

Διαβάστε περισσότερα